Budżet państwa - ogólne zasady i jego realizacja
na przykładzie części 24 - Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego
Spis treści:
Budżet państwa - ogólne zasady str. 3
Dochody budżetu państwa str. 4
Wydatki budżetu państwa str. 5
Rodzaje wydatków budżetu państwa str. 5
Podmioty sektora finansów publicznych str. 7
Zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej str. 8
Wykorzystanie rezerwy celowej i ogólnej str. 9
Nadzór nad wykonaniem budżetu państwa str. 9
Zasady gospodarki finansowej w toku wykonania budżetu państwa str. 10
Przeniesienia wydatków w budżecie państwa str. 10
1.10Blokowanie planowanych wydatków budżetu str. 11
1.11Kontrola wykonania budżetu państwa str. 12
Realizacja budżetu państwa na przykładzie części 24 - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego str. 12
Dochody i wydatki w części 24 -kultura i ochrona dziedzictwa narodowego str. 14
Środki specjalne str. 21
Fundusz Promocji Twórczości str. 21
Zmiany budżetowe str. 22
Uruchamianie środków budżetowych str. 22
Sprawozdawczość str. 23
Wstęp:
Państwo wypełniając swoje funkcje wynikające z konstytucji posiada określone środki finansowe. Środki finansowe, którymi dysponuje państwo to finanse publiczne. Dąży się do tego, aby finanse te były zawarte w ramach budżetu. W mojej pracy postaram się przybliżyć ogólne zasady budżetu państwa, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie gospodarki budżetowej państwa oraz regulujące ogół czynności związanych z gromadzeniem i rozdzielaniem środków budżetowych.
1. BUDŻET PAŃSTWA - OGÓLNE ZASADY
Budżet Państwa jest planem finansowym obejmującym dochody i wydatki oraz przychody i rozchody państwa na okres jednego roku. W przypadku Polski jest to jeden rok kalendarzowy. Budżet Państwa jest uchwalany przez Parlament w postaci ustawy budżetowej.
Zakresem budżetu państwa objęte są:
organy władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa,
sądy i trybunały,
organy administracji państwowej .
Budżet Państwa zawiera plany przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych oraz gospodarki pozabudżetowej, a także zestawienie dotacji dla państwowych agencji i fundacji z udziałem Skarbu Państwa, jak również zestawienie przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i środków specjalnych.
Dochody, wydatki, przychody i rozchody podlegają klasyfikacji budżetowej, zarówno na etapie sporządzania planów budżetowych, jak i ich realizacji. W polskiej praktyce stosowane są cztery główne przekroje klasyfikacji: części (w zasadzie układ podmiotowy budżetu, np. Ministerstwo Kultury), działy (funkcjonalne ujęcie dochodów i wydatków, np. opieka społeczna), rozdziały (pogłębienie klasyfikacji działowej, np. w dziale ochrona zdrowia występują: szpitale ogólne, lecznictwo ambulatoryjne) oraz paragrafy (rodzaje dochodów i wydatków, np. podatek dochodowy od osób prawnych, wydatki osobowe..).
Szczegółowe zasady opracowania projektu Budżetu Państwa, jego uchwalanie, wykonywanie oraz kontrolę określa procedura budżetowa.
Niektóre elementy tej procedury zawarte są w Konstytucji RP, a zwłaszcza te, które odnoszą się do:
sytuacji, w której Parlament nie może uchwalić ustawy budżetowej,
inicjatywy ustawodawczej - w zakresie ustawy budżetowej przysługuje ona wyłącznie Radzie Ministrów (również w zakresie ustawy o prowizorium budżetowym, zmianie ustawy budżetowej).
kalendarza budżetowego ( określony w konstytucji)
Rada Ministrów przedkłada Sejmowi projekt budżetu na co najmniej trzy miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego, tj. do 30 września każdego roku. Dopuszcza się odstępstwa od tej zasady „w wyjątkowych przypadkach”, nie precyzując jednak co ten termin oznacza.
Następnie Senat ma prawo wprowadzić poprawki do ustawy w ciągu 20 dni od momentu jej przekazania.
Kolejnym etapem jest przedłożenie ustawy do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Ma on obowiązek podpisania ustawy
w ciągu 7dni od jej otrzymania.
Trybunału Konstytucyjnego ma obowiązek jeśli zaistnieje taka konieczność orzec zgodność ustawy z Konstytucja w ciągu 2 miesięcy od złożenia przez Prezydenta wniosku w tej sprawie.
1.1 Dochody budżetu państwa
Budżet państwa swoje dochody czerpie z następujących źródeł:
podatki i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych,
cła,
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa,
dywidendy,
wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego,
wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,
dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
opłaty od poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa,
odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa,
odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych
i zagranicznych,
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora publicznego,
składki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa.
1.2 Wydatki budżetu państwa
Wydatki budżetu państwa przeznaczone są na:
realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej, kontroli
i ochrony prawa oraz administrację rządową, sądy i trybunały,
subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami jednostkom samorządu terytorialnego,
dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje na zadania określone ustawami,
współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi.
1.3 Rodzaje wydatków budżetu państwa
Wydatki budżetu państwa można podzielić następująco:
wydatki bieżące,
wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa,
wydatki majątkowe,
wydatki niewygasające.
WYDATKI BIEŻĄCE obejmują:
subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje,
wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczanie,
inne świadczenia na rzecz osób fizycznych,
zakupy towarów i usług,
inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych.
WYDATKI NA OBSŁUGĘ DŁUGU SKARBU PAŃSTWA
obejmują w szczególności wydatki budżetu państwa z tytułu:
opracowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych,
oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek,
wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami
i gwarancjami.
WYDATKI MAJĄTKOWE obejmują:
wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego,
wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotację celową na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
WYDATKI NIEWYGASĄJACE
Należy także wspomnieć, że w ramach powyższych wydatków realizowane są
wydatki niewygasające.
Nie zrealizowane kwoty wydatków budżetu państwa wygasają z upływem roku
budżetowego.
Nie wygasają jedynie wydatki, których planowanym źródłem finansowania są przychody z kredytów zagranicznych lub środki ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi oraz wydatki przeznaczone na współfinansowanie programów realizowanych z nie podlegających zwrotowi środków zagranicznych.
Rada Ministrów nie później niż do 15 grudnia roku budżetowego przedstawia wykaz niewygasających wydatków, uwzględniając między innymi (w przypadku wydatków inwestycyjnych) zrealizowany, ale nie zafakturowany zakres zadań rzeczowych inwestycji, stopień zaawansowania realizacji inwestycji i programów wieloletnich. Rada Ministrów ustala także plan finansowy tych wydatków oraz ostateczny termin ich wykonania.
Środki finansowe na realizacje tych wydatków gromadzone są na wyodrębnionym subkoncie centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa. Środki te nie wykorzystane w określonym przez Radę Ministrów terminie podlegają przekazaniu na dochody budżetu państwa.
1.4 Podmioty sektora finansów publicznych
Wyróżniamy następujące podmioty sektora finansów publicznych:
organy władzy, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
i ochrony prawa, sądy, trybunały i jednostki samorządu terytorialnego,
jednostki budżetowe - (które są państwowymi lub samorządowymi jednostkami organizacyjnymi, których dochody i wydatki są objęte planem budżetowym w pełnej wysokości).
zakłady budżetowe - (to jest samodzielne, lecz nie posiadające osobowości prawnej, państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne, które prowadzą działalność na zasadzie odpłatności, pokrywając swoje wydatki
z własnych przychodów. Istotną część nadwyżki własnych przychodów nad kosztami działalności w formie wpłat ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego, przekazują one na rzecz budżetu, pozostawiając dla swoich potrzeb tylko taką jej część, która jest niezbędna do utrzymania środków obrotowych zapewniających rytmiczne funkcjonowanie zakładu),
gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych - (które tworzone są wtedy gdy działalność uboczna wymaga wyodrębnienia finansowego
i organizacyjnego z macierzystej jednostki budżetowej),
państwowe szkoły wyższe,
jednostki badawczo - rozwojowe,
fundusze celowe,
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
państwowe lub samorządowe instytucje kultury,
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
kasy chorych,
Państwowa Akademia Nauk,
państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.
1.5 Zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej
W terminie 21dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przedstawiają Ministrowi Finansów szczegółowy plan dochodów
i wydatków danej części budżetowej, czyli tak zwany „układ wykonawczy”.
Jest on opracowywany w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji dochodów i wydatków. Dysponenci części budżetowych zobowiązani są przekazać jednostkom podległym informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków,
w tym wynagrodzeń oraz limitów zatrudnienia osób objętych mnożnikowym systemem wynagrodzeń. Jednostki mają obowiązek sporządzić plany finansowe celem zapewnienia ich zgodności z ustawą budżetową.
1.6 Wykorzystywanie rezerwy celowej i ogólnej
W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną oraz mogą być tworzone rezerwy celowe.
Podziału rezerw celowych dokonuje Minister Finansów w porozumieniu
z właściwymi dysponentami części budżetowych, nie później niż do 31 października, danego roku budżetowego.
Rezerwy celowe mogą być wykorzystywane wyłącznie na te cele, na które zostały utworzone. Minister Finansów po uzyskaniu pozytywnej opinii Sejmowej Komisji Finansów Publicznych może dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej.
Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów. Może ona upoważnić,
w drodze rozporządzenia, Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Finansów do dysponowania tą rezerwą. Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na zwiększenie wydatków, które w wyniku przeniesień w obrębie jednego rozdziału, (dokonane przez kierownika jednostki za zgodą Ministerstwa Finansów), zostały uprzednio zmniejszone.
1.7 Nadzór nad wykonaniem budżetu państwa
Wykonaniem budżetu państwa kieruje Rada Ministrów. Natomiast ogólną kontrolę nad wykonaniem budżetu, to jest:
realizacją dochodów i wydatków budżetu państwa,
poziomem deficytu budżetu państwa,
sprawuje Minister Finansów .
Nadzór i kontrole nad całością gospodarki finansowej podległych jednostek organizacyjnych sprawują dysponenci część budżetowych. W tym celu, nie rzadziej niż raz na kwartał dokonują okresowych ocen z:
przebiegu wykonania zadań oraz dochodów i wydatków przez podległe im jednostki,
wykorzystania dotacji udzielanych z budżetu państwa,
realizacji innych zadań finansowanych z budżetu państwa
oraz podejmują w razie potrzeby, działania zmierzające do prawidłowego wykonania budżetu.
1.8 Zasady gospodarki finansowej w toku wykonania budżetu państwa
Zasady jakimi kieruje się gospodarka finansowa w toku wykonywania budżetu państwa można przedstawić w następujących punktach:
Pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami
i harmonogramem.
Ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetowych.
Dokonywanie wydatków następuje w granicach kwoty określonej w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie
z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny.
Wydatki na współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi, mogą być dokonywane po uzyskaniu tych środków.
Zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem ustawy o zamówieniach publicznych.
Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami budżetu państwa.
Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów egzekucyjnych lub wyroków sądowych mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych zaplanowanych na ten cel; powinny one być zrefundowane w trybie przeniesień wydatków określonych w art. 96 ustawy
z dnia 28 listopada 1998 roku o finansach publicznych.
Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań
z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, nie wykorzystane w danym roku, podlegają zwrotowi do budżetu państwa
w części, w jakiej zadanie nie zostało wykonane.
Czynności zachodzące w trakcie wykonywania budżetu są ewidencjonowane
w rachunkowości budżetowej, która jest podstawą sprawozdawczości budżetowej.
Sprawozdania budżetowe dotyczą różnych zakresów podmiotowych oraz okresów i opracowywane są na specjalnych formularzach (oznaczonych symbolem: Rb).
Wykonywanie budżetu podlega kontroli Sejmu, a wykonanie budżetu jednostek samorządu terytorialnego - kontroli ich organów nadzorujących na podstawie sprawozdania budżetowego.
1.9 Przeniesienie wydatków w budżecie państwa
Dysponenci część budżetowych mogą przenieść wydatki pomiędzy rozdziałami
i paragrafami klasyfikacji wydatków w ramach danej części i działu.
Nie są dozwolone przeniesienia wydatków, które powodują ich zwiększenie
w jakimkolwiek rozdziale o więcej niż 5%. (zgodnie z art. 96 ustawy z dnia 28 listopada 1998 roku o finansach publicznych).
Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków majątkowych wymaga zgody Ministra Finansów. Nie mogą one tez zwiększać planowanych wydatków na wynagrodzenia.
Ograniczenia związane z przeniesieniami wydatków nie mają zastosowania do przeniesień wydatków budżetu państwa w przypadku stanu nadzwyczajnego.
1.10 Blokowanie planowanych wydatków budżetu
Decyzja o blokowaniu (okresowym lub obowiązującym do końca roku) planowanych wydatków, może być podjęta w przypadku stwierdzenia:
niegospodarności w jednostkach,
opóźnień w realizacji zadań,
nadmiaru posiadanych środków,
naruszenia zasad gospodarki finansowej.
W przypadku zagrożenia prawidłowej realizacji ustawy budżetowej może nastąpić blokowanie wydatków na czas oznaczony.
1.11 Kontrola wykonania budżetu państwa
Rada Ministrów przedstawia corocznie sprawozdanie z wykonania budżetu państwa Sejmowi oraz NIK w terminie do 31 maja następnego roku, w którym głównie uwzględnia:
dochody, wydatki oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych, sporządzone wg szczegółowości i układu ustawy budżetowej.
przychody i wydatki gospodarki pozabudżetowej,
omówienie wykonania budżetu państwa, z uwzględnieniem różnic między budżetem uchwalonym a wykonanym,
- informację o realizacji niewygasających wydatków,
ponadto dołączając:
sprawozdanie o dochodach i wydatkach dotyczących zadań zleconych,
realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego,
zbiorczą informację o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, wraz z omówieniem wykonania tych budżetów,
- ocenę realizacji założeń makroekonomicznych z przebiegu prywatyzacji majątku Skarbu Państwa.
REALIZACJA BUDŻETU PAŃSTWA NA PRZYKŁADZIE
CZĘŚCI 24 - KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA NARODOWEGO
Po przedstawieniu ogólnych zasad planowania i realizacji budżetu państwa pragnę przedstawić etapy tej procedury na przykładzie części 24 - Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego za 2001 rok. Podobnie jak każda część budżetowa tak
i część 24 jest planowana i realizowana na podstawie aktów prawnych takich jak: ustawa budżetowa, ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2002 roku w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów, ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych, rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej itp. Zakres działu administracji rządowej, którym kieruje Minister Kultury obejmuje m.in. sprawy związane z określaniem kierunków szeroko rozumianej polityki kulturalnej
i sposobów ich realizacji, promocją oraz popieraniem twórczości, działalności artystycznej i literackiej, upowszechnianiem kultury w kraju i za granicą, ochroną dóbr kultury, kinematografią, szkolnictwem artystycznym na różnych szczeblach edukacji jak również innymi - podejmowanymi w ramach mecenatu państwa - działaniami mającymi wpływ na kształt kultury w kraju.
Przy Ministrze Kultury działa:
Komitet Kinematografii, któremu podlegają instytucje filmowe i Filmoteka Narodowa oraz sprawy produkcji, dystrybucji i rozpowszechniania filmów, upowszechniania kultury filmowej, promocji filmów w kraju i za granicą
(z dniem 1 kwietnia 2002 roku z rozdziału 75003 Komitet Kinematografii do rozdziału 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej dokonane zostało przeniesienie wydatków na podstawie rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 roku w sprawie dokonania przeniesień niektórych dochodów i wydatków oraz limitów zatrudnienia i kwot wynagrodzeń określonych w ustawie budżetowej na rok 2002).
Generalny Konserwator Zabytków, do zakresu którego należą sprawy związane z ochroną dóbr kultury i dziedzictwa kulturowego
(z dniem 1 kwietnia 2002 roku z rozdziału 92121 Służba Ochrony Zabytków do rozdziału 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej dokonane zostało przeniesienie wydatków na podstawie rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 roku w sprawie dokonania przeniesień niektórych dochodów i wydatków oraz limitów zatrudnienia i kwot wynagrodzeń określonych w ustawie budżetowej na rok 2002).
Centrum Edukacji Artystycznej, któremu podlegają szkoły artystyczne I i II stopnia, bursy oraz internaty finansowane z działu 801-oświata i wychowanie
i 854 - edukacyjna opieka wychowawcza.
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, której podlegają 3 archiwa centralne, tj. Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych
i Archiwum Dokumentacji Mechanicznej oraz 29 archiwów państwowych
o charakterze regionalnym działających w 16 województwach;
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, do zadań której należy ochrona miejsc pamięci narodowej.
W części 24 finansowane i dofinansowane jest ponad 340 jednostek organizacyjnych, w tym m.in.: 35 instytucji kultury, 5 instytucji filmowych, 284 placówki oświatowe, bursy i internaty, 18 wyższych uczelni i 3 jednostki administracji państwowej. W budżecie części 24 blisko 80% stanową wydatki związane
z utrzymaniem i działalnością powyższych jednostek i instytucji. Pozostałe środki przekazywane są głównie na realizację zadań z zakresu kultury i sztuki, w których najwyższy udział stanowią nakłady na ochronę i konserwację zabytków.
2.1 Dochody i wydatki w części 24 - Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego
Ustawa budżetowa dla części 24 - Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego określa dochody i wydatki budżetowe między innymi w następujących działach budżetowych :
Dział 750 - Administracja publiczna,
Najczęściej dochody tego działu osiągane są w rozdziale 75097- gospodarstwa pomocnicze. Ich źródłem są przede wszystkim wpływy z wynajmowania pomieszczeń w budynku Ministerstwa Kultury jak również zyski z Zakładu Gospodarczego działającego przy Ministerstwie Kultury. Pozostałe dochody uzyskiwane są głównie przez centralę Ministerstwa Kultury i pochodzą przede wszystkim ze sprzedaży Dzienników Urzędowych Ministerstwa Kultury, uiszczane kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, sprzedaży środków majątkowych (drobnego sprzętu). Na dalszą kwotę wpływów Ministerstwa Kultury składają się odsetki bankowe od sum depozytowych i Funduszy Prac Badawczych (istniejących w 2001 roku), oraz różne opłaty (głównie przetargowe).
Nieoczekiwane dochody uzyskało w 2001 roku byłe Biuro Kinematografii z tytułu rozliczeń z lat ubiegłych za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego dotyczącego uprawnień do wykonywania zawodu kaskadera i kaskadera koordynatora.
Wydatki w tym dziale to przede wszystkim świadczenia na rzecz osób fizycznych i wydatki bieżące jednostek budżetowych. Wydatki bieżące tego działu przeznaczone są głównie na:
- utrzymanie urzędu - centrali Ministerstwa Kultury,
- finansowanie wydatków, przede wszystkim związanych z integracja europejską oraz współpracą naukowo - techniczną z zagranicą,
- finansowanie działalności Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego.
Rozdział 7500 - Integracja z Unią Europejską
Najczęstsze wydatki ponoszone w tym rozdziale to przed wszystkim:
- opracowywanie opinii naukowej wraz z projektem ustawy o działalności kulturalnej,
- tłumaczenia symulacyjne konferencji polsko-brytyjskiej i polsko - holenderskiej na temat prawa autorskiego,
- organizacji konferencji na temat „Praktycznych aspektów ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych w Polsce w perspektywie wejścia Polski do Unii Europejskiej.
Rozdział 75001 - urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej
Z tego rozdziału jest finansowana Centrala Ministerstwa Kultury. Główne wydatki dotyczą w tym rozdziale wydatków bieżących a w nich:
świadczenia na rzecz osób fizycznych,
wydatki bieżące jednostek budżetowych,
wydatków majątkowych.
Rozdział 75064 - współpraca naukowo - techniczna z zagranicą
Kwoty wydatkowana w tym rozdziale dotyczą najczęściej wydatków bieżących.
Środki te są przeznaczone m. in. na:
- uregulowanie składek z tytułu przynależności RP do międzynarodowych organizacji rządowych,
- pokrycie kosztów uczestnictwa Przewodniczącego Komitetu Kinematografii
w prestiżowych międzynarodowych festiwalach i przeglądach za granicą oraz
w seminariach i konferencjach poświęconych wymianie doświadczeń
w dziedzinie kinematografii, jak również w spotkaniach z przedstawicielami organizacji europejskich, działających w sferze przemysłu audiowizualnego.
Rozdział 75095 - pozostała działalność
Środki w tym rozdziale są wykorzystane m.in. na krajowe podróże służbowe, materiały i wyposażenie, różnego rodzaju usługi materialne i niematerialne oraz wydatki związane z działalnością Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego.
Dział 801 - Oświata i wychowanie
Dochody w tym dziale dotyczą głównie szkół artystycznych I i II stopnia.
Zapisy nowelizujące ustawę o systemie oświaty ostatecznie przesądziły
o pozostawieniu placówek oświatowych w gestii Ministra Kultury. Najwyższe dochody pochodzą z najmu i dzierżawy składników majątkowych, w tym
z uzyskiwanego czynszu, z wpływów z usług, sprzedaży wyrobów i składników majątkowych i sprzedaży publikacji.
Wydatki bieżące w tym dziale przeznaczone są na:
finansowanie działalności 248 państwowych szkół artystycznych I i II stopnia
5 państwowych pomaturalnych studiów kształcenia animatorów kultury
i bibliotekarzy, Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej
i Dokumentacyjnej w Warszawie, Państwowego Ośrodka Kształcenia Bibliotekarzy w Jarocinie oraz Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie,
dotacje na dofinansowanie działalności 64 szkół niepublicznych i społecznych,
dotacje celowe na zadania bieżące realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie porozumień zawartych z Ministrem Kultury.
realizacje zadań z zakresu działalności artystycznej, takich jak: festiwale, konkursy, seminaria, konferencje, warsztaty muzyczne itp.
Wydatki majątkowe to głównie rozbudowa 12 szkół artystycznych oraz zakupy majątkowe w 101 szkołach I i II stopnia i Centrum Edukacji Artystycznej.
Zadania z zakresu działalności artystycznej w tym dziale realizuje się
w następujących rozdziałach budżetowych:
Rozdział 80132 - szkoły artystyczne
Wydatki bieżące tego rozdziału zwykle dotyczą:
dotacje - ze środków tych finansowanych jest również 48 szkół artystycznych podległych samorządom na podstawie porozumień oraz dofinansowywane są 64 szkoły niepubliczne i społeczne,
świadczenia na rzecz osób fizycznych,
wydatki bieżące jednostek budżetowych w tym większość jest przeznaczona na wynagrodzenia wraz z pochodnymi.
Rozdział 80143 - jednostki pomocnicze szkolnictwa
W ramach tego rozdziału finansowana jest głównie działalność Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie, które sprawuje nadzór finansowy (dysponent II stopnia)
i dydaktyczny nad szkołami i placówkami artystycznymi.
Rozdziała 80195 - pozostała działalność
W ramach tego rozdziału realizowane są zadania z zakresu działalności artystycznej (konkursy, przeglądy, festiwale, konferencje), w celu promowania najbardziej uzdolnionej młodzieży. Głównym celem podjętych zadań przez szkoły jest rozwijanie uzdolnień artystycznych dzieci i młodzieży z uwzględnieniem ich indywidualnych predyspozycji i zainteresowań oraz doskonalenia kadry pedagogicznej. Uczniowie mają możliwość konfrontowania swoich umiejętności poprzez organizowane konkursy, przesłuchania, festiwale.
Dział 803 - Szkolnictwo wyższe
W ramach tego działu finansowane są uczelnie, z tego 8 akademii muzycznych,
7 akademii sztuk pięknych, 1 akademia teatralna, 1 wyższa szkoła teatralna oraz
1 wyższa szkoła filmowa, telewizyjna i teatralna jak również zadania z zakresu szkolnictwa wyższego.
Środki na finansowanie uczelni artystycznych oraz na zadania z zakresu szkolnictwa wydatkowane są w następujących rozdziałach budżetowych:
Rozdział 80306 - działalność dydaktyczna
Najczęściej środki w tym rozdziale przeznaczane są na działalność
18 wyższych uczelni artystycznych w kraju.
Rozdział 80309 - pomoc materialna dla studentów
Środki w tym rozdziale są głównie przeznaczone na:
1. dotacje,
2. świadczenia na rzecz osób fizycznych.
Biorąc za przykład 2001 rok wydatki majątkowe zostają wykorzystywane na kontynuację budowy np. DS. „Dziekanka”
Rozdział 80395 - pozostała działalność
W ramach tego rozdziału w oparciu o ustawę o szkolnictwie wyższym, dofinansowuje się imprezy artystyczne, warsztatowe oraz naukowe. Imprezy organizowane przez uczelnie artystyczne mające znaczenie kulturotwórcze dla miasta i regionu, w którym się odbywają.
Dział 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza
Dochody w tym dziale to głównie środki uzyskane ze sprzedaży usług w internatach
i bursach szkolnych oraz z najmu i sprzedaży składników majątkowych.
W tym dziale realizowane wydatki należą do jednego rozdziału budżetowego.
Rozdział 85410 - internaty i bursy szkolne
Ze środków w tym rozdziale finansowana jest najczęściej działalność internatów państwowych i burs szkolnictwa artystycznego oraz na mocy porozumień internatow podległych samorządom. Wydatki majątkowe to gównie budowa nowych obiektów oraz zakupy inwestycyjne.
Dział 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Dochody tego działu dotyczą głównie jednostek budżetowych:
Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa,
Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.
Źródłem dochodów Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych są wpływy za kwerendy genealogiczne, poszukiwania właściwościowe, dokumentowania pobytu w obozach wojennych i miejscach odosobnienia oraz wpływy ze sprzedaży środków trwałych, wydawnictw własnych, z opłat wnoszonych przez najemców pomieszczeń
i lokali jak również wszelkie wpływy klasyfikowane w § 097 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów.
Na kwotę wydatków w tym dziale składają się:
1. dotacje
dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje celowe na realizacje zadań zleconych jednostkom nie zaliczanych do sektora finansów publicznych (w tym fundacjom i stowarzyszeniom), na zadania z zakresu kultury, na zadania z zakresu Kinematografii, integracji
z unia europejską, ochrony i konserwacji zabytków oraz zadania realizowane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa,
świadczenia na rzecz osób fizycznych
wydatki bieżące jednostek budżetowych
wydatki majątkowe.
W ramach wydatków majątkowych są ujęte środki przeznaczone na finansowanie działalności instytucji oraz zadań państwowych zleconych fundacjom, stowarzyszeniom oraz jednostkom nie zaliczanych do sektora finansów publicznych.
W dziale 921 finansowane są instytucje kultury i instytucje filmowe , które prowadzą samodzielna gospodarkę finansową w ramach posiadanych środków , tj. muzea, instytucje ochrony zabytków, biuro wystaw artystycznych, Filmoteka Narodowa, centra sztuki, Biblioteka Narodowa, Centrum Animacji Kultury, Teatr Wielki - Opera Narodowa, teatry dramatyczne, Domy Pracy Twórczej, Narodowy Instytut F. Chopina i instytucje filmowe: Agencja Promocji - Film Polski, Agencję Scenariuszową, Agencję Produkcji Filmowej, Studio Filmowe „Kronika”, oraz jednostki budżetowe: Radę Pamięci Walk i Męczeństwa, Naczelna Dyrekcje Archiwów Państwowych.
2.2 Środki specjalne
Środki specjalne występowały w dziale 801-Oświata i wychowanie, w dziale 854- edukacyjna opieka, wychowawcza i dziale 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych z dniem 1 stycznia 2001 roku
w obu działach zostały ograniczone źródła pochodzenia środków specjalnych m.in. do darowizn i spadków. Jednakże ustawami zmieniającymi - od 23 sierpnia 2001 roku przywrócono środki specjalne w szkolnictwie, a od 8 czerwca 2001 roku
w państwowych archiwach (Dz. U. Nr 111 poz. 1194 z 2001 roku oraz Dz. U. Nr 76 poz. 806 z 2001 roku).
Środki specjalne funkcjonują w obu działach (801 i 854) i związane są
z działalnością szkolnictwa artystycznego I i II st. oraz burs i internatów szkolnych. Dają możliwość pozyskiwania środków pozabudżetowych, które przeznaczone są m.in. na pokrycie wydatków rzeczowych szkół artystycznych, na dofinansowanie wyżywienia itp.
Wpływy były uzyskiwane m.in. z dobrowolnych wpłat, darowizn, koncertów
i występów uczniów poza szkołą, opłat za korzystanie z instrumentów, wpływów ze sprzedaży drobnych mebli oraz z odsetek bankowych.
2.3 Fundusz Promocji Twórczości
Fundusz Promocji Twórczości jest utworzony na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r., realizowany jest w ramach części 24 budżetu państwa. Fundusz nie posiada osobowości prawnej.
Jego dysponentem jest Minister Kultury.
Źródłem dochodów Funduszu są wpływy od producentów i wydawców, ze sprzedaży egzemplarzy utworów literackich, muzycznych, plastycznych
i kartograficznych, których czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął, oraz
z odsetek bankowych.
Stypendia z Funduszu Promocji Twórczości otrzymują osoby legitymujące się znaczącym dorobkiem artystycznym.
Pomoc socjalną otrzymują twórcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji losowej lub zdrowotnej.
2.4 Zmiany budżetowe
W każdym roku budżetowym ustalone w ustawie budżetowej wydatki ulegają zmianie. W toku realizacji wielkość budżetu ulega zmianie z tytułu zwiększeń środków pochodzących z rezerw celowych i rezerwy ogólnej.
Minister Kultury może dokonywać samobilansujących się przeniesień wydatków budżetu państwa. Dokonywane zmiany w planie wydatków nie powinny spowodować zwiększenia w jakimkolwiek rozdziale klasyfikacji budżetowej o więcej niż 5% (art.96 ustawy o finansach publicznych).
2.5 Uruchamianie środków budżetowych
Proces uruchamiania środków budżetowych dla instytucji kultury
i jednostek budżetowych jest ściśle ewidencjonowany, co - jak wspomniałam wyżej -stanowi podstawę do opracowania sprawozdawczości budżetowej.
Środki finansowe uruchamiane są w każdym miesiącu na podstawie przygotowanych przez instytucje kultury i jednostki budżetowe zapotrzebowań. Wykonany materiał zbiorczy przedstawiany jest do 15 dnia każdego miesiąca Ministerstwu Finansów. Jest to podstawa do podziału środków. Instytucje kultury
i jednostki budżetowe są również zobowiązane do przedstawienia rocznego harmonogramu wydatków budżetowych. Ogólna kwota nie może przekraczać zaplanowanej na dany rok kwoty po uwzględnieniu zmian zaistniałych w ciągu roku
w ustawie budżetowej dla tej instytucji lub jednostki budżetowej. Środki uruchamiane są dekadowo. Głównymi kryteriami jakimi Ministerstwo Kultury kieruje się przy uruchamianiu środków jest stan finansowy danej jednostki bądź instytucji kultury, jak również jej podstawowe zobowiązania, takie jak płace czy pochodne od wynagrodzeń.
2.6 Sprawozdawczość
Kolejnym etapem w toku wykonywania budżetu państwa w części 24 - Kultura
i Ochrona Dziedzictwa Narodowego jest sprawozdawczość budżetowa. Podstawą do jej prowadzenia jest ewidencjonowana rachunkowość budżetowa.
Aktem prawnym, którym należy się kierować przy sprawozdawczości budżetowej jest rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej.
Łączne sprawozdania wykonywane są na podstawie przedłożonych do Departamentu Ekonomicznego w Ministerstwie Kultury jednostkowych sprawozdań sporządzanych przez:
dysponentów środków budżetu państwa wszystkich stopni,
kierowników państwowych jednostek budżetowych, dysponujących wyodrębnionymi rachunkami środków specjalnych,
dysponentów państwowych funduszy celowych nie posiadających osobowości prawnej,
dysponentów środków budżetowych państwa realizujących wydatki, zgodnie
z art. 102 ustawy o finansach publicznych,
kierowników gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych.
Sprawozdania w zakresie zatrudnienia i wynagrodzenia w państwowych szkołach wyższych przedkłada rektor państwowych szkół wyższych.
Pragnę również wspomnieć, że do sporządzania i przedłożenia łącznych sprawozdań są zobowiązani dysponenci środków budżetu państwa drugiego stopnia i dysponenci główni środków budżetu państwa.
Ministerstwo Kultury jako dysponent główny sporządza:
Rb-30- sprawozdanie wykonywane co miesiąc/roczne i dotyczy stanu środków na rachunkach bankowych,
Rb-27- sprawozdanie miesięczne/roczne dotyczące wykonania planu dochodów budżetowych,
Rb-28- sprawozdanie miesięczne/roczne z wykonania planu wydatków budżetu państwa,
Rb-28NW- miesięczne sprawozdania z wykonania planu wydatków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego,
Rb-Z- kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń,
Rb-N- kwartalne sprawozdanie o stanie należności,
Rb-31- półroczne/roczne sprawozdanie z wykonania planów finansowych gospodarstw pomocniczych,
Rb-32- półroczne/roczne sprawozdanie z wykonania planów finansowych środków specjalnych jednostek budżetowych,
Rb-40- półroczne/roczne sprawozdanie z wykonania określonego w ustawie budżetowej na dany rok, planu finansowego państwowego funduszu celowego,
Rb-70-kwartalne sprawozdanie o zatrudnieniu i wynagrodzeniach.
Oprócz sprawozdań, które Ministerstwo Kultury sporządza jako dysponent główny składając je do Ministerstwa Finansów, sporządzane są także informacje miesięczne, kwartalne, roczne. Mają one na celu pokazanie w kolejnych okresach, stanu wykonania budżetu w części 24- Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego
w zakresie dochodów i wydatków.
Po upływie każdego roku budżetowego (roku kalendarzowego) Ministerstwo Kultury wykonuje roczne sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w części
24- Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego. Jest ono przedstawiane Ministrowi Kultury, następnie Ministerstwu Finansów, NIK oraz Sejmowi i Senatowi.
Biografia:
Ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych.
Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2002 roku w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów.
Internet:
- www.studia.korba.pl
2