BUDŻET

PAŃSTWA

MGR Urszula

Tetwejer

BUDŻET

 Budżet jest planem finansowym państwa,

zestawiającym dochody i wydatki w roku
kalendarzowym, uchwalanym w formie ustawy
określającej źródła dochodów i rodzaje wydatków.

 Budżet państwa jest najwyższej rangi planem

finansowym polityki państwa oraz narzędziem
polityki społecznej, uwzględniającym planowane
dochody i wydatki państwa na następny rok
budżetowy.

 Termin „budżet” pochodzi z łacińskiego bulga,

oznaczającego skórzany mieszek przeznaczony do
zbierania dochodów. Słowo to przyjęło się
następnie w wielu językach (ang. budget, starofr.
bougette, fr. la budget).

PRZEPISY PRAWNE

Funkcjonowanie budżetu państwa jest

zdeterminowane przepisami prawnymi, które

są zawarte w:

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

ustawie o finansach publicznych,

ustawach budżetowych,

ustawach podatkowych,

ustawach okołobudżetowych.

FUNKCJE BUDŻETU

PAŃSTWA

FUNKCJE EKONOMICZNE

 alokacyjna,
 redystrybucyjna,
 stabilizacyjna,
 fiskalna,
 kredytowa,
 transferu (przekształcenia).

FUNKCJE POLITYCZNE

 ustrojowa ,
 demokratyczna.

BUDŻET A USTAWA

BUDŻETOWA

 Ustawa budżetowa jest pojęciem szerszym.
 Budżet jest jednym, ale nie jedynym

załącznikiem do ustawy. Załącznikami są np.
zestawienie przychodów i wydatków zakładów
budżetowych, gospodarstw pomocniczych
jednostek budżetowych, plany przychodów i
wydatków państwowych funduszy celowych.

 Ustawa budżetowa zawiera budżet i inne

plany finansowe.

 Budżet jest podstawowym planem, za

pośrednictwem którego dokonuje się
wydatków.

FUNKCJA ALOKACYJNA

Polega na tym, że budżet państwa jest

narzędziem podziału (rozdzielania) części

zasobów w gospodarce. Po przyjęciu

zasobów z sektora prywatnego za

pomocą budżetu rozdzielane są one do

sektora publicznego, który wykorzystując

te zasoby, świadczy dobra publiczne i

dobra społeczne. Są one dostępne dla

ogółu społeczeństwa przy odpłatności

niemającej cen rynkowych.

FUNKCJA

REDYSTRYBUCYJNA

Polega na tym, że budżet jest narzędziem

podziału dochodu narodowego. Jest to tzw.

redystrybucyjna funkcja budżetu realizowana w

ujęciu makroekonomicznym. Istota jej polega na

tym, że budżet gromadząc dochody, przekazuje

je następnie do tych podmiotów, które nie

osiągają dochodów lub osiągają je w stopniu

niewystarczającym. Możemy zauważyć także

funkcję redystrybucyjna w ujęciu

mikroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że

budżet przejmując dochody za pomocą

podatków, opłat, składek, dokonuje korekty

poziomu dochodów wśród podatników, który

został ukształtowany w wyniku sytuacji rynkowej.

FUNKCJA

STABILIZACYJNA

Istota jej polega na wykorzystaniu budżetu

państwa jako narzędzia do łagodzenia wahań

cyklu koniunkturalnego. Wykorzystuje się w tym

celu zarówno wydatki budżetowe, jak i dochody

budżetowe. Wydatki budżetowe pełnią funkcje

popytową na rynku towarów, usług i pracy. Mając

dochody budżetowe, ich gestorzy mogą

decydować o zakupie towarów czy usług na rynku

krajowym czy zagranicznym. Władze publiczne

mogą także dokonywać wydatkowania

publicznych środków na realizację robót

publicznych, na dopłaty do kredytów dla

słabszych ekonomicznie dziedzin gospodarki,

takich jak budownictwo mieszkaniowe, rolnictwo

itp.

FUNKCJA

STABILIZACYJNA

Z drugiej strony, realizując stronę dochodową

budżetu państwa, jego gestorzy mogą

oddziaływać na sytuację ekonomiczną

przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Stosując restrykcyjną politykę podatkową,

ogranicza się możliwości inwestycyjne

przedsiębiorstw, a tym samym możliwości

tworzenia nowych miejsc pracy.

Z drugiej strony, polityka odprężenia

podatkowego przyczynia się do wzrostu siły

ekonomicznej sektora prywatnego. Powstają

nowe miejsca pracy, zwiększa się produkcja,

sprzedaż towarów i usług, a tym samym możliwy

jest w przyszłości wzrost dochodów budżetowych.

FUNKCJA FISKALNA

Wiąże się z funkcjami redystrybucyjną i

stabilizacyjną. Istota jej polega na przejmowaniu

przez państwo dochodów podmiotów prywatnych.

Funkcje redystrybucyjną i stabilizacyjna wiąże się

zarówno ze stroną dochodową budżetu państwa, jak

i z jego stroną rozchodową. Funkcja fiskalna ma

istotny związek ze stroną dochodową budżetu

państwa, ponieważ proces gromadzenia dochodów

budżetowych ma określone cele, które realizowane

są także przez wydatki. Można wskazać, że

realizacja dochodów budżetowych przyczynia się do

zmiany ich statusu ekonomicznego. Z prywatnych

stają one się publicznymi. A zatem realizacja funkcji

fiskalnej przez budżet państwa przyczynia się do

zmiany charakteru własności środków pieniężnych.

FUNKCJA KREDYTOWA

Polega na tym, że w budżecie tkwią

informacje dotyczące kierunków

wydatkowania środków budżetowych.

Tym samym są to informacje mówiące o

tym, co będzie finansowane

(kredytowane) z budżetu państwa i w

jakiej skali. Chodzi tu głównie o te

dziedziny życia społecznego, które nie

tworzą dochodów tylko funkcjonują dzięki

wspieraniu ich przez publiczne środki

pieniężne.

FUNKCJA

TRANSFEROWA

Polega na przekształceniu prywatnych

środków finansowych w publiczną formę

własności. To za sprawą budżetu pieniądze

podatników prywatnych zmieniają swój

status i stają się pieniędzmi o charakterze

publicznym. Ta swego rodzaju przemiana

własności środków ma następnie istotne

znaczenie w ich wydatkowaniu. Chodzi tu

o szczególne społeczne i publiczne cele

wydatkowania i sposoby kontroli tych

procesów.

FUNKCJA USTROJOWA

Funkcja ustrojowa budżetu państwa

wynika z jego związku z parlamentem

i ustrojem danego państwa, który

określany jest przede wszystkim przez

konstytucję

i inne akty prawne.

Istota funkcji ustrojowej sprowadza się do

określenia w prawodawstwie zakresu

uprawnień władzy ustawodawczej i władzy

wykonawczej w sprawach związanych

z budżetem.

ZASADA

DEMOKRATYCZNA

Dotyczy zasad opracowywania budżetu, a

konkretnie udziału w tym procesie

społeczeństwa. Chodzi tu o udział bezpośredni

obywateli, a także o udział poprzez ich

przedstawicieli w parlamencie.

Udział obywateli w pracach budżetowych

osiąga się przez jawność tych prac, przez

publikowanie ustawy budżetowej i

sprawozdania z wykonania budżetu.

Ważność tej funkcji budżetu wynika z

możliwości kontrolowania władz publicznych w

sprawach budżetu. Dużą rolę w tym względzie

odgrywają opozycja parlamentarna i środki

masowego przekazu.

ZASADY BUDŻETOWE

Zasady budżetowe to reguły dotyczące

prawidłowego wykonywania czynności

związanych z funkcjonowaniem budżetu.

równowagi,
powszechności (zupełności),
jawności,
jednoroczności,
operatywności,
jedności.

ZASADA RÓWNOWAGI

To najważniejsza reguła dotycząca gospodarki budże

towej. Zwana jest złotą zasadą. Istota jej polega na

zrównoważeniu wydatków budżetu państwa z jego

dochodami. Z tą zasadą wiążą się zagadnienia

nierównowagi budżetowej. Jeżeli

w budżecie występuje niedobór dochodów w

stosunku do jego wydatków, to mamy do czynienia

z deficytem budżetowym. Jeśli natomiast wpływy

budżetu państwa przewyższają jego wydatki,

to występuje nadwyżka budżetowa. Z realizacją

złotej zasady w praktyce występują kłopoty.

Większość państw realizuje deficyty budżetowe.

ZASADA ZUPEŁNOŚCI

Oznacza, iż w budżecie

powinny zostać

uwzględnione wszystkie

dochody i wydatki państwa.

ZASADA JAWNOŚCI

Polega na tym, że prace parlamentu nad

budżetem są jawne.

Sama ustawa jest publikowana.

Jej treść jest dyskutowana w środkach

masowej informacji.

Przestrzeganie tej zasady ma prowadzić do

ograniczenia zjawisk naruszających prawo

budżetowe, do ograniczania marnotrawienia

publicznych środków finansowych.

ZASADA

JEDNOROCZNOŚCI

Zasada jednoroczności ma charakter raczej

techniczny.

Istota jej polega na respektowaniu rocznego

czasu trwania budżetu.

W praktyce dochodzi do odstępstwa od tej

zasady. Ma to miejsce w przypadku

finansowania inwestycji. Wówczas środki

budżetowe wykorzystywane są w okresie

ich realizacji.

ZASADA

OPERATYWNOŚCI

Polega na opracowywaniu budżetu

w układzie podmiotowym, czyli chodzi

tu o wskazanie zadań i środków

budżetowych dla konkretnych

podmiotów.

ZASADA JEDNOŚCI

Polega na objęciu jednym planem – budżetem

wszystkich dochodów i wydatków państwa.

Wyróżnia się tu jedność formalną i materialną.

Jedność formalna budżetu polega na budowaniu

całego bilansu systemu finansów publicznych,

obejmującego budżet władz centralnych i budżety

jednostek samorządowych.

Jedność materialna budżetu oznacza, że wszystkie

dochody budżetu państwa są przeznaczone na

pokrycie wszystkich jego wydatków.

BUDŻET 2010

• Dochody państwa

mają wynieść 248
mld 868 mln 601
tys. zł

– z podatków ma

wpłynąć do budżetu
ponad 223 mld zł

• VAT - 106,2 mld zł,
• akcyza - 53 mld zł,
• podatku od hazardu

- 1,5 mld zł,

• CIT - 26,3 mld zł
• PIT - 36 mld zł.

• Wydatki -  301

mld 82 mln 817
tys. zł

• Deficyt

budżetowy w
wysokości 52,21
mld zł,

DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ