Historia gospodarczo-polityczna
Scenariusze i prognozy dla Polski i świata
1. Czym nauka o przyszłości nie jest
2. Raport o stanie świata
3. Narodziny futurologii: metody i instytucje
4. Współcześni eksperci od przewidywania
5. Prognozy dla świata
6. Prognozy i scenariusze dla Polski
Czy naprawdę można
przewidzieć przyszłość ?
...A może życiem społeczeństw też rządzą jakieś prawa
- wzorem praw fizyki w przyrodzie -
które wystarczy odkryć, by przewidzieć co będzie...
?
Czy są jakieś prawa rozwoju
społeczno-gospodarczego?
Na przykład niemiecki filozof Karol Marks (1818-1883) odpowiadał na to pytanie twierdząco, budując swoją teorię rozwoju społeczeństw od zbieracko- łowieckiego, poprzez rolnicze, niewolnicze, feudalne, kapitalistyczne, socjalistyczne i komunistyczne społeczeństwo przyszłości...
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Wykładniczy przyrost ryżu
Kwadrat 29 - pół miliarda ziaren - parę dużych worków
kwadrat 32 - dokładnie w połowie szachownicy - 4 mld. To już zbiory z całego pola
kwadrat 40 liczba ziaren dochodzi do 500 mld
kwadrat 41 - prawie bilion ziaren (tysiąc miliardów)
Do końca szachownicy zostało jeszcze 23 kwadraty - w tym tempie przyrostu na przedostatnim należałoby położyć 9 miliardów bilionów ziaren
By je zebrać, trzeba by obsiać pola pokrywające całą planetę, z oceanami włącznie.
Przykłady innych procesów wykładniczych
wzrost ludzkiej populacji
rozrost miast
tempo niszczenia środowiska
kurczenie się zasobów naturalnych
wzrost mocy obliczeniowej komputerów (prawo Moore'a)
tempo wzrostu epidemii (np.grypy)
tempo przyrostu komórek rakowych w organizmie
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Czy Ziemia jest w stanie wyżywić dowolną liczbę ludzi?
Malthus twierdził, że światu grozi chaos i głód, gdyż możliwości rozmnażania się ludzkości są większe niż możliwości produkcji żywności
Postępy (ciągi) liczbowe
Postęp arytmetyczny - każdy wyraz można otrzymać z wyrazu bezpośrednio go poprzedzającego przez dodanie zawsze tej samej liczby.
Na przykład (+3): 2,5,8,11,14,17…
Postęp geometryczny - każdy wyraz, począwszy od drugiego, powstaje z przemnożenia poprzedniego przez pewną stałą liczbę.
Na przykład (x 3): 2,6,18,54,162,486…
Zestawienie dwóch postępów
Weryfikacja teorii Malthusa
Teoria nie sprawdziła się, bo angielski ekonomista nie wziął w swoich przewidywaniach pod uwagę kilku dodatkowych czynników, np.:
> edukacji (planowanie rodziny),
> dobrobytu (w lepszych warunkach materialnych rodzi się mniej dzieci),
> postępu naukowego w uprawie i produkcji żywności.
Inne prawa oparte na postępie wykładniczym
Co 18 miesięcy podwaja się wydajność (przepustowość) sieci teleinformatycznych
W podobnym tempie maleją koszty pamięci elektronicznych
Porównanie: obecnie są już na rynku dyski twarde o pojemności 1 terabajta (tysiąc gigabajtów GB) za kilkaset dolarów. 30 lat temu za 1 terabajt pamięci trzeba było zapłacić 100 mln dolarów.
Zbliżone do postępu wykładniczego
Co 5 lat podwaja się na świecie ilość materiału drukowanego na papierze
Komórki nowotworowe namnażają się w postępie wykładniczym
Pod koniec lat 90. co roku podwajała się na świecie liczba stron www w Internecie
Na przykład:
1995 - 50 mln stron www
1996 - 100 mln www
1997 - 200 mln www
1998 - 400 mln www
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa
- np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Krzywa Gaussa (kapelusz lub dzwon)
Rozkład normalny, zwany też rozkładem Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., lub krzywą dzwonową, odgrywa wielką rolę w opisie zagadnień przyrodniczych, społecznych, medycznych, obyczajowych itp..
Zastosowanie
rozkładu normalnego Gaussa
Rozkład ilorazu inteligencji w populacji ludzkiej
Rozkład wzrostu, nr obuwia lub nr ubrania
Sposoby zachowania się tłumu w różnych sytuacjach
Rozkład wyników nauczania wśród uczniów i studentów
Rozkład stanu (gazów, cieczy, temperatur, ciśnień itp.) w różnych procesach fizycznych
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Vilfredo Pareto i zasada 80/20
Zasada Pareto
20 proc. Włochów jest w posiadaniu 80 proc. bogactwa kraju i odwrotnie - 80 proc. ludności posiada jedynie 20 proc. dóbr.
bogactwo na kuli ziemskiej rozdzielone jest niesprawiedliwie tj. według proporcji 80/20 (odkrycie z roku 1897)
Zastosowanie zasady Pareta (1)
80 proc. osiąganych wyników wypływa tylko z 20 proc. nakładów pracy.
20 proc. kryminalistów popełnia 80 proc. przestępstw
20 proc. kierowców powoduje 80 proc. wypadków
Zastosowanie zasady Pareta (2)
20 proc. pracowników w twojej firmie lub zakładzie pracy wykonuje 80 proc. pracy.
tylko 20 proc. czasu pracy przekłada się na 80 proc. osiąganych efektów.
ubrania w szafie - przez 80 proc. czasu nosisz tylko ok. 20 proc. z nich.
Zastosowanie zasady Pareta (3)
20 proc. klientów danej firmy przynosi 80 proc. przychodów ze sprzedaży
20 proc. słownictwa wystarczy, by móc czytać 80 proc. tekstów w obcym języku
na 20 proc. powierzchni dywanu przypada 80 proc. jego zużycia
zaledwie 20 procent przeżytych w naszym życiu chwil daje nam 80 procent szczęścia…
aby zdać pomyślnie egzamin wystarczy opanować 20 proc. całego materiału.
Poprawki do zasady Pareta
W dziedzinie finansów lepiej sprawdza się zasada 90/10.
10 proc. ludzi jest w posiadaniu 90 proc. wszystkich pieniędzy.
10 proc. aktorów, sportowców czy muzyków zarabia 90 proc. wszystkich pieniędzy w swoich branżach.
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Teoria gier - ważniejsze daty
XVII - pierwsze naukowe podejście do gier jako sytuacji konfliktowych - korespondencja matematyków francuskich Pascala i Fermata oraz w pracach fizyka holenderskiego Huyghensa (analizowali konkretne gry)
1921 matematyk francuski E. Borel - pierwsze poważniejsze koncepcje związane z teorią gier
1927 - twierdzenie Borela o minimaksie (bez dowodu)
1925 - pierwsza polska praca o teorii gier - artykuł H. Steinhausa „Definicje potrzebne do teorii gier i pościgu” opubl. we Lwowie w „Myśli Akademickiej”
1928 - amerykański matematyk John von Neumann - precyzuje podstawowe pojęcia teorii i dowodzi twierdzenia o minimaksie (z jego teorii automatów korzystano przy budowie pierwszego komputera)
1944 - ukazuje się „Teoria gier i postępowania ekonomicznego” von Neumanna i amerykańskiego ekonomisty Morgensterna wzbudza wielkie zainteresowanie teorią
1946 - ENIAC, pierwszy na świecie komputer
Teoria gier do opracowania tras konwojów morskich w czasie II wojny światowej
Teoria gier do łamania szyfrów
Rejewski - Zygalski - Różycki - polscy matematycy, którzy pokonali Enigmę
Cyklometry i bomba krypologiczna Rejewskiego
płachta perforowana Zygalskiego
Teoria gier i pierwsze komputery
Najpierw łamanie szyfrów i teoretyczna maszyna Alana Turinga, potem komputer
Porównanie...
Obecnie jeden układ scalony wielkości groszowej monety ma taką samą moc obliczeniową jaką miał pierwszy, ważący 27 ton komputer lampowy ENIAC w roku 1946...
Podstawowe pojęcia z teorii gier
Gra: abstrakcyjny model sytuacji konfliktowej rozwijającej się wg ściśle określonych reguł
Najprostszą jest gra dwuosobowa. Jej podstawowym modelem jest gra o sumie zerowej. Przeciwstawnym do niej typem gry jest gra konkurencyjna.
Elementem składowym gry reguły i ruchy graczy.
Zbiór reguł, określających jednoznacznie wybór działania danego gracza nazywamy strategią.
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii (patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Prawo Gordona Moore'a,
(1985) jednego z założycieli firmy Intel
Ekonomicznie optymalna liczba Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. podwaja się co 18 miesięcy, a więc w postępie wykładniczym.
Prawo Moore'a
przyrost liczby tranzystorów w układzie scalonym w latach
1961 - 4 tranzystory w układzie scalonym
1971 - 2 300 (Intel microprocesor 4-bitowy)
1975 - 10 000
1982 - 100 000
1988 - 1 000 000 (Intel 486)
1997 - 10 000 000
2002 - 100 000 000 (Intel Pentium 4)
2005 - 1 000 000 000 (Intel Itanium 2 Processor)
2009 - 1 720 000 000 (Intel Montecito)
Porównanie...
Konsola Play Station 2 ma większą moc obliczeniową niż ta, którą dysponowała NASA (Amerykańska Agencja do Badań Przestrzeni Kosmicznej) podczas lądowania człowieka na Księżycu w 1969 roku...
Przykłady praw dotyczących spraw społecznych/ na ich podstawie można przewidzieć przyszłość
Niektóre procesy społeczne w tempie wykładniczym
Prawa rachunku prawdopodobieństwa - np. prawo Gaussa
Prawo Malthusa
Zasada Pareta
Prawo Moore'a
Prawa teorii gier (życie jest grą o sumie niezerowej)
Prawa ekonomii
(patrz: nagrody Nobla z ekonomii)
Nagroda Nobla z ekonomii
Ufundował ją w 1968 roku Bank Centralny Szwecji (Sveriges Riksbank) z okazji 300-lecia swego istnienia.
Jest to jedyna nagroda Nobla, której nie przewidywał testament fundatora - Alfreda Nobla.
Pierwszy Nobel z ekonomii 1969
Pierwszymi laureatami zostali Norweg Ragnar Frisch i Holender Jan Tinbergen.
Uhonorowano ich za wkład w rozwój ekonometrii - metody mierzenia zależności gospodarczych przy zastosowaniu modeli matematycznych i technik statystycznych.
Laureaci Nobla z ekonomii <1>
2007 - Leonid Hurwicz, Eric.S Maskin, Roger B. Myerson
2006 - Edmund S. Phelps (USA)
2005 - Robert J. Aumann , Thomas C. Schelling (USA)
2004 - Norweg, Finn E. Kydland, i Edward C. Prescott z (USA)
2003 - Robert F. Engle, Clive W. J. Granger (USA)
2002 -Daniel Kahneman i Vernon L. Smith (USA)
2001 - George A. Akerlof, A. Michael Spence, Joseph E. Stiglitz (USA)
2000 - James J. Heckman, Daniel L. McFadden (USA)
1999 - Robert A. Mundell (USA)
1998 - Amartya Sen (Indie i USA)
1997 - Robert C. Merton, Myron S. Scholes (USA)
1996 - James A. Mirrlees (Wielka Brytania), William Vickrey (Kanada)
1995 - Robert E. Lucas Jr. (USA)
1994 - John C. Harsany, John F. Nash (USA), Reinhard Selten (Niemcy)
1993 - Robert W. Fogel, Douglass C. North (USA)
1992 - Gary S. Becker (USA
1991 - Ronald Coase (USA)
1990 - Harry M. Markowitz , William F. Sharpe, Merton H. Miller (USA)
Laureaci Nobla z ekonomii <2>
1988 - Maurice Allais Francja
1989 - Trygve Haavelmo Norwegia
1987 - Robert M. Solow (USA)
1986 - James M. Buchanan Jr. (USA)
1985 - Franco Modigliani (USA)
1984 - Richard Stone (Wielka Brytania)
1983 - Gerard Debreu (USA)
1982 - George J. Stigler (USA)
1981 - James Tobin (USA)
1980 - Lawrence R. Klein (USA)
1979 - Arthur Lewis (Wielka Brytania), Theodore Schultz (USA)
1978 - Herbert A. Simon (USA)
1977 - Bertil Ohlin (Szwecja), James Meade (Wielka Brytania)
1976 - Milton Friedman (USA)
1975 - Leonid Kantorowicz (ZSRR), Tjalling C. Koopmans (USA)
1974 - Gunnar Myrdal (Szwecja), Friedrich August von Hayek (Austria)
1973 - Wassily Leontief (USA)
1972 - John R. Hicks (Wielka Brytania), Kenneth J. Arrow (USA)
1971 - Simon Kuznets (USA)
1970 - Paul A. Samuelson (USA)
1969 - Ragnar Frisch (Norwegia), Jan Tinbergen (Holandia)
Za co Noble z ekonomii?
zastosowanie równań matematycznych i algorytmów do oceny prawidłowości funkcjonowania rynków
psychologiczne aspekty oceniania i podejmowania decyzji
opracowanie teorii i metod zachowań osób i gospodarstw domowych
analiza polityki pieniężnej w warunkach ograniczeń kursów wymiany (strefa euro)
badania nad tym, jak powinny postępować społeczeństwa, by racjonalnie gospodarować swymi zasobami (ubóstwo i głód)
pionierskie prace nad zastosowaniem teorii gier w badaniu procesów gospodarczych (1994)
objęcie analizą mikroekonomiczną spraw związanych z ludzkimi zachowaniami i interakcjami w socjologii, demografii, kryminologii
stworzenie nowych sposobów oceny ryzyka i atrakcyjności różnych inwestycji oraz oceny akcji spółek i obligacji
Nazwa: „futurologia”
Nazwa - futurologia - została zaproponowana w 1943 w USA przez Niemca Ossipa Flechtheima. Miała być nauką zajmującą się badaniami nad przyszłością.
Flechtheim był wykładowcą na amerykańskich uniwersytetach, jego specjalność to prawo i nauki polityczne.
Co jest ważne w przewidywaniu?
Zgodnie z zasadą Noego: nie liczy się to, czy przewidziałeś deszcz. Liczy się to, czy zbudowałeś arkę.
Powstają instytucje zajmujące się prognozowaniem
Na początku... w USA
RAND Corporation
działa od 1948 roku
Siedziba RAND Corporation
Początki futurologii - lata 40/50/60 <1>
Ochrona konwojów morskich (Atlantyk) w czasie II wojny - teoria gier
Kryptologia - łamanie szyfrów/matematyka/początki komputerów
Rodzi się przekonanie, że przyszłość także można przewidywać naukowo
Lata 50/60 - zimna wojna między USA i Rosją/konflikt o strefy wpływów, wojna w Korei, wojna o Kubę/wzajemna ocena sił - gry wojenne (teoria gier - matematyka, stopniowo z użyciem symulacji komputerowych, zakładających użycie broni atomowej
Początki futurologii <2>
Wyścig o przestrzeń kosmiczną
1957 pierwszy satelita Ziemi - ZSRR
1961 pierwszy człowiek na orbicie - Jurij Gagarin
program Apollo lądowania na Księżycu - /lądowanie lipiec człowieka 1969
1962 rząd Francji - prognoza do roku 1985
1965 Boston - komisja roku 2000 i scenariusze przyszłości
RAND Corporation - amerykańska instytucja rządowa/scenariusze wojny nuklearnej
1967 Oslo - I Kongres Badaczy Przyszłości
Metody przewidywania opracowane w RAND
Metoda scenariuszowa
Metoda scenariuszowa
Opiera się na założeniu, że zdarzeń w przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością, należy więc przewidzieć opracować różne „scenariusze” rozwoju obecnej sytuacji.
Do każdego wariantu opracowywany jest sposób zachowania w przypadku, gdyby okazał się prawdziwy.
Do realizacji przyjmuje się ten wariant, który wydaje się najbardziej prawdopodobny, jeśli jednak nie sprawdzi się, należy skorzystać z jednego z (uprzednio przygotowanych) rozwiązań alternatywnych.
Metoda Delphi (delficka) nazwa od miejscowości Delfy w Grecji, gdzie znajdowała się starożytna wyrocznia
Oparta na skojarzeniach wymuszonych.
Stosuje się do przewidywania przyszłości, określenia prawdopodobieństwa oraz wyznaczenia szacunkowych wartości niektórych wielkości.
Polega na przeprowadzaniu ankiet wśród grupy ekspertów danej dziedziny, w których odpowiadają oni na pytania dotyczące przyszłości, podają też uzasadnienie dla swoich odpowiedzi.
W następnej fazie, przy zachowaniu anonimowości autorstwa, są one wzajemnie konfrontowane tak, by eksperci wypracowali względnie zgodne stanowisko. Jednocześnie wzrasta szczegółowość zadawanych pytań.
Geneza metody Delphi?
Jako efekt uboczny badań nad obronnością USA przeprowadzonych z inicjatywy amerykańskiego lotnictwa na początku lat 50.
Ich celem było uzyskanie jak najbardziej zgodnej opinii grupy ekspertów na temat miejsca, które może stać się celem ewentualnego ataku ZSRR oraz liczby potrzebnych do takiego ataku bomb atomowych.
Pytia (wg J. Malczewskiego) i świątynia w Delfach
Powstają instytucje zajmujące się prognozowaniem
Po USA - Włochy, Francja, Japonia i wiele innych państw. Polska też.
1968 - powstaje Klub Rzymski
Skupia ok. 100 naukowców z 50 krajów
1969 - powstaje polski oddział Klubu Rzymskiego
1969 - powstaje Komitet Prognoz Polskiej Akademii Nauk
KLUB RZYMSKI - publikacje/raporty
Granice wzrostu
Ludzkość w punkcie zwrotnym
Pierwsza rewolucja globalna
Rewolucja bosych
Mikroelektronika i społeczeństwo. Na dobre czy na złe?
Czy wzrost ma jakieś granice?
1972: Granice wzrostu - pierwszy raport Klubu Rzymskiego rok (przetł.na 30 języków, 30 mln egz., PWE 1973)
1992: badania powtórzono 20 lat później posługując się nowszym modelem.Podtrzymano wnioski i dodano nowe, dalej idące. (Przekraczanie granic.Globalne załamanie czy bezpieczna przyszłość - wyd. polskie 1995)
2004 - tezę, że żyjemy na kredyt autorzy podtrzymali w trzeciej książce (Limits to Growth. The 30-Year Update)
2006 - ekolog Mathis Wackernagel z Global Footprint Network szacuje, że zasoby ekologiczne planety zużywamy o 40 proc. szybciej niż się one odnawiają...
Prezesi Klubu Rzymskiego
Aurelio Peccei - biznesmen oraz Alexander King - szkocki naukowiec, dyrektor ds. Badań Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) - założyciele
1984 po śmierci Peccei, King obejmuje prezesurę Klubu, z której rezygnuje w 1999 roku (mając 90 lat)
Po Kingu kierownictwo przejmuje jordański książę El Hassan bin Talal
Najnowszy raport nt. granic wzrostu
Prof. Dennis Meadows i prof. Jay Forrester - obaj z MIT - twórcy dynamiki systemowej - dziedziny zajmującej się matematycznym opisem złożonych zjawisk ekonomicznych i społecznych
Badacze ci są m.in. autorami modelu komputerowego World 3, za pomocą którego testuje się rozmaite scenariusze losów cywilizacji w ciągu następnych 100 lat
Wiele z tych scenariuszy kończy się katastrofą...
Prognozy ekspertów w różnych dziedzinach
Marshall Mac Luhan
Alvin Toffler
John Naisbitt
Benjamin Barber
Francis Fukuyama
Jeffrey Sachs
Naomi Klein
Richard Edgar Pipes
Zbigniew Brzeziński
George Soros
Slavoj Żiżek
George Orwell Rok 1984 - przestroga przed totalitaryzmem
Stanisław Lem Astronauci 1957 - lądowanie człowieka na Wenus
Ray Bradbury Fahrenheit 451 - społeczeństwo przyszłości z zakazem czytania i posiadania książek
Izaak Asimow - Bunt robotów
Stanley Kubrick - Odyseja kosmiczna 2001/2010
Philip K. Dick - Pamięć absolutna -więzienia na Marsie
A. Niccol - Gattaca - szok przyszłości
George Lucas - Wojny gwiezdne
Planeta małp rok 3978
Serial „Star Trek” - podróże do innych światów
„Terminator” - wysłannicy z przyszłości
„Obcy - pasażer Nostromo” - spotkanie z obcą formą życia
Filmy Piotra Szulkina - „Ga-ga - chwała bohaterom”, „O-bi -o-ba” - manipulacje władzy
George Orwell (1903-1950)
Okładki niektórych książek MacLuhana
The Mechanical Bride (Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.) - Mechaniczna Panna Młoda
The Gutenberg Galaxy (Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.) - Galaktyka Gutenberga
Understanding Media (Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.) - Zrozumieć media
Marshall MacLuhan - kanadyjski teoretyk komunikacji (1911-1980)
Wykładowca na Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i na innych uczelniach w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze..
Zyskał rozgłos w latach 60. stwierdzeniem, że elektroniczne media, zwłaszcza telewizja, tworzą Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., w której "medium jest przekazem", tj. środki komunikacji mają większy wpływ na ludzi niż sama przekazywana wiadomość.
Alvin Toffler (1928_)
Amerykański pisarz i futurolog, znany głównie z pracy na temat cyfrowej rewolucji komunikacyjnej, korporacyjnej oraz osobowości technologicznej.
Niektóre książki Alvina Tofflera
Tezy Tofflera
Głównym pojęciem, do którego odwołuje się w swoich pracach, jest Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.. Cała historię ludzkości rozpatruje on w kontekście trzech następujących po sobie fal technologicznych:
pierwsza fala - Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. - związana z pojawianiem się około 10 000 lat temu wynalazkami i umiejętnościami związanymi z Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i upowszechnieniem osiadłego trybu życia
druga fala - Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. to związane z wynalazkiem Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. pojawienie się Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.; wzbierająca około 300 lat temu fala przyniosła wytwarzanie Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., nowe środki transportu i masowej komunikacji, standaryzację i uniformizację
trzecia fala - doświadczana obecnie, związana jest bezpośrednio z powstaniem nowych technologii umożliwiających nieograniczoną komunikację między jednostkami dzięki rozwojowi usług i odejściu od masowej produkcji;
trzecia fala jest jedynie w początkowej fazie i spotyka opór obrońców drugiej fali
John Naisbitt (1929_)- „Najpewniejszą drogą do przewidywania przyszłości jest zrozumienie teraźniejszości”
10 megatrendów wg J. Naisbitta
1. Od społeczeństwa przemysłowego do informacyjnego
2. Od technologii siłowej do ultratechnologii
3. Od gospodarki narodowej do globalnej
4. Od myślenia krótkofalowego do strategicznego
5. Od centralizacji do decentralizacji
6. Od pomocy instytucjonalnej do samopomocy
7. Od demokracji przedstawicielskiej do uczestniczącej
8. Od hierarchii do sieci
9. Od Północy do Południa
10. Od metody albo-albo do metody wielokrotnego wyboru
Megatrendy ostatnich 20 lat
USA kontra Europa
Rosnący dystans (poziom życia, dynamika rozwoju, badania naukowe, siły zbrojne)
Przedsiębiorczość oparta na nowych technologiach
Dramatyczne zmiany demograficzne (starzenie się społeczeństw Europy, w roku 2015 ponad 60 proc. więcej ludzi po 65 roku życia niż obecnie)
OSTATNIE 50 LAT XX WIEKU
Zużycie tarcicy x3
Zużycie papieru x 6
Spożycie zbóż x3
Połowy ryb x 5
Spalanie paliw kopalnych x4
Zatrucie wody i powietrza x 15-20
Źródło: Dawid C. Korten „Świat po kapitalizmie. Alternatywy dla globu” 1999
Dominacja języka anielskiego wg Naisbitta
80 proc. opracowań na naukowych na świecie po angielsku
80 proc. całej informatyki w ponad 100 mln komputerów na świecie
85 proc. międzynarodowych rozmów telefonicznych
79 proc. przesyłek pocztowych, dalekopisów, telegrafów
Angielski podbija świat...
1582 Richard Malcaster „angielski to język mało znaczący. Znają go tylko w Anglii, i to nie wszędzie”
W I etapie kolonializmu mówiło nim 5 mln ludzi
W miarę powiększania się imperium brytyjskiego liczba ta wzrosła do 200 mln
Pod koniec XX w. - pierwszy język dla 345 mln ludzi i drugi dla następnych 400 mln
Władała nim co 7 osoba na świecie
Język ojczysty dla mieszkańców 12 krajów, oficjalny i półoficjalny dla 32
Wykładany w szkołach jako obowiązkowy lub dodatkowy w 56 krajach
W ZSRR dla przeszło połowy uczniów szkół średnich
John Naisbitt - High Tech High Touch
„Technologia to rodzaj nowego
mitu, technologie odurzania,
dziecięce gry pełne przemocy, TV
jako substytut duchownego,
matki i ojca”…
Amerykanie: 10 mld pastylek witamin zamiast 1 owoca dziennie
Internet jako substytut więzi w realu
Benjamin R. Barber (1939_)
wykładowca uniwersytetu w Maryland, politolog, autor 17 książek, doradca Clintona, publicysta, autor sztuk teatralnych i filmów dokumentalnych
1984 „Strong democracy”
2003 „Imperium strachu: wojna, terroryzm, demokracja”
2007 „Consumed: the fate of citizens under capitalism triumphant”
Fenomen Mc'Donaldsa (wg Barbera)
Raymond Albert Kree - Bride i Mac McDonald
Pierwsze restauracje w Illinois
14 000 punktów na świecie
Uniwersytet Hamburgera
7 min grzania frytek
2 kg sera i 71 plasterków
0, 45 dag mięsa na 10 hamburgerów, 10 plasterków cebuli
syfoniarze
smażalnicy
dekoratorzy
jednakowy system odwracania kotletów
Fenomen Mc'Donaldsa (2 wg Barbera)
efektywność
konkurencyjność
przewidywalność - średnica bułki 9 cm, kotleta 10 cm, ten sam sposób przyrządzania
ludzie zastępowani przez maszyny
zatrudnianie klientów (sprzątanie)
jedz i spadaj (małe stoliki, niewygodne krzesła)
Kultura w globalizacji (wg Barbera)
Zjawisko zderzenia przeciwstawnych tendencji, eksponowania tego co lokalne , w warunkach procesów globalizacji z perspektywy kulturowo-cywilizacyjnej opisał B. Barber, odwołując się do metaforycznego zderzenia dżihadu i McŚwiata
Dżihad symbolizuje nawrót do tego, co plemienne, lokalne, zaściankowe, wrogie nowym technologiom i tzw. nowoczesności (skrajna postać - fundamentalizm islamski)
McŚwiat - symbolizuje siły narzucające ujednolicenie i integrację, stosowanie nowoczesnej komunikacji, akceptujące nieuchronność mechanizmów rynkowych
Kultura w globalizacji (2 wg Barbera)
To konflikt między uniwersalizmem Zachodu a partykularyzmami świata, które Barber określa zbiorczą nazwą dżihad.
Dżihad alergicznie reaguje na Zachód chociaż się nim żywi
Zachód walczy z dżihadem ale jednocześnie się nim żywi, bo jego wyznawcy są także nabywcami dóbr
Wg Barbera dżihad ostatecznie się ugnie bo uniformizacja świata jest procesem nieuchronnym, choć jednocześnie będzie istniał świat różnych prędkości i zmiennej geometrii
Mc'Donaldyzacja w edukacji wg Barbera
uniformizacja czyli wszędzie tak samo
gotowe zestawy do treści
kopie wykładów
kompendia i streszczenia
testy wielokrotnego wyboru
Zalety i wady uniformizacji wg Barbera
7 trendów Roberta Wrighta z książki Nonzero- wzorowanych na trendach Barbera
1. Spadek znaczenia odległości
2. Ekonomia idei (dominacja informacji i intelektu)
3. Nowa ekonomia (handel informacją)
4. Wyzwolenie za pomocą mikroczipa (wzrost znaczenia wolności osobistej)
5. Narrowcasting (wąska specjalizacja kanałów mediów - np. TV)
6. Dżihad contra McŚwiat (plemienność kontra globalizacja)
7. Zmierzch suwerenności (wszyscy zależymy od siebie)
Francis Fukuyama (ur. 1952)
Prof. międzynarodowej ekonomii politycznej, socjolog i filozof kultury
Absolwent Cornell University i Harvardu, konsultant Departamentu Stanu w zakresie polityki zagranicznej na Bliskim Wschodzie i w Europie, od roku 2000 w prezydenckiej komisji ds. bioetyki.
Autor kilkunastu książek, w tym „Koniec człowieka”, „Wielki wstrząs”, „Koniec historii”
Jeffrey Sachs (1954_)
Dyrektor Instytutu Ziemi na Columbia University (USA)
Od lat 80 doradca wielu rządów (w tym Polski) dążących do uporania się z kryzysem gospodarczym
Konsultant Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego i OECD
Doradca Sekretarza Generalnego ONZ Kofi Annana
W Polsce ukazała się jego książka „Koniec z nędzą. Zadanie dla naszego pokolenia” (2006)
Sachs o Afryce
„Afryka ma dziś 800 mln ludzi. Połowa z nich żyje w ekstremalnie trudnych warunkach. Ci, którzy są najbiedniejsi mają najwięcej dzieci.
Jeśli utrzymają się obecne trendy w 2050 roku w Afryce żyć będzie 1,7 mld ludzi. Wyobrażacie sobie 1,7 mld ludzi w jeszcze trudniejszych warunkach niż teraz?
Jeżeli tak będzie, Europa znajdzie się pod ogromną, niewyobrażalną wręcz presją tego, co będzie się działo na kontynencie afrykańskim…”
Naomi Klein - ostrzeżenie przed korporacjami
Różne wydania „No logo” Naomi Klein
Richard Edgar Pipes (1923_)
Ur.w Cieszynie, w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. rodzinie fabrykantów czekolady, wyjechał z Polski z rodziną w 1939.
Historyk, Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., doradca Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. ds. Rosji i Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.. Na podstawie jego analiz amerykańscy prezydenci tworzyli strategię polityki Waszyngtonu wobec ZSRR.
Napisał m.in.. 24 książki, najnowsza 2007 „Rewolucja rosyjska. Trzy pytania.”, autor trylogii „Rosja carów”, Rosja bolszewików”, „Rewolucja rosyjska”.
"Gdyby nie rewolucja rosyjska, zapewne najważniejsze wydarzenie XX wieku, najprawdopodobniej nie byłoby narodowego socjalizmu, II wojny światowej i dekolonizacji, a na pewno nie byłoby zimnej wojny, w której cieniu żyliśmy przez długie lata"
Opinie Richarda Pipesa
Ani w upadku caratu, ani w zdobyciu władzy przez bolszewików nie było żadnej konieczności. Uważam wręcz, że to drugie wydarzenie było w dużej mierze przypadkiem"
"W przeddzień bolszewickiego przewrotu Lenin opuścił kryjówkę, w której przebywał od początku lipca, ukrywając się przed policją. Do Smolnego, kwatery głównej bolszewików, przekradał się z obandażowaną twarzą, udając, że idzie do dentysty. Po drodze zatrzymał go konny patrol. Poproszony o dokumenty Lenin udał pijanego i został puszczony wolno. Gdyby go wtedy aresztowano, przewrót bolszewicki mógłby nie dojść do skutku" - to tylko próbka stylu profesora.
Zbigniew Brzeziński (1928_)
Ur. w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. mieszkający w USA, znany Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze..
W latach Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.-Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. doradca do spraw bezpieczeństwa Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. . Postulował zaangażowanie Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. w popieranie antysowieckiej partyzantki w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i ruchu Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. w Polsce.
Jego postawa miała decydujący wpływ na rozwiązanie w Polsce kryzysu na początku grudnia Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze..
Opinie Zbigniewa Brzezińskiego
W latach 1977-81 byłem odpowiedzialny za koordynację reakcji USA w wypadku wojny atomowej. I gdyby do niej doszło, to w ciągu 6 godzin zostałoby zabitych po obu stronach 180 mln ludzi.
W USA mówi się, że jeśli Chińczycy będą w dalszym ciągu tak szybko zwiększać liczbę samochodów, to za 20-30 lat zabraknie złóż surowców energetycznych, by nimi jeździć.
Kiedy półtora miliarda ludzi nagle zaczyna sięgać po wysoki standard życiowy, widzi dobrobyt w zasięgu ręki i chce go osiągnąć za życia jednego pokolenia, pociąga to za sobą koszty - ludzkie, w zużyciu surowców, w środowisku.
George Soros (1930_)
Ur. w Budapeszcie finansista amerykański pochodzenia Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.-Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., jeden z najbardziej znanych spekulantów walutowych, ale także Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze., fundator Instytutu Społeczeństwa Otwartego i licznych fundacji, w tym Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. w Warszawie, znany krytyk polityki Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze..
Kapitalizm systemem ostatecznym? - Slavoj Żiżek, słoweński psychoanalityk i filozof
System kapitalistyczny jest pełen wewnętrznych sprzeczności. To Głównie chodzi o wykluczenia rosnącej grupy ludzi. „Miliard osób żyje dzisiaj w slumsach. Między Lagos i Abidżanem żyje w nich 70 mln ludzi. Mamy kraje-slumsy. Ale mamy też eksplozje slumsów w krajach dobrze rozwiniętych i szybko się rozwijających. W Chinach, w Indiach. Nawet w Europie i Ameryce Północnej. To jest demograficzny fenomen naszych czasów.
Sukces ekonomiczny oparty na liberalnym kapitalizmie wszędzie tworzy slumsy. Kolejne miliony ludzi są wykluczane poza demokrację i rynek. Szara strefa rośnie eksplozywnie.
Słavoj Żiżek (1949_)
Profesor Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Ljubljanie, wykłada także w Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze.Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. i na uniwersytetach amerykańskich.
W latach osiemdziesiątych należał do opozycji należał do opozycji antykomunistycznej w byłej Jugosławii.
W roku Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. był jednym z kandydatów do stanowiska prezydenta Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze..
Należy do najbardziej znanych współczesnych filozofów. Jego książki przełożono na kilkadziesiąt języków
Inne instytucje zajmujące się m.in.. prognozą gospodarczą
ONZ i jej agendy (FAO, WHO, UNESCO)
Bank Światowy
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
MBOR - Międzynarodowy Bank Rozbudowy i Rozwoju
OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
Międzynarodowa Organizacja Pracy
Urzędy statystyczne - narodowe (np. polski GUS - w swoim raporcie międzynarodowym korzysta z danych 90 krajów) i ponadnarodowe, np. Eurostat (UE)
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (Wiedeń)
Firmy doradczo-konsultingowe
MBOR International Bank for Reconstruction and Development
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
- powstał w 1945 na mocy umów z Bretton Woods
- należy do Grupy Banku Światowego z siedzibą w Waszyngtonie,
- oferuje wszechstronną pomoc rozwojową krajom rozwijającym się, przede wszystkim w postaci preferencyjnych kredytów
Raport ONZ
nt. zwalczania prze Chiny ruchu Falun Gong
OECD Organisation for Economic Co-operation and Development
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
powstała w 1961 r.
międzyrządowa organizacja gospodarcza
skupia 30 najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata
podstawowe zadanie:
+ koordynacja polityki społeczno-ekonomicznej krajów
członkowskich,
+ stymulowanie wzrostu gospodarczego,
+ zatrudnienia,
+ rozwoju społecznego
+ międzynarodowego handlu i przepływów kapitałowych
Wnioski (2)
Szansa na rozwój - położenie geograficzne, zasoby naturalne, klimat
Wykorzystanie szansy - poznanie praw ekonomii
Jak? Przez edukację
Podejście strategiczne
Wyzwania i problemy
Siła idei i marzeń
Mylne prognozy
Komputery nie przydadzą się do domowego użytku - Ken Olsen, założyciel i prezes amerykańskiej firmy informatycznej Digital Equipment Corporation w roku 1977
Nikt nigdy nie będzie potrzebował więcej niż 640 KB pamięci w swoim komputerze osobistym - Bill Gates w roku 1981
Mylne prognozy
Jeszcze zostanie udowodnione, że zdjęcia rentgenowskie to mistyfikacja - lord Kelvin, prezes Towarzystwa Królewskiego w Londynie w roku 1883
Wszystko co można wymyślić zostało już wynalezione - Charles H. Duell, prezes Urzędu Patentowego USA w roku 1899
Mylne prognozy
Problem spamu zostanie definitywnie rozwiązany w ciągu dwóch lat - Bill Gates w roku 2004 podczas obrad Światowego Forum Ekonomicznego
Telewizja? Ten wynalazek się nie przyjmie, bo nikt długo nie wytrzyma gapienia się każdego wieczoru w pudło z ruchomymi obrazkami - Darryl Zanuck, prezes studia Twentieth-Century Fox w roku 1946
Nikt nie przewidział...
Wybuchu I wojny światowej
Kryzysu naftowego, jaki nastąpił na początku lat 70-tych XX w.
Upadku ZSRR i całego obozu socjalistycznego
Wybuchu epidemii HIV/AIDS
Wielkiego rozwoju gospodarczego Chin pod rządami partii komunistycznej
Kryzysu finansowego roku 2008/2009
Dlaczego tak się mylimy?
Jeśli potraktować życie jak grę to:
są w niej gracze
i reguły
wynik jest możliwy do przewidzenia
ale...
Gracze czasem oszukują / prowadzi to do napięć i kryzysów
Gracze chcę zmieniać reguły podczas gry, co zmienia wynik
Gracze są niekiedy agresywni i zaczynają lekceważyć reguły - wojna
Gracze wprowadzają nagle do obiegu nowe pionki i figury (wynalazki), które zmieniają obraz i wynik gry
Gracze popełniają błędy nie przewidziane przez teorię (głupie posunięcia w afekcie)
Do gry wkraczają zdarzenia losowe, nieprzewidywalne - klęski żywiołowe
Wnioski (1)
Istnieją prawa ekonomii (np.22 prawa marketingu)
Jedno z praw - zasada Pareta
Inne z praw - kapitał i wartość dodana (Marks)
Zasady i prawa wieku XX - nagrody Nobla z ekonomii
Poznanie praw ekonomii ułatwia rozwój gospodarczy
Ignorowanie praw ekonomii prowadzi do bankructwa
Ekonomia a ustrój polityczny
Demokracja - dyktatura
Kapitalizm (ekonomia) - komunizm (ideologia)
Czy jednostka ma wpływ na bieg historii?
Nieuchronność czy strategia?
Trzecia droga