SYSTEMATYTKA ĆWICZEŃ STOSOWANYCH W KINEZYTERAPII

Zasady wykonywania ćwiczeń
SYSTEMATYTKA ĆWICZEŃ STOSOWANYCH W KINEZYTERAPII
obejmuje:

• Kinezyterapię o działaniu miejscowym,

• Kinezyterapię o działaniu ogólnym,

• Metody kinezyterapeutyczne.

Kinezyterapia o działaniu miejscowym

• obejmuje wszystkie działania lecznicze i środki pomocnicze, które dotyczą narządu w którym umiejscowione jest schorzenie,

• zmierza do wytwarzania mechanizmów kompensacji miejscowej, szczególnie w sytuacjach gdy nie ma możliwości osiągnięcia stanu poprzedzającego chorobę,

• nie powinna angażować więcej niż 30% dynamicznych zespołów mięśniowych,

KINEZYTERAPIA O DZIAŁANIU MIEJSCOWYM

• ĆWICZENIA BIERNE,

• ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE,

• ĆWICZENIA SAMOWSPOMAGANE,

• ĆWICZENIA CZYNNE W ODCIĄŻENIU,

• ĆWICZENIA CZYNNE WOLNE,

• ĆWICZENIA CZYNNE Z OPOREM,

• ĆWICZENIA PROWADZONE,

• ĆWICZENIA REDRESYJNE,

• WYCIĄGI REDRESYJNE,

• ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE,

• ĆWICZENIA SYNERGISTYCZNE,

• ĆWICZENIA ODDECHOWE,

• ĆWICZENIA RELAKSACYJNE,

• ĆWICZENIA CZYNNOŚCI SAMOOBSŁUGOWYCH,

• ĆWICZENIA W ODCIĄŻENIU Z OPOREM,

• PIONIZACJA I NAUKA CHODU,

• ĆWICZENIA MANUALNE.

ĆWICZENIA BIERNE

• zastosowanie:

• siła mięśniowa 0 i 1,

• pacjenci akinetyczni (pozbawieni normalnej aktywności ruchowej),

• u pacjentów u których ruch czynny jest przeciwwskazaniem.

• cele:

• zamiana ruchu biernego na czynny,

• wzmożenie torowania proprioceptywnego,

• wzmożenie torowania exteroceptywnego,

• wzmożenie torowania ideomotorycznego,

• poprawa trofiki tkanek miękkich objętych porażeniem,

• zapobieganie odleżynom (poprawa trofiki, działanie pompy mięśniowej),

• utrzymanie fizjologicznych zakresów ruchu,

• utrzymanie prawidłowej elastyczności i plastyczności mięsni, więzadeł i torebek,

• zapobieganie procesom osteomalacji.

• wskazania:

-     porażenia i niedowłady mięśni zarówno wiotkie jak i spastyczne,

-    początkowy okres uruchomiania stawu po zabiegu operacyjnym,

-    stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny,

-    zła trofika tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni).

• przeciwwskazania:

• przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach),

• stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych,

• stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych,

• stany zapalne żył,

• rany skóry, mięśni i tkanek miękkich,

• stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów

• występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości),

• temperatura powyżej 38°,

• ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe),

• ogólny ciężki stan pacjenta,

• stan po tomografii komputerowej z kontrastem,

• stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego).

ĆWICZENIA BIERNE

• chwyt:

• musi być pewny, nie może jednak wywoływać u chorego dolegliwości bólowych,

• zawsze dobieramy tak by nie ćwiczyć przez dwa stawy (np.: ćwicząc staw barkowy trzymamy powyżej

stawu łokciowego a nie w okolicy stawy nadgarstkowego),

• zasady wykonywania ruchu:

• ruchy w stawach pacjenta wykonuje fizjoterapeuta,

• płynnie we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu,

• w pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu,

• w stawach bolesnych nie należy nigdy przekraczać granicy bólu.

• liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie od 20 do 30 razy w czasie jednego zabiegu,

• ćwiczenia bierne wykonuje się 2-3 razy dziennie (im cięższy stan pacjenta tym częściej),

• tempo ćwiczeń wolne i rytmiczne.

ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE

• zastosowanie:

• wykonuje się przy sile mięśniowej 1, niekiedy 2, 3, 4 i 5,

• cele:

• przerwanie błędnego koła bólu

• wskazania:

• stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych głównie w obrębie narządu ruchu,

• stany po unieruchomieniu w opatrunkach gipsowych,

• choroby gośćcowe, reumatoidalne,

• unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów,

• stany atrofii tkankowej,

• demineralizacj kości,

• oparzenia większych części ciała,

• inne zabiegi operacyjne nie koniecznie w obrębie narządu ruchu (np.: stan po mastektomii).

• przeciwwskazania:

• przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)

• stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych

• stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych

• stany zapalne żył

• rany skóry, mięśni i tkanek miękkich

• stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)

       

• przeciwwskazania:

-          występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)

-          temperatura powyżej 38°

-          ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)

-          ogólny ciężki stan pacjenta

-          stan po tomografii komputerowej z kontrastem

-          stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

-          w sytuacji gdy pacjent nie może dokonać czynnego rozluźnienia (napięcia spastyczne)

• metodyka:

• pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 0 i 1

• stabilizacja:

• stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był

wspomagany przez sąsiednie stawy,

• uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące.

• zasady wykonywania ruchu:

• ruchy w stawach pacjenta wykonuje fizjoterapeuta,

• zadaniem pacjenta jest rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni,

• ruch prowadzony w niepełnym zakresie, płynnie we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi

stawu,

• ruch prowadzimy do granicy bólu a nawet lekko ją przekraczamy.

• liczba powtórzeń indywidualna dla każdego pacjenta (optymalne jest 3-5 serii po 10 powtórzeń,

przerwa między seriami 30s),

• w czasie przerwy między seriami wykonywać należy masaż, potrząsania, wibracje,

• ćwiczenia czynno-bierne powinny być wykonywane3-5 razy dziennie,

• tempo ćwiczeń bardzo wolne i rytmiczne pozwalające pacjentowi na koncentrację i rozluźnienie,

• przez cały czas trwania ćwiczeń fizjoterapeuta musi mieć kontakt wzrokowy z pacjentem.
  ĆWICZENIA SMOWSPOMAGANE

• zastosowanie:

• u osób przewlekle chorych u których proces patologiczny spowodował nieodwracalne zmiany,

• jako rozgrzewka przed innymi zabiegami kinezyterapeutycznymi.

• cele:

-    zwiększenie zakresu ruchu w stawach,

-    uzyskanie rozluźnienia nadmiernie napiętych mięśni,

• poprawa trofiki tkanek przez zwiększenie działania pompy mięśniowej,

-     zapobieganie niekorzystnym zmianom wynikającym z akinezji,

• wskazania:

• ograniczenie zakresu ruchu w stawach,

• przygotowanie do redresji wykonywanych przy współudziale fizjoterapeuty,

• przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych.

• przeciwwskazania:

• przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach),

• stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych,

• stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych,

• stany zapalne żył,

• rany skóry, mięśni i tkanek miękkich

• stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem),

• występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości),

• temperatura powyżej 38°,

• ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe),

• ogólny ciężki stan pacjenta,

•  stan po tomografii komputerowej z kontrastem,

• stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego).

• metodyka:

• ćwiczenia kombinowane,

• dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym (siła mięśniowa 0 i 1), natomiast dla

zdrowych części ciała są to ćwiczenia czynne, często oporowe,

• ćwiczenia samowspomagane najdogodniej jest wykonywać w UGUL -u,

• zasady mocowania systemu bloczkowego:

• bloczek kierunkowy zawieszamy na pożądanej wysokości,

• pozycja wyjściowa i odpowiednie zamocowanie bloczka pozwala na przebieg ruchu we właściwej

płaszczyźnie.

• zasady wykonywania ruchu:

• na ćwiczoną kończynę zakłada się podwieszkę połączoną z linką, która biegnie przez bloczek

kierunkowy, drugi jej koniec zakładany jest na zdrową kończynę,

• pacjent wykonując ruch jedna kończyna wspomaga wykonanie ruchu w stawach drugiej kończyny,

• jest to rodzaj redresji którą chory sam wykonuje,

• fizjoterapeuta kontroluje czy ruch wykonywany jest płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół

fizjologicznej osi stawu,

• przy osłabieniu siły mięśniowej nie dopuszczamy do pełnego zmęczenia.

• ćwiczenia samowspomagane mogą być również wykonywane za pomocą laski gimnastycznej,

• liczba powtórzeń jednego ćwiczenia wynosi przeciętnie 30,

• ćwiczenia samowspomagane wykonuje się 1 raz dziennie, kilka serii.

ĆWICZENIA CZYNNE W ODCIĄŻENIU

• zastosowanie:

• w odniesieniu do tych grup mięśniowych, których siła oscyluje od -2 do +2.

• cele:

• przeciwdziałanie zanikom mięśniowym,

• uzyskanie przyrostu siły mięśniowej do wartości umożliwiających swobodne poruszanie kończyną

lub jej częścią (doprowadzenie jej do poziomu na 3 wg. Lovetta),

• utrzymanie fizjologicznego zakresu ruchów w stawach poprzez systematyczne odżywianie chrząstki

stawowej,

• umożliwienie wykonywania ruchu w stawach w pełnym zakresie, podtrzymując tym samym

prawidłową dotychczasową elastyczność mięśni zawiadujących danym stawem, więzadeł i innych

struktur.

• wskazania:

• zaniki i znaczne osłabienie siły mięśniowej,

•    niepełny zrost kostny,

•    zmiany zwyrodnieniowe stawów,

•    ograniczenia ruchomości w stawach,

•    stany po unieruchomieniu,

•    zespoły bólowe w obrębie aparatu ruchu .

• przeciwwskazania:

• stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych,

• stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych,

• stany zapalne żył,

• rany skóry, mięśni i tkanek miękkich,

• stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem).

• występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości),

• temperatura powyżej 38°,

• ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe),

• ogólny ciężki stan pacjenta,

• stan po tomografii komputerowej z kontrastem,

• stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego).

• metodyka:

• pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 2,

• odciążenie uzyskuje się poprzez: podwieszenie ćwiczonej kończyny, zmniejszenie tarcia o podłoże,

• zanurzenie chorego w wodzie, podtrzymywanie ćwiczonej kończyny rękami fizjoterapeuty,

• podwieszenie ćwiczonej kończyny

• 1.  podwieszenie osiowe

• punkt zawieszenia ćwiczonej kończyny znajduje się prostopadle nad osią ruchu,

• podwieszki zakładamy tak, aby ćwiczona kończyna była w pełni odciążona,

• ruch powinien się zaczynać od momentu bezwładności kończyny, tzn. że po każdym wykonaniu

ruchu kończyna pozostaje przez chwilę w pozycji wyjściowej

• podwieszenie pozaosiowe

• zmniejszenie tarcia o podłoże uzyskuje się poprzez:

• wytalkowanie gładkiej powierzchni, po której odbywa się ruch,

• podłożenie pod ćwiczoną kończynę sukna lub krążków z waty,

• przymocowanie wrotek do ćwiczonej kończyny.

• 2. podwieszenie pozaosiowe

• zmniejszenie tarcia o podłoże uzyskuje się poprzez:

• wytalkowanie gładkiej powierzchni, po której odbywa się ruch,

• podłożenie pod ćwiczoną kończynę sukna lub krążków z waty,

• przymocowanie wrotek do ćwiczonej kończyny.

• 3. zanurzenie chorego w wodzie:

• stwarza najlepsze warunki dla pracy słabych mięśni

• środowisko wodne powoduje:

• odciążenie,

• rozluźnienie,

• umożliwia wykorzystanie siły unoszącej ciało dla wspomagania ruchów.

• 4. podtrzymywanie ćwiczonej kończyny przez fizjoterapeutę:

• fizjoterapeuta podtrzymuje ćwiczony odcinek ciała podczas ruchu,

• sposób ten stwarza możliwość wspomagania lub utrudniania ruchu.

• stabilizacja:

• stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był

wspomagany przez sąsiednie stawy,

• uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące.

• zasady wykonywania ruchu:

•  pacjent wykonuje ruch samodzielnie w warunkach odciążenia,

• ruch prowadzony jest płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół fizjologicznej osi stawu i w pełnym

fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu,

•  w stawach bolesnych nie należy nigdy przekraczać granicy bólu.

• zasady wykonywania ruchu:

•  czas trwania serii 5-15 minut (bez bólu),

• ćwiczenia czynne w odciążeniu wykonuje się 1 razy dziennie,

• raz w tygodniu wykonujemy pomiar zakresu ruchomości i siły mięśniowej,

•  tempo ćwiczeń zależy od aktualnej siły mięśni ćwiczącego.

---