O systemie MS DOS
Niewątpliwie najlepiej znanym systemem operacyjnym jest system MS-DOS firmy Microsoft (tekst sprzed 1995 r.). MS-DOS służy do tego, żeby na polecenie użytkownika sterować pracą komputera i zmuszać go do wykonywania potrzebnych zadań. System zgłasza swoją gotowość do przyjęcia polecenia wyświetlając znak zachęty (prompt np.: C:\DOS>_). Z systemu DOS korzysta się, wydając mu polecenia, czyli pisząc na klawiaturze nazwy czynności, które ma wykonać. Po napisaniu każdego polecenia trzeba nacisnąć klawisz [Enter], który oznacza zrób to! Wcześniej można pisać polecenie zmieniać i poprawiać, kasując źle napisane litery klawiszem [Backspace]. Jeśli wydane polecenie nie jest dla systemu zrozumiałe wypisuje on informację i nic nie robi. Dlatego nie należy obawiać się wydawania systemowi poleceń, gdyż jest bardzo mało prawdopodobne, że się coś zrobi źle. Jeśli nie jesteś pewien, jaką formę ma potrzebne polecenie, to i tak możesz zaryzykować jego napisanie. Najwyżej się pomylisz i wtedy nic nie zostanie zrobione. Jeśli natomiast uda Ci się i polecenie jest zrozumiałe - DOS gorliwie wykona żądane czynności, a potem znowu wyświetli prompt i będzie czekał na następne Twoje polecenia.
Podstawowa część systemu operacyjnego MS-DOS jest na stałe wbudowana do obsługiwanego komputera w postaci odpowiedniego modułu pamięci stałej (ROM). Część ta, zwana BIOS, służy do podstawowej obsługi sprzętu i dlatego musi być z nim na stałe związana. Pozostałe części systemu są ładowane (wczytywane z dyskietki lub z dysku twardego), w związku z tym możliwe jest używanie na tym samym komputerze różnych wersji systemu lub nawet różnych systemów operacyjnych. Taki proces rozpoczynania pracy przez mały fragment oprogramowania, który potem naciąga na siebie dalsze, z reguły znacznie bardziej rozbudowane - części tego samego programu nazywane jest przez informatyków boot up. Ładowana (butowana) część systemu składa się z dwóch części:
Jądra
IBMBIO.COM - zawiera procedury umożliwiające kontakt z urządzeniami wejścia/wyjścia (IO);
IBMDOS.COM - stanowi łącze programowe pomiędzy procedurami wyższego poziomu a programami DOS;
COMMAND.COM - to program interpretujący polecenia użytkownika (interpreter poleceń)
Poleceń nierezydentnych
Ładowanie systemu
Ładowanie systemu operacyjnego odbywa się po włączeniu komputera lub po naciśnięciu przycisku RESET (na obudowie). Podczas startu wykonywane są następujące czynności:
ROM-BIOS testuje komputer, odszukuje program ładujący i uruchamia go;
Program ten ładuje z kolei do pamięci jądro i przekazuje mu sterowanie;
System szuka pliku CONFIG.SYS i uwzględnia życzenia użytkownika tam zapisane;
Zostaje wczytany program COMMAND.COM, który od tej chwili przejmuje kontrolę;
Następuje wykonanie komend zawartych w pliku AUTOEXEC.BAT (czasami system żąda podania aktualnej daty i czasu);
Wyświetlany jest znak zachęty (np. C:\>) i system czeka na polecenia użytkownika.
Po załadowaniu systemu użytkownik może w każdej chwili wybrać dowolny napęd dyskowy jako aktualny, pisząc jego identyfikator z dwukropkiem i przesyłając ten komunikat do systemu. Na przykład, gdy system zgłosi się pisząc C:\>, użytkownik może przełączyć go na dysk A pisząc 'A:' i naciskając klawisz [Enter]. Ustaliwszy, z którego napędu korzystamy, możemy z niego wybrać potrzebny nam zbiór informacji, czyli tzw. Plik (ang. File). Pliki można porównać do ułożonych na półce książek. Plik może zawierać dowolne informacje (na przykład dane albo teksty) lub program. Wyjątkowość programów polega na tym, że są one ładowane do pamięci i wykonywane, a także mogą używać do swoich celów innych plików, na przykład plików z danymi i plików, w których program będzie zapisywać wyniki.
Nazwy plików
Każdy plik ma swoją nazwę, która pozwala go wskazać w celu wykonania (jeśli jest programem) lub wybrać spośród innych plików (jeśli zawiera dane). Nazwa pliku jest to ciąg od 1 do 8 znaków, po których może nastąpić rozszerzenie nazwy pliku poprzedzone znakiem kropki. Rozszerzenie nazwy pliku jest to ciąg od 1 do 3 znaków.
Przykład: '12345678.123', 'README.TXT', 'INSTALL.EXE'.
Nazwy komend DOS nie powinny być używane jako nazwy plików. Niżej podano zarezerwowane nazwy urządzeń, które także nie powinny być używane jako nazwy plików:
CON - konsola tj. klawiatura i ekran;
AUX lub COM1 - pierwszy asynchroniczny adapter komunikacyjny;
COM2 - drugi asynchroniczny adapter komunikacyjny (jeśli jest);
LPT1 lub PRN- pierwsze złącze równoległe (tu zwykle jest przyłączona drukarka);
LPT2 - drugie łącze równoległe (jeśli jest);
NUL - urządzenie fikcyjne stosowane do testowania;
Znakami dopuszczalnymi w nazwie pliku są: litery od A do Z i od a do z, cyfry od 0 do 9 oraz znaki $ (dolar), & (ampersand), # (hasz), @ (małpa lub ang. at czyli w), !, %, ' (apostrof), (, ), -, {, }, _ (podkreślenie), ~ (tylda). Trzyznakowe rozszerzenie nazwy pliku jest stosowane do rozróżnienia typów plików:
BAT - (ang. batch)- to plik składający się z komend dla DOS i wywołań programów do wykonania;
COM- (ang. command)- oznacza program;
EXE - (ang. execute)- to także oznaczenie programu gotowego do wykonania;
SYS - (ang. system)- to plik zawierający informacje dla systemu (np. CONFIG.SYS);
BAK - (ang. backup)- to archiwalna wersja pliku który został zmieniony;
DAT - (ang. data)- to plik z danymi;
DOC - (ang. document)- to plik opisujący inny plik lub użytkowanie programu;
HLP - (ang. help)- plik pomocniczy opisujący działanie programu;
LIB - (ang. library)- plik z programami bibliotecznymi;
TXT - (ang. text)- plik zawierający tekst;
Ponad to istnieje wiele różnych typów plików.
Struktura danych
W celu ułatwienia zarządzania plikami wprowadzono pewne struktury - katalogi (ang. directory), które są plikami z nazwami plików. Przy wyjaśnieniu roli katalogów nasuwa się analogia z półką książek - plik jest jak gdyby konkretnym tomem, a katalog stanowi półkę książek zgromadzonych razem ze względu na podobieństwo tematyczne. Jeśli książek jest dużo, to niewątpliwie łatwiej jest odszukać potrzebny tom, gdy poda się obok jego własnej nazwy także nazwę półki, na której można go znaleźć. Analogia z półką na książki jest jednak ograniczona, ponieważ w systemie DOS elementami katalogów mogą być nazwy innych katalogów (podkatalogi). Tworzy się w ten sposób struktura drzewiasta, której pniem czyli początkiem wszelkich rozgałęzień jest katalog główny (ang. root oznaczany znakiem \ - backslash), a w której poszczególne katalogi stanowią albo konary dzielące się potem na drobniejsze gałęzie, albo elementy końcowe tzw. liście. Podczas pracy z systemem w każdej konkretnej chwili system znajduje się w jednym określonym miejscu drzewa katalogów, a zadaniem użytkownika jest orientowanie się i swobodne wędrowanie po całej strukturze. Wspomagają go w tym instrukcje systemowe. Znak zachęty (prompt) jest zwykle tak ustawiony, że pokazuje literę dysku a następnie ścieżkę dostępu począwszy od głównego katalogu czyli pełną ścieżkę dostępu np. C:\DOS\COMMAND> (co czytamy: aktualnym katalogiem jest katalog COMMAND, który jest podkatalogiem katalogu DOS, a ten z kolei jest podkatalogiem głównego katalogu dysku C). Zanim zostaną omówione polecenia dla systemu operacyjnego MS-DOS należy raz jeszcze przypomnieć, że większość operacji jest dokonywana na plikach lub urządzeniach zewnętrznych. W związku z tym przetwarzane pliki muszą zostać precyzyjnie zlokalizowane, tzn. musi zostać podana ścieżka dostępu do pliku, ścieżka może być bezwzględna tzn. podawana od korzenia poprzez wszystkie katalogi aż do pliku lub względna podawana w odniesieniu do katalogu aktualnego. Dla ułatwienia poruszania się po drzewie katalogów stworzone zostały specjalne symbole:
. - (kropka) oznacza katalog bieżący (aktualny);
.. - (dwie kropki) oznacza katalog nadrzędny bieżącego katalogu;
Czasami zamiast nazwy można podawać jej wzorzec wykorzystując pseudonimy (znaki globalne):
* - zastępuje dowolny ciąg znaków;
? - zastępuje jeden dowolny znak;
Dla każdego polecenia można także podać pewne parametry dodatkowe kierujące wyniki wykonywanych poleceń w inną stronę (tzn. nie na ekran) lub dokonujące na nich dodatkowe operacje, oto postać tych parametrów:
> nazwa_pliku - powoduje wpisanie wyników do pliku o nazwie nazwa_pliku;
>> nazwa_pliku - działa jak wyżej, ale wyniki te zostają dopisane na końcu pliku;
< nazwa_pliku - czytanie danych dla polecenia następuje z pliku zamiast z klawiautry;
Program1 | Program2 - złożenie programów w tzw. potok (za pomocą operatora | - pipeline), tzn. wyniki jednego programu są danymi dla drugiego.
Polecenia systemu MS DOS
Help
Wyświetlenie na ekranie podręcznika używania systemu DOS. Podręcznik ten jest bardzo obszerny.
Składnia i przykład:
Help
Fasthelp
Wyświetlenie listy wszystkich poleceń systemu DOS z krótkimi objaśnieniami
Składnia i przykład:
Fasthelp
Attrib
Polecenie ustawia lub wyświetla atrybuty plików. Atrybuty określają dany plik: tylko do odczytu, archiwalny, systemowy, ukryty. Pliku tylko do odczytu nie można usunąć, ani niczego w nim zmieniać. Opcję plik archiwalny wykorzystuje komenda XCOPY, która może wybrać do kopiowania tylko pliki z tym atrybutem. Pliki ukryte są niewidzialne dla niektórych poleceń DOS.
Plik - określa położenie plików (w razie potrzeby wraz z pełną ścieżką dostępu), które chcemy poddać działaniu tej komendy
+r/-r - ustawia lub kasuje atrybut tylko do odczytu (ang. read-only)
+a/-a - ustawia lub kasuje atrybut archiwalny (ang. archive)
+s/-s - ustawia lub kasuje atrybut systemowy (ang. system)
+h/-h - ustawia lub kasuje atrybut ukryty (ang. hidden)
/s - powoduje, że komenda działa we wszystkich podkatalogach.
Zamiast nazwy plik możemy oczywiście użyć znaków globalnych (*, ?)
Składnia i przykład:
attrib [+r/-r] [+a/-a] [+s/-s] [+h/-h] plik [/s]
attrib -r tekst.txt
attrib +r tekst.txt
attrib +h c:\tajne
attrib +h c:\tajne\*.*
Cd (chdir)
Polecenie służy do zmiany bieżącego katalogu
Ścieżka - określa nowy katalog, który będzie katalogiem aktywnym. Jeśli w ścieżce podano także nazwę dysku, to katalog aktywny będzie wybrany dla tego dysku.
Wydając polecenie cd (lub chdir) bez parametru, wyświetlona zostanie pełna ścieżka dostępu do aktywnego katalogu.
Składnia i przykład:
Cd [ścieżka]
Chdir [ścieżka]
Cd
cd..
cd \
cd a:\teksty
Cls
To polecenie powoduje wyczyszczenie ekranu i ustawienie kursora w lewym górnym rogu.
Składnia i przykład:
Cls
Copy
Komenda copy kopiuje plik lub grupę plików, łączy pliki.
Źródło - określa pliki, które będą kopiowane (jeśli nie znajdują się one w aktualnym katalogu, to trzeba podać pełną ścieżkę dostępu). Jeżeli łączymy kilka plików w jeden, to należy podać nazwy połączone plusem (+). Nazwa może zawierać znaki globalne (*, ?)
/a - wskazuje, że plik ma być kopiowany jako plik tekstowy ASCII (powoduje zakończenie kopiowania po napotkaniu pierwszego znacznika końca pliku (Ctrl-Z, hex 1A). Jeżeli nie użyjemy tego parametru to pliki będą kopiowane jako binarne.
/b - kopiowanie jako pliku binarnego.
/v - komenda sprawdza poprawność zapisu pliku na dysku.
cel - wskazuje na docelowe położenie pliku lub grupy plików. Gdy kopiowany jest jeden plik, może zawierać pełną nazwę (wraz ze ścieżką dostępy), różną lub taką samą jak plik pierwotny.
Składnia i przykład:
Copy zrodlo [/a|/b] [+zrodlo[/a|/b] [+...]] [cel [/a|/b] [/v]
copy c:\teksty\tekst.txt a:
copy *.txt a:\
copy wej*.txt wyj*.txt
copy tekst.txt LPT1
copy tekst.txt CON
Date
Pokazuje aktualną datę i umożliwia jej ustawienie. Jeśli nie chcesz zmieniać daty naciśnij klawisz [Enter]
Składnia i przykład:
Date [rr.mm.dd]
Del (erase)
Polecenie del i erase usuwają pliki z dysku.
Plik - określa nazwy plików do usunięcia. W nazwie można stosować znaki (*, ?)
/p - DOS prosi o potwierdzenie, zanim usunie jakikolwiek plik.
Składnia i przykład:
Del plik [/p]
Erase plik [/p]
Del *.bak
Del tekst.txt
Deltree
Bardzo niebezpieczne polecenie! Usuwa wszystkie pliki i podkatalogi niezależnie od ich atrybutów. Plików tak usuniętych nie można już przywrócić.
/y - usuwa pliki i podkatalogi z podanego katalogu, nie prosząc o potwierdzenie.
Składnia i przykład:
Deltree [/y] katalog
Deltree /y c:\kosz
Dir
Polecenie to wypisuje na ekran wykaz plików znajdujących się w określonym katalogu. Podaje także informacje dodatkowe: wielkość i czas powstania pliki, wielkość dostępnej pamięci.
Ścieżka - nazwa pliku lub plików z pełną ścieżką dostępu. Można użyć (*, ?). jeżeli nie podano nazwy plików, to wyświetlone są informacje o wszystkich plikach w katalogu.
/p - wyświetlanie po jednej stronie.
/w - wyświetlanie po pięć nazw plików w wierszu, dane na temat pojedynczego pliku nie są wyświetlane.
/a: atrybuty - informacje o plikach z atrybutami [h - ukryte,-h - wszystkie z wyjątkiem ukrytych, s - systemowe, -s - bez systemowych, d - katalogi, -d - bez katalogów, a- archiwalne, -a -bez archiwalnych, r - tylko do odczytu, -r bez tylko do odczytu].
/o: sortowanie - wyświetlanie nazw wg ustalonego porządku [n - alfabetycznie od A, -n - alfabetycznie od Z, e - alfabetycznie wg rozszerzeń od A, -e alfabetycznie wg rozszerzeń od Z, d - w porządku zgodnym z czasem powstania (najwcześniejsze na początku), -d - w porządku odwrotnym do czasu powstania, s - wg rozmiarów (najmniejsze na początku), -s - wg rozmiarów (odwrotna kolejność), g - z katalogami przed plikami, g - z katalogami z plikami, c - skompresowane (najmniejsze na początku), -c - skompresowane (odwrotna kolejność).
/s - podaje całą listę plików z katalogu bieżącego i podkatalogów.
/b - wyświetli informacje tylko o samych plikach, bez nagłówka i podsumowania.
/s/b - jak wyżej, lecz nazwy plików są poprzedzone ścieżkami.
/l - treść, która pojawia się w wyniku działania komendy DIR z tą opcją zostanie wyświetlona małymi literami.
Składnia i przykład:
Dir [ścieżka] [/p] [/w] [/a: atrybuty] [/o: sortowanie] [/s]
[/b] [/l]
dir \
dir /ad
dir a:\teksty /w /o:n >inf.i
Diskcopy
To polecenie kopiuje całą zawartość dysku w ciągu jednej operacji (w odróżnieniu np. od komendy COPY, która przekłada plik po pliku, co jest bardzo pracochłonne).
Źródło i cel - nazwy napędów dysków elastycznych (może to być jedna wspólna stacja dla dyskietki źródłowej i docelowej).
/1 - opcja przestarzała - kopiuje jedną stronę dysku.
/v - weryfikuje dane po skopiowaniu (operacja trwa dłużej).
Składnia i przykład:
Diskcopy źródło cel [/l][/v]
Diskcopy a: b:
Diskcopy a: a:
Exit
Kończy działanie programu COMMAND.COM. komenda EXIT ma zastosowanie tylko do drugiej uruchomionej kopii COMMAND.COM. gdy pracujemy z jedną kopią (tak jest najczęściej) polecenie jest ignorowane.
Składnia i przykład:
Exit
Format
Polecenie FORMAT służy do przygotowania dysku tak, by był akceptowany przez DOS. Format tworzy nowy katalog główny, tabelę rozmieszczenia plików i katalogów (FAT) może także wykryć wadliwy sektor i usuwać dane.
Napęd - nazwa napędu (np. a:, b:, c:, d:, e:).
/l - formatuje jednostronnie (opcja przestarzała).
/4 - formatuje dyskietkę 5 ¼ cala niskiej gęstości (360 KB) w stacji wysokiej gęstości (1,2 MB).
/8 - formatuje dyskietkę 5 ¼ cala z ośmioma sektorami na ścieżce.
/v: - określa etykietę dysku. Etykieta nie może mieć więcej niż 11 znaków.
/q - szybkie formatowanie dysku. Wybierając tą opcję spowodujemy, że komenda format usunie FAT (ang. File Allocation Table) i katalog główny z formatowanego dysku, ale nie sprawdzi, czy dysk ma uszkodzone sektory. Tę opcję należy wybrać dla już sformatowanego dysku, o którym wiemy, że jest w dobrym stanie.
/f: wielkość - określa pojemność dyskietki po sformatowaniu (160 - dyskietka jednostronna, 180 - dyskietka jednostronna, 320, 360, 720, 1200, 1440, 2880). Wskazane jest aby korzystać z tego parametru w miejsce '/t' i '/n'. Nie należy formatować dyskietek z większą pojemnością niż tą, jaką określił producent.
/b - zachowuje miejsce dla plików systemowych (IO.SYS i MSDOS.SYS) na nowo formatowanym dysku. Parametr ten został utrzymany dla zgodności z wcześniejszymi wersjami MS-DOS.
/s - kopiuje na formatowany dysk pliki systemowe (IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM). Tak przygotowana dyskietka może służyć jako dyskietka systemowa.
/t: ścieżek - określa ilość ścieżek na dysku. Korzystając z parametru '/t' musimy również korzystać z parametru '/n'. Przy wyborze tej opcji nie wolno używać parametru '/f'.
/n: sektorów - formatuje dyskietki 3 ½ cala niskiej gęstości w stacji wysokiej gęstości, gdzie n: sektorów oznacza liczbę sektorów na ścieżce. Korzystając z tej opcji musimy korzystać z parametru '/p', oraz pamiętać, że nie wolno używać z tym parametrem opcji '/f'.
Składnia i przykład:
Format napęd [/l] [/4] [/8] [/v:] [/q] [/f: wielkość] [/b | /s]
[/u] [/t: ścieżek /n: sektorów]
format a:
format a: /v:moj dysk
Label
Komenda LABEL zmienia, usuwa lub nadaje nazwę dyskietce (dyskowi).
Napęd - określa napęd, dla którego komenda zostanie wykonana (a:, b:, c:, d:).
Nazwa - nazwa (etykieta) dysku (max 11 znaków). Wśród użytych symboli może znaleźć się odstęp (spacja), ale zabrania się używania następujących znaków: * ? / \ . , : ; = + [ ] ( ) & ^ < > ".
Informacja o nazwie dysku jest wyświetlana w poleceniu DIR.
Składnia i przykład:
Label [napęd] [nazwa]
Label
Label a: moj dysk
Md (mkdir)
Polecenie służy do tworzenia katalogu lub podkatalogu na określonym dysku.
Katalog - nazwa nowego katalogu, w razie potrzeby wraz z nazwą napędu i pełną ścieżką dostępu do już istniejącego katalogu. Nazwa może zawierać do 8 znaków plus 3 znaki rozszerzenia (jak w nazwach plików). Cała ścieżka określająca katalog nie może przekroczyć 63 znaków.
Składnia i przykład:
Md katalog
Mkdir katalog
Md nowy.txt
Md a:\teksty
More
Wyświetla informacje ekran po ekranie.
Dysk: ścieżka nazwa_pliku - określa plik lub pliki do jednoczesnego wyświetlenia na ekranie.
Nazwa polecenia - określa polecenie, którego wynik będzie wyświetlony.
Składnia i przykład:
More [dysk:] [ścieżka] nazwa pliku
More < [dysk:] [ścieżka] nazwa pliku nazwa polecenia
| more [dysk:] [ścieżka][nazwa pliku]
dir | more
tree | more
Move
Przenosi plik z jednego katalogu do drugiego. Podczas przenoszenia można zmieniać nazwę plików lub katalogów.
plik2, …, plikn - nazwa pliku lub plików, które chcemy przenieść w inne położenie. W miejsce plików można podać katalog, którego nazwa zostanie zmieniona.
Cel - nazwa katalogu, do którego chcemy przenieść pliki. Jeżeli zadaniem komendy MOVE jest tylko zmiana nazwy katalogu, to cel będzie zawierał nową nazwę katalogu. Jeżeli przesuniemy jakiś plik do nowego katalogu, w którym istnieje już plik o nazwie takiej jak plik przesuwany, to plik ten zostanie bezpowrotnie zniszczony.
Składnia i przykład:
Move plik1, plik2, …, plikncel
move c:\mojedok\*.txt a:\
Prompt
Polecenie umożliwia zmianę znaku zgłoszenia (tzw. prompt) systemu DOS. Tekst - informacja, która symbolizuje następujące dane lub znaki:
$t - aktualny czas,
$d - aktualna data,
$p - aktualny napęd i katalog,
$v - numer wersji DOS-u,
$n - aktualny napęd (tylko litera, bez dwukropka),
$g - znak większości,
$l - znak mniejszości,
$b - pionowa kreska (pipeline),
$q - znak równości,
$$ - znak dolara,
$h - cofacz (usuwa poprzedni znak),
&_ - przejście do nowej linii.
Jeżeli wydamy polecenie PROMPT bez parametrów, to zostaną przywołane standardowe ustawienia znaku zachęty (np. C> czyli 'prompt $n$g'). Wywołanie polecenia PROMPT powinno znajdować się w pliku AUTOEXEC.BAT.
Składnia i przykład:
Prompt [tekst]
Prompt $p$g
Prompt
Prompt $d$_$t$_$p$_$g
Rd (rmdir)
Polecenie służy do usuwania katalogów.
Katalog - katalog do usunięcia.
Nie można za pomocą tej komendy usunąć katalogu zawierającego pliki lub podkatalogi. Nie można usunąć katalogu bierzącego.
Składnia i przykład:
Rd katalog
Rmdir katalog
Rd a:\teksty
Rd teksty
Ren (rename)
Polecenie zmienia nazwy plików.
Plik1 - określa plik lub pliki, dla których mają być zmienione nazwy.
Plik2 - określa nową nazwę pliku lub plików, w tym wypadku nie wolno podawać ścieżki dostępu.
Zmieniając nazwę pliku na taką, która już istnieje w określonym katalogu spowodujemy, że DOS nie wykona polecenia.
Składnia i przykład:
Ren plik1 plik2
Rename plik1 plik2
Rename *.txt *tx_
Sys
Polecenie przenoszące kopie plików systemowych DOS na dyskietkę.
Napęd1: ścieżka - wskazuje, gdzie znajdują się pliki systemowe. Jeśli te parametry zostaną pominięte, to pliki systemowe będą poszukiwane w katalogu aktualnym.
Napęd2 - określa napęd z dyskiem (dyskietką), dokąd będą przenoszone pliki systemowe. Dyskietka musi być sformatowana i nie zapisana.
Składnia i przykład:
Sys [napęd1:] [ścieżka]napęd2
sys c: a:
Time
Pokazuje aktualny czas i umożliwia jego ustawienie.
Godziny - godziny wg zegara 24-godzinnego (liczby 0 - 23).
Minuty - liczby od 0 - 59. Jeżeli pominiemy ten parametr, to DOS uzna, że ma on wartość 0.
Sekundy - liczby od 0 - 59. Jeżeli pominiemy ten parametr, to DOS uzna, że ma on wartość 0.
Setne - setne sekundy, liczby od 0 - 99. Jeżeli pominiemy ten parametr, to DOS uzna, że ma on wartość 0.
Składnia i przykład:
Time [godzina [:minuty[:sekundy [:setne]]] [a|p]
time 10:11
Tree
Umiejętne wykorzystanie tej komendy w plikach wsadowych daje możliwość budowy fantastycznych programów. TREE potrafi rysować na ekranie drzewo katalogów.
Ścieżka - napęd i nazwa katalogu, którego struktura zostanie przedstawiona.
/f - dodatkowo zostaną wyświetlone nazwy wszystkich plików w każdym katalogu.
/a - diagram nie będzie zawierał żadnych znaków mogących sprawić trudności przy drukowaniu (tylko znaki ASCII od 0 - 127)
Składnia i przykład:
Tree [ścieżka] [/f] [/a]
Tree c:\ | more
Tree c:\ /f > c:\drzewo.inf
Type
Wyświetla zawartość pliku.
Plik - określa nazwę pliku.
Przeglądanie zawartości pliku ma sens w przypadku plików zawierających tekst. Jeżeli plik jest zbyt duży, by zmieścić się na jednym ekranie, należy wykorzystać komendę MORE.
Składnia i przykład:
Type plik
Type a:\dos.txt | more
Undelete
Polecenie odzyskuje skasowane pliki.
Plik - określa nazwę pliku lub plików.
/list - wyświetla listę plików, które można odzyskać.
/all - odzyska wszystkie pliki, bez konieczności potwietdzenia.
/dos - odzyskuje pliki, których usunięcie było zatwierdzone przez DOS.
/dt - odzyska te pliki, których adresy plikowe zostały zapisane w pliku PCTRACKR.DEL - ten plik zostaje utworzony w czasie korzystania poleceń MIRROR/t UNDELETE/t.
/ds - odzyska pliki chronione przez 'Wartownika Kasowania' (ang. Delete Sentry) - czyli te, które były chronione za pomocą polecenia UNDELETE /s[napęd].
/load - ładuje do pamięci program rezydentny UNDELETE, który działa zgodnie z dyrektywami zawartymi w pliku UNDELETE.INI. Jeżeli plik UNDELETE.INI nie istnieje, to komenda UNDELETE przyjmuje wartości standardowe.
/unload - usuwa UNDELETE z pamięci.
/purge[napęd] - usuwa katalog \SENTRY wraz z plikami.
/status - informacje o aktualnym sposobie ochrony kasowanych plików.
/s[napęd] - włącza dla określonego napędu 'Wartownika Kasowania'. Od tego momentu kasowane pliki będą kopiowane do ukrytego katalogu \SENTRY, skąd w razie potrzeby zostaną odzyskane.
/tnapęd- - włącza kontrolę usuwania plików 'Dyrektywa Kasowania' (ang. Delete Tracker) dla określonego napędu. Informacje o skasowanych plikach są zapisywane w pliku PCTRACKR.DEL znajdującym się w głównym katalogu określonego napędu.
-liczba plików - określa, o ilu usuniętych plikach ma być przechowywana informacja (w pliku PCTRACKR.DEL) - można przyjąć wartości od 1 do 999. Wartość standatrdowa zależy od wielkości dysku. Podczas odzyskiwania plików należy podać pierwszą literę odzyskiwanego pliku.
Składnia i przykład:
Undelete [plik] [/dt | /ds | /dos]
undelete [/list | /all | /purge[napęd] | /status| /load
| /unload | /s[napęd]|tnapęd [-liczba plików]]
Ver
Komenda podaje numer wersji DOS.
Składnia i przykład:
Ver
Xcopy
Polecenie służy do kopiowania katalogów i podkatalogów wraz z zawartymi w nich plikami.
Źródło - określa dysk, katalog i pliki do kopiowania. Musi być podany przynajmniej jeden element z następujących: dysk, katalog, nazwa pliku (plików).
Cel - określa docelowe położenie kopiowanych katalogów i plików. Jeżeli pominiemy ten parametr, to komenda XCOPY skopiuje pliki do aktualnego katalogu.
/a - kopiuje pliki tylko z atrybutem archiwalny, nie zmienia stanu tego atrybutu.
/m - kopiuje pliki tylko z atrybutem archiwalny, jednocześnie kasując ten atrybut, przy czym pliki docelowe zachowują atrybut archiwalny.
/d:data - kopiuje pliki, które były modyfikowane w podanym dniu lub później.
/p - spowoduje pojawienie się pytania o kopiowanie każdego pliku.
/s - kopiuje pliki z katalogu początkowego podanego dla źródła oraz ze wszystkich podkatalogów, z przeniesieniem tych katalogów. Podkatalogi puste na dysku docelowym nie zostaną utworzone, chyba że podano parametr '/e'. Jeżeli pominiemy parametr '/s', to wówczas skopiowana będzie jedynie zawartość katalogu początkowego podanego dla źródła.
/e - kopiuje także puste podkatalogi. Komenda XCOPY kopiuje podkatalogi, gdy parametr '/s' jest ustawiony - opcja '/e' może być użyta tylko łącznie z parametrem '/s'.
/v - sprawdza poprawność kopiowania, ustawiając VERIFY (weryfikację - kontrolę poprawności) na ON (włączona).
/w - DOS wyświetli komunikat i będzie czekał na naciśnięcie dowolnego klawisza przed rozpoczęciem kopiowania.
Polecenie XCOPY kopiuje całe struktury katalogów, plik po pliku, pomijając pliki systemowe i ukryte. Aby zmienić atrybuty plików, należy skorzystać z polecenia ATTRIB. Ciąg znaków dysk\ścieżka\plik nie może być dłuższy niż 63 znaki. Jeżeli określona ścieżka dla celu nie istnieje, a kończy się znakiem '\', to przed kopiowaniem zostaną utworzone odpowiednie katalogi; jeżeli natomiast zapomnimy o znaku '\', to komenda wyświetli zapytanie, czy nazwa celu dotyczy pliku czy katalogu. Zaletą komendy XCOPY jest to, że dysk źródłowy i docelowy nie muszą być tego samego typu, a porozrzucane po różnych sektorach części plików, zostaną zebrane w jedną całość - tego nie da się zrobić za pomocą komendy DISKCOPY.
Składnia i przykład:
Xcopy źródło [cel] [/a] [/m] [/d:data] [/p] [/s] [/e] [/v] [/w]
Podczas wpisywania komend nie należy zwracać szczególnej uwagi na wielkość użytych liter, ponieważ system MS-DOS nie rozpoznaje wielkości liter. Komendy dir, Dir, dIR są przez system traktowane tak samo (dotyczy również plików). Aby otrzymać krótką podpowiedź, jak korzystać z wybranej komendy, należy napisać komenda '/?'. Czasami istnieje potrzeba wpisania komendy, której długość przekracza długość jednej linii, wtedy możemy wpisać taką komendę w kilku liniach. Aby przejść do następnej linii nie powodując wykonywania napisanej już instrukcji (nie kompletnej) naciskamy klawisz [Enter] wraz z klawiszem [Ctrl] (kontrol). Tak wpisana komenda będzie traktowana jako zwykła komenda.
Przetwarzanie wsadowe
Jedną z cech ułatwiających pracę w systemie MS-DOS jest tzw. Przetwarzanie wsadowe. Ułatwia ono pracę z komputerem wtedy, gdy trzeba wiele razy wykonać tę same czynności. Korzystanie z przetwarzania wsadowego polega na tym, że użytkownik zamiast wiele razy wydawać za pomocą klawiatury wszystkie kolejne polecenia systemowi MS-DOS, może je zapisać w utworzonym przez siebie pliku jako zwykły tekst (polecenia systemowe są zawsze tylko napisami). Jeśli następnie jako polecenie systemu MS-DOS poda się nazwę tego pliku (plik, w którym zawarte są komendy MS-DOS przeznaczone do automatycznego wykonywania nazywany jest plikiem wsadowym i musi mieć rozszerzenie .BAT), zacznie się automatyczne wykonywanie całej sekwencji wcześniej zapisanych poleceń. Przetwarzanie wsadowe wykonywane przez system może być zatrzymane przez naciśnięcie klawiszy [Ctrl] + [Break]. Wśród plików wsadowych wyróżniony jest plik AUTOEXEC.BAT, którego istnienie badane jest przez MS-DOS podczas inicjowania systemu. Jeśli ten plik istnieje, to MS-DOS automatycznie uruchamia przetwarzanie wsadowe tego pliku.
Oprócz standardowych komend MS-DOS pliki wsadowe mogą zawierać następujące komendy:
Znak @
@ - zapobiega wyświetleniu echa.
Umieszczenie znaku @ przed poleceniem ECHO OFF spowoduje, że napis ECHO OFF nie będzie widoczny na ekranie komputera. To najczęstsze zastosowanie tego znaku.
Składnia i przykład:
@polecenie
@echo off
Call
Wezwanie innego pliku.
Nazwa pliku - może być plikiem .BAT, programem (pliki typu .COM lub .EXE), poleceniem DOS.
Parametry - parametry wywołania pliku. Jeżeli programem wywoływanym jest plik wsadowy, parametry są identyfikowane za pomocą cyfr poprzedzonych znakiem procentu (od %1 do %9). Parametrem może być również zmienna środowiskowa (utworzona za pomocą polecenia SET) - wówczas nazwę ujmujemy w parę znaków %, np. '%katalog%'.
W wierszu zawierającym komendę CALL nie wolno używać przełącznika wejścia/wyjścia i przetwarzania potokowego.
Składnia i przykład:
Call [n:] [ścieżka] nazwa pliku [parametry]
call pierwszy.bat
call drugi %3 /v
Choice
Umożliwia wybór spośród kilku wariantów działania.
/c[:] klawisze - przyporządkowanie liter klawiszy poszczególnym wariantom działania. Te litery pojawiają się na ekranie komputera w nawiasie kwadratowym, oddzielone przecinkami, ze znakiem zapytania na końcu. Pominięcie tej opcji powoduje wyświetlenie standardowego zapytania [Y,N]? Nazwa klawisza zostanie przekazana w kodzie powrotu polecenia CHOICE do DOS. Na przykład po poleceniu CHOICE /ctn, naciśnięcie klawisza [T] (tak) nada zmiennej ERRORLEVEL wartość 1, a klawisza [N] (nie) wartość 2. Wartość ERRORLEVEL może być następnie badana przez polecenie IF.
/n - użycie tej opcji spowoduje, że wyświetlony zostanie tylko komunikat napisany przez użytkownika.
/s - polecenie CHOICE będzie odróżniać duże litery od małych,
/t[:]c,nn - wskazuje klawisz (musi być to klawisz wymieniony w zmiennych /c[:][klawisze]), który zostanie samoczynnie wybrany, gdy w czasie nn (od 1 do 99 sekund) nie zostanie dokonany żaden wybór.
komunikat - tekst, który zostanie wyświetlony na ekranie komputera.
Polecenie CHOICE jest bardzo przydatną komendą w konstruowaniu plików wsadowych, jej atrakcyjność polega głównie na możliwości eleganckiego wyprowadzania komunikatów lub zapytań na ekran komputera. Zwracany kod ERRORLEVEL może być wykożystany do dalszego sterowania przebiegiem programu.
Składnia i przykład:
Choice [/c[:] [klawisze] [/n] [/s] [/t[:]c,nn]] [komunikat]
choice /c:tnd Tak Nie Dalej
choice /c:tnd /t:d,30
Echo
ełączanie echa poleceń.
on - na ekran wyprowadzane są teksty kolejno wykonywanych poleceń zawartych w pliku wsadowym i echo tych poleceń (jeszcze raz to samo).
off - pokazywane jest tylko echo poleceń.
Tekst - treść, którą chcemy wyświetlić na ekran.
Polecenie poprzedzone znakiem @ nie będzie wyprowadzone na ekran nawet jeżeli jest ustawiony tryb ON. ECHO. (z kropką) daje pusty wiersz. ECHO bez parametru pokazuje stan komendy ECHO (ON czy OFF).
Składnia i przykład:
Echo [on | off | tekst]
Echo cześć
Echo.
@echo off
echo on
For
Pętla pozwalająca powtarzać jakąś akcję.
%%X lub %X - nazwa zmiennej, która będzie kolejno zastępowana nazwą pliku lub ciągiem znaków z serii. Mogą to być np. litery od A do Z. Zmienna sterująca musi składać się tylko z jednego znaku. Nazwa zmiennej nie może być reprezentowana przez cyfry. Wielkość liter ma znaczenie.
(seria) - określa pliki lub ciągi znaków, które będą przetwarzane prze określone polecenie. Elementy serii należy oddzielić spacjami. Można stosować znaki ?, *. Seria plików lub znaków musi być koniecznie umieszczona w nawiasach.
argumenty - są to parametry polecenia i oznaczają zmienną sterującą %%X lub %X.
Nie wolno mylić parametrów występujących w plikach wsadowych oznaczonych %0 do %9 ze zmienną sterującą polecenia FOR (%%X, %%K etc.). obydwie nazwy (parametr i zmienna sterująca) składają się z jednego znaku, jednak parametry zawierające cyfry, to parametry wywołania pliku, a nie zmienna sterująca.
Składnia i przykład:
For %%x in (seria) do polecenie [argumenty]
for %x in (seria) do polecenie [argumenty]
for %%a in (%1 %2 %3) do dir %%a
Goto
Przekazanie sterowania do etykiety.
Etykieta - jest ciągiem znaków (brane jest pod uwagę 8 początkowych znaków).
Składnia i przykład:
Goto [:] etykieta
:etykieta
goto etykieta
If
Instrukcja warunkowa.
Not - zmienia logiczną wartość warunku na przeciwną.
Warunek - jest badany poleceniem IF i występuje w jednej z trzech postaci:
tekst1==tekst2 - tekst1 i tekst2 są ciągami znaków (litery małe są odróżniane od dużych, nie używamy cudzysłowów). Tekst (1 lub 2) może być parametrem pliku wsadowego (np. %5). Warunek jest spełniony gdy ciągi znaków są takie same.
Exist [n:][ścieżka] nazwa pliku [.rozszerzenie] - warunek jest spełniony gdy podany plik istnieje. W nazwie mogą być użyte ?, *
ERRORLEVEL numer - jeżeli poprzednio realizowany program lub polecenie DOS zostało zakończone wartością kodu większego lub równego numerowi, to nastąpi spełnienie warunku.
Polecenie - określa polecenie, które ma być wykonane jeżeli warunek został spełniony
Składnia i przykład:
If [not] warunek polecenie
if errorlevel 2 goto nie
if exist plik.bak del plik.bak
Pause
Zatrzymanie działania pliku wsadowego.
Komunikat - to tekst komunikatu, który ma być wyświetlony na ekranie pod napisem standardowym DOS, gdy system czeka na naciśnięcie klawisza. Komunikat będzie wyświetlony tylko przy włączonym ECHO. Tekst może zawierać najwyżej 121 znaków. Jeśli wprowadzimy polecenie PAUSE bez parametru komunikat, DOS wyświetli tylko standardowy napis (ten napis jest wyświetlany także przy wyłączonym ECHO.
Składnia i przykład:
Pause [komunikat]
Pause Wymień dyskietkę
Pause
Rem
Komentarz.
Komentarz - informacja, instrukcja lub polecenie, które zostaną wyłączone z programu.
Wiersz w programie wsadowym zaczynający się od REM jest ignorowany przez DOS. W tym wierszu umieszcza się najczęściej komentarz ułatwiający zrozumienie działania pliku .BAT. można tę metodę stosować do wyłączania określonych poleceń w programach wsadowych, na przykład podczas testowania działania. Komentarz jest wyprowadzany na ekran tylko wtedy, gdy ustawiony jest tryb echa (echo on), w pozostałych przypadkach jest ignorowany.
Składnia i przykład:
Rem [komentarz]
Rem proba komentarza
Rem cls
Rem format a:
Set
Nadawanie nazwy zmiennej środowiskowej.
Zmienna= - określa nazwę zmiennej, którą chcemy utworzyć lub zmodyfikować.
Tekst - przypisuje tekst (ciąg znaków) zmiennej środowiskowej.
Polecenie dodaje parę, nazwę i tekst, do otoczenia. Zapisane w środowisku mogą być później odczytane przez program i traktowane jako dodatkowe dane. Jeśli podana nazwa zmiennej występowała już wcześniej, to nowy tekst przypisany do tej zmiennej zastąpi tekst poprzedni. Małe litery w nazwie podczas czytania przez instrukcję SET są zamieniane na duże. SET traktuje wszystkie znaki na lewo od znaku równości jako nazwę symbolizującą zmienną, a na prawo jak wartość. Jeżeli przed lub po znaku równości użytkownik napisze spacje, to zostanie ona potraktowana jak część definicji. Pole SET zmienna= (pusty napis po znaku równości) spowoduje usunięcie pary zmienna i tekst ze środowiska. SET (bez parametrów) wyświetli wartość zmiennej (przypisany jej tekst). Jeżeli w przetwarzaniu wsadowym parametrem jest zmienna środowiskowa, to nazwę ujmujemy w parę znaków % np. '%katalog%'. Polecenie SET jest wykorzystywane w plikach AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS dla określenia parametrów środowiska w momencie startu systemu operacyjnego. Polecenie SET w pliku AUTOEXEC.BAT może mieć następującą składnię: SET TEMP=C:\DOS (polecenie SET określa katalog do przechowywania plików roboczych, tworzonych w procesie filtrowania).
Składnia i przykład:
Set [zmienna=[tekst]]
Set krok=C:\teksty\
Copy %krok%%1 a:\
Set krok=
Shift
Przesunięcie nazw parametrów. Jak wiadomo parametry wywołania pliku wsadowegosą identyfikowane za pomocą cyfr poprzedzonych znakiem procentu (od %1 do %9). W czasie pracy programu znaki %1 - %9 są zastępowane przez rzeczywiste parametry, które zostały wypisane za nazwą programu w linii wywołania. Polecenie SHIFT jest szczególnie użyteczne, gdy chcemy wprowadzić więcej niż 10 parametrów (dziesięć - łącznie z %0, który jest przydzielony wywołanemu plikowi wsadowemu). Polecenie to przesuwa parametry w linii komend wyrażone za pomocą znaku % tak, że parametr, który do czasu użycia był przedstawiony jako %1, teraz staje się %0, %2 staje się %1 itd. SHIFT można użyć kilkakrotnie, wprowadzając kolejne parametry - zawsze nastąpi przesunięcie o 1, odbywa się to jednak kosztem dostępu do parametrów początkowych - po każdym użyciu SHIFT %0 jest wyrzucany, robiąc miejsce dla nowo wprowadzonego.
Składnia i przykład:
Shift
If not %1==ratuj.exe
Shift
DOS (Disk Operation System) - jest dyskowym systemem operacyjnym przeznaczonym dla jednego użytkownika, do 16-bitowych mikrokomputerów wykorzystujących procesory rodziny Intel 8086. Wygoda użytkowania oraz zastosowanie systemu, pod nazwą PC DOS dla komputerów IBM PC, zapewniły mu swego czasu dużą popularność. Stworzono bogatą bibliotekę oprogramowania, działającego pod nadzorem systemu MS DOS. Obejmującą bogaty zestaw programów wspomagających pracę biurową, projektowanie, kompilatory języków programowania itp. System ten wywodzi się od systemu o nazwie QDOS, opracowanego przez Seattle Computers - pionierską firmę w dziedzinie budowy i oprogramowania komputerów z procesorem Intel 8086. Kolejne wersje tego systemu o nazwie 86 DOS zostały w 1981 roku zakupione przez firmę Microsoft i nazwane MS DOS. W tymże samym roku system MS DOS zastosował IBM w komputerze IBM PC, wersja dla tego komputera została nazwana PC DOS i system ten pozostał . Charakterystyka systemów operacyjnych nierozerwalnie związany z komputerem osobistym IBM. Miał on być systemem działającym szybko i efektywnie gospodarującym pamięcią dyskową. Założenia te zostały osiągnięte. W krótkim czasie opracowano dla tego systemu wiele programów użytkowych, co zachęciło producentów do instalowania go w wielu komputerach. Powstało kilka wersji systemu MS DOS: Pierwsza 1.0 (1980 r.) obsługiwała dyskietki jednostronne, 1.1 -dwustronne (8 sektorów/ścieżkę), przy pojemności dyskietki 320KB. Rok 1982 przyniósł zupełnie zmienioną wersję 2.0, a następnie 2.1. Pozwalały one na korzystanie z dysku stałego, dołączanie nowych urządzeń zewnętrznych, usprawniono działanie systemu, poprawiono błędy z pierwszych wersji (zmieniono format dysku - 9 sektorów/ścieżkę, 360 KB pojemność) oraz organizację katalogu plików zapisanych na dysku. W systemie MS DOS 2.0 i wersjach następnych uwzględniono pewne elementy systemu Unix, takie jak hierarchiczny system zbiorów, czy mechanizm przetwarzania potokowego (ang. pipe), pozwalający na łączenie wyjścia jednego programu z wejściem drugiego. Wersja ta pozwala na pracę drugiego programu pod nadzorem działającego programu, w szczególności umożliwiało drukowanie w czasie pracy innego programu. W wersji tej można tworzyć pliki dyskowe zawierające polecenia systemowe (ang. batch file). Polecenia te są wykonywane automatycznie po podaniu nazwy pliku lub po włączeniu zasilania (pliki o nazwie AutoExec) . Wersje 3.x były przeznaczone do komputerów IBM PC AT, choć mogły być używane również w starszych modelach. System obsługuje dyskietki o pojedynczej, podwójnej i poczwórnej gęstości zapisu a także dyskietki o średnicy 8 cali (pojemność 1,2 MB) oraz 31 /2 cala (pojemność do 720 KB). Pliki dyskowe mogą być zabezpieczane przed zapisem. Uproszczona jest instalacja dysku wirtualnego. W systemie tym łatwiejsze jest korzystanie z hierarchicznego systemu plików, przełączanie układu klawiatury, korzystanie z wbudowanego zegara i inne. W dalszych aktualizacjach dodano wiele nowych poleceń usprawniających działanie systemu takich jak ScanDisk do diagnozowania dysków czy DriveSpace służący z kolei do ich kompresji.
Sposób obsługi systemu polegający na drobiazgowym i dokładnym wpisywaniu komend również przysparza wiele kłopotów, chociaż z pewną pomocą przychodzą tu nakładki systemowe typu "Norton Commander" czy "DOS Shell" które ułatwiają sposób nawigacji. Zaletą systemu jest jego popularność, małe wymagania sprzętowe, prosta instalacja i otwartość dzięki czemu może być uruchamiany na wielu komputerach niezależnie od producenta i konfiguracji. W podstawowych zastosowaniach takich jak edycja tekstu, dla tego systemu możemy znaleźć całkiem pokaźną liczbę aplikacji, od prostych notatników, po bardziej zaawansowane aplikacje jak WordPerfect Suite for DOS firmy Corel który zawiera edytor tekstowy Wordperfect, arkusz kalkulacyjny Quatro Pro oraz program do tworzenia prezentacji Corel Presentation. Wszystkie razem zajmują około 30 MB i zadowolą się 450 KB wolnej pamięci operacyjnej.
Dla użytkowników mogących pracować w sieci i nie mających zamiaru zrezygnować z korzystania z nowoczesnych programów, istnieje praktyczne rozwiązanie polegające na pracy za pomocą X-serwera. Polega to na tym, że programy są uruchamiane np. na serwerze Linuxowym, natomiast użytkownik pracuje na komputerze PC z zainstalowanym systemem DOS, otrzymując tylko obraz, tak jakby pracował bezpośrednio na serwerze. W ten sposób na komputerach może zresztą równocześnie pracować większa liczba osób unikając jednocześnie instalacji tego samego programu na kilku maszynach i zmniejszając kłopoty związane z administrowaniem całego systemu. Jest to szczególnie użyteczne w szkołach lub innych mniej zasobnych instytucjach posiadających różnego rodzaju "antyki" z małą ilością pamięci i ograniczoną pojemnością dysku.
Komendy DOS :
CD - zmiana katalogu lub wyświetlenie nazwy bieżącego katalogu
CHKDSK - sprawdzanie stanu dysku lub zbiorów
CLS - wymazywanie zawartości ekranu
COMMAND - uruchomienie wczytywanie nowego procesora poleceń
COMP - porównanie dwu lub większej ilości zbiorów
COPY - kopiowanie jednego lub większej ilości zbiorów
DATE - ustalenie daty systemowej
DBLSPACE - kompresja dysków stałych lub dyskietek
DEL - kasowanie wyspecyfikowanego zbioru lub zbiorów
DELOLDOS - usuniecie poprzedniej wersji DOS
DELTREE - kasowanie katalogu wraz z jego podkatalogami
DIR - wyświetlenie zawartości katalogu
DISKCOMP - porównanie zawartości dwóch dyskietek
DISKCOPY - skopiowanie zawartości dyskietki
ECHO - włączenie lub wyłącznie wyświetlania na ekranie komunikatów poleceń systemowych
EDIT - włączenie edytora systemowego DOS
EXIT - wyjście z systemu DOS
FDISK - ustalenie konfiguracji dysku twardego
FIND - wyszukiwanie katalogów lub plików
FORMAT - formatowanie dysku twardego
HELP - pomoc
KEYB - ustalenie klawiatury dla danego kraju
LABEL - utworzenie , zmiana lub usunięcie etykiety dysku
MD ( MKDIR ) - tworzenie katalogu
MEM - wyświetlenie informacji o ilości zajętej i wolnej pamięci
MOVE - przenoszenie katalogów lub plików do innego miejsca na dysku
MSD - wyświetlenie informacji technicznych o zestawie komputerowym
PRINT - drukowanie zbioru tekstowego
RD ( RMDIR ) - usunięcie pustego katalogu
RECOVER - odzyskanie katalogu lub całego dysku z uszkodzonym sektorem
REN ( RENAME) - zmiana nazwy katalogu
SCANDISK - skanowanie dysku
SETVER - ustalenie wersji systemu operacyjnego DOS
SMARTDRV - konfiguracja lub uruchomienie programu SMARTDrive służącego do buforowania odczytów i zapisów sektorów dyskowych w pamięci rozszerzonej , co znacznie skraca czas dostępu do nich .
TIME - wyświetlenie lub ustalenie czasu systemowego
TREE - wyświetlenie drzewka katalogu lub dysku
TYPE - wyświetlenie zawartości katalogu
UNDELETE - odzyskanie zbiorów usuniętych za pomocą polecenia delete .
UNFORMAT - odzyskanie zbiorów usuniętych za pomocą format .
XCOPY - kopiowanie katalogów wraz z jego podkatalogami
19