Przedstaw podstawowe założenia systemu finansowego samorządu terytorialnego.
Finanse samorządu terytorialnego stanowią zasoby i środki pieniężne jednostek terytorialnych. To również operacje finansowe polegające na gromadzeniu dochodów własnych i wyrównawczych, przychodów, dokonywania wydatków i rozchodów przez te jednostki w celu sfinansowania zadań własnych i zleconych tym jednostkom przez państwo. Dochody własne to przede wszystkim podatki lokalne.
Wymień /dokładnie/ podstawy prawne samorządu lokalnego i regionalnego.
Konstytucja z 2.04.1997 r. - rozdział 7 „Samorząd terytorialny”
Ustawa z 8.03.1990 r. o samorządzie terytorialnym
Ustawa z 5.06.1998 r. o samorządzie powiatowym i samorządzie wojewódzkim
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego - uchwalona 15.10.1985 r. a włączona od 01.03.1994
Wymień cechy samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
4 aspekty:
Aspekt ustrojowy - możliwość sprawowania władztwa przez wspólnotę samorządową i możliwość przeprowadzania wolnych wyborów na danym terytorium
Aspekt organizacyjny - dotyczy powołania jednostek zasadniczego podziału administracyjnego i funkcjonowanie odrębnych niezależnych wzajemnie struktur.
Aspekt administracyjno prawny:
Wykonywanie własnych zadań i posiadanie odpowiednich kompetencji
Posiadanie osobowości prawnej przez każdą JST.
Aspekt ekonomiczno-finansowy - przejawia się w posiadaniu własnego mienia oraz niezbędnych środków finansowych, w ramach samodzielnych budżetów
Wymień podstawowe części składowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego - omów jedną z nich.
Budżet JST jest wyodrębnionym z całości publicznej gospodarki finansowej samoistnym (niezależnym) i zdecentralizowanym zasobem środków pieniężnych zgromadzonym z zasady w sposób bezzwrotny i wykorzystywanym na realizację zadań danej JST.
Budżet JST jest lokalnym planem finansowym zatwierdzonym przez organy stanowiące, określającym: dochody, przychody, wydatki, rozchody, wielkość deficytu lub kierunki rozdysponowania nadwyżki. Jest rocznym, obligatoryjnym planem finansowym. Umieszczone w budżecie danej JST wielkości przychodów i dochodów są jedynie prognozą ich osiągnięcia, natomiast wielkość wydatków i rozchodów stanowią nieprzekraczalny limit. Umieszczenie pozycji w planie wydatków nie rodzi roszczenia prawnego o jego zrealizowanie.
Budżet jest aktem politycznym, w którym organy stanowiące (Rada Gminy) autoryzują (legitymizują) działalność organów zarządzających.
Budżet jest z prawnego punktu widzenia instytucją prawną, aktem normatywnym prawa miejscowego zawierającym normy powszechnie obowiązującego prawa na danym terytorium.
Przedstaw strukturę organizacyjną gminy.
Struktura organizacyjna gminy to ogół zależności funkcjonalnych oraz hierarchicznych pomiędzy poszczególnymi jej elementami (referatami, jednostkami), które umożliwiają funkcjonowanie gminy w pożądanym kierunku oraz podejmowanie działań kierowniczych.
Przepisy prawa nie narzucają jednolitego i usystematyzowanego wzoru, jak powinna być zbudowana struktura organizacyjna gminy. Zasadą jest, iż odpowiednie organy gminy w statucie bądź regulaminach same ustalają najwłaściwszy dla swojej jednostki samorządowej podział struktury organizacyjnej gminy. Ważne przy tym jest to by podział ten był uzasadniony, jak również oparty o racjonalne kryteria, m.in. takie jak:
charakter realizowanych przez gminę zadań oraz jej aktualnych działań i inwestycji,
posiadany przez gminę majątek,
wielkość gminy (liczba jej mieszkańców),
położenie geograficzne.
Prawidłowe ukształtowanie organizacyjne gminy warunkuje sprawne jej działanie, ogranicza biurokrację, jak również ma zasadnicze znaczenie dla załatwiania złożonych i skomplikowanych spraw wymagających nierzadko sprawnego współdziałania kilku komórek organizacyjnych.
Najczęściej spotykany układ referatów (wydziałów) w gminie
referat organizacyjny, który zajmuje się czynnościami takimi jak: przyjmowanie, wysyłanie i rozdzielanie korespondencji; prowadzenie ewidencji korespondencji, centralnego rejestru skarg, wniosków, petycji; prowadzenie archiwum zakładowego, zaopatrywanie Urzędu w niezbędny sprzęt i wyposażenie w tym materiały biurowe i kancelaryjne, obsługa pracowników gminy w zakresie kadrowym,
referat finansowy, który m.in. realizuje następujące zadania: zapewnia obsługę finansowo-księgową i kasową Urzędu; udziela pomocy Wójtowi w przygotowaniu oraz wykonywaniu budżetu Gminy; prowadzi księgi rachunkowe; przygotowuje akty administracyjne dotyczące podatków i opłat,
referat spraw obywatelskich, który zajmuje się czynnościami takimi jak: ewidencja ludności oraz wydawanie dokumentów stwierdzających tożsamość; sporządzanie aktów stanu cywilnego i prowadzenia ksiąg stanu cywilnego; rejestracji urodzin, małżeństw oraz zgonów i innych zdarzeń mających wpływ na stan cywilny osób; współpraca z gminami partnerskimi,
referat architektury i nieruchomości, który m.in. prowadzi prace w zakresie: przygotowywania, koordynacji i obsługi działań związanych z opiniowaniem i uzgadnianiem dokumentów planistycznych; prowadzenia i aktualizacji rejestru miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; prowadzenia spraw związanych z ustalaniem warunków zabudowy i zagospodarowania terenu; prowadzenia spraw związanych z ochroną środowiska i rolnictwem oraz spraw z dziedziny gospodarki komunalnej i lokalowej.
Zdarza się, że w małych gminach wiejskich funkcjonują trzy podstawowe referaty (organizacyjny, finansowy i spraw obywatelskich), które dzielą miedzy siebie zadania związane z gospodarowaniem nieruchomościami. Niemniej jednak funkcjonowanie wyżej wymienionych referatów powinno zapewniać sprawne funkcjonowanie gminie o przeciętnej wielkości.
Przedstaw strukturę organizacyjną powiatu.
Zgodnie z art. 35 ustawy o samorządzie powiatowym, organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu. Przy czym, w znaczący sposób strukturę organizacyjną powiatu determinuje również szereg ustaw szczegółowych, które nakładają na powiaty ściśle określone zadania.
Regulaminy organizacyjne określają podziały powiatów na odpowiednie wydziały, oddziały, biura, inspektoraty, referaty, itp. Analizując struktury powiatów można stwierdzić, iż ich organizacja nie jest jednolita, i w pełni usystematyzowana. Przykładem mogą być wydziały: organizacyjny, finansowy, transportu i komunikacji, pomocy społecznej, nieruchomości, itp. Powyższe komórki realizują szczegółowe i ściśle określone zadania - a bez ich istnienia prawidłowe funkcjonowanie powiatu, nie byłoby możliwe.
W odczuciu społecznym działalność powiatu w największym stopniu przejawia się, w takich dziedzinach, jak:
edukacja;
ochrona zdrowia;
pomoc społeczna;
gospodarka nieruchomościami,
kultura i sport;
bezpieczeństwo publiczne;
inwestycje;
transport oraz infrastruktura.
Obowiązkowym wydaje się posiadanie w strukturze organizacyjnej powiatu wyżej wymienionych komórek, odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań. Oczywiście w zależności od indywidualnych właściwości danego powiatu, zadania te mogą się skupiać w ramach oddzielnych wydziałów lub też być łączone w ramach jednego wydziału np. edukacji, kultury i sportu.
Analizują strukturę organizacyjną powiatu, nierzadko można odnieść wrażenie, że aktywność danego wrażenie mylne i oparte na pochopnie wyciągniętych wnioskach. Jednak wrażenie to, jakkolwiek mylne może przyćmiewać faktycznie realizowane zadania przez powiat. W celu uniknięcia takim sytuacjom organizacja i funkcjonowanie urzędu powinno być oparte o:
Właściwie zorganizowaną strukturę organizacyjno-formalną - czyli układ wzajemnie powiązanych ze sobą komórek, które działają w ramach zhierarchizowanej struktury realizującej odpowiednie zadania na danym szczeblu.
Procedury administracyjno-biurowe z zachowaniem, których wiąże się prawidłowe, rzetelne a zarazem sprawne oraz szybkie realizowanie nałożonych zadań.
Komunikację wewnętrzną w urzędzie, która powinna przejawiać się w skutecznym przepływie informacji, decydujących o podjętych rozstrzygnięciach na danym etapie postępowania decyzyjnego. Komunikacja ta lub jej nieodpowiednie ukształtowanie, nie może powodować nakładania się na siebie odpowiednich obowiązków danych wydziałów. Nie zmienia to jednak tego, iż powiat nie może sobie pozwolić na wadliwe gospodarowanie obiegiem informacji w samym urzędzie oraz organami urzędu.
Przedstaw strukturę organizacyjną województwa samorządowego.
Organy samorządu wojewódzkiego:
Sejmik województwa
Zakres kompetencji sejmiku województwa dotyczy najważniejszych spraw regionalnej wspólnoty samorządowej oraz zasad funkcjonowania jej władz.
Sejmik województwa wybierany jest w bezpośrednich wyborach do jednostek samorządu terytorialnego. Następnie spośród swojego grona wybiera przewodniczącego sejmiku oraz wiceprzewodniczących w liczbie nie większej niż 3. Ww. stanowisk nie można łączyć z funkcją członka zarządu województwa. Przewodniczący sejmiku, według ustawy wojewódzkiej, nie jest zaliczany do organów województwa. Jego głównym zadaniem jest organizacja pracy sejmiku i prowadzenie obrad sejmiku. Przewodniczący może zlecić wykonywanie niektórych swoich czynności jednemu z wiceprzewodniczących sejmiku wojewódzkiego.
Sejmik województwa, będąc organem o charakterze społecznym ( choć radni sejmiku otrzymują wynagrodzenie za pracę ), nie obraduje ciągle. Pracuje w systemie sesyjnym, gdzie sesje są ograniczone czasowo. Zakres zadań należących do kompetencji sejmiku jest dosyć szeroki, dlatego też w niektórych przypadkach istnieje konieczność przekazywania części tych zadań innym organom do wykonania, zaopiniowania bądź opracowania projektu rozstrzygnięcia we wszystkich sprawach. Spod tej możliwości wyłączone są jednak sprawy zastrzeżone do wyłącznej właściwości sejmiku.
Zarząd województwa
Organem wykonawczym województwa jest zarząd województwa. W skład zarządu województwa, liczącego pięć osób, wchodzi: marszałek województwa jako przewodniczący, jeden lub dwóch wicemarszałków oraz pozostali członkowie. Marszałka i pozostałych członków zarządu można wybrać również spoza składu sejmiku.
W zakresie działań zarządu województwa znajdują się zadania wojewódzkie nie zastrzeżone na rzecz sejmiku wojewódzkiego czy samorządowych jednostek organizacyjnych w województwie. Zadaniami zarządu województwa w szczególności są: wykonywanie uchwał sejmiku województwa, przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa, gospodarowanie mieniem województwa, w tym również wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo, przygotowywanie projektu strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego oraz programów wojewódzkich wraz z ich wykonywaniem, kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym także powoływanie i odwoływanie ich kierowników, organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi, stanowienie organizacyjnego regulaminu urzędu marszałkowskiego.
Jednostka pomocniczą dla zarządu województwa przy wykonywaniu jego zadań, wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych bądź wojewódzkich osób prawnych jest urząd marszałkowski.
Marszałek województwa
Marszałek województwa jest przewodniczącym zarządu województwa oraz kierownikiem urzędu marszałkowskiego. Jako przewodniczący zarządu województwa organizuje jego pracę, natomiast jako kierownik pełni zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami urzędu marszałkowskiego i kierownikami wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Marszałkowi posiada kompetencje do podejmowania działań doraźnym, w zakresie spraw nie cierpiących zwłoki, dotyczących bezpośredniego zagrożenia interesu publicznego, bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia oraz mogących spowodować bezpośrednie i znaczne straty materialne.
Zadania województwa są wykonywane w różnych formach, w tym także w formie decyzji administracyjnej, określanych w ustawie jako decyzje w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej. Na podstawie ustawa wojewódzkiej upoważnienie do wydawania tych decyzji przysługuje także marszałkowi województwa.
Omów dokładnie działania organu stanowiącego wykonywane na etapie uchwalania i kontroli budżetu.
Uchwalanie budżetu samorządowego jest kompetencją organu stanowiącego. Budżet jest uchwalany w formie uchwały budżetowej. Powinien on być uchwalony do końca roku budżetowego. Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony do 31.03 podstawą jest projekt budżetu w roku poprzednim, ale w wielkościach w analogicznym okresie. Uchwała budżetowa stanowi podstawę gospodarki budżetowej JST i zawiera:
kwoty dochodów i przychodów budżetowych
limity wydatków i rozchodów
roczne limity na wieloletnie plany inwestycyjne
źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetowej
rodzaje i wielkość subwencji i dotacji budżetowych
plany jednostek gospodarki pozabudżetowej
upoważnienia dla zarządu do dokonywania zmian w budżecie (tzw. operacje nadzwyczajne)
upoważnienia dla zarządu do zaciągania długu oraz spłat zobowiązań danej JST
plany zadań realizowanych wspólnie w drodze umów lub porozumień
wielkość wydatków jednostek pomocniczych.
Uchwała budżetowa podlega kontroli przez organ stanowiący i RIO. Jest kilka typów sprawozdań finansowych:
sprawozdania kwartalne: o dochodach, wydatkach budżetowych, o stanie zobowiązań, o gwarancjach i poręczeniach,
sprawozdania półroczne i roczne z wykonania podstawowych dochodów podatkowych
Organ stanowiący musi przesłać do 31.03 organowi stanowiącemu i RIO. Organ stanowiący musi podjąć decyzję do 30.04 z wykonania absolutorium samorządowego. Absolutorium budżetowe jest to akt aprobaty rocznej samorządowej gospodarki finansowej realizowanej przez zarząd. Podstawą udzielenia absolutorium są zagadnienia prawidłowości uchwalenia budżetu. Nieudzielenie absolutorium dla zarządu jest jednoznaczne ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu
Omów dokładnie działania organu zarządzającego wykonywane na etapie planowania i wykonywania budżetu.
Planowanie i projektowanie uchwały budżetowej. Projekt uchwały budżetowej przygotowuje zarząd. Podstawę stanowią nie tylko ustawy (o finansach publicznych i o samorządzie gminy) ale też uchwały organów stanowiących. Zarząd przygotowuje informacje o stanie mienia komunalnego. Są to:
Informacje dotyczące przysługującym danej JST praw własności i innych praw
Dane o dochodach uzyskane z tytułu wykonywania praw
Zdarzenia mające wpływ na stan mienia komunalnego.
Projekt i odpowiednie objaśnienia oraz dodatkowe materiały instrukcyjne zarząd przedstawia organowi stanowiącemu i RIO w terminie do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. W ciągu 7 dni zarząd przekazuje projekt jednostkom podległym, po to by mogły opracować swoje projekty budżetów. Mają na to 30 dni - nie później niż do 22 grudnia. Te projekty są w pełnej szczegółowości ustawy budżetowej (rozdziały i paragrafy). Opracowując projekt bierze się pod uwagę projekt budżetu państwa, np. subwencje.
Wykonywanie budżetu JST - w ciągu 7 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej zarząd przedstawia je RIO. W terminie 21 dni od uchwalenia (podjęcia) uchwały budżetowej zarząd opracowuje układ wykonawczy, który zawiera też wykaz dysponentów środków budżetowych (dysponenci stopnia trzeciego- mogą jedynie dokonywać wydatków). Jednostki podległe dostosowują wcześniej opracowane budżety do wielkości zawartych w uchwale budżetowej. Wykonywanie budżetu to gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych na cele publiczne zgodnie z uchwałą budżetową. Samorządowe dochody budżetowe są pobierane przez Urząd Skarbowy i Urząd Gminy. Zarządzanie tymi środkami polega na zapewnieniu płynności finansowej i codziennej równowagi finansowej. JST musi na bieżąco realizować swoje zobowiązania. Działalność gminy podlega ustawie o przestrzeganiu dyscypliny finansowej.
Omów dokładnie zasady dotyczące przenoszenia wydatków budżetowych.
Przenoszenie wydatków oznacza zwiększenie środków na wykonywanie danego zadania z jednoczesnym zmniejszeniem środków z innego zadania, czyli w wyniku przenoszenia wydatków nie wolno zwiększyć globalnej kwoty wydatków.
Omów dokładnie zasady dotyczące blokowania wydatków budżetowych.
BLOKOWANIE - oznacza okresowy lub obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków albo wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa.
Blokowanie planowanych wydatków budżetowych może nastąpić w przypadku stwierdzenia:
niegospodarności w poszczególnych jednostkach;
opóźnień w realizacji zadań;
nadmiaru posiadanych środków;
naruszenia zasad gospodarki finansowej;
lokowanie - w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej - może nastąpić na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa.
Czego dotyczy kryterium ekonomiczne.
Kryterium ekonomiczne minimalizowanie rozbieżności między tym co zostało zaplanowane w budżecie, a tym co zostało zrealizowane.
Co dotyczy kryterium użyteczności.
Kryterium użyteczności wypracowanie zysku nie jest rzeczą pierwszoplanową.
Wymień funkcje jakie spełnia budżet w zarządzaniu JST, omów jedną z nich.
Funkcje budżetu jednostki samorządu terytorialnego - Budżet jednostek samorządu terytorialnego może pełnić następujące funkcje:
zarządzania,
optymalizacji lub marnotrawstwa,
promocyjną,
demokratyczną lub autokratyczną,
integracyjną.
Funkcja zarządzania:
Planowanie dochodów i wydatków budżetowych,
Monitoring,
Kontrola wydatków pod względem merytorycznym i formalnym,
Możliwość podziału budżetu na działalność operacyjną i inwestycyjną,
Tworzenie budżetu przy zastosowaniu różnych metod (zadaniowy, wydatkowej, dochodowej),
Możliwość wydłużenia okresu, na który sporządzany jest budżet,
Sporządzanie budżetów w krótszych okresach czasu np. prowizorium budżetowe,
Możliwość sporządzania budżetu gotówki (Cash flow), różniącego się od budżetu planistycznego.
Wymień co najmniej trzy atrybuty nowoczesnego budżetu JST.
Cechy dobrego budżetu:
Powinien ujmować w sposób przejrzysty realizowaną za pomocą budżetu politykę danej jst,
Powinien pokazywać skutki popytu zgłoszonego przez władze publiczne do poziomu obciążeń podatkowych,
Powinien dobrze prezentować krótko i długoterminowe skutki eliminacji lub opóźnień finansowania bieżących zadań,
Pokazywać związki między zadaniami (budżet zadaniowy) a standardami ilościowymi i jakościowymi wyznaczonymi dla tych zadań,
Powinien zawierać bodźce dla wykonawców budżetu niezbędne do osiągnięcia celów jednostkowych i ogólnych,
Powinien zawierać system umożliwiający kontrolę i monitorowanie wydatków budżetów, z punktu widzenia zależności pomiędzy poziomem wydatkowania środków a stopniem realizacji zadania,
Powinien umożliwić określenie wpływu dostarczanych przez władze dóbr i usług na sytuację podmiotów, dla których są one dostarczane.
Omów dokładnie podstawowe zasady metody wydatkowej tworzenia budżetu JST.
Wydatkowa metoda tworzenia budżetu jest o wiele elastyczniejsza i umożliwia lepsze wykorzystanie środków finansowych. podstawą tworzenia budżetu są potrzeby. W przypadku, gdy potrzeby przekraczają poziom dochodów jednostka samorządowa zaciąga pożyczki (kredyty) lub dokonuje emisji obligacji (w wysokości dozwolonej prawem).
Omów dokładnie podstawowe zasady metody dochodowej tworzenia budżetu JST.
Metoda dochodowa jest metodą sztywną, która nie uwzględnia zmieniających się w czasie potrzeb mieszkańców. metodę dochodową uważa się powszechnie za bezpieczniejszą.
Sztywne dostosowywanie wydatków do poziomu przewidywanych przychodów.
Co to jest budżet kasowy i memoriałowy? Przedstaw dokładnie ich cechy i powiązania.
Ujęcie kasowe operacji budżetowych oznacza, że dochody i wydatki budżetu ujmowane są w terminach ich zapłaty. Zakres ewidencji księgowej ograniczony zatem zostaje do rejestracji przychodów i rozchodów jednostki. Przypomnieć w tym miejscu należy, ze budżet jest planem rocznym. Poszczególne operacje ujmuje się w ewidencji wykonania budżetu z datą, w której nastąpił (a nie: w której powinien był nastąpić) przepływ pieniędzy. Dochody są więc zaliczane do dochodów zrealizowanych, wtedy, gdy środki pieniężne wpłyną na rachunek, na którym gromadzone są dochody. Analogicznie, wydatek uznaje się za dokonany dopiero wtedy, gdy nastąpi wypłata środków z rachunku budżetowego.
Ujęcie memoriałowe polega na tym, że w budżecie prezentowane są nie tylko te dochody i wydatki, które zostały realnie osiągnięte lub poniesione, ale te, które odnoszą się do danego roku budżetowego i powinny być poniesione. Z memoriałowego ujęcia dochodów dowiadujemy się ile dochodów powinno wpłynąć do budżetu. Podobnie wygląda rejestracja wydatków. Dla obliczonej memoriałowo wielkości wydatków budżetowych nie ma znaczenia, czy dana płatność została faktycznie dokonana czy nie.
Co to jest budżet planistyczny? Przedstaw dokładnie jego cechy.
Budżet planistyczny - procedura planowania to całość przedsięwzięć realizowanych w czasie, których efektem jest przygotowanie dokumentu stanowiącego podstawę oceny zamiarów danego podmiotu w zakresie planowanej działalności. Oceny tej dokonują podmioty wykonawcze jak i stanowiące. Budżet ten odnosi się do projektowania strony dochodów i strony wydatków. Budżet planistyczny jest narzędziem realizacji wieloletnich programów rozwoju społeczno-gospodarczego jednostek lokalnych.
Wymień zasady budżetu zadaniowego.
Budżet zadaniowy - jest sposobem prezentacji i uchwalania dochodów i przychodów, wydatków i rozchodów. Wymaga on jednoznacznego określeni priorytetów, jakie będą realizowane na bieżąco i planów wieloletnich. Uwzględnia układ konkretnie i imiennie określonych celów.
Budżet zadaniowy wskazuje podmioty, które za realizację danego zadania są odpowiedzialne.
Etapy przygotowywania i opracowania budżetu zadaniowego:
Sprecyzować cel, stwierdzić istniejący stan, określić potrzeby danej jst,
Określenie zakresu czynności oraz terminu do realizacji celu,
Wyznaczenie osoby, której przypisujemy odpowiedzialność, nadajemy władzę do wykonania, przypisujemy konkretne jednostki, które będą realizowały zadania,
Wyznaczenie kosztów realizacji zadania, szczegółowy kosztorys,
Musimy wskazać źródła finansowania zadania,
Musimy określić mierniki skuteczności realizacji zadania, w formie wskaźników wykonania i efektywności.
Co to jest zadanie budżetowe, wymień jego elementy składowe /stosowane w metodzie budżetu zadaniowego/.
Przez zadanie budżetowe należy rozumieć zadanie wykonywane przez jednostki organizacyjne oraz osoby prawne i fizyczne, finansowane z budżetu gminy. Jego celem jest osiągnięcie określonego długoterminowego rezultatu służącego mieszkańcom. Cel zadania budżetowego tworzy ramy, w których realizowane jest to zadanie, jest osią, wokół której obracają się wszelkie działania związane z danym zadaniem. Cel powinien być wyrażony nie tylko jakościowo, ale także ilościowo, bardzo ważna jest bowiem jego mierzalność.
CECHY ZADANIA BUDŻETOWEGO:
Jasno sprecyzowany cel
Odniesienie do stanu istniejącego i potrzeb gminy
Wskazanie szczegółowego zakresu zadania
Określenie odpowiedzialności
Skalkulowanie kosztów rzeczywistych realizacji zadania
Specyfikacja czynności niezbędnych do realizacji zadania rozplanowanych w czasie
Określenie mierników skuteczności - wskaźników wykonania i efektywności
Uwzględnienie przepływów finansowych
Wymień wskaźniki stosowane przy dokonywaniu oceny realizacji zadania budżetowego.
Powinien ujmować w sposób przejrzysty realizowaną za pomocą budżetu politykę danej j.s.t.
Powinien wskazywać skutki zgłaszanego przez władze publiczne popytu na środki finansowe do poziomu obciążeń podatkowych
Dobrze opracowany budżet powinien prezentować krótko i długoterminowe skutki eliminacji i ograniczeń finansowania bieżących zadań
Powinien wykazywać związki między zadaniami a standardami ilościowymi i jakościowymi dla tych zadań
Powinny być bodźce dla osób wykonujących niezbędne do osiągnięcia celów jednostkowych i ogólnych
Powinien zawierać system umożliwiający kontrolę i monitorowanie wydatków budżetowych, z punktu widzenia zależności pomiędzy poziomem wydatkowania środków a stopniem realizacji zadań
Powinien umożliwić określenie wpływu dostarczanych przez władzę publicznych dóbr i usług na sytuację podmiotu, którym są one dostarczane.
Przedstaw sposoby zaciągania kredytów przez JST.
Dopuszczalne jest zaciągnięcie przez j.s.t. kredytu w dwóch przypadkach:
na pokrycie występującego w ciągu roku niedoboru budżetu j.s.t. (art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych (u.f.p.));
na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach j.s.t. (art. 48 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy).
W przypadku gdy j.s.t. zamierza uzyskać kredyt na zadania realizowane również w latach przyszłych, tzn. w wysokości przekraczającej możliwości pełnego wykonania zadania w jednym roku kalendarzowym, uchwała organu stanowiącego powinna określać nie tylko całość zadania inwestycyjnego, ale również szczegółowy harmonogram realizacji, zawierający wykaz zadań planowanych do realizacji w poszczególnych latach oraz wartość tych zadań.
W drugim przypadku chodzi o kredyt długoterminowy. Ma on stanowić źródło sfinansowania niedoboru budżetowego, spowodowanego zaplanowaniem wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach budżetowych. Ponadto źródłem wyrównywania niedoboru budżetowego może być nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych oraz emisja papierów wartościowych.
Kredyty na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach mogą być zaciągane do wysokości określonej w budżecie gminy, zadłużenie nie może przekroczyć 15% planowanych dochodów własnych. Natomiast łączna kwota długu j.s.t. w świetle art. 114 u.f.p. nie może przekroczyć na koniec roku budżetowego 60 proc. dochodów tej jednostki.
Niedopuszczalne jest w zasadzie podjęcie uchwały o zaciągnięciu kredytu w warunkach, gdy budżet został zrównoważony, tj. zadania inwestycyjne zaplanowane zostały do wysokości przewidywanych dochodów. Kredyt może zostać zaciągnięty tylko wówczas, gdy wydatki nie znajdują pokrycia w planowanych dochodach j.s.t.
Przedstaw sposoby zaciągania pożyczek przez JST.
Dopuszczalne jest zaciągnięcie przez j.s.t. pożyczki w dwóch przypadkach:
na pokrycie występującego w ciągu roku niedoboru budżetu j.s.t. (art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych (u.f.p.));
na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach j.s.t. (art. 48 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy).
W drugim przypadku chodzi o pożyczkę długoterminową. Ma ona stanowić źródło sfinansowania niedoboru budżetowego, spowodowanego zaplanowaniem wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach budżetowych. Ponadto źródłem wyrównywania niedoboru budżetowego może być nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych oraz emisja papierów wartościowych.
pożyczki na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach mogą być zaciągane do wysokości określonej w budżecie gminy, zadłużenie nie może przekroczyć 15% planowanych dochodów własnych. Natomiast łączna kwota długu j.s.t. w świetle art. 114 u.f.p. nie może przekroczyć na koniec roku budżetowego 60 proc. dochodów tej jednostki.
Omów zasady emisji obligacji komunalnych.
Do obrotu na rynku oficjalnych notowań mogą być dopuszczone obligacje i inne dłużne papiery wartościowe, emitowane m.in. przez JST i związki tych jednostek, jeżeli:
są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym,
ich zbywalność nie jest ograniczona,
wnioskiem zostały objęte wszystkie papiery wartościowe tego samego rodzaju.
Publiczne proponowanie nabycia obligacji w ofercie publicznej w tzw. procedurze giełdowej wymaga zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Papierów Wartościowych i Giełd [7]. W tym celu emitent jest zobowiązany do przygotowania i złożenia wniosku wraz z memorandum informacyjnym do ww. Komisji za pośrednictwem firmy inwestycyjnej.
Memorandum informacyjne powinno zawierać prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje o emitencie i innych wskazanych w rozporządzeniu osobach, ich sytuacji finansowej i prawnej oraz o objętych memorandum papierach wartościowych i zasadach ich oferowania. Memorandum powinno być napisane językiem zrozumiałym dla inwestorów
Komisja, nie później niż w terminie 20 dni roboczych od dnia złożenia wniosku i memorandum, może zgłosić sprzeciw wobec dopuszczenia obligacji JST do obrotu w ofercie publicznej, jeżeli memorandum informacyjne nie odpowiada pod względem treści lub formy wymogom określonym w przepisach prawa lub jeżeli obrót obligacjami objętymi memorandum stanowi istotne zagrożenie dla interesów inwestorów lub dla bezpieczeństwa obrotu. Zgłaszając sprzeciw, Komisja zakazuje przeprowadzenia oferty publicznej na podstawie tego memorandum informacyjnego.
Przedstaw zasady zarządzania mieniem samorządowym.
Jednostki samorządu tery tonalnego posiadają osobowość prawną i jedną z podstawowych cech posiadania osobowości prawnej jest zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych . J.s.t posiadają mienie.
Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków . J.s.t to samodzielne podmioty i aby realizować zadania musza posiadać mienie i środki prawne. Mienie materialne - własność i inne prawa majątkowe
A/ nabycie pierwotne - nabycie prawa komunalnego na etapie tworzenia j.s,t. To wiąże się z przekazaniem składników mienia państwowego jednostkom samorządu w momencie ich tworzenia b/ nabycie wtórne -jest to nabycie w toku działania, funkcjonowania j.s.t
Nabywanie mienia w wyniku prowadzonej działalności np. j.s.t prowadzi działalność w wyniku której uzyskuje finanse za które może nabywać mienie.
J.s.t mogą nabywać mienie w drodze darowizn, przekazania
J.s.t mogą otrzymywać mienie które jest mieniem innej j.s.t wtedy gdy następuje zmiana granic j.s.t
Inne sposoby nabycia mienia: najem mieszkań komunalnych, emitowanie obligacji, podatki lokalne, subwencje, Ustawa o gospodarce komunalnej określa formy organizacyjno-prawne w jakiej to mienie może być zorganizowane. J.s. t mogą prowadzić działalność w sposób bezpośredni np. zakłady budżetowe.
Omów podstawowe formy kontroli finansowej w JST.
kontrola NIK - jako naczelny fachowy organ kontroli, NIK może dokonywać kontroli działalności wszystkich j.s.t., komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
kryteria kontroli - regionalne izby kontrolują gospodarkę finansową j.s.t. na podstawie kryterium zgodności z prawem (kryterium legalności) i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. W zakresie zadań administracji rządowej zleconych gminom (ewentualnie powiatom) kontrola ponadto dokonywana jest na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności.
organy kontroli - regionalne izby obrachunkowe oraz Najwyższa Izba Kontroli. Kontrolę społeczną wykonuje także rada gminy, powiatu, sejmik wojewódzki, komisja rewizyjna oraz inne komisje. Kontrolę może realizować również wojewoda w zakresie udzielonych dotacji. Organy kontroli społecznej - komisje rady gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego wykonują kontrolę w zakresie i w oparciu o kryteria wynikające z upoważnienia udzielonego przez odpowiednią radę (sejmik).
Ponadto zgodnie z art. 28b ustawy o finansach publicznych organ sprawujący nadzór nad jednostką finansów publicznych (kierownik jednostki sektora finansów publicznych) sprawuje kontrolę administracyjną obejmującą w danym roku budżetowym co najmniej 5% wydatków danej jednostki. Ustawa nie precyzuje form organizacyjnych, które mają służyć do wykonywania tej kontroli. W praktyce samorządowej art. 28b u.f.p. jest podstawą do tworzenia kontroli wewnętrznej o charakterze specjalistycznym.
rodzaje kontroli - regionalne izby obrachunkowe (r.i.o) dokonują kontroli gospodarki finansowej j.s.t. w trybie kontroli kompleksowej, problemowej, doraźnej oraz sprawdzającej. Poszczególne rodzaje kontroli różnią się zakresem; kontrola kompleksowa, będąc kontrolą najszerszą, obejmuje praktycznie całokształt gospodarki finansowej j.s.t. Zakres kompleksowej kontroli gospodarki finansowej j.s.t. wyznaczać będzie zakres pojęcia "gospodarka finansowa". Rolą inspektorów r.i.o. w tym przypadku będzie analiza norm prawnych i procedur określających formy organizacyjne tej gospodarki i ich praktyczne stosowanie.
Kontrole problemowe i doraźne (wykonywane zarówno przez inspektorów NIK-u, jak i inspektorów r.i.o.) z natury rzeczy obejmować będą badanie pojedynczych zjawisk i problemów prawno-finansowych. Istotą kontroli sprawdzających będzie natomiast sprawdzenie wykonania zaleceń pokontrolnych. Należy domniemywać, że również kontrola gospodarki finansowej powiatu będzie wykonywana na podobnych zasadach. U.s.p. w art. 64 stanowi w tym zakresie tylko, że ...kontrolę gospodarki finansowej powiatu sprawuje regionalna izba obrachunkowa. Do gospodarki finansowej powiatu, a więc również jej kontroli, stosować się będzie przepisy odrębnej ustawy. Natomiast kontrolę gospodarki finansowej regionalnych wspólnot samorządowych - województw, wykonywać będzie Najwyższa Izba Kontroli.
Przedstaw stosowania systemu zamówień publicznych w działalności JST.
Aukcja elektroniczna to tryb udzielenia zamówienia publicznego, w którym za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z tą stroną, wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty (postąpienia), podlegające automatycznej klasyfikacji.
Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie aukcji elektronicznej, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych, a wartość zamówienia nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 60.000 euro.
Negocjacje bez ogłoszenia to tryb udzielenia zamówienia publicznego, w którym zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
Negocjacje z ogłoszeniem to tryb udzielenia zamówienia publicznego, w którym, po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
Przetarg nieograniczony to tryb udzielenia zamówienia publicznego, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy.
W przypadku zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego zamawiający żąda od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli wartość zamówienia przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 60.000 euro. Jeżeli natomiast wartość zamówienia nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 60.000 euro, zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium.
Zamówienie z wolnej ręki to tryb udzielenia zamówienia publicznego, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą.
Wadium wnosi się przed upływem terminu składania ofert. Zamawiający określa kwotę wadium w granicach od 0,5 % do 3 % wartości zamówienia, przy czym jeżeli zamawiający dopuszcza składanie ofert częściowych, określa kwotę wadium dla każdej z części.
Omów formy współdziałania JST.
Związki międzygminne - w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne w drodze uchwały o utworzenie związku. Przystąpienie jest dobrowolne, ale Sejm w drodze ustawy może nałożyć na gminę obowiązek utworzenia związku gminnego. Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. posiada również osobowość prawną;
zgromadzenie - organ kontrolny i ustawodawczy, skład to wójtowie gmin, ale rada gminy może powierzyć reprezentację zastępcy wójta lub radnemu. uchwały są uchwalane bezwzględną większością głosów statutowej liczby członków. gmina może wnieść sprzeciw w ciągu 7 dni;
zarząd- organ wykonawczy. skład: członkowie zgromadzenia, gdzie 1/3 może być spoza niego;
porozumienia gmin- przedmiotem porozumienia jest powierzenie jednej z gmin wykonanie zadań publicznych. gmina przekazująca musi pokrywać koszty wykonywania powierzonego zadania;
stowarzyszenie gmin- celem może być wspieranie idei samorządowych, ochrona wspólnych interesów. członkowie stowarzyszenia to osoby prawne, 3 osoby wystarczą do jego powstania.
Omów podstawowe zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego w wybranym kraju Unii Europejskiej.
Wielka Brytania i USA
Model angielski jest najstarszy, bowiem zainicjowany został w XVII wieku, kiedy to po powstaniu parlamentu administrowanie w terenie przekazano związkom samorządowym. Podstawową zasadą funkcjonowania angielskiego samorządu, przejętą później przez Stany Zjednoczone, jest ultra vires rule, która zezwala jednostkom lokalnym na realizację tylko takich zadań, jakie zostały im przyznane ustawą. Zatem jest to podejście odwrotne do większości krajów europejskich, gdzie obowiązuje domniemanie właściwości najbliższego mieszkańcowi samorządu (zwykle gminy). W Stanach Zjednoczonych zasada ta została zastąpiona tzw. zasadą Dillona, która mówi, iż jednostka samorządu może podejmować tylko takie działania, do jakich została ustawą powołana i to na niej ciąży obowiązek udowodnienia swojej legitymacji. Zatem samorząd może wykonywać tylko zadania wynikające wprost z ustaw, niezbędne zadania integralnie z nimi powiązane oraz takie, które są niezbędne do realizacji głównego celu istnienia jednostki. Obecnie zasada ta jest stosowana mniej rygorystycznie i dopuszcza się, w miejsce opisywania w ustawach ściśle praw i obowiązków, generalne klauzule kompetencyjne (W. Kisiel 1995, s.14-15).
Francja
Francja reprezentowała do lat 50-tych model centralistyczny, dopiero w 1954 roku zdecydowano się na decentralizację administracji, a właściwa reforma miała miejsce w latach 80-tych. Zasadniczy podział jest trójstopniowy: gminy, departamenty i regiony. Gmina posiada kompetencję generalną, tzn. realizuje zadania, które nie są przekazane innym organom i ich realizacji nie zabraniają przepisy. Główne zadania realizowane przez gminy to: gospodarka przestrzenna, zarządzanie mieniem komunalnym, opiniowanie przebiegu dróg, planów zagospodarowania, organizowanie pomocy społecznej i jej świadczenie, klasyfikacja terenów o szczególnych walorach przyrodniczych, rekreacyjnych, leczniczych, wspieranie rozwoju gospodarczego, urbanizacja, gospodarka mieszkaniowa, kształcenie zawodowe, część ochrony zdrowia, szkolnictwa, pomocy społecznej, ochrony środowiska, organizowania działalności kulturalnej. Zadaniem regionów jest programowanie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Natomiast departamenty realizują świadczenia socjalne, w tym: ochronę sanitarną, utrzymanie szkolnictwa ponadpodstawowego, wypłacanie świadczeń, utrzymanie wysypisk śmieci, transport szkolny oraz nadzorują interwencjonizm gospodarczy. Na poziomie regionu i departamentu występuje równocześnie władza rządowa, zatem dualizm władzy jest pozornie większy niż w Polsce. Jednak organizacja i wieloletnie doświadczenie umożliwiają sprawne działanie, bowiem samorządy otrzymały całe bloki zadań, stąd przeplatanie kompetencji jest zminimalizowane. Organy samorządowe mogą same ustalać sposób realizacji zadań. Mogą również współpracować w pewnym zakresie z jednostkami rządowymi (H. Izdebski 1996, s. 72 i nast).
Niemcy
Samorządność w Niemczech sięga XIX wieku, kiedy to w Prusach wprowadzono system zarządzania lokalnego oparty na instytucji, bliskiego współczesnemu, samorządu terytorialnego. Po drugiej wojnie światowej nastąpiło zróżnicowanie organizacyjne spowodowane istnieniem stref okupacyjnych, przez co praktycznie do dziś można zauważyć elementy modelu anglosaskiego i francuskiego w landach zachodnich. Oprócz administracji rządowej występują administracje krajowe (landy), na które składa się parlament krajowy oraz regencje. Samorząd terytorialny występuje na poziomie gminy oraz powiatu. Istnieją jednak od tego wzorca wyjątki, ponieważ landy w swoich prawach mają również kształtowanie samorządu terytorialnego, np. w Hesji najniższym poziomem samorządu są dzielnice. Gminy realizują: sprawy meldunkowe, paszportowe, akta stanu cywilnego, sprawy obrony cywilnej, nadzór budowlany, nadzór nad opieką zdrowotną, inspekcje przemysłowe, opiekę socjalną, szkolnictwo podstawowe, infrastrukturę techniczną, ochronę przeciwpożarową, cmentarze, utrzymanie terenów sportowych, bibliotek, przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Powiaty natomiast wykonują zadania, których nie są w stanie zrealizować gminy: ochronę środowiska, kontrolę zanieczyszczenia powietrza, rozbudowę dróg, utrzymanie infrastruktury technicznej, rozwój przedsiębiorczości i turystyki, rozwój szkolnictwa średniego i zawodowego, szpitali, klinik specjalistycznych, domów opieki społecznej, ośrodków i instytucji młodzieżowych, finansowanie targów i imprez kulturalnych, nadzór budowlany, ochronę przeciwpożarową, ratownictwo, kontrolę zgromadzeń, spisy ludności. Samorządy mają zagwarantowaną dowolność w sposobie realizacji zadań. Istnieje nacisk na łączenie małych gmin i tworzenie dużych związków, gdyż tylko takie mają w Niemczech pełne prawa (Samorząd... 1999, s. 253 i nast.).