EGZAMIN DYDAKTYKA, Teoretyczne podstawy kształcenia


1.Omów przedmiot badań, funkcje i zadania dydaktyki ogólnej.

Przedmiot badań dydaktyki ogólnej stanowi proces nauczania - uczenia się wraz z czynnikami wyzwalającymi go, warunkami w jakich on zachodzi, z jego przebiegiem oraz skutkami.

Do głównych funkcje dydaktyki ogólnej zaliczamy:

- funkcję teoretyczno-poznawczą - ma ona charakter diagnostyczny (odpowiada na pytania co jest i jak jest) i prognostyczny (odpowiada na pytania co będzie, jak będzie i jak powinno być)

- funkcję praktyczno-instrumentalną (utylitarną) - wskazuje na konkretne metody, środki i formy organizacyjne stanowiące pomoce w pracy dydaktycznej

Do głównych zadań dydaktyki ogólnej zalicza się:

- opis wraz z analizą poszczególnych elementów przedmiotu badań

- ustalanie charakterystycznych dla procesu kształcenia prawidłowości

- ustalanie pewnych norm i zasad postępowania opierając się o wykryte prawidłowości

2.Wyjaśnij podstawowe pojęcia dydaktyczne:

Uczenie się: = poznawanie. Przedmiotem uczenia się jest otaczająca nas rzeczywistość, natomiast podmiotem jest uczeń. Pojmowane jest w dwóch postaciach:

- akt uczenia się- za akt uznaje się każda sytuację, która nie jest zaplanowana, reżyserowana, zamierzona, a dogodna do uczenia się. Przedmiotem uczenia się jest rzeczywistość, a podmiotem uczeń

- proces- długotrwały, zmienny, ukierunkowany na wynik, ciągły, planowany, systematyczny, zinstytucjonalizowany

Efektywność uczenia się zależy od motywacji i aktywności jednostki.

Na efektywność składają się: cechy gatunkowe(płeć), cechy indywidualne (iloraz inteligencji), cechy rozwojowe(aspiracje, dążenia)

3 komponenty, poziomy wg Kulisiewicza:

I. wiadomości- teoria

II. umiejętności , III nawyki -praktyka

Najlepszy wiek do nauki 20-25 lat.(z wykładów)

Uczenie się- proces, e toku którego na podstawie doświadczeń, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniejszej nabyte.(W.Okoń)

Nauczanie: intencją nauczania jest wywołanie uczenia się.

- akt- życiowe okazje aby kogoś czegoś nauczyć, przekazywanie wiedzy, nieplanowane instruowanie kogoś

- proces- planowana i systematyczna praca n-la z uczniami

Elementy kontroli: nauczyciel powinien kontrolować oraz oceniać.(z wykładów)

Nauczanie- planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości- pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i działań praktycznych (W.Okoń)

3. Wyjaśnij podstawowe pojęcia dydaktyczne:

Kształcenie: to całokształt takich poczynań, czynności, działań, procesów i metod oddziaływania na jednostkę i grupy, by efektem było wykształcenie tych jednostek i grup, czyli zdobycie kwalifikacji i kompetencji ogólnych. (Encyklopedia ped)

Wykształcenie: to opanowanie podstawowych wiadomości, umiejętności nawyków i przyzwyczajeń, rozwój zdolności i uzdolnień ogólnych, dorobienie się własnych poglądów i przekonań, rozwoju wielostronnych zainteresowań, zamiłowań i upodobań, pasji i technik cało życiowego samokształcenia, samowychowania i samorealizacji w ramach edukacji permanentnej, czyli kształcenia ustawicznego.(Encyklopedia ped.)

Samokształcenie: samouctwo, osiąganie wykształcenia poprzez działalność, której cele, treść, warunki i środki ustala sam podmiot.(W.Okoń)

4. Wyjaśnij pojęcia:

Wychowanie w ujęciu wąskim: to świadome, celowe i specyficzne pedagogiczne działanie osób z reguły występujących w ich różnych zbiorach(rodzinnych, szkolnych, innych) dokonywane głównie przez słowo( i inne postacie interakcji zwłaszcza przez przykład osobisty) zmierzający do osiągnięcia względnie stałych skutków(zmian)w rozwoju fizycznym, umysłowym, społecznym, kulturowym i duchowym jednostki ludzkiej.

Wychowanie w ujęciu szerokim: oddziaływanie całokształtu specyficznych pedagogicznych bodźców i doświadczeń ogólnospołecznych, grupowych, indywidualnych, profesjonalnych i nieprofesjonalnych przynoszących względnie stałe skutki w rozwoju jednostki ludzkiej w jej sferze fizycznej, umysłowej, społecznej, kulturowej i duchowej.

5. Omów na czym polega związek między dydaktyka ogólna a dydaktykami szczegółowymi.

Dydaktyka jako nauka o nauczaniu i uczeniu się obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej. Dlatego nazywamy ją dydaktyką ogólną. Dydaktyka ogólna analizuje cele, treści, metody, środki i formy organizacyjne w sposób ponad przedmiotowy formułując na tej podstawie określone zasady i reguły nauczania, uczenia się. Dydaktyki szczegółowe postępują wprawdzie podobnie, ale zakres formułowanych przez nie zasad i reguł nauczania, uczenia się jest znacznie węższy bo ogranicza się - z wyjątkiem metodyki nauczania początkowego oraz metodyki studiów wyższych określonego typu - do jednego tylko przedmiotu. Oprócz tak formułowanych dydaktyk szczegółowych (dyd. fizyki, dyd. polskiego, itp.) możemy wyróżnić także dydaktykę naukową, dydaktykę szkoły wyższej, itp..

6.Scharakteryzuj system dydaktyki herbartowskiej jako podstawę tzw. szkoły tradycyjnej

Podstawy dla tego podsystemu dydaktyki opracował niemiecki filozof, psycholog i pedagog-Jan Fryderyk Herbart. Oceniając krytycznie prace poprzedników(oprócz Pestalozziego) próbował skonstruować „naukowy system pedagogiki”, oparty na dorobku teoretycznym etyki(miała wyznaczać cel wychowania) i psychologii(drogi i środki wiodące do tego celu). Najwyższym celem wychowania jest wg Herbarta ukształtowanie silnych moralnie charakterów, czemu służy: kierowanie dziećmi i młodzieżą, karność i nauczanie. Głównym zadaniem kierowania jest: stałe zatrudnianie dzieci, organizowanie im zajęć, pielęgnacja ich fizycznego rozwoju, wdrażanie do porządku. Karność: stanowi konieczny warunek wyrobienia moralności opartej n silnym charakterze. Dla utrzymania karności stosowano rygorystyczne nakazy i zakazy a nawet kary cielesne( te jednak ostrożnie i z umiarem). Podstawowe znaczenie ma nauczanie wychowujące(wychowania nie można oddzielić od nauczania, wola i charakter równocześnie z rozumem). W myśl herbartowskiej psychologii:

Wyobrażenia-siły, które mogą być zgodne(rodzi się uczucie przyjemności) lub przeciwstawne(przykrość). Wyobrażenia z czasem zostają zepchnięte pod „próg świadomości”. Skutecznemu kształceniu charakteru służy:

-rozwijanie wielostronnych zainteresowań, większą wartość wychowawczą mają zainteresowania bezpośrednie(cenimy je dla nich samych-powiązane z uwagą mimowolną), niż pośrednie(cenione z ubocznych względów-uwaga dowolna).

-racjonalnego rozłożenia treści, na powiązane merytorycznie i logicznie bloki, przechodzenie od zgłębiania do ogarniania.

-rozwijanie umiejętności teoretycznych(w matmie zastosowanie odpowiedniego wzoru)

-opis rzeczywistości nad jej interpretacją,

Formalizm i rygoryzm, ciasny schemat lekcji tłumiący inwencję na-li. Słuszne-potrzeba przekształcenia pedagogiki w dyscyplinę i Powiązanie z innymi naukami.

7.Scharakteryzuj system dydaktyki Deweya, jako podstawę szkoły progresywistycznej.

Amerykanin John Dewey należał do grona najbardziej zawziętych przeciwników Herbarta, i rzeczników nowej szkoły Progresywistycznej terenem założenia szkoła eksperymentalna w Chicago. Akcentowano:

Inna niż w szkole tradycyjnej musi być organizacja nauczania i inny tok lekcji. Nauczyciel powinien tak przygotować i poprowadzić lekcje, aby uczniowie mogli odczuć określoną trudność, zdefiniować ją, sformułować pomysły jej przezwyciężenia(hipotezy), sprawdzać te pomysły w drodze rozumowania lub za pomocą obserwacji i eksperymentów, oraz wyprowadzać na tej podstawie wnioski. Szkoła progresywistyczna nie odpowiada wymogom współczesnej szkoły za sprawą tego, że przenosi przesadnie zainteresowania ucznia nad jego planowany wysiłek, swobodę nad karność, potrzebę bezpośrednią nad dalekie cele wychowania, doświadczenie indywidualne nad społeczne, psychologiczną organizację nauczania nad konsekwencją logiczną, inicjatywę ucznia nad inicjatywą na-la.

8.Scharakteryzuj system szkoły współczesnej.

Dydaktyka współczesna jak dydaktyka herbartowska zaznajamia uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy i jak u Deweya aktywizuje dzieci w procesie nauczania.

  1. Dydaktyka współczesna przezwyciężyła jednostronność w analizie i sposobach interpretacji genezy źródeł mechanizmów oraz celów poznania. Nie zaleca już rygorystycznego wiązania poszczególnych sposobów poznania z określonymi fazami psychofizycznego rozwoju uczniów. Nie jest słuszne zalecenie, aby wdrażać uczniów do działalności praktycznej dopiero po” przeprowadzeniu ich przez poprzedzające ów etap poznanie zmysłowe i umysłowe konieczne jest dbanie o to, aby od pierwszych dni pobytu dziecka w szkole rozwiajac jego myślenie abstrakcyjne.

  2. Psychologia występuje tu, jako nauka o wyższych czynnościach istot żywych. Konieczność regulowania przez człowieka stosunków łączących go ze światem zewnętrznym. Głównym rodzajem czynności jest działanie praktyczne(pracę) w wyniku, którego człowiek zmienia otaczającą go rzeczywistość i sam jest przez nią zmieniany.

  3. Istotą procesu nauczania- uczenia się jest założenie że uczniowie powinni sobie przyswajać na drodze samodzielnych poczynań poznawczych, jak i poprzez działalność o charakterze recepcyjnym.

  4. Eksponuje się potrzebę respektowania przy doborze treści kształcenia zarówno potrzeb społecznych jak i indywidualnych.

  5. Dydaktyka współczesna podkreśla celowość całościowego nauczania w klasach początkowych, a przedmiotowego powyżej tego szczebla.

  6. Unika się tych skrajności podkreślając potrzebę stosowania różnych form organizacyjnych nauczania, a więc nauczania indywidualnego, grupowego i masowego.

  7. Zakłada się, że o wynikach kształcenia nie decydują czynniki dziedziczne, ani środowiskowe. Nauczycielowi została wyznaczona kierownicza rola w procesie nauczania, czemu nie musi towarzyszyć ograniczanie samodzielności, myślenia i działania uczniów.

9.Zarzuty wysuwane wobec szkoły tradycyjnej, progresywistycznej i współczesnej.

Szkoła tradycyjna(wady):

Wady szkoły progresywistycznej:

10.Porównaj stopnie formalne Herbarta i Deweya z koncepcjami szkoły, struktury lekcji w szkole współczesnej.

Schemat stopni formalnych wg Herbarta:

Schemat stopni przyswajania: Stopnie nauczania:

Proces nauczania realizowany z koncepcją stopni formalnych Herbarta miał przebiegać od wyobrażeń do pojęć i od pojęć do umiejętności. Jego głównym zadaniem było przekazywanie( w jęz. Herbarta podanie) uczniom nowego materiału, ze szczególnym naciskiem na rozwijanie u nich umiejętności teoretycznych np. rozwiązywania określonego typu zadań matematycznych za pomocą odpowiedniego wzoru.

Inna niż w szkole tradycyjnej jest Deweya organizacja nauczania i inny tok lekcji. Ich wyznaczaniu najlepiej służą poszczególne etapy pełnego aktu myślenia, z których każdy stanowi zarazem swoisty stopień formalny nauczania. Nauczyciel powinien zatem tak przygotować ucznia i prowadzić lekcje dowolnego przedmiotu, aby uczniowie mogli odczuć określoną trudność, zdefiniować ją, formułować pomysły jej przezwyciężenia(hipotezy), sprawdzać te pomysły w drodze rozumowania lub za pomocą obserwacji i eksperymentów oraz wyprowadzać na tej podstawie wnioski- stosownie do charakteru trudności- teoretyczne lub praktyczne.

Stopnie formalne nauczania według Deweya:

  1. Doprowadzenie do odczucia trudności

  2. Sformułowanie problemu

  3. Wysunięcie hipotezy(hipotez) dotyczących rozwiązania problemów

  4. Weryfikacja logiczna lub/i empiryczna hipotezy(hipotez)

  5. Działanie zgodne z obraną hipotezą

We współczesnych koncepcjach kształcenia odrzuca się stopnie formalne herb artystów i progresywistów, zamiast nich przyjmuje się bardziej elastyczne rozwiązania, a mianowicie koncepcję ogniw(momentów) nauczania- uczenia się, która uwzględnia nie tylko różnorakość i wielość zadań dydaktycznych realizowanych w szkołach różnych typów i szczebli, lecz również czynności wykonywane podczas nauki szkolnej, tak przez na-la, jak i przez uczniów co odpowiada interakcyjnemu charakterowi tych czynności.

11.Wymień i omów cele kształcenia ogólnego i zawodowego.

Lp.

CELE KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

CELE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO

cele rzeczowe

1

opanowanie ogólnej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i sztuce

opanowanie wiedzy zawodowej z tych dziedzin, które są wspólne dla zawodów objętych danym kierunkiem kształcenia zawodowego

2

ogólne przygotowanie do działalności praktycznej -udział w przekształcaniu przyrody, życia społecznego, w zajęciach artystycznych i technicznych

przygotowanie do pracy wytwórczej - praktyczne opanowanie metod, środków i form działania, typowych dla danego zawodu i dla zawodów pokrewnych

3

kształtowanie humanistycznego stosunku do ogólnoludzkich wartości oraz związanych z nimi postaw i przekonań światopoglądowych

kształtowanie postaw obywatelskich i przekonań naukowych - ze szczególnym uwzględnieniem dziedziny życia związanej z przyszłym zawodem

cele podmiotowe

1

ogólny rozwój sprawności umysłowej i zdolności poznawczych - ze szczególnym uwzględnieniem myślenia oraz uzdolnień twórczych

rozwinięcie specjalnych uzdolnień, ważnych dla wykonywania danego zawodu

2

rozwój potrzeb kulturalnych, motywacji i zainteresowań poznawczych, społecznych, estetycznych i technicznych

rozwinięcie potrzeb, motywów i zainteresowań związanych z danym zawodem w celu osiągnięcia identyfikacji zawodowej

3

wdrożenie do samokształcenia i pracy nad sobą przez całe życie

wdrożenie do ciągłego doskonalenia kwalifikacji zawodowych poprzez samokształcenie

12.Omów w doborze treści kształcenia wymagania: społeczne, zawodowe i kulturowe.
Pogląd Okonia- 3 układy odniesienia wobec treści:
1)wymagania związane z uczącym się człowiekiem - są to wymagania stawiane z punktu widzenia ucznia:
-dostosowanie treści do możliwości ucznia (psychiczne, społeczne, konieczności uwzględnienia faz rozwojowych)
-dostosowanie treści do potrzeb rozwijającego się człowieka
2)wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem :
-respektowanie możliwości społeczeństwa
-respektowanie potrzeb społeczeństwa
Konieczność uwzględniania w treściach kształcenia następujące obszary: ojczyzna i własny naród, życie społeczne- obywatelskie kraju, edukacja, praca zawodowa, rodzina.
3)wymagania związane z rozwojem kultury i nauki:
A)treści kształcenia w aspekcie kultury powinny umożliwić:
-poznawanie wybranych dobór kultury
-wywarzanie przez uczących się różnych wartości
-przezywanie wartości kulturowych
B)w treściach kształcenia powinny znaleźć swoje odbicie 4 składowe części nauki:
-fakty naukowe
-pojęcia naukowe
-prawa nauki
-teorie naukowe

13.Omów na czym polegają układy treści kształcenia: liniowy, koncentryczny, spiralny.

Układy treści nauczania:
1.Liniowy: poszczególne partie (kroki, porcje) materiału nauczania tworzą nieprzerwany ciąg ściśle ze sobą powiązanych i warunkujących się wzajemnie ogniw, realizowanych zazwyczaj tylko jeden raz w ciągu całego okresu nauki szkolnej.
2.Koncentryczny: te same treści powtarza się co pewien czas, rozszerzając stopniowo ich zakres, wzbogacając o nowe składniki, pogłębiając omawiane związki i zależności.
3. Spiralny: uczniowie, nie tracąc z pola widzenia problemu wyjściowego, stopniowo wzbogacają zakres dotyczących go informacji oraz pogłębiają ich treść. W przeciwieństwie do układu koncentrycznego, w którym powraca się do danego zagadnienia niekiedy po kilkuletniej nawet przerwie, w układzie spiralnym nie ma tego rodzaju przerw. Inaczej niż w układzie liniowym, nie poprzestaje się na jednorazowej ekspozycji poszczególnych tematów

14.Przedstaw i omów źródła wiedzy uczniów.

1.Bezpośrednie: wiedza zarejestrowana przez nauczyciela
2.Pośrednie: słowo mówione, pisane
Środki dydaktyczne - to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.
Podział środków dydaktycznych:
- środki naturalne takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość
- środki techniczne, które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni;
*wzrokowe:
- przeźrocza;
- film;
- rysunki;
- fotografie;
- ilustracje z czasopism, folderów itp.;
*słuchowe:
- nagrania magnetofonowe, płytowe;
- audycje radiowe;
*wzrokowo słuchowe:
- programy telewizyjne;
- multimedialne programy komputerowe;
*automatyzujące:
- maszyny dydaktyczne;
- komputery.
- środki symboliczne, przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego (w tym podręcznik szkolny), znaków, rysunków technicznych, grafów, map.
15.Omów rolę i funkcję podręcznika szkolnego.

Podręcznik stanowi jeden z najważniejszych środków dydaktycznych. Od jego poziomu, układu zawartych w nich informacji, doboru ćwiczeń, ilustracji itp. zależą też jego funkcje dydaktyczne. Umiejętność posługiwania się tymi środkami przez nauczyciela i przez uczniów wpływa w dużej mierze na końcowe efekty dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły.
Służy do:
*opanowania nowych wiadomości z danej dziedziny wiedzy, łącznie z ich uporządkowaniem i utrwaleniem;
*kształtowania nowych oraz utrwalania już posiadanych umiejętności i nawyków, w tym umiejętności samokształcenia;
*całościowego, a równocześnie problemowego ujmowania zagadnień, zdobywania nowych wiadomości i umiejętności poprzez racjonalne posługiwanie się już posiadaną wiedzą;
*kształtowania nawyku systematycznej kontroli, oceny oraz korekty przebiegu i wyników uczenia się;
*rozumienia treści czytanego tekstu, czego wyrazem jest umiejętność powtarzania z pamięci najważniejszych wiadomości, rozpoznawania desygnatów opisywanych pojęć wśród desygnatów pojęć bliskoznacznych; egzemplifikowania, za pomocą odpowiednich przykładów, głównych tez danego rozdziału czy podrozdziału; wyjaśniania związków i zależności zachodzących między charakteryzowanymi w podręczniku rzeczami, zjawiskami, wydarzeniami, procesami itp.
W związku z tymi zadaniami podręcznik spełnia różne funkcje dydaktyczne, a w szczególności:
*funkcję motywacyjną, która polega na rozwijaniu sfery emocjonalno-motywacyjnej ucznia, a przede wszystkim na kształtowaniu jego zainteresowań oraz pozytywnego nastawienia do uczenia się danego przedmiotu, na mobilizowaniu do pracy; (uświadamianiu uczniom celów i zadań nauczania)
*funkcję informacyjną, dzięki której podręcznik umożliwia uczniom wzbogacanie zasobu posiadanej przez nich wiedzy, i to nie tylko za pomocą tekstu, lecz również fotografii, rysunków, poleceń odsyłających do innych źródeł i metod zdobywania informacji, jak obserwacja czy eksperyment (doświadczenie) itp.; (zaznajamianiu dzieci i młodzieży z nowym materiałem)
*funkcję ćwiczeniową, która sprowadza się do kształtowania u uczniów - przede wszystkim w drodze kontroli, oceny i korekty przebiegu oraz wyników własnej pracy - pożądanych umiejętności i nawyków, niezbędnych w procesie nauczania-uczenia się zarówno danego przedmiotu nauki szkolnej, jak i innych przedmiotów. Funkcja ta ułatwia uczniowi nie tylko zapamiętanie wiadomości, lecz także ich zrozumienie oraz posługiwanie się nimi, gdy tego wymaga sytuacja. Przykładowo: nie wystarczy, aby uczeń wiedział, że (a + b)(a - b) = a2 - b2. Musi on ponadto umieć zastosować ten wzór np. do obliczenia w pamięci iloczynu: 72 x 68 -- (70 + 2)(70 - 2) = 4900 - 4 = 4896. (jego utrwalaniu oraz kontroli i ocenie wyników nauczania)
Wymienione funkcje może i powinien spełniać każdy podręcznik szkolny i akademicki. Sposób ich realizacji zależy jednak od wieku uczniów, charakterystycznych właściwości poszczególnych przedmiotów nauczania, a także od rodzaju kształcenia (stacjonarne, zaoczne).
16.Wykaż związek między planem, programem nauczania a podręcznikiem szkolnym.

Plan nauczania dla danego typu szkoły, tzn. szkoły ogólnokształcącej lub zawodowej o określonej specjalności, obejmuje pełny rejestr realizowanych w niej przedmiotów, ich rozkład na poszczególne lata nauki, a także liczbę godzin nauczania przeznaczoną dla każdego przedmiotu zarówno w pełnym cyklu pracy szkoły, jak i w określonych klasach. Tego rodzaju plan stanowi podstawę do opracowania programów nauczania poszczególnych przedmiotów. zawiera tylko wykaz przedmiotów nauki szkolnej
Program nauczania ustala, jakie wiadomości, umiejętności i nawyki o trwałych walorach poznawczych i wychowawczych oraz w jakiej kolejności uczniowie mają sobie przyswoić. Na program nauczania składają się zazwyczaj:
• uwagi wstępne, w których określa się cele nauczania danego przedmiotu;
• materiał nauczania, obejmujący podstawowe funkcje, pojęcia, prawa, teorie i ważniejsze hipotezy, metody, techniki pracy, algorytmy, reguły postępowania itp. z zakresu dyscypliny naukowej odpowiadającej danemu przedmiotowi;
• uwagi o realizacji programu oraz wskazówki na temat metod, form organizacyjnych i środków umożliwiających skuteczną realizację materiału nauczania objętego programem
Przedmioty objęte planem nauczania dzieli się przeważnie na:
*obowiązkowe zawierające podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze, stanowią wspólny dla wszystkich uczniów kanon wykształcenia.
*fakultatywne dotyczą zagadnień bardziej szczegółowych i wiążą się głównie z dążeniem szkoły do zaspokojenia indywidualnych potrzeb i zainteresowań uczniów. Liczba przedmiotów fakultatywnych wzrasta zazwyczaj w miarę przechodzenia uczniów z niższych szczebli nauczania na wyższe. Wtedy też występują one zarówno w planie zajęć pozalekcyjnych, jak i lekcyjnych.
W planach i programach nauczania realizowanych w szkolnictwie średnim ogólnokształcącym i zawodowym występują - aczkolwiek w różnym wymiarze godzin nauczania - takie grupy przedmiotów wspólnych, jak:
*instrumentalne, będące narzędziem porozumiewania się ludzi (język ojczysty i przynajmniej jeden język obcy),
*społeczne (historia, wychowanie obywatelskie),
*matematyka, której formalny charakter pozwala ujmować stosunki ilościowe istniejące w rzeczywistości przyrodniczej, technice oraz w życiu społecznym,
*wychowanie fizyczne
*przysposobienie obronne.
Ponadto plany i programy nauczania dla szkół ogólnokształcących oraz dla niektórych typów szkół zawodowych obejmują przedmioty:
*przyrodnicze (biologia, fizyka i geografia), natomiast przedmioty
*artystyczno-techniczne (zajęcia praktyczno-techniczne, wychowanie plastyczne i wychowanie muzyczne) są realizowane przede wszystkim w szkołach ogólnokształcących, podobnie jak zawodowe - w szkołach zawodowych.
Programy powinny spełniać następujące funkcje:
1) zapewniać ciągłość systemowi kształcenia, tworzyć układ odniesienia dla szczegółowych decyzji programowych oraz kontrolować przebieg i wyniki realizowanych zadań dydaktyczno-wychowawczych;
2) zapewniać uczniom jak najlepsze warunki do nauki oraz tworzyć okoliczności sprzyjające adekwatnemu porównywaniu ocen i świadectw szkolnych;
3) umożliwiać ponadprzedmiotową realizację treści programowych, zwłaszcza w grupach przedmiotów pokrewnych, np. społeczno-humanistycznych czy przyrodniczych, otwierając przed nauczycielkami szerokie pola do indywidualnych rozwiązań, nazywane „wolnymi przestrzeniami programowymi”
Podręcznik stanowi jeden z najważniejszych środków dydaktycznych. Od jego poziomu, układu zawartych w nich informacji, doboru ćwiczeń, ilustracji itp. zależą też jego funkcje dydaktyczne. Umiejętność posługiwania się tymi środkami przez nauczyciela i przez uczniów wpływa w dużej mierze na końcowe efekty dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły.
Służy do:
*opanowania nowych wiadomości z danej dziedziny wiedzy, łącznie z ich uporządkowaniem i utrwaleniem;
*kształtowania nowych oraz utrwalania już posiadanych umiejętności i nawyków, w tym umiejętności samokształcenia;
*całościowego, a równocześnie problemowego ujmowania zagadnień, zdobywania nowych wiadomości i umiejętności poprzez racjonalne posługiwanie się już posiadaną wiedzą;
*kształtowania nawyku systematycznej kontroli, oceny oraz korekty przebiegu i wyników uczenia się;
*rozumienia treści czytanego tekstu, czego wyrazem jest umiejętność powtarzania z pamięci najważniejszych wiadomości, rozpoznawania desygnatów opisywanych pojęć wśród desygnatów pojęć bliskoznacznych; egzemplifikowania, za pomocą odpowiednich przykładów, głównych tez danego rozdziału czy podrozdziału; wyjaśniania związków i zależności zachodzących między charakteryzowanymi w podręczniku rzeczami, zjawiskami, wydarzeniami, procesami itp.
17.Pojęcie i klasyfikacja zasad nauczania wg Kupisiewicza i Okonia.

Zasady nauczania - ogólne normy postępowania dydaktycznego, które nazywamy zasadami nauczania i które określają jak należy realizować cele kształcenia. Przez zasady nauczania będziemy rozumieć te normy postępowania dydaktycznego , których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajamiać uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy , rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im podstawy naukowego poglądu na świat oraz wdrażać do samokształcenia. Tak rozumiane zasady nauczania służą realizacji ogólnych celów kształcenia.
Klasyfikacja zasad wg Kupisiewicza:
-zasada poglądowości
-przystępności
-świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia
-systematyczności
-trwałości wiedzy
-operatywności
-wiązania teorii z praktyką
-zasada efektywności
Klasyfikacja zasad wg Okonia:
-zasada poglądowości
-zasada stopniowania trudności
-samodzielności
-systematyczności
-związku teorii z praktyką
-zasada indywidualizacji i uspołecznienia]]

18.Omów zasady nauczania: poglądowości i stopniowania trudności

1.Zasada poglądowości mówi, że nauczanie powinno być realizowane w oparciu o kontakt ucznia z poznawaną rzeczywistością z jednoczesnym oddziaływaniem na nią. Funkcje zasady poglądowości można sprowadzić do dostarczania odpowiednich faktów niezbędnych do prawidłowego rozumienia rzeczywistości, ułatwiania przyswajania materiału w wyniku wykonywania pewnych czynności, usprawniania nauczania i zwiększania jego tempa.. Przestrzeganie tej zas. pozwala na usunięcie z proc. nauczania wszelkiego rodzaju werbalizmu i zastępowania przedmiotów przez oznaczające je, ale często nieznane wyrazy. Korzystając z niej można wytworzyć skojarzenia odpowiednich rzeczy i słów., bądź słów i rzeczy. Im więcej analizatorów uczestniczy w wytwarzaniu tych skojarzeń, tym pełniejsze staje się zarazem realizacja zasady poglądowości. Bezpośrednie poznawanie rzeczywistości (oparte na obserwacji, pomiarze i różnych czynnościach praktycznych) powinno być pkt. wyjścia pracy dydakt. z uczniami w tych warunkach gdy nie dysponują on jeszcze zasobami spostrzeżeń i wyobrażeń niezbędnych do zrozumienia przerabianego tematu lekcji. Uczniowi należy dostarczyć odpowiednich wskazówek i zwracać jego uwagę na istotne cechy poznawanego przedmiotu aby mógł zdobyć rzetelną, trwałą operatywną wiedzę.

2) Zasada przystępności (stopniowania trudności).Z zasady przystępności wynikają następujące reguły dydaktyczne (wskazówki):
-w nauczaniu należy przechodzić od tego, co bliskie, do tego, co dalekie
-przechodzić od tego, co łatwiejsze, do tego, co trudniejsze
-przechodzić od tego, co znane, do tego, co nieznane
-w nauczaniu należy uwzględnić różnice w tempie pracy i w stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów- reguła indywidualizacji
Istotą zasady tej, jest dostosowanie metod nauczania, doboru treści, form organizacyjnych do rozwoju psychofizycznego uczniów.

19.Omów zasady nauczania: systematyczności i trwałości wiedzy uczniów.

1. Zasada systematyczności (systemowości)- z niej wynikają reguły:
-przed wprowadzeniem nowego materiału określić stan wiedzy wyjściowej uczniów, systematycznie nawiązywać do tej wiedzy
-ustalić tzw. Merytoryczny środek ciężkości zajęcia oraz eksponować na jego tle w powiązaniu z nim inne treści
-podzielić omawiany temat na punkty i podpunkty do systematycznej realizacji
-systematycznie rozłożyć powtórzenia w czasie
-wdrażać uczniów do samodzielnego systematycznego, dłuższego wysiłku

2.Zasada trwałości wiedzy uczniów - prawidłowo realizowany proces n-u się pozwala na odtworzenie wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach. Istotne w nauczaniu jest nie tylko zrozumienie materiału ale także jego emocjonalne i intelektualne przeżycie. Utrwalenie wiedzy może następować w sposób mechaniczny przez jej wielokrotne powtarzanie, aż do możliwości jego dosłownego odtworzenia, bądź też w sposób logiczny, gdy powiązując pewne akty węzłowe możemy odtworzyć przez odpowiednie rozumowanie.

20.Omów zasady nauczania: operatywności i wiązania teorii z praktyką.

1.Zasada operatywności wiedzy uczniów - w szkoleniu zawodowym a zwłaszcza w trakcie ćwiczeń istnieje możliwość stworzenia takich sytuacji by uczeń był zmuszony do samodzielnego myślenia i działania. Wiedza operatywna to taka, którą możemy posłużyć się w różnych nowych sytuacjach w pracy szkolnej i pozaszkolnej. Tę wiedzę uczniowie powinni wykorzystywać w sposób planowy i świadomy co wymaga od nich samodzielności myślenia i działania. dzięki temu wiedzę zdobywa się dla życia a nie dla szkoły - co nazywamy wiedzą operatywną. dzięki niej uczniowie dostrzegają i formułują i samodzielnie rozwiązują określone problemy.

2.Zasada wiązania teorii z praktyką - wiedza teoretyczna jest podstawą każdego działania praktycznego lub też inaczej praktyka jest sprawdzianem wiedzy teoretycznej. Każda czynność praktyczna ucznia musi mieć wartości kształcące musi umożliwiać działanie elastyczne dostosowane do zmiennych warunków.

Duży wpływ na wiązanie teorii z praktyką mają czynności poznawcze uczniów jak: uczenie się pamięciowe; - rozpoznawanie przykładów ilustrujących dane pojęcie; - rozpoznawanie poprawnych i niepoprawnych zastosowań określonej zasady w praktyce; - przewidywanie poprawnych zastosowań zasady w praktyce; - zastosowanie właściwej zasady; - dostrzeganie, sformułowanie i rozwiązanie określonego problemu; - wskazanie nowego twórczego rozwiązania danego problemu.

21.Omów zasadę nauczania świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się.

Zasada ta wymaga, aby proces nauczania przebiegał w taki sposób, by uczeń jasno zdawał sobie sprawę z treści, która jest przedmiotem nauki oraz brał aktywny udział w opracowaniu wiadomości.

Zasada świadomości i aktywności uczniów należy do najważniejszych norm postępowania dydaktycznego. Kładzie nacisk na odpowiednie ukierunkowanie aktywności, wykorzystanie jej do urzeczywistnienia zawartych w programach celów i zadań kształcenia, przy uwzględnieniu potrzeb społecznych, jak i indywidualnych każdego ucznia.

Również z tej zasady wynika kilka szczegółowych reguł dydaktycznych:

  1. Nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby coraz to bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby społeczeństwa.

  2. Nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających od nich dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadaną wiedzą.

  3. Nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy.

Zasada świadomości i aktywności uczniów, wymaga od nauczyciela, aby w żadnym wypadku nie zastępował pracy uczniów własną pracą. Dzięki nowym środkom - zabawkom nauczyciel może stwarzać warunki do indywidualnej bądź zespołowej pracy uczniów. Zakres zadań uczniów powinien być jak najszerszy i obejmować nie tylko zadania dydaktyczne, lecz i wychowawcze. Uświadomienie celów, aktywne opanowywanie wiedzy, autokontrola i samoocena uzyskiwanych wyników, to czynniki decydujące o skuteczności zasady świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się.

22.Omów zasady nauczania: systemowości, indywidualizacji i uspołecznienia.

Zasada systemowości swój początek wzięła z zasady systematyczności. Systematycznośc jest cechą każdego rozsądnego działania. Skuteczność procesu kształcenia zależy od stopnia uporządkowania materiału dydaktycznego, od jego planowego ujęcia według pewnych właściwych dlań założeń, od racjonalnego podzielenia materiału na sensowne fragmenty i kolejnego ich opanowywania w ciągłym nawiązaniu do całości, od tego czy podążając naprzód , uczeń opanował dobrze materiał poprzedni, niezbędny do zrozumienia i opanowania materiału nowego, od tego wreszcie czy nabywaniu wiedzy systematycznie towarzyszy rozwijanie i doskonalenie odpowiednich sprawności. Zwracanie uwagi uczniów na świat jako całość poprzez poszczególne przedmioty nauczania - jest sprawą bardzo ważną. Idei świat jako całość jest podporządkowana zasada korelacji, to jest łączności między przedmiotami nauki szkolnej, o której to zasadzie zbyt często zapomina się w podręcznikach szkolnych. Proces kształcenia jest też systemem -stanowi sekwencję celowych czynności nauczycieli i uczniów, które zmierzają do wprowadzenia zamierzonych zmian w uczniach-składa się z takich elementów, jak nauczyciele, uczniowie , treść kształcenia i środowisko dydaktyczno- wychowawcze -elementy te wchodzą ze sobą w związki przyczynowo - skutkowe i czasowo - przestrzenne , podlegają swoistej dynamice w czasie trwania procesu, powodując bardziej czy mniej korzystne, bardziej czy mniej trwałe ślady w uczniach.

Zasada ta wymaga uspołecznienia postaw i zachowań młodzieży, rozwinięcia umiejętności współdziałania w pracy zespołowej, ukształtowania społecznych postaw i motywacji młodych ludzi. Uspołecznianie uczniów dokonuje się w szkole pod wpływem ogółu działań zmierzających do uczynienia z ucznia - przy współpracy z rodziną - pełnowartościowej istoty społecznej, poprzez danie mu szans zdobycia takiej wiedzy oświacie i takich kwalifikacji ogólnych , jak również wartości i takiego stopnia rozwoju osobowości, aby się mógł stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa, a zarazem w tym społeczeństwie realizować swoje indywidualne cele życiowe. Zasada uspołeczniania, łącząc interes indywidualny ze społecznym.

23.Omów zasady nauczania: efektywności i samodzielności. <nie ma ani w okoniu ani w Kupisiewiczu tego>

24.Pojęcie i klasyfikacja metod nauczania wg Kupisiewicza i Okonia.

Metody nauczania - systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów kształcenia, jest to wypróbowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości uczniów. (okoń)

Dobór metod kształcenia zależy od takich czynników jak:

- wiek ucznia

- charakterystyczne właściwości poszczególnych przedmiotów nauczania

- cele i zadania dydaktyczne jakie nauczyciel powinien zrealizować w ciągu danej lekcji lub jednostki metodycznej.

- Od pozostałych ogniw układu: „cele - treści- zasady - formy organizacyjne - środki nauczania - uczenia się”.

Klasyfikacja metod oparta na koncepcji wielostronnego nauczania-uczenia się Wincentego Okonia:

*metody asymilacji wiedzy - uczenie się przez przyswajanie:

- pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką;

*metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy - uczenie się przez odkrywanie;

- klasyczna metoda problemowa,

- metoda przypadków,

- metoda sytuacyjna,

- giełda pomysłów

- mikronauczanie,

- gry dydaktyczne: zabawy inscenizacyjne, gry symulacyjne, gry logiczne;

*metody waloryzacyjne (eksponujące wartości)- uczenie się przez przeżywanie;

- metody impresyjne, metody ekspresyjne;

*metody praktyczne - uczenie się przez działanie;

- metody ćwiczebne,

- metody realizacji zadań wytwórczych.

Podział wg Kupisiewicza z dodanymi metodami aktywizującymi:

- metody oparte na słowie (werbalne): wykład, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z książką;

- metody oparte na obserwacji i pomiarze (oglądowe): pokaz, pomiar;

- metody oparte na praktycznej działalności uczniów: laboratoryjna (tradycyjna, problemowa), zajęć praktycznych;

- metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa;

25.Omów grupę metod nauczania opartych na słowie.

w procesie poznania wielką rolę odgrywa słowo, ponieważ dzięki niemu możemy wyrażać naszą wiedzą o świecie. Należy posługiwać się nim właściwie.

Opowiadanie - polega na zaznajamianiu uczniów z określonymi rzeczami, zjawiskami, wydarzeniami i procesami w formie ich słownego opisu. Skuteczność jego zależy od tego czy nauczyciel operuje słowami zrozumiałymi dla uczniów a także od racjonalnego wiązania pokazu z objaśnieniami słownymi - w klasach wyższych z dyskusja. Opowiadanie powinno wdrażać uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych faktów. Powinno być formułowane jasno, zwięźle i plastycznie aby mogło stanowić wzór dla uczniów.

Opis - dotyczy na ogół cech charakterystyki cech, budowy, struktury itp. Określonych rzeczy, tzn. tego co jest względnie stałe czyli opis służy do przedstawiania układów statycznych.

Wykład - służy przekazywaniu uczniom określonych informacji z zakresu nauk o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze; aktywizuje myślenie hipotetyczno- dedukcyjne słuchaczy. Przedmiotem wykładu jest przeważnie opis złożonych układów rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów oraz zachodzących między nimi związków i zależności głównie o charakterze przyczynowo - skutkowym. Ogromne znaczenie ma przejrzysta, logiczna struktura, żywy język, racjonalne rozmieszczenie momentów syntetyzujących oraz wielostronne naświetlenie głównego wątku

merytorycznego.

Pogadanka - wymaga od uczniów nie tylko myślenia „za nauczycielem” lecz zmusza do samodzielnej pracy myślowej. Istota pogadanki polega na rozmowie nauczyciela z uczniami przy czym nauczyciel jest w tej rozmowie osobą kierującą zadaje uczniom pytania na które oni udzielają odpowiedzi. Pogadanka należy do najstarszych metod pracy dydaktycznej. Posługiwał się nią Sokrates i od jego nazwiska pochodzi „pogadanka sokratyczna” z czasem nazwana „poszukującą”. Rodzaje pogadanki : wstępna, syntetyzująca, utrwalająca i kontrolna.

Dyskusja - jej istota polega na wymianie poglądów na określony temat. Warunkiem koniecznym jest uprzednie przygotowanie uczniów do dyskusji. Przy posługiwaniu się ta metoda wskazane jest respektowanie następujących zasad:

- dyskutowanie powinno być formą zespołową zmierzającą do rozwiązania zagadnień a nie konfliktem

- uczeń powinien być zdyscyplinowany

- uczeń powinien ważyć swoje słowa wypowiadając je z namysłem

- uczeń powinien ściśle referować twierdzenia przeciwnika, nie deformując ich

- uczeń nie może dokuczać przeciwnikowi

- uczeń nie powinien zabierać głosu w kwestiach zbyt mało sobie znanych

- uczeń powinien mówić rzeczowo.

Praca z książką - stanowi jeden z ważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości. W przypadku uczenia się z tekstów programowanych jest ona skutecznym sposobem kontroli i oceny wyników samokształcenia. Do samodzielnego posługiwania się książką podobnie jak prowadzenie dyskusji uczniowie muszą być odpowiednio przygotowani przez szkołę. Najważniejszymi elementami są; umiejętność płynnego czytania ze zrozumieniem oraz umiejętność sporządzania notatek. Oprócz tego powinno się wyposażyć uczniów w technikę sprawnego czytania a w jej obrębie zaznajomić z umiejętnością celowego wyboru książki oraz takimi stadiami lektury jak:

- wstępna orientacja

- pobieżne przeglądanie

- lektura pogłębiona, połączona ze staranną analizą treści oraz sporządzaniem notatek.

26.Omów grupę metod nauczania opartych na działalności praktycznej uczniów.

hasło Deweya by „uczyć się przez działanie przyczyniło się do wzrostu znaczenia metod praktycznych w szkolnictwie różnych typów i szczebli. Obecnie czynności oparte na działalności praktycznej uczniów uważa się za istotny składnik tych ,metod pracy dydaktycznej które służą aktywnemu poznawaniu rzeczywistości przez dzieci i młodzież. Ułatwiają uczniom bezpośrednie poznawanie rzeczywistości. Stosuje je się zwykle łącznie z metodami oglądowymi i słownymi.

Metoda laboratoryjna - polega na samodzielnym przeprowadzaniu eksperymentów przez uczniów tzn. na stwarzaniu sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś zjawiska po to aby można było zbadać przyczyny, przebieg i skutki jego występowania. Stosuje się ja przede wszystkim w nauczaniu fizyki, chemii, biologii oraz geologii.

a) tradycyjna metoda laboratoryjna - polega na tym iż nauczyciel gromadząc niezbędne pomoce naukowe oraz odpowiednio przygotowując lekcję umożliwia uczniom wykonywanie określonych eksperymentów biologicznych, chemicznych, fizycznych i innych.

b) problemowa metoda laboratoryjna - polega ona na wdrażaniu dzieci i młodzieży do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. W toku tek pracy uczniowie, wykorzystując wiedzę zdobytą uprzednio, przyswajają sobie nowe wiadomości i umiejętności przede wszystkim dzięki aktywności poznawczej. Problem:

- implikuje poszukiwanie pomysłów rozwiązania, wymaga od ucznia postawy badawczej

- aktywizuje głównie myślenie twórcze

- ma bardziej złożoną strukturę niż zwykłe pytanie

- jest trudniejszy - w skali odczuć charakterystycznej dla danego ucznia.

Metoda zajęć praktycznych - obejmuje dość szeroki zakres czynności uczniów no. Obróbkę drewna i metali, różnorakie prace na działce szkolnej, obsługę aparatów i maszyn, rysunek techniczny, pracę produkcyjną, hodowlę itp. W odróżnieniu od metody laboratoryjnej dominuje tu stosowanie wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych . Na pierwszy plan wysuwa się tu rozwijanie umiejętności stosowania teorii w praktyce, wiążące się jednak stale ze zdobywaniem i pogłębianiem wiedzy. Z formowaniem u uczniów różnorakich umiejętności praktycznych wiąże się też wdrażanie ich do przestrzegania takich zasad jak zasada gospodarności tj. celowości, oszczędności i wydajności pracy oraz zasada racjonalnego planowania i realizowania podejmowanych zadań.

27.Omów grupę metod nauczania opartych na obserwacji.

Pokaz - zespół czynności dydaktycznych nauczyciela polegający na demonstrowaniu uczniom naturalnych przedmiotów lub ich modeli, a także określonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i stosowanym objaśnianiu ich istotnych cech itd. Dzięki pokazowi postrzeganie uczniów zostaje ukierunkowane na istotne, nie zaś na przypadkowo zaobserwowane, zewnętrzne właściwości demonstrowanych im rzeczy, zjawisk i procesów. Powoduje to, że uczniowie szybciej i skuteczniej zaznajamiają się z tymi fragmentami rzeczywistości, które są przedmiotem pokazu, gromadząc zarazem poglądowy materiał, umożliwiający im słowne formułowanie odpowiednich uogólnień.

Największą wartość dydaktyczną ma ta forma pokazu, której przedmiotem są naturalne rzeczy, zjawiska i procesy, występujące w ich naturalnym otoczeniu. Jeśli tego rodzaju pokaz jest niemożliwy do zrealizowania wówczas eksponuje się obrazy naturalne w sztucznym środowisku np. zwierzęta żyjące w ogrodzie zoologicznym, albo pomoce naukowe będące zastępnikami tych okazów. Pomoce te można podzielić na trójwymiarowe (modele) i dwuwymiarowe (obrazy).

Z kolei obrazy dzielimy na ruchome i nieruchome oraz barwne i czarno-białe. Przedmiotem pokazu mogą być też tablice statystyczne, wykresy, schematy, symboliczne zapisy itd.

Pokaz jako metoda nauczania występuje łącznie z innymi metodami, takimi jak opowiadanie lub wykład. Reguły obowiązujące to:

a) obserwacja powinna być tak zorganizowana aby wszyscy mogli dokładnie obejrzeć demonstrowany przedmiot;

b) pokaz powinien pozwalać uczniom na spostrzeganie przedmiotów w miarę możliwości różnymi zmysłami, a więc nie tylko wzrokiem;

c) pokaz należy tak organizować i tak stawiać pytania w czasie obserwacji, aby najważniejsze składniki i cechy przedmiotów wywarły na uczniach najsilniejsze wrażenie;

d) obserwacja powinna pozwolić uczniom na poznanie rzeczy i zjawisk w ich rozwoju i działaniu.

Pomiar - pozwala określić ilościową stronę badanych obiektów, to czynności wykonywane bądź przez nauczyciela - w postaci pokazu, bądź bezpośrednio przez uczniów pracujących pod jego kierunkiem.

28.Omów grupę metod nauczania samodzielnego dochodzenia do wiedzy.

a) klasyczna metoda problemowa

b) metoda przypadków - polega na rozpatrzeniu przez niewielką grupę uczniów opisu jakiegoś przypadku np. na temat odkryć naukowych i rozwiązań jakichś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku. Po otrzymaniu opisu wraz z kilkoma pytaniami na które trzeba odpowiedzieć uczniowie formułują pytania dotyczące tego przypadku na które nauczyciel udziela odpowiedzi na pytania. Z kolei następuje właściwy proces poszukiwania odpowiedzi. Składa się na niego: ustalenie w toku dyskusji problemu głównego i problemów z niego wynikających, a następnie warunków jakie mają umożliwić rozwiązanie problemu. Zdarza się że uczniowie przyjmują kilka możliwych rozwiązań wówczas domagają się wyjaśnienia jakie jest rzeczywiste rozwiązanie.

c) metoda sytuacyjna - polega ona na wprowadzeniu uczniów w jakąś złożoną sytuację za której takim lub innym rozwiązaniem przemawiają jakieś racje za i przeciw. Zadaniem uczniów jest zrozumieć te sytuację i podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania, a następnie przewidzieć skutki tej decyzji. Metoda ta jest trudna w realizacji ponieważ wymaga przygotowania opisów wraz z załącznikami w postaci tablic, schematów, projektów zmian co stanowi trudności techniczne. Trudności merytoryczne wiążą się z potrzebą wnikania przez uczniów w sytuacje dla nich nowe, nie nawiązujące doi ich doświadczenia. Metodę te wprowadza się w szkołach średnich i wyższych przede wszystkim zawodowych.

d) giełda pomysłów - burza mózgów - po raz pierwszy została zastosowana w 1939r. przez Osborne. Wprowadziła ona rozwiązywanie interesującego daną grupę problemu trwającego od kilku do kilkunastu minut. Optymalna liczba osób uczestnicząca przy rozwiązywaniu problemu to 10 osób, lecz zdarzają się i liczniejsze grupy. Polega ona na zespołowym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadani przy czym chodzi w niej o to aby zespół rozwiązujący to zadanie wynalazł jak najwięcej pomysłów nowych najbardziej zaskakujących co będzie stwarzać atmosferę swobody i współzawodnictwa. Dopiero po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie zespołu. Metoda ta opiera się na następujących ogniwach:

- wytwarzanie sytuacji problemowej

- wytwarzanie pomysłów

- sprawdzenie, wartościowanie i wybór pomysłów najlepszych.

e) mikronauczanie - jest to metoda twórczego uczenia się złożonych czynności praktycznych, stosuje ją się w małych kilkunastoosobowych grupach, które najpierw obserwują odpowiednio wybrany fragment lekcji szkolnej trwający od 5-20 min a następnie dokonują grupowej analizy i oceny tego fragmentu lekcji aby z kolei jeden z członków grupy mógł przeprowadzić go z nowymi grupami uczniów wg nowych rozwiązań.

f) gry dydaktyczne - gra jest odmianą zabawy, która polega na przestrzeganiu dokładnie sprecyzowanych reguł. Gra poprzez przyzwyczajanie do przestrzegania reguł spełnia istotne funkcje kształcąco - wychowujące, a więc służy procesowi poznania uczy szanowania przyjętych norm, umożliwia współdziałanie. Sprzyja uspołecznianiu przyzwyczaja do wygrywania i przegrywania. Do najczęściej stosowanych gier dydaktycznych należą:

- zabawy inscenizacyjne- polegają na graniu roli w sytuacji fikcyjnej, a więc uczeń odtwarza zachowania jakiejś postaci, wciela się w nią. Metodę tę stosuje się w grupach licznych od 10-15 osób. W szkole zdarza się że grupy są większe:

- inscenizacja o charakterze wolnym - nadaje się do odtwarzania wydarzeń historycznych, biografii sławnych ludzi, funkcjonowania instytucji i organizacji.

- inscenizacja o zabarwieniu fikcyjnym - często stosuje się w odtwarzaniu bajek, legend, utworów literackich, scen z życia.

Często inscenizacją posługują się pedagog lub psycholog w celach terapeutycznych.

- gry symulacyjne (naśladownictwo, podobieństwo) - polegają na odtwarzaniu bardziej złożonych sytuacji problemowych wymagających samodzielnego rozwiązania. Przedmiotem symulacji jest rzeczywistość. W Polskim szkolnictwie gry symulacyjne nie zdobyły większej popularności. Z badań przeprowadzonych przez Pudkiewicz i Shiller wynika iż stosowanie gier symulacyjnych dodatnio wpływa na osiągnięcia szkolne uczniów. Ponadto autorki stwierdziły iż gry symulacyjne są: wartościowymi i ekonomicznymi. W literaturze najbardziej zwraca się uwagę na to że gra symulacyjna umożliwia uczenie się bez przymusu, a zarazem pozwala przeżyć uczniom symulowaną rzeczywistość jako dającą się zmieniać.

- gry logiczne - np. kostka Rubika
29.Omów grupę metod nauczania waloryzacyjnych.

(eksponujące wartości) - tę grupę metod znamionuje wielkie bogactwo odmian, zależnie bowiem od rodzaju wartości zmienia się sposób ich eksponowania i wpływania na jakie składniki osobowości jak uczucia, a szczególnie uczucia wyższe, przekonania światopoglądowe, postawy, system wartości i charakter. Inaczej eksponuje się wartości moralne których nośnikiem jest dzieło literackie, a inaczej gdy jest nim biografia konkretnego człowieka lub jakiś czyn ludzki. Jeszcze inaczej dzieje się to gdy eksponujemy wartości muzyczne czy plastyczne a wśród tych drugich na przykład obrazy, filmy czy dzieła architektury. Różnice w tych i innych przypadkach są bardzo duże toteż nie sprzyjały one ukształtowaniu jakiejkolwiek klasyfikacji metod eksponujących.

a) metody impresyjne - sprowadzają się do organizowania uczestnictwa dzieci i młodzieży czy dorosłych w odpowiednio eksponowanych wartościach: społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych. Metoda polega na wywołaniu takich czynności uczniów jak:

- zdobywanie informacji o dziele eksponowanym i jego twórcy;

- pełne skupienia uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła,

- stosowana forma aktywności własnej uczestników, wyrażająca główną ideę dzieła;

- konfrontacja tej idei z zasadami postępowania uczestników i ewentualne wyprowadzenie wniosków praktycznych co do ich własnych postaw i własnego postępowania.

b) metody ekspresyjne - polegają one na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażające niejako siebie a zarazem je przeżywają. Następuje tu utożsamianie się uczestników z wartościami zasługującymi na wybór lub odrzucanie wartości na to nie zasługujących.

30.Jakie czynniki przesądzają o racjonalnym doborze metod nauczania? Wymień je ilustrując

We współczesnym systemie dydaktycznym dobór metod nauczania zależy od:

- celów

- treści i zadań dydaktycznych

- wieku uczniów

Nie znaczy to jednak, że poszczególne grupy metod lub pojedyncze metody należące do tych grup trzeba wiązać rygorystycznie np. z określonymi fazami rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży. Nie uważa się za słuszne, aby najpierw kształcić uczniów na materiale konkretnym, a dopiero później - w innej już formie - na tym, co abstrakcyjne. W rzeczywistości każdemu szczeblowi myślenia konkretnego, sensoryczno - motorycznego, odpowiada jakiś poziom myślenia abstrakcyjnego, gdyż nawet małe dziecko jest już zdolne do operowania określonymi uogólnieniami na podstawie własnego, skromnego jeszcze doświadczenia.

Uzależnienie doboru metod nauczania od jego celów, od wieku uczniów oraz od charakterystycznych właściwości przedmiotów nauczanych w szkole, nie znaczy również, że np. na lekcjach fizyki trzeba wyłącznie posługiwać się metodami laboratoryjnymi, a na lekcjach języka ojczystego lub historii - słownymi. Rezygnowanie na lekcjach fizyki, chemii, biologii lub geografii z metod słownych, służących przekazywaniu uczniom gotowych informacji, byłoby równie niewskazane, jak unikanie angażującego różne analizatory demonstrowania określonych rzeczy i zjawisk na lekcjach przedmiotów humanistycznych albo też niedocenianie znaczenia metod praktycznych w nauczaniu zawodu.

Kryteria doboru metod nauczania mają charakter ukierunkowujący, wskazują tendencje główne, aczkolwiek nie jedyne. Dlatego też jednostronność w posługiwaniu się metodami oglądowymi, słownymi czy praktycznymi nie zapewnia dobrych wyników pracy dydaktycznej. Takiej właśnie jednostronności przeciwstawia się postulat racjonalnego łączenia różnych metod pracy dydaktycznej. Postulat ten obowiązuje nie tylko w zakresie zaznajamiania uczniów z nowym materiałem, lecz również przy jego utrwalaniu oraz przy kontroli i ocenie uzyskiwanych wyników.

31. podaj główne założenia koncepcji wielostronnego nauczania - uczenia się

Wincenty Okoń jest autorem koncepcji wielostronnego kształcenia. Kształcenia w. to rodzaj kształcenia w którym uczniowie stosują pod kierunkiem nauczyciela lub samodzielnie zróżnicowane środki i sposoby obejmujące:

33. Scharakteryzuj na czym polega nauczanie zbiorowe, jednostkowe, grupowe.

Nauczanie zbiorowe ma miejsce wtedy gdy wszyscy uczniowie w klasie uczestniczą

wspólnie z nauczycielem w procesie nauczania. Biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie

uczniów pod względem uzdolnień, zachodzi potrzeba takiego organizowania procesu

dydaktycznego, aby mogli oni ze swoimi możliwościami AKTYWNIE uczestniczyć w tym

procesie. Mocno podkreśla się potrzebę „indywidualnego podejścia do ucznia” w warunkach pracy zbiorowej. Indywidualizacja ma służyć przede wszystkim do „ podciągnięcia” uczniów słabszych.

NAUCZANIE JEDNOSTKOWE
Polega na tym, że uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając przy tym z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela.
Zalety pracy jednostkowej:
- możliwość indywidualizacji treści (stopień trudności dostosowany jest do poziomu ucznia) i tempa uczenia się
- stała i zarazem dokładna kontrola przebiegu i efektów pracy ucznia
- omówiona forma jest wysoko efektywna
Wady nauczania jednostkowego:
- jest nieopłacalna z ekonomicznego punktu widzenia
- wydatnie ogranicza społeczny zasięg pracy nauczyciela
- uczeń nie ma możliwości współdziałania z rówieśnikami

Nauczanie grupowe wyróżnia się następującymi cechami:

36. Omów typy lekcji według okonia

Typologia (wg W. Okonia - dominujący rodzaj aktywności uczniów)
1. podająca,
2. problemowa,
3. waloryzacyjna,
4. praktyczna;

Tok lekcji podającej Podstawowy typ tego postępowania to lekcja obejmująca następujące momenty procesu kształcenia; -organizacyjne i psychiczne przygotowanie klasy do pracy -sprawdzenie obecności -przedstawienie i opracowanie nowych treści -integrowanie nowych treści z dawniej nabytymi i ich systematyzowanie - utrwalanie nowych treści przez próby stosowania ich w nowych sytuacjach -wyjaśnienie założeń pracy domowej. Ta prosta struktura, jak świadczą o tym obserwacje pracy szkolnej, bywa dość często zniekształcana. Jej cześć dotycząca sprawdzania pracy domowej, a polegająca na tzw. Ustnej kontroli zadanych do domu wiadomości.

Tok lekcji problemowej Tok problemowy spotyka się z coraz większym zrozumieniem w szkołach. Lekcja tego typu obejmuje następujące czynności;- przygotowanie uczniów do pracy -sprawdzanie pracy domowej , jako nawiązanie do lekcji poprzedniej -stworzenie sytuacji problemowej i sformułowanie przez uczniów zagadnienia głównego oraz kwestii z nim związanych - ustalenie planu pracy i w toku jego realizacji sformułowanie pomysłów rozwiązania na drodze empirycznej lub teoretycznej -usystematyzowanie i utrwalenie nowych wiadomości -zastosowanie ich w nowych sytuacjach praktycznych bądź teoretycznych - na lekcji bądź w zadanej pracy domowej  

Tok lekcji operacyjnej W trzecim typie lekcji można wyróżnić;- przygotowanie klasy do pracy i sprawdzenie zadania domowego -uświadomienie sobie przez uczniów zadania lekcji -ustalenie zasad i reguł umożliwiających wykonanie tego zadania -wzorowy pokaz danej czynności -wykonywanie pierwszych działań przez uczniów pod kontrolą nauczyciela -ćwiczenia systematyczne, odpowiednio urozmaicane -zadanie pracy domowej sprzyjającej utrwalaniu sprawnościTok operacyjny polega na usunięciu w świadomości ucznia bariery między teorią i praktyką, praktyką i teorią. Ma on młodego człowieka doprowadzić do tego by rozumiał działalność ludzi w tym i swoją własną, by zarazem chciał i potrafił doskonalić własne sprawności przynajmniej w wybranych dziedzinach by zarazem te sprawności służyły nie tylko jemu ale i innym ludziom.

Tok lekcji ekspozycyjnej Oparte na toku czwartym zajęcia dydaktyczne obejmują zazwyczaj; - przygotowanie klasy do pracy  -poznanie i zrozumienie wiadomości o eksponowanym dziele i jego twórcy -uczestnictwo w ekspozycji dzieła niekiedy powtarzanej w całości lub we fragmentach -dyskusja na temat głównych wartości dzieła -twórcza aktywność uczniów zależna od charakteru dziełaPodstawową częścią tych zajęć jest jednorazowa lub wielokrotna ekspozycja jakichś wartości danego dzieła. Jej przeprowadzenie z wykorzystaniem odpowiednich środków artystycznych i technicznych decyduje o sile i głębi przeżycia, rozstrzyga więc niejako sprawę powodzenia dalszych części zajęć.

34. WYMIEŃ I OMÓW FUNKCJE PRACY DOMOWEJ:
Praca domowa jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych dydaktycznych form organizacji procesu kształcenia na wszystkich szczeblach nauczania, szeroko stosowana zarówno w lekcji problemowej jak i lekcji podającej. Polega na obowiązkowym wykonywaniu w domu zajęć, które zleca uczniowi nauczyciela w toku trwającej lekcji. Służy wdrożeniu wychowanków do samokształcenia poprzez samodzielną analizę treści zawartych w podręcznikach i encyklopediach, jak również zrozumienie, utrwalenie i pogłębienie wiedzy, oraz samodzielnością myślenia w posługiwaniu się nią. Nauka domowa tylko wówczas spełnia swoje zadanie, gdy: łączy się ściśle z pracą na lekcji, jest właściwie zadana, nie przekracza możliwości uczniów, jest samodzielnie wykonywana, systematycznie się ją kontroluje i ocenia, po jej wykonaniu uczeń jest poinformowany o błędach, które popełnił. Należy pamiętać, iż nadmiar pracy domowej prowadzi do przeciążenia, co działa niekorzystnie na zdrowie i motywację do nauki.
Funkcje pracy domowej:
- pobudzenie aktywności uczniów;
- zaspokojenie lub pobudzenie zainteresowań;
- wzbudzenie pragnienia wiedzy, chęci uczenia się;
- rozwijanie samodzielności myślenia i działania;
- opanowanie i utrwalenie treści programowych;
- rozwijanie sprawności w uczeniu się;
- kształtowanie nawyków systematycznego, dokładnego i chętnego podejmowania zadań;
- rozwijanie inicjatywy, pomysłowości, zdolności twórczych;
- budzenie pozytywnych emocji, wiary we własne możliwości, pozytywnego stosunku do nauki;
Praca domowa umożliwia pogłębianie i utrwalanie wiedzy ucznia, a przede wszystkim wdrożenie go do samodzielności w myśleniu, posługiwaniu się wiedzą w realizowaniu samodzielnych zadań twórczych, kształtuje ich wole i charakter, rozwija systematyczność i dokładność, inicjatywę, pomysłowość, wzmacnia wiarę w własne siły, kształtuje pozytywne stosunek do pracy.
Praca domowa wg. Okonia, winna więc spełniać następujące role:
- dydaktyczną,
- kształcącą,
- wychowawczą.

35. ROLA I ZNACZENIE WYCIECZKI SZKOLNEJ W NAUCZANIU POCZĄTKOWYM
Wycieczki są formami pracy dydaktyczno-wychowawczymi szkoły, umożliwiają bezpośrednie poznanie środowiska lokalnego, własnego regionu, kraju ojczystego, bądź innych krajów, ich właściwości historycznych, etnicznych, kulturowych lub gospodarczych.
Wycieczki spełniają następującą funkcję:
- poznawczą
- kształcąca
- motywacyjna
- zdrowotną
Wycieczki szkolne są przede wszystkim lekcjami. Pogłębiają, rozszerzają i utrwalają treści kształcenia. Są źródłem wiedzy ucznia. W czasie wycieczki powstają takie sytuacje, które powodują wśród uczestników emocjonalne przeżycia, spełniają rolę czynnika integracyjnego proces zdobywania wiedzy, posiadają walory wychowawcze, np. uczą przestrzegania dyscypliny.
Funkcja dydaktyczna wycieczki sprowadza się do bezpośredniego zaznajamiania uczniów z określonymi rzeczami, często w ich naturalnym środowisku, ze zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem wcześniej ustalonych celów pedagogicznych. Jej skuteczność zależy w dużym stopniu od praca przygotowawczych, a zwłaszcza od sprecyzowania zadań, które poszczególni uczniowie lub ich grupy mają wykonać, aby następnie wyniki swej pracy mogli przedstawić na lekcji całej klasie.
Wycieczka, podobnie jak praca domowa uczniów, stanowi integralny składnik procesu nauczania - uczenia się. W szczególności służy ona realizacji
tych zadań dydaktycznych, których na lekcji nie można wykonać w sposób poglądowy. Dobrze przygotowana i prowadzona wycieczka sprzyja nie
tylko osiągnięciu zaplanowanych celów dydaktycznych, lecz również wychowawczych, zwłaszcza umocnieniu więzi łączących dzieci i młodzież,
lepszemu poznaniu uczniów przez nauczyciela itp.

37. Od czego jest uzależniona struktura lekcji?

Struktura lekcji uzależniona jest od realizowanych celów, treści, metod, kształcenia itd. Jest zarazem pochodna wobec różnych typów lekcji, określanych z kolei stosownie do ich głównych funkcji dydaktycznych takich jak:

42.Współczesne adaptacje pedagogiki M. Montesori we współczesnych szkołach.?????

43.Kontynuacja pedagogiki Steinera i Korczaka we współczesnych szkołach. ????
44.Rola i zadania kształcenia ustawicznego.

Kształcenie ustawiczne jest procesem stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia.

Kształcenie może odbywać się poprzez uczestnictwo w:

-szkoleniach, kursach zawodowych lub hobbystycznych;

-studiach podyplomowych;

-wyjazdach studyjnych, konferencjach, seminariach;

a także poprzez:

-oglądanie lub słuchanie audycji edukacyjnych;

-czytanie czasopism edukacyjnych;

-naukę za pomocą internetu (na odległość).

Głównym jego zadaniem jest:

przygotować ludzi do przemian,

uczynić zdolnymi do ich akceptacji i wykorzystania,

kształtować umysłowość dynamiczną, niekonformistyczną i nie konserwatywną;

jednocześnie jednak zapobiegać deformacji człowieka i społeczeństwa narażonego na frustracje, odpersonalizowanie, brak poczucia bezpieczeństwa

Cele

W koncepcji kształcenia ustawicznego, chodzi nie tylko o przeciwdziałanie przedwczesnemu opuszczaniu ławy szkolnej przez obywateli czy podnoszenie jakości edukacji szkolnej, ale także o zwiększenie aktywności edukacyjnej osób, które zakończyły już naukę szkolną. Aktywność ta może przejawiać się podjęciem dalszego kształcenia w systemie edukacji szkolnej, ale także uczestnictwem w różnego rodzaju kursach, szkoleniach, odczytach, konferencjach czy seminariach, jak i również może przyjmować formę samokształcenia poprzez korzystanie z materiałów drukowanych (książek, czasopism specjalistycznych), internetu, audycji naukowych, kursów multimedialnych

45.Cele i zadania samokształcenia, na czym polega przygotowanie do samokształcenia.
Techniki samokształcenia:
-czytanie i studiowanie literatury
-słuchanie i dyskutowanie
-czerpanie wiedzy z różnych źródeł
-pisemne opracowanie zagadnień
-uczestnictwo w życiu kulturalnym
Samouctwo- zdobywanie wiedzy w zakresie podstawowym
Cele i zadania samokształcenia:
-stałe dążenie do rozwijania, doskonalenia i wzbogacania osobowości
-należyte przygotowanie do zawodu, do wykonywania pracy, obowiązków zawodowych, podnoszenie swych kwalifikacji
-aktywny udział w dorobku kultury narodowej
-kierowanie rozwojem własnej indywidualności (stawianie przed sobą jakiś celów i osiągnięć)
2 komponenty samokształcenia: kształcenie i samodzielność.
Uczenie się zawiera się w nauczaniu. Uczyć się możemy zawsze i wszędzie. Spontaniczne kształcenie zawsze jest instytucjonalne, świadome.

Warunki wdrażania do samokształcenia:
- opanowanie podstaw teoretycznych danego zawodu oraz podstawowych sprawności operacyjnych i instrumentalnych,
- dostatecznie silne i atrakcyjne motywy skłaniające do podjęcia samokształcenia i kontynuowania go mimo trudności, jakie mogą zaistnieć,
- umiejętność określania swych potrzeb oświatowych czyli formułowania ich celów(...)ogólnych i szczegółowych, których osiągnięcie planuje się w odpowiednim czasie i we właściwej kolejności,
- opanowanie podstawowych technik samokształcenia,
- umiejętność prawidłowego wykorzystania wiadomości i umiejętności, zdobytych drogą samokształcenia, w pracy zawodowej.

46.Integracja treści, metod nauczania i wychowania na szczeblu nauczania początkowego.

integracja” - „jest to zespolenie się, scalenie, tworzenie całości z części”. Zdaniem R. Więckowskiego współczesne koncepcje integracji mają formę korelacji międzyprzedmiotowej. Edukacja wczesnoszkolna jest swoistą całością, co oznacza, że wszystkie rodzaje zajęć mają dla rozwoju dziecka jednakowo ważne znaczenie. Dlatego w organizowaniu różnych rodzajów aktywności (polonistycznej, matematycznej, środowiskowej, plastycznej, technicznej i ruchowej) należy zachować racjonalne proporcje czasowe bez preferowania którejkolwiek z wymienionych aktywności. Zadaniem nauczania zintegrowanego jest ukazanie uczniom otaczającego świata w sposób całościowy, a nie przez fragmentaryczną wiedzę przedmiotową. Taki właśnie sposób przekazywania wiedzy w zreformowanej szkole obowiązuje w edukacji wczesnoszkolnej. Aby nauczanie zintegrowane spełniało swoją rolę muszą być realizowane następujące postulaty:

·        przekazywanie uczniom spójnej wizji świata,

·        odejście od encyklopedyzmu w nauczaniu,

·        lepsze przygotowanie uczniów do życia poprzez położenie nacisku na osiągnięcie podstawowych kompetencji, a nie jak dotychczas głównie wiedzy,

·        współpraca nauczycieli w szkole prowadząca do spójności szkolnych programów nauczania i wychowania,

·        integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym, co powoduje lepsze zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży,

        Integracja treści, czyli scalanie, łączenie treści należących do programów różnych przedmiotów w logicznie powiązane struktury. Wymaga ona od nauczyciela właściwej interpretacji treści, przeanalizowania możliwości ich łączenia tak, by mogły one służyć rozwijaniu wielokierunkowej aktywności uczniów. Tak rozumianą integrację treści należy odróżnić od korelacji, czyli wzajemnego powiązania między przedmiotami. Integracja treści powinna polegać na naświetleniu różnych aspektów danego problemu np. rodzinne miasto, gdzie można wyróżnić następujące aspekty: geograficzny, historyczny, ekonomiczny, kulturowy, społeczny, religijny, itp.

  Integracja metodyczna - polegającej na stosowaniu różnorodnych, wzajemnie uzupełniających się metod i form edukacyjnych w celu harmonijnego rozwijania uczniów w trakcie podejmowania wielokierunkowej aktywności.

Fakt, że większość zajęć prowadzi ten sam nauczyciel, ułatwia ich realizację. Jednak podjęcie tego wyzwania wymaga od nauczyciela dużej samodzielności, wiedzy, umiejętności twórczego podejścia do zadań edukacyjnych, a przede wszystkim przekonania o trafności takiego sposobu pracy z dziećmi. Bardzo ważne dla efektywności edukacyjnej programu zintegrowanego jest precyzyjne sformułowanie idei, wokół której będą się koncentrować treści nauczania.

47.Ocena opisowa w nauczaniu początkowym.

Ocena opisowa w nauczaniu początkowym otwiera interesującą dziedzinę działania pedagogicznego, ale stawia nauczycielom ogromne wymagania. Przyszłość oceny opisowej, zależy od umiejętnego formułowania jej językiem zrozumiałym dla uczniów i ich rodziców. Oceniając nauczyciel powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka i jego dalszą karierą edukacyjną. Należy stwarzać uczniowi takie warunki, aby mógł odnosić sukces na miarę swoich możliwości. Dotyczy to szczególnie dzieci z różnego rodzaju deficytami rozwoju.

Nauczyciel winien, więc wskazywać każdemu uczniowi własna drogę uczenia się, zgodną z jego możliwościami. A ocena powinna motywować dziecko do dalszej pracy nad sobą. W tak rozumianym ocenianiu uczeń ma prawo do błędów, bez obaw i lęków.

Ocenianie w klasach I - III szkoły podstawowej ma spełniać trzy funkcje:

informacyjną - co dziecku udało się poznać, zrozumieć, opanować, nauczyć, jakie zdobyło umiejętności, co już potrafi, jaki był jego wkład pracy;

korekcyjną - co trzeba zmienić w pracy z dzieckiem, aby uzyskać lepsze efekty;

motywującą - zachęca do podejmowania dalszego wysiłku, wskazuje na możliwości osiągnięcia sukcesu oraz dodaje dziecku wiary we własne siły.

W procesie oceniania musimy wziąć pod uwagę:

stopień opanowania materiału edukacyjnego,

stopień zaangażowania ucznia i jego wkład pracy,

umiejętność rozwiązywania problemów,

postępy dziecka w rozwoju społeczno - emocjonalnym.

Ocena opisowa znacznie rozszerza przedmiot oceny, stąd jej większe walory niż oceny tradycyjnej. Wprowadzenie takiego oceniania, daje uczniowi szczegółową informację o rezultatach jego postępów oraz udziela mu wskazówek, jak ma pokonywać trudności.

48. Ocena i ocenianie w zreformowanej szkole.

Ocenianie to czynność, w wyniku której wydaje się sąd o przedmiocie, osobie lub zjawisku, odwołując się do jednego lub kilku kryteriów.

Ocenianie w procesie dydaktycznym powinno pełnić funkcję diagnostyczną i klasyfikacyjną. Zadaniem pierwszej funkcji jest wspieranie szkolnej kariery ucznia, obserwacja jego postępów i określanie indywidualnych potrzeb.

Funkcja klasyfikacyjna posługuje się oceną wyrażaną za pomocą umownego symbolu i służy zróżnicowaniu oraz uporządkowaniu uczniów według określonej skali.

Młody człowiek, zdając sobie sprawę, że przez cały tok nauki będzie oceniany, powinien nabyć pewne umiejętności, tj. systematycznej pracy, samokontroli a także samooceny. Ocenianie ma również na celu uświadomienie uczniowi poziomu jego osiągnięć względem możliwości oraz w stosunku odo odpowiednich wymagań edukacyjnych.

Ocenianie powinno uwzględnić wszystkie formy aktywności ucznia i może odbywać się, np. podczas rozmowy, odpytywania testu, obserwacji zachowania w określonej sytuacji, wykonywania czynności praktycznych. Oprócz tego oceniamy dodatkowo zaangażowanie ucznia na zajęciach, umiejętność samodzielnego zdobywania informacji oraz przejawienia inicjatywy

49.Omów na czym polega praca w klasach łącznych.

Klasy łączone, forma organizacji nauczania w szkołach o niższym stopniu organizacyjnym, w których uczy 1-4 nauczycieli. Polega na prowadzeniu nauki przez jednego nauczyciela z dwoma klasami jednocześnie. Klasy łączone tworzy się tam, gdzie zbyt mała liczba dzieci nie pozwala na tworzenie normalnych klas.

Nauczanie w klasach łączonych przynosi wiele korzyści, ale i niesie ze sobą wiele trudu.

Aby mówić o korzyściach płynących z takiego nauczania trzeba nadmienić, iż nauczyciel winien posiadać wielką wiedzę i metodyczną wprawę. Ponadto na przygotowanie takiej lekcji trzeba więcej czasu, pewnego przemyślenia, licznych środków i odpowiedniego wyposażenia szkoły w pomoce. Ukierunkowane przez nauczyciela samodzielne uczenie się (element lekcji) daje trwałą wiedzę, raduje ucznia, zachęca do dalszego wysiłku, wyrabia zaradność, samo dyscyplinuje, jak i pozwala utrwalać poznaną wcześniej wiedzę (w klasie niższej).

18


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Egzamin z dydaktyki, TEORETYCZNE PODSTAWY KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
DYDAKTYKA, Teoretyczne podstawy kształcenia
Sytuacja dydaktyczno, Teoretyczne podstawy kształcenia
zagadnienia z dydaktyki, Teoretyczne podstawy kształcenia
Egzamin dydaktyka, Pedagogika EPiW, Teoretyczne podstawy kształcenia
TPK 05.03 Dydaktyka, Studia - Pedagogika, Teoretyczne Podstawy Kształcenia
Gr I boczar teoretyczne podstawy kształcenia dydaktyka, Dydaktyka
Teoretyczne podstawy kształcenia dydaktyka (odp na pytania)
6. Niepowodzenia dydaktyczne, Uczelnia, Teoretyczne podstawy kształcenia
zagadnienia do teoretycznych podstaw ksztalcenia EGZAMIN, ZEW i EP Kolegium Nauczycielskie w Bytomiu
Dydaktyka-WYKŁADY, STUDIA- ed. elementarna, rok I, sem.II, teoretyczne podstawy kształcenia
dydaktyka syb, Pedagogika doradztwo społeczne, teoretyczne podstawy kształcenia
Teoretyczne podstawy kształcenia II notatki, Dydaktyka
Główne Zagadnienia Z Dydaktyki Ogólnej, Pedagogika Opikuńcza UWM Olsztyn, I Rok, Teoretyczne Podstaw
opracowanie egzamin ksztalcenie, Teoretyczne podstawy kształcenia
Sytuacja dydaktyczno -wychowawcza. Konarzewski, Teoretyczne podstawy kształcenia

więcej podobnych podstron