02.10.02 wyk.1
Ucho i okolica ucha
Zapalenie ucha zewnętrznego - otitis externa - zapalenie skóry przewodu słuchowego
Przyczyny:
-bakteryjne: Staphylococus, Streptococus, gronkowce koagulazo +, proteus, pseudomonas, E. Coli,
-grzybicze: Malasezia pachydermatis, Candida sp., Trichophyton, Mikrosporum, Aspergillus rzadko
ciała obce
alergie i atopie - obejmują skórę całej małżowiny usznej i okolicy ucha; jest nawrotowa i sezonowa. Wyróżniamy alergię kontaktowa, pokarmowa i na pyłki.
Pasożytnicze: nużeńce, świerzbowce
Metaboliczne: zaburzenia hormonalne( hypotyreoidyzmus, guzy Sertoliego i guzy związane z zaburzeniami wydzielniczości jajników); keratynizacji i łojotok
Choroby immunologiczne i autoimmunologiczne (toczeń rumieniowy)
Patofizjologia:
Budowa ucha sprzyja zatrzymywaniu włosów, ciał obcych itp. Powodują one uszkodzenia warstwy zewnętrznej naskórka. Do zapalenia przyczyniają się też wolne kwasy tłuszczowe ( 8 -14 atomów węgla) . W momencie zapalenia dochodzi do zatrzymania wydzielin i złuszczonego naskórka.
Objawy:
ostry nieprzyjemny zapach z ucha
zaczerwienienie skóry ( jeżeli tylko małżowiny i pionowego kanału słuchowego to świadczy o atopii)
świąd i bolesność
Przewlekłe infekcje powodują przerost naskórka =stenoza. Może dojść do zwapnienia chrząstki zewnętrznego przewodu słuchowego.
Rozpoznanie:
wywiad
badanie kliniczne otoskopia ( potwierdza cechy zapalenia)
testy: cytologiczne; posiewy bakteriologiczne i antybiogram; posiewy na grzyby; testy hormonalne na T3, TSH, testosteron, testy śródskórne, diety hypoalergiczne, biopsja, immunofluorescencja, testy w kierunku świerzba.
Rozpoznanie różnicowe :
Nigdy nie jest do końca określone
Leczenie:
Atopia - leki p-histaminowe i glikokortykosterydy.
Usunąć włosy i oczyścić kanał słuchowy np. roztworem chlorheksydyny
Operacja- Wycięcie pionowej części kanału słuchowego ( rysunki Żakiewicz str. 184).
usunięcie przewodu słuchowego i osteotomia jamy bębenkowej
Wskazania: przerost lub stenoza części pionowej, niepowodzenie w leczeniu innymi metodami operacyjnymi, guzy w części poziomej kanału. Ważne jest wykonanie antybiogramu przed operacją i stosowanie odpowiedniego antybiotyku przez 2-3 dni.
Opis Żakiewicz str. 186.
Komplikacje: porażenie n. Twarzowego
ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO( MŁOTECZEK, STRZEMIĄCZKO I BŁONA BĘBENKOWA)
Przyczyny: jak wyżej
Przy jednostronnym zapaleniu; ciała obce, krwotok w uchu środkowym, nowotwory - włókniaki, polipy.
Patofizjologia:
Przez błonę bębenkową z ucha zewnętrznego
Przeniesienie czynnika zapalnego przez przewód Eustachiusza
Przeniesienie drogą hematogenną
Nabłonek przewodu Eustachiusza produkuje enzymy lizosomalne odpowiadające za odporność miejscową.
Objawy:
skręcenie głowy
niedowład (oceniany w teście zagrożenia)
nadmierny wypływ łez, który może powodować do zespołu suchego oka
powiększenie szpary powiekowej
syndrom Hornera ( miosis, ptosis, enophtalmus)
połowiczne porażenie mięśni twarzowych
bolesność przy zamykaniu żuchwy
Rozpoznanie:
badanie kliniczne ( oglądanie błony bębenkowej po przepłukaniu zwracając uwagę na jej przejrzystość, barwę i połysk oraz jej napięcie).
Testy; bakteriologiczne badanie wysięku, badanie płynu po meringotomii.
Różnicowanie;
otitis externa
porażenie n. twarzowego; idiopatyczne
choroby pnia mózgu ( dodatkowo ataxia i niedowład kończyn)
uraz
uszkodzenie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
Leczenie:
zapewnić swobodny drenaż
terapia antybiotykowa ogólnie i miejscowo
kontrola błony bębenkowej
leczenie chirurgiczne
przy jednostronnym zapaleniu wykluczyć guzy, ciała obce i krwotok do jamy bębenkowej
SYNDROM PRZEDSIONKOWY
Związane z zaburzeniem funkcji kanałów półkolistych ( czucie priopriceptywne zaburzone)
09.10.02 wyk.2
CHIRURGIA JAMY USTNEJ
Objawy;
wypływ z jamy ustnej ( nadmierne ślinienie)
niechęć do pobierania pokarmu
krwawienie z jamy ustnej
bolesność przy pobieraniu pokarmów w przypadku guzów
trudności w oddychaniu
Często choroby utrudniająca prawidłowe funkcjonowanie jamy ustnej przebiegają bezobjawowo.
Przygotowanie pacjenta przed mandibulektomią i maxibulektomią:
Wykonać badanie w kierunku zaburzeń krzepliwości ( u dobermanów w kierunku choroby Von Wilebranda), oczyścić zęby w celu zmniejszenia flory bakteryjnej, założyć sondę do żołądka, głodówka 12-16 h przed zabiegiem, wypłukać jamę ustną Betalexyną, premedykacja ( unikać acepromazyny), podać 1-2 mg/kg Dexametazonu im lub s.c wprowadzić rurkę dotchawiczą lub wykonać pharyngostomię lub tracheostomię ( pharyngostomia - rurkę wprowadzić w 1/3 górnej szyi, a tracheostomię wykonać gdy są trudności w założeniu rurki dotchawiczej lub jest to niemożliwe ze względu na rodzaj wykonywanego zabiegu); założyć katetery do żył; przed wprowadzeniem w znieczulenie ogólne podać antyb. ( amoksycylina, cefazolina, metronidazol, klindamycyna)
Anatomia:
Do jamy ustnej wchodzą 2 tętnice podniebienne mniejsza i większa. Tętnica żuchwowa wchodzi od strony przyśrodkowej do otwory bródkowego wychodząc na zewnętrzną gałąź żuchwy. Należy uważać na okolicę czwartego przedtrzonowca i pierwszego trzonowca i na okolicę kła.
Techniki operacyjne:
metody atraumatyczne - mięśnie rozdzielamy wzdłuż włókien mm a naczynia odpreparowujemy. Należy wytwarzać płaty zawierające naczynia o wielkości większej od 1-4 mm niż ubytek ( np. po guzie ), unikać napięcia. W obrębie jamy ustnej unikać neurokautera.
Techniki biopsyjne:
Na początku lub w trakcie zabiegu.
maxilectomia
Wskazania: guzy nowotworowe.
W zależności od rozległości dzielimy na:
hemimaxilectomia dogłowowa ( przednia)
hemimaxilectomia doogonowa (tylna)
hemimaxilectomia środkowa
premaxilectomia - usuwamy tylko część przednią do kła
premaxilectomia obustronna
Częściowa maxilectomia ograniczona jest poprzez możliwość zakrycia danego ubytku skórą. Plastyka musi być wykonana bez napinania skóry. Najskuteczniejsza jest plastyka podwójnego płata - zakrycie ubytku od strony jamy nosowej i od strony jamy ustnej ( musi to być nabłonek wielowarstwowy płaski).
Mandibulectomia
Częściowe usunięcie żuchwy. Wskazania: nowotwory oraz złamania gdy fragmenty są zbyt małe żeby je ustalić.
m. jednostronna przednia
m. obustronna przednia
m. centralna
m. połowiczna
m. na ¾
należy przeciąć skórę w spojeniu żuchwy aby odsłonić kość i odpreparować błonę śluzową. W zależności od nadmiaru tkanek dokonuje się plastyki bez napięcia. Ilość tkanek można zmniejszyć poprzez klinowate wycięcia ich nadmiaru. Pamiętać należy o miejscu newralgicznym, gdzie przez otwór w żuchwie wychodzi tętnica, żyła i nerw bródkowy.
16.10.02 wyk.3
TONSILEKTOMIA
Przy podejrzeniu nowotworów ( rak płaskonabłonkowy i limfosarkoma) oraz przy stanie zapalnym nie poddającym się leczeniu zachowawczemu usuwamy migdałki. Najlepiej operować w położeniu brzusznym z założonym rozwieraczem w jamie ustnej. Migdałek ujmuje się w szczypczyki Allis'a i podwiązuje się go. Przecinamy błonę śluzową nożyczkami i odpreparowujemy ją z obu stron, założyć przewiązkę, niekonieczne jest zszywanie błony śluzowej. Przy tonsillektomii można usunąć regionalny węzeł chłonny. Przed zabiegiem podajemy 1-2 mg/kg Dexametazonu 1x dz.
GLOSSECTOMIA - usunięcie części języka
Wskazania: nowotwory, rozległe rany szarpane (można go zszywać w 2 -3 warstwach).
Amputacja języka do 40% jest znoszona dobrze przez psy; przy ponad 60% jego usunięcia utrudnione jest jedzenie. Cięcie języka wykonuje się w kształcie klina, po czym krawędzie klina zostają zbliżone w celu odbudowania wierzchołka języka. Psy lepiej znoszą operacje niż koty.
PHARYNGOSTOMIA
Wprowadzić palec przez jamę ustna do kości gnykowej za nią uwypuklić gardło i skórę, następnie naciąć skórę, a kolejne tkanki oddzielać na tępo, na uwypuklonym palcu przeciąć błonę śluzową gardła. Wprowadzić sondę od strony jamy ustnej do przełyku i kocherem przeciągnąć koniec sądy przez wykonany otwór w gardle. Wejście wyszyć 2 szwami. U psów można przyszyć ją pod uchem.
Wskazania: konieczność karmienia zwierząt drogą inną niż per os ( złamanie żuchwy lub szczęki - wtedy sonda minimum przez 2 tygodnie. Po wyjęciu sondy rana goi się przez ziarninowanie.
Rozszczep podniebienia i wargi (wrodzona przetoka ustno- nosowa)
rozszczep pierwotny - dotyczy wargi górnej i części przysiecznej - `warga zajęcza'
rozszczep wtórny - dotyczy podniebienia twardego i miękkiego
Rozszczep powstaje jako szczelina pomiędzy stronami podniebienia i najczęściej pomiędzy 21, a 25 dniem ciąży jako cecha recesywna. Przyczyną mogą też być hormony podawane w okresie ciąży lub w wyniku działania czynników mechanicznych. Noworodki nie są zdolne do jedzenia ( umierają) lub treść pokarmowa dostaje się do jamy nosowej powodując trudności w oddychaniu. Rasy predysponowane Boston Terrier, pekińczyk, bulldog, Beagle, Coccer Spaniel, jamnik, koty Syjamskie.
Wywiad: - trudności w połykaniu
wypływ treści pokarmowej lub mleka z nozdrzy
zachłystowe zapalenie płuc
Leczenie;
założyć sondę żołądkową na 2 tygodnie
pobrać materiał z jamy nosowej do badania bakteriologicznego
podać antybiotyk
operacja w 8 - 12 tyg. życia ze względu na łatwiejszy dostęp i mniej krucha tkankę.
Przebieg operacji:
oddzielenie jamy nosowej od jamy ustnej
plastyka wargi
Są 2 metody:
przesunięcie podwójnie uszypułowanych płatów.
Po obu stronach rozszczepu odpreparować płatki i wykonać cięcia odprężające na podniebieniu miękkim. Odpreparowany płatek jednej strony podszywa się pod płatek odpreparowany z drugiej strony, który jest od 2-6 mm szerszy niż ubytek. Wykonuje się 3 warstwy szwów. ( błona śluzowa jamy nosowej, warstwa mięśni, błona śluzowa jamy ustnej)
Szew na zakładkę
Z obu stron rozszczepu odpreparować płaty, nastrzykać je Lignokainą ( obrzęk, lepsze ukrwienie i łatwiejsze przemieszczanie płatów. Wolny brzeg zszywa się tak żeby od strony jamy ustnej był nabłonek wielowarstwowy płaski. Wykonuje się 2 piętra szwów w jamie nosowej i przesuniętego płatka.
Przy dużych ubytkach należy się liczyć z koniecznością kolejnej operacji.
Zalecenia pooperacyjne: miękki pokarm lub sonda.
Komplikacje: rozejście się brzegów (3-5 dzień) w związku z nadmiernym napięciem, niedokrwieniem lub ze zbyt dużą traumatyzacją tkanek. Reoperację można wykonać dopiero po 4-6 tygodniach ze względu na kruchość tkanek.
Przetoka ustno - nosowa nabyta
Jama ustna komunikuje się z jamą nosową lub z zatoką szczękową.
Przyczyny: martwica po krioterapii lub utkwienie ciał obcych tkwiących między łukami podniebiennymi oraz po usunięciu nowotworów podniebienia.
Rozpoznanie: Występują w każdym wieku, na podstawie uporczywego kichania.
Pojawia się krwawienie z nosa przy badaniu sondą dentystyczną przy przetoce. Należy różnicować z zapaleniem jamy nosa.
Leczenie: Tylko bardzo małe przetoki pourazowe ulegają samowyleczeniu, większe wymagają zastosowania dużego płata.
Metody:
Zespolenie proste
Zespolenie płatem pojedynczym
Zespolenie płatem rotacyjnym
Komplikacje pooperacyjne:
Większość goi się bez powikłań. Rozejściu rany sprzyjają ruchy języka lub gromadzenie się ropy. Ewentualna poprawka po 4-6 tygodniach
23.10.02 wyk.4
TORBIELE ŚLINOWE
Ślinianki: przyusznica
Ślinianka żuchwowa
Ślinianka podjęzykowa: część monostomatyczna ( 1 przewód wyprowadzający) część polistomatyczna ( rozsiana)
Ślinianka podżuchwowa leży w rozgałęzieniu żył ( należy więc zrobić stazę) Torbiel ślinowa - nagromadzenie śliny w tkankach, która wydostaje się ze ślinianki.
Torbiel wysłana jest ziarniną, natomiast cysta - nabłonkiem.
Torbiel szyjna /podżuchwowa/ - nagromadzenie śliny ze ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej.
Żabka podjęzykowa - uwypuklenie nagromadzonej śliny pod językiem
Ż. podżuchwowa
T. gardłowa - ślina gromadzi się w tkankach przyległych do gardła
T. jarzmowa - ślina gromadzi się pod gałką oczną
Torbiel - cysta ślinowa - - sialocelle = cysta miodowa ( bo ślina przy punkcji ma kolor żółtawy).
Uszkodzenie gruczołu ślinowego lub jego przewodu wyprowadzającego powoduje nagromadzenie śliny w okolicznych tkankach na skutek urazu, ciał obcych lub kamieni ślinowych.
U małych zwierzą t dotyczy to głównie gruczołów podjęzykowych. Nagromadzona ślina powoduje stan zapalny. Na początku obrzęk jest twardy i niebolesny. Tkanka ziarninowa nie pozwala na rozprzestrzenianie się śliny.
Rozpoznanie: najczęściej dotknięte rasy to: ON, pudle, jamniki, chorują psy w każdym wieku, najczęściej samce.
Objawy:
zależą od umiejscowienia torbieli
fluktujący niebolesny obrzęk w postaci rosnącego zgrubienia
Przy rozpoznaniu przydatne badanie radiologiczne szczególnie w przypadku kamieni ślinowych, ciałach obcych lub nowotworów. Wykorzystuje się też sialografię kontaktową ? inna metoda diagnostyczna to punkcja gruczołów ślinowych( na język atropina, która stymuluje wypływ śliny, jednak trudne do stwierdzenia z którego miejsca wypływa ślina. W punktacie płyn ze smużkami krwi o konsystencji śliny. Można wykonać rozmaz z punktatu stwierdzając w nim obecność komórek zapalnych.
Rozpoznanie różnicowe:
zap. gruczołów ślinowych
Kamienie ślinowe ( fosforany lub węglany )
Cysta lub nowotwór węzłów chłonnych
Krwiak
Badanie histopatologiczne wykonuje się w celu rozróżnienia cyst wrodzonych od torbieli (tkanka granulacyjna).
Leczenie: farmakologiczne, przy komplikacjach w postaci ropni lub zwłóknień - leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu całego gruczołu lub przewodu wyprowadzającego. Często należy wykonać tracheostomię. Należy naciąć torebkę gruczołu i wyłuszczyć go.
Psy i koty mają 4 pary gruczołów: ślinianka przyusznicze, ślinianka żuchwowe, ś. Podjęzykowe, ś. Jarzmowe.
Przyusznica ma kształt trójkąta, a ujście gruczołów na wysokości łamacza (4-o przewodowe).
Gruczoł podjęzykowy - ujście na bocznej stronie wędzidełka języka, podzielony na 2 części: jednoprzewodowa (na przednim krańcu ślinianki żuchwowej, przewód wyprowadzający ma ujście w miejscu ujścia ślinianki żuchwowej) i wieloprzewodowa z ujściem na oddzielnej brodawce.
Gruczoł jarzmowy- nieregularny, położony brzuszno-bocznie do gałki, a przyśrodkowo do łuku jarzmowego. Główny przewód wyprowadzający 1 cm do tyłu od brodawki przyuszniczej.
Leczenie chirurgiczne:
Gruczoł żuchwowy i podjęzykowy usuwa się najczęściej łącznie. W określonych przypadkach można go usunąć obustronnie bez ryzyka kyostomi (suchość jamy ustnej). Miejsce cięcia w rozgałęzieniu żyły szyjnej na kącie żuchwy. Należy wykonać stazę na żyle szyjnej. Naciąć skórę, rozpreparować, naciąć mięsień. Usunąć gr. żuchwowy z podjęzykowym bez przecinania gruczołów wyprowadzających. Gdy pojawią się nerwy (podjęzykowy) podwiązać przewód wyprowadzający. Zamknąć miejsce po gruczole szwami przerywanymi. Gdy po usunięciu ślinianki są dalej torbiele to otworzyć je i drenować. Wyszyć wnętrze żabki - tkankę ziarninową do skóry, gdyż w miejscu torbieli zawsze jest nadmiar skóry.
Gruczoł ślinowy jarzmowy - usuwa się przy infekcjach odpornych na leczenie zachowawcze i przy nowotworach. Cięcie wzdłuż łuku jarzmowego, naciąć powięź i mięśnie, unieść do góry gałkę oczną, przeciąć odgryzaczem łuk jarzmowy uważając na ?. Założyć szwy kostne, nawiercając w kości otwory do przeprowadzenia drutu. Należy przyszyć powięź powiekową do okostnej.
Przyusznicę usuwa się rzadko, głównie przy nowotworach, torbielach.
Postępowanie pooperacyjne:
miękka karma
płukanie jamy po torbieli
wymieniać sączki
komplikacje pooperacyjne:
limfiak w wolnej przestrzeni po usuniętym gruczole
nawrót cysty przy złej diagnozie
infekcja
U KONI:
Gruczoły ślinowe:
przyusznica
gruczoł żuchwowy
gruczoł podjęzykowy
gruczoły wargowe / policzkowe
gr. podniebienne
przyusznica - gruczoł parzysty, sięga od podstawy ucha do żyły szczękowej, nieregularne brzegi, powierzchnia przyśrodkowa graniczy z workiem powietrznym, przewód wyprowadzający kończy się na brodawce w okolicy1 przedtrzonowca górnego. Wydzielanie śliny 50 ml/min. Bodźcem do wydzielania śliny jest żucie. Miejscowe podanie atropiny i parasympatykolityków stymuluje jej wydzielanie
gruczoł żuchwowy otwiera się bocznie na brodawce.
Choroby ślinianek wymagające interwencji chirurgicznej:
stłuczenie
rany szarpane - po oczyszczeniu mogą być zespojone chirurgicznie. Często gdy nie ma rychłozrostu to powstaje przetoka.
PRZETOKA ŚLINOWA
Dookoła na sierści smugi białe węglanów wapnia. Do brodawki podaje się błękit metylenowy.
Leczenie chirurgiczne:
- transpozycja
- translokacja ( wyizolowanie części bliższej gruczołu)
do przewodu wprowadza się rurkę i wyszywa się na błonę śluzową jamy ustnej na 2-3 tygodni.
- Podwiązanie przewodu - należy odsłonić przewód z cięcia wzdłuż przewodu. Wcześniej włożyć zgłębnik do brodawki bo inaczej przewód nie będzie widoczny. Podwiązać przewód w dowolnym miejscu chromowanym katgutem. Nie zaciskać zbyt mocno żeby nie spowodować martwicy, należy tylko zahamować odpływ śliny.
- Usuwanie ślinianki - podwiązanie przewodu i wprowadzenie gruczołu w stan spoczynku lub wprowadzenie substancji drażniących powodujących skleryfikację narządu lub 2% chlorhexydynę lub 2% ? lub azotan srebra.
KAMICA ŚLINOWA
Jądrem koncentracji mogą być ciała obce, złuszczone nabłonki pozostające po zapaleniu, najczęściej formują się w przewodzie Stenona. Zbudowane są z węglanów wapnia i substancji organicznych.
Leczenie:
Małe kamienie można usunąć poprzez masarz, większe wyczuwalne przez błonę śluzową jamy ustnej nacina się a cięcia nie zespala się, gdy nie wyczuwalne od środka to nacina się od zewnątrz i po usunięciu kamienia szyje się nićmi łatwo wchłanialnymi.
Cysta ślinowa będąca następstwem ektonii ? może być usunięta.
Nowotwory gruczołów ślinowych mogą być złośliwe i niezłośliwe. Biopsja różnicuje zmiany o charakterze zapalnym od nowotworów. Czasami w przyusznicy występują przerzuty czerniaka. Całkowite usunięcie przyusznicy wykonuje się przy guzach nowotworowych złośliwych.
30.10.2002
wykład 5
Usuwanie zawiązków rogowych u bydła
- ze względu na wymogi nowoczesnego chowu
- wypadki urazy zadane rogami > straty w hodowli
- wykonuje się w 2-3 tyg życia, po upływie 4 tyg przestaje być przesuwalny > powstaje wyrostek rogowy kości czołowej
metody:
wstrzykiwanie chloramfenikolu detreomycyny r. 25% 1cm dokładnie s.c. pod zawiązek rogowy w miejscu zawirowania włosów. W 2 tyg zatrzymanie rozwoju, 3-4 tydz częściowe zahamowanie
dekornizacja met. Robertsa przyrząd Robertsa 2-3 tyg - 3 mca życia. U starszych kleszczami kiedy wyrostek nie jest jeszcze spneumatyzowany należy skórę podciąć nożyczkami i odpowiednio ustawić dłuto. Znieczulenie ogólne Rompun gałązek nerwu łzowego, nacina się dłutem skórę tak aby zawiązek znajdował się centralnie .
met Bayleya - kleszczami jak przy korekcji racic znieczulenie jw. Otwartą zatokę czołową opatrujemy w tampony i opatrunek ósemkowy (Kostyra) goi się przez ziarninowanie.
Przerwanie przegrody nosowej
- po kółku nosowym kiedy zwierzę jest nieumiejętnie wiązane lub przy zbyt energicznym szarpaniu
- obfity krwotok samoistnie ustępuje po kilkunastu min
- gojenie przekrwienie naciek zapalny obrzęk sucha śluzawica, błona śluzowa zgrubiała tęga bolesna zakażenie naciek zapalny rozległy bolesny.
Leczenie
- plastyka - znieczulenie miejscowe w otworze podoczodołowym
- bezpośrednio po urazie lub po 2-3 tyg
- oczyścić skrzepy zatamować krwawienie
- nylon lub nici wchłanialne , materac i zabezpieczyć przed rozcinaniem tkanki - rurki
- młode 2 stare 3 szwy nie zaciskać mocno- anemizacja
- po 2-3 tyg zdjąć szwy po 2-3 mcach powtórzyć jeśli się nie powiedzie
zapobieganie: - ostrożne posługiwanie się kółkiem
badanie układu oddechowego
-u koni choroby uciążliwe ale niska śmiertelność najcz bakt i wir nawrotowe ch infekcyjne
objawy: kaszel po wysiłku krwawienia lub szybkie męczenie duszność wydechowa nietolerancja na wysiłek nienormalne szmery oddechowe spoczynkowe i wysiłkowe, wypływ śluzowo ropny z nozdrzy 1 lub oba otwory jeśli po 2-3 tyg leczenia nie ustępuje znaleźć źródło zakażenia świadczy o uszkodzeniu naczyniowym obrażeniach worków powietrznych krwawienia powysiłkowe w dolnych drogach odd zaawansowane zmiany w dolnych dr odd urazy. Kaszel chroniczny oporny na leczenie
ew leczenie chirurgiczne
obserwacja - kondycja postawa temperament temp odd charakter
symetria poszczególnych okolic ciała
wypływ z nosa
przepływ powietrza
omacywanie
obecność blizn po operacjach
osłuchiwanie opukiwanie
stan jamy ustnej
ad.1 symetria zatok przynosowych, proksymalnej części szyi obrzęk części twarzowej różnicować krwotoki krwiaki cysty małżowiny nosowej zapalenie worków powietrznych zap węzłów dogłowowych i pozagardłowych zap żył szyjnych i skrzepy po podaniu i.v.
ad.2 prawie zawsze >zap układu odd zmiany miejscowe zatok j nosowej j.gardłowej i ch dolnych dr odd pokarm przy zaburzeniach połykania 1 st jama nosowa obustronne uogólnione worek>1 str char wysięku śluzowo-ropny - odd, karma- zaburzenia połykania zaburzenia funkcji n X surowiczo-krwisty - nowotwór grzybica worków powietrznych ciemna krew zaawansowana pleuropneumonia
ad 3,4 przy każdym badaniu krtań zanik mięśni pierścieniowo nalewkowatych grzbietowych porażenia badanie elastyczności ch nalewkowatych zapalenie chrząstek tchawicy
ad5. sprawdzenie obecności blizn po wcześniejszych operacjach zagłębienia w krtani - laryngotomia laryngoplastyka tracheotomia połowa lub 1/3 szyi nieregularne pierścienie miotonia, mostkowo gnykowy i obojczykowo gnykowy usuwa się przy łykawości
ad 6. szmery gęstość tkanek określenie miejsca okluzyjnego ropniak cysta nowotwór
ad 7. zęby i ch zatok szczękowych zaburzenia funkcji n czaszkowych
Wykład 7 13.11.2002 sem II
METODY BAD. DIAGNOST. JAMY USTNEJ
Endoskopia
Sposoby u małych zwierząt - patrz :ćwicz..
Bad. to jest b.pomocne - zbiera się inform. By śledzić przebieg choroby, skuteczność leczenia. Poskramianie zwierz. do bad. - leki uspokajające są kontrowersyjne.
Badamy od nozdrzy do tchawicy, obustronnie.
JAMA NOSOWA (zmiany miejscowe) - czy regularna budowa przegrody (środkowy przew.nosowy)
wypływ w okol. otworu nosowo-szczękowego
JAMA NOSOWO - GARDŁOWA
charakter grudek chłonnych
wejście do worków powietrznych
wypływ w tej okol.
cysty
położenie podnieb. miękkiego
KRTAŃ
rozmiar, kształt, położenie nagłośni
chrząstki krtani
światło krtani
odwodzenie krtani przez ch.nalewkowatą
(próby połykania i zatykania nozdrzy- dla sprawdz.)
ODC. SZYJNY TCHAWICY
(endoskop do 70 - 100 cm)
można wykonać tracheostomię dodatkowo
Radiografia
Przydatne w chorobach dolnych dróg oddech.: zap. płuc, zap. płuc i opłucnej, ropnie płuc, krwawienia w płucach itd.
Pomocna w diagnost. , prognozowaniu i analizowaniu leczenia
Radiografia górnych dróg uzupełnia bad. endoskop. Np. ocena długości nagłośni, zap.chrz.nalewkowatej + mineralizacja chrz. Krtani; ocena po laryngoplastyce; ocena worków powietrznych; przejście środków kontrastowych (120 barytu p.o., 30 - 60 ml i.v.)
3) Punkcje
W diagnost. Pomocne. Wskazania: chor. zatok przynososwych, jamy opłucnowej, worków powietrz. (można od zewn. ale lepiej endoskopem), bad. tchawicy
Oprócz tego- bad.cytolog., antybiotykooporność
Bad. powysiłkowe
Po dokładnym bad. klin.i endoskop.-brak przyczyn które powod. Schorzenie. Należy przeprowadzić ponowne bad. klin. po wysiłku. *zapadnięcie dynamiczne -> przy zaburz. funkcji mm. gardła i krtani i wtórnie przy obstrukcji górnych odc. Polega na zapadaniu się płuc przy wdechu......
Na bieżni oceniamy: stop. Wentylacji płuc, zmiany w ukł. oddech .np. przerywane uwięźnięcie nagłośni, przesunięcie podnieb. miękkiego. Oceniamy tez ukł. serc- naczyniowy.
ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA GÓRNYCH DRÓG ODDECH.
1.cz. Nosowa (nozdrza zewn.,jama nosowa,zatoki)
a).nozdrza - szeroko rozstawione u konia, chrz.skrzydłowe podtrzymują krawędzie nozdrzy, cz. grzbietowa prowadzi do diverticulum nasi ( wejście do uchyłka ma śred. 2cm w górnobocznym kącie, długość 6-8cm) Cz. brzuszna nozdrzy prowadzi do j.nosowej
b).j.nosowa - parzysta podzielona przez przegrodę i k.lemieszową, wewn. SA małżowiny które odchodzą od jej cz.bocznej. 2 małżowiny w każdej części dzielą się na : przew. grzbietowy, środkowy, brzuszny i wspólny. Każda małż. ma część przednią i tylną. Tylna część zat. grzb. Tworzy zat. małżowiny...
W tylnej cz. jamy nosowej występuje też liczne małżowiny nosowe, które odchodzą od bocznej części. k. Sitowej.
2.Zatoki przynosowe
U konia są 3 zatoki małżowinowe (grzbietowa, środkowa, brzuszna), zatoka szczękowa, czołowa, i klinowo - podniebienna. Zatoka szczękowa i czołowa -> klin. znaczenie, bo komunikują się z jamą nosową. U konia tylko zatoka szczękowa tylna łączy się z jamą nosową.
- Zatoka szczękowa jest największa, ukośna przegroda - część przednia i tylna. Komunikują się one z brzusznym przewodem nosowym przez otwór szczękowy.
- Zatoka czołowa ma kształt trójkąta, zajmuje grzbietową część czaszki.
- Zatoka małżowinowo - czołowa
CHOROBY PASAŻU NOSOWEGO
Najbardziej charakterystyczny jest zmniejszony przepływ powietrza, świszczący i cuchnący oddech.
1.Cysty epidermalne (atheroma, kaszak)
Lokalizacja na grzbietowo - bocznej stronie uchyłka nosowego. Mają charakter cyst epidermalnych wtrętowych, są zwykle jednostronnymi guzkami o średnicy 3 - 5 cm, konsystencja zależy od zawartości wody. Rozpoznanie - mikroskopowe badanie aspiratu (wykrycie skeratynizowanych i nieskeratynizowanych komórek nabł.) Leczenie - drenaż lub usunięcie chirurg. Można w pozycji stojącej. Należy preparować wokół cysty, aby nie przebić jej ściany. Szybko się goi.
Wykład 8 SEM II 20.11.2002r.
Przerośnięty fałd skrzydłowy.
Fałd skrzydłowy: - przyczyna szmerów głosowych
- drżenie wydechowe
- gdy jest zbyt obszerny lub zwiotczały powoduje szmery.
Diagnozowanie: - choroba występuje rzadko
- założyć tymczasowe szwy materacowe i zawiązać na skórze
Leczenie: resekcja fałdu (przeciąć obydwa boczne skrzydła)
do przedniej krawędzi małżowiny usznej
cięcie na samym fałdzie tak by spotkać się z pierwszym wycięciem
leczyć 10-12 dni, koń może powrócić do pracy.
CHOROBY PRZEGRODY NOSOWEJ
Są rzadkie.
zgrubienie przegrody nosowej
złe ukształtowanie przegrody
skręcenie
cysty
ropnie
pourazowe zgrubienie (zwykle wtórne przy złamaniu)
nowotwory
Wtórna deformacja i rozrost polipów, ziarninowanie lub nowotworzenie.
Zakażenia bakteryjne, grzybicze lub przerzuty nowotworowe z zatok szczękowych.
Objawy: - zmniejszenie otworów oddechowych lub zatknie
- świszczący oddech
- wypływ z nosa
- deformacja części twarzowej
Rozpoznanie: badanie RTG i endoskopowi.
Polepszenie stanu po usunięciu przegrody.
Leczenie: usunięcie zmian:
- W części przedniej po przecięciu bocznych skrzydeł przegrody. Konieczne wcześniejsze zbadanie grupy krwi w celu przygotowania 4-8 l krwi do transfuzji. Podawać dużo płynów.
- Przez nozdrza zewn można stosować elektrochirurgie lub lasery.
- Dostęp przez otwór w kości nosowej (pojedynczy lub podwójny od góry).
- Technika płata kostnego (Wonfla)
Pooperacyjnie antyb przez 5-6 dni, usunięcie tamponu 24-48 h po operacji. Jamę nosową oczyszczamy roztworem antyb i smarujemy maściami.
Rokowanie: ostrożne ze względu na nietolerancję na wysiłek przy nadmiernie bujającej ziarninie.
KRWIAK MAŁŻOWINY SITOWEJ
Obserwuje się powiększenie się mas tk miękkich, które pochodzą z bł śl. Chorują głównie konie 8-10 l, ale mogą nawet 3 latki.
Objawy: - niewielka ilość wypływu surowiczo-krwistego, jedno lub obustronny
- zaburzenie oddychanie i deformacja zatoki czołowej lub zatok szczękowych
Rozpoznanie: wywiad, badanie endoskopowe i RTG.
U dorosłego konia małżowiny nosowe widoczne po wsunięciu endoskopu na głębokość 25-30 cm. Krwiaki są oddzielone od reszty małżowiny. Mają kolor czerwony lub żółto-zielony. Mogą rozprzestrzeniać się do zatoki szczękowej i czołowej. Zwykle są ściśle przymocowane do bł śl małżowiny sitowej. Krwiaki mogą doprowadzić do deformacji ściany przegrody nosowej.
Dopiero bad RTG pozwala na sprecyzowanie struktur objętych procesem chorobowym. Przyczyna powstawania krwiaków jest nieznana. Jego masy zawierają: krew, masy włóknika, makrofagi, zdegenerowane komórki krwi.
Leczenie: - dochodzi do poważnych zaburzeń w oddychaniu
- małe krwiaki o średnicy poniżej 5 cm leczy się endoskopowi przez laserowanie (YAG)
- techniki kontaktowe (fotokoagulacja - prąd 15 W). krwotok jest zwykle mały gdy bł śl nie jest uszkodzona. Gdy bł śl jest uszkodzona i krew nie pozwala nic zobaczyć należy przerwać zabieg endoskopowi i powtórzyć leczenie za kilka dni.
Rozległe krwiaki (powyżej 5 cm): rozciągają się na przewody nosowe i zatoki czołowe. Usuwa się je z dostępu przez płat kostny. Konie należy znieczulić i położyć na boku. Podczas zabiegu występują duże ubytki krwi. Cięcie przeprowadzamy łukiem do przodu od zatoki czołowej. Małżowiny oddziela się na tępo, aż do odsłonięcia ich szypuł.
Po operacji do jamy nosowej wkładamy bandaże, z 1 końcem na zewn nozdrza. Nozdrza zaszywa się. Konie z jednostronnym uszkodzeniem nie wymagają tracheotomii. Materiał z nosa usuwa się po 2-3 dniach po premedytacji ksylazyną. Szwy skórne usuwamy po 10 dniach. W przypadku wystąpienia infekcji leczenie antyb. Koń przez 30 dni po operacji powinien pozostać w boksie. W tym czasie podczas badania endoskopowego widoczne są szare skrzepy i nie wygojone tk.
CHOROBY ZATOK PRZYNOSOWYCH
Objawy: - jednostronny wyciek z nosa (czasem obustronny)
- zniekształcenie cz twarzowej
- przetoka w okolicy zatok
- cuchnący oddech (może oznaczać też nowotwór lub choroby zębów)
- spadek objętości wydychanego powietrza
- krwotok w przypadku mas ziarninowych lub nowotworu
- zwiększony wypływ z oka i świszczący oddech
Rozpoznanie: - wywiad
- objawy kliniczne i badanie fizykalne (opukiwanie zatok przynosowych)
Badanie jamy nosowej: - endoskopia
- RTG (ustalić miejsce i rozmiar zmian; występuje „linia płynu”)
- sinocentesis (punkcja zatok); usunięcie płynu i pobranie próbek do badań; punkcję wykonujemy na koniu stojącym. U koni prawie zawsze przegroda między zatokami jest kompletna. Znieczulenie lignokaina. Kość należy rozwiercić. Przy podejrzeniu nowotworu wejście do zatoki powinno być nieco szersze. Gdy nie uda się pobrać płynu należy wlać do zatoki 10-20 ml pł fizjolog, gdyby i to nic nie dało to wlać 500 ml pł fizjolog i pobrać to co wycieka przez nozdrza.
27.11.02 wyk.9
TRACHEOSTOMIA U DUŻYCH ZWIERZĄT
W ½ - 1/3 górnej szyi naciąć m. skórny szyi w linii strzałkowej. Wykonać ciecie 6-8 cm w zależności od tracheotubusa ( gdy jest okrągły to naciąć 2 chrząstki). W przypadku tracheotubusa Fielda ( płaski) nie trzeba nacinać chrząstek pierścieni tchawicy. Tracheotubus tkwi tak długo aż przywrócony zostanie normalny oddech i nie będzie niebezpieczeństwa obrzęku. ( przy operacjach kiedy może dojść do utrudnionego oddychania ).
CHOROBY ZATOK PRZYNOSOWYCH
Diagnostyka: badanie fizykalne, badanie jamy ustnej, badanie RTG, punkcja płynu w zatokach.
Punkcja zatok - w celu pobraniu materiału do badania lub w celu usunięcia płynu z zatok ( przed RTG ). Miejsce wyznaczone jest na podstawie pozycji górnych trzonowców i wieku. Znieczulenie miejscowe 2% Lidokainą. Następnie nawiercić kość w celu wprowadzenia kateteru, większe wejście do zatok wykonuje się w przypadku nowotworów. Gdy nie było możliwości pobrania płynu do badań bakteriologicznych wprowadza się do zatoki 20-30 ml ciepłego płynu fizjologicznego.
Sinusitis ostre i przewlekłe, pierwotne i wtórne
Ropniak zatok
Pierwotnie na tle bakteryjnym, gdy były wcześniej infekcje górnych dróg oddechowych.
Leczenie: drenaż zatok i antybiotyk na podstawie anybiogramu. Drenaż wykonuje się 1-2 x dz. przy nagromadzeniu ropy płukać przez 3 - 4 dni. Interwencja chirurgiczna po dokładnym zbadaniu lub nowotworach.
Wtórne zapalenia zatok: złamania zębów, choroby zębów, nowotwory. Są trudniejsze w leczeniu a interwencja chirurgiczna polega na usunięciu przyczyny pierwotnej.
Rokowanie: przy chorobach zębów pomyślne, przy ch. grzybiczych i nowotworowych zależy od rozległości. Chroniczność pogarsza rokowanie.
Cysty zatok przynosowych
cysty pęcherzykowe
cysty szczękowe
cysty wrodzone
Etiologia i patogeneza nieznane. Czasem maja związek z zębami lub mogą zawierać struktury zębów. Występują u koni w każdym wieku.
Objawy: duszność, obrzęk okolicy nosowej, deformacja ściany zatok, wypływ z nosa, zatkanie przewodów nosowo - łzowych, deformacja małżowiny nosowo- brzusznej i ściany zatok, zniekształcenie części twarzowej. Cysty wypełnione lepkim żółtym płynem.
Leczenie: usunięcie cysty lub zęba, drenaż, technika płata kostnego
Rokowanie: ostrożne ze względu na deformację kości nosowej. U młodych mogą się cofać.
Nowotwory zatoki nosowej
Głównie rak płaskonabłonkowy, limfosarkoma, adenokarcinoma, hemangiosarkoma oraz fibroma i osteoma- nieinwazyjne.
Objawy kliniczne: cuchnący oddech bez stwierdzonych chorób zębów i znacząca destrukcja kości trzewioczaszki. Rokowanie niepomyślne
Dostępy chirurgiczne do zatok przynosowych:
Do zatoki szczękowej dostęp uwarunkowany jest przez otwory podoczodołowe i nosowo-łzowe. Granica przednia linia między przednią krawędzią grzebienia twarzowego, a otworem podoczodołowym. Granica grzbietowa; linia między otworem podoczodołowym a przyśrodkowym kątem oka, granica tylna od przyśrodkowego kąta oka do tylnego końca grzebienia twarzowego, równoległa do pierwszej, granica dolna: grzebień twarzowy.
trepanacja- płukanie zatok, do drenażu
technika płata kostnego - lepszy dostęp, maksymalna wizualizacja, eliminacja większej ilości otworów, które są wykonywane trepanem.
Zaleta trepanu możliwość wykonania na koniu stojącym.
Trepanacja:
Po sedacji lub w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Nacięcie skóry łukowato, wielkość cięcia zależy od wielkości trepanu; rozpreparować tkankę podskórną; przesunąć m. unosiciel wargi górnej, przy dostępie do zatoki szczękowej górnej naciąć okostną w kształt litery X. Średnica trepanu 18 mm, otwór po trepanacji zabezpieczyć gazą i po opróżnieniu zatoki wyjąć gazę. Czasami należy wykonać kilka otworów.
Technika płata kostnego:
W tej metodzie jest większe pole oceny. Nacięcie skóry wzdłuż 2 krawędzi. Odsłonięcie skóry na 10-12 mm. Osteotomię wykonać tak żeby płat był jak najmniej uszkodzony. Nacina się z 3 stron, a z 4 się wyłamuje. Przed zamknięciem zatok założyć dren. Zamknąć nakładając płat i szyjąc okostną szwem ciągłym. Można założyć szew z drutu.
Połączenie zatok z jamą nosową, w celu lepszego drenażu. Wprowadzić do górnego przewodu nosowego cewnik. Ścianę małżowiny przekłuć zagiętymi kleszczami. Przeprowadzić cewnik i seton i 1x dziennie poruszać.
Kanał podoczodołowy dzieli na 2 części zatokę podoczodołowa przednią.
Setony z gazy zmieniać 1x dziennie.
04.12.02 wyk.10
GRUDKI CHŁONNE KRTANI
GARDŁO jest to część górnych dróg oddechowych, ma kształt prostopadłościanu, dogłowowo od chrząstki nalewkowatej i strun głosowych. Na godzinie 10 i 2 fałdy - wejścia do worków powietrznych. Pokryte jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.
Przerost tkanki limfoidalnej u młodych koni do 2 lat, rzadziej u starszych ( związane z dojrzałością układu immunologicznego)
I st. Stan normalny, w endoskopie kilka grudek chłonnych białych na grzbietowej ścianie
II st. Liczne małe grudki bez cech aktywności, między nimi przekrwione grudki.
III st. Więcej przekrwionych grudek na grzbietowej i bocznej stronie gardła.
IV st. Struktury polipowate.
Przy III i IV stopniu niefizjologiczne ruch oddechowe, nietolerancja na wysiłek, zapaść dynamiczna, hiperpnoe - ustępuje u koni w wieku 3-4 lata.
Leczenie zachowawcze - szczepienia przeciwko influenzie i herpeswirus equi. Szczepi się co 3 miesiące przy częstym występowaniu aż do 4 lat. Spraye przeciwzapalne na okolicę gardła 1-4x dziennie przez 7 dni. Ogólnie środki p-zapalne i antybiotyki.
Leczenie chirurgiczne przy st.IV, gdy jest on mało podatny na leczenie zachowawcze. - Wypalanie 50% kwasem chlorowooctowym
krioterapia endoskopowa
elektrokauteryzacja, wymaga tracheotomii i położenia konia na boku.
Podobnie leczy się przy polipach i przeroście limfoidalnym.
PODNIEBIENIE MIĘKKIE stanowi przedłużenie błony śluzowej podniebienia twardego.
Składa się z:
gruczołów podniebiennych
warstwy rozścięgnowej mięśni
błony śluzowej jako przedłużenie błony śluzowej jamy nosowej
fałdy błony śluzowej tworzą łuk podniebienno - gardłowy
unaczynienie od tętnicy twarzowej i szczękowej, unerwienie nerw błędny.
Wolna krawędź i luk podniebienno-gardłowy tworzą ujście wewnątrz gardła. Nagłośnia układa się dobrzusznie w czasie wdechu.
Czasami podniebienie układa się grzbietowo utrudniając oddychanie.
Objawy kliniczne: przy okresowym przemieszczeniu podniebienia miękkiego (po wysiłku, w trakcie pracy:
odgłosy bulgotania
szmer na skutek drżenia podniebienia miękkiego
powstaje przy wydechu
sinica
zapaść
objawy ustępują gdy podniebienie miękkie wraca na miejsce
Czynniki wpływające na przemieszczenie to:
wypychanie przez język podczas wysiłku
krtań przesunięta do tyłu przez skurcz mięśnia gnykowego lub przez język
zmęczenia, pobudzenie
ruchy zginania i prostowania szyi
przy porażeniu połowicznym krtani
choroby obstrukcyjne obejmujące obszary do tyłu za krtanią
podrażnienie gardła przy zapaleniach gardła i zapaleniach worków powietrznych
Trwałe przemieszczenie podniebienia miękkiego - objawy:
częsty kaszel głównie w czasie pobierania pokarmu
obustronny wypływ z nosa
trzeszczenia, terkotania
zmniejszenie długości nagłośni3/4 długości
zwiotczenie nagłośni
zabiegi w obrębie gardła (usuwanie cyst pod nagłośnią) - predysponują
zaburzone oddychanie
zachłystowe zapalenie płuc
Porażenie podniebienia miękkiego
Wynik porażenia gałęzi gardłowej nerwu błędnego, porażenie unosiciela podniebienia miękkiego. Powoduje ono trwałe przemieszczenie podniebienia.
W okolicach worków powietrznych przebiega n IX i X, dlatego choroby worków powietrznych predysponują do porażenia podniebienia miękkiego. Wyleczenie worków powietrznych powoduje ustąpienie objawów. Przyczyną może być też zatrucie jadem kiełbasianym.
Rozpoznanie:
endoskopowo: nie widać nagłośni w kształcie litery U lub V. Brzeg podniebienia pogrubiony lub normalny w części środkowej może być wrzód.
Trwałe przemieszczenie podniebienia należy rozróżnić od uwięźnięcia nagłośni.
Przy uwięźnięciu nagłośni zarys trójkąta nagłośni jest ciągle widoczny ale brak jej karbowanego brzegu i rysunku naczyniowego z powodu przykrycia przez fałd nalewkowo-nagłośniowy.
Wynik badania endoskopowego uzupełniony wywiadem.
Przy okresowym przemieszczeniu w spoczynku trudno wykazać zmiany, dlatego należy delikatnie dotykać nagłośnię endoskopem, pryskać gardło wodą, uciskać krtań z zewnątrz lub zginać i prostować głowę. U koni chorych należy odczekać dłuższy czas zanim po jedzeniu nagłośnia wróciła na miejsce (wymagają kilku aktów połykania).
Dodatkowo badanie RTG z kontrastem.
Leczenie zachowawcze:
wyleczenie schorzeń górnych dróg oddechowych
leczenie uwięźnięcia nagłośni, porażenia krtani, zwyrodnienia chrząstek nalewkowatych
Leczenie operacyjne:
Podobne do leczenia łykawości. - MIOTONIA M. MOSTKOWWO-GNYKOWYCH i ŁOPATKOWO-GNYKOWYCH. To one przyczyniają się do cofnięcia krtani w czasie wdechu. - pomaga w 50% przypadków.
Wykonuje się na koniu stojącym po sedacji i znieczuleniu miejscowym. Głowa lekko uniesiona co powoduje napięcie tych mięśni. Cięcie skórne 6-8 cm na połączeniu 1/3 bliższej i środkowej szyi. Kolejno przecina się skórę, tkankę podskórna, m. skórny i powięź m. mostkowo-gnykowego. Następnie odpreparować 5 cm przyległej do tchawicy, założyć kleszcze i wyciąć mięsień na szerokość 4 cm. Dren do rany co zapobiega tworzeniu się wysięku. Dren wyprowadzić przy oddzielnym cięciu poniżej właściwej rany chirurgicznej. Zespala się mięsień skórny szyi i skórę. Opatrunek zdejmuje się po 24 h.
Komplikacje - krwiak i nagromadzenie chłonki i wysięku.
RESEKCJA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO - usunięcie środkowej części wolnej podniebienia miękkiego, przy dostępie od strony krtani. Zabieg ten wykonuje się na koniu leżącym.
Zalety miotomii:
na koniu stojącym
zmniejszone ryzyko zachłystowego zapalenia płuc
zmniejszenie trudności w połykaniu
2 tygodnie okresu pooperacyjnego
ROZCZEP PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
Problematyczne leczenie chirurgiczne. Pojawia się wypływ mleka z nozdrzy w trakcie ssania. Dochodzi do zachłystowego zapalenia płuc. Dokładniejsze badanie endoskopowe. Częściej występuje rozszczep podniebienia miękkiego. Zespolenie podniebienia miękkiego następuje od przodu do tyłu. Dostęp do podniebienia miękkiego po osteotomii spojenia żuchwy. Zabieg wykonuje się na koniu leżącym na grzbiecie.
Wykład 13 SEM II 08.01.2003r.
CHONDRITIS - zapalenie chrząstki, trzeba usunąć część chrząstki nalewkowatej.
VENTRICULECTOMIA - usunięcie bł śl z kieszonki bocznej
CHONDROPATIA - postępujący proces polegający na zniekształceniu wyrostka rożkowatego, mineralizacji i rozroście tk do światła. Często występuje martwica powodująca wytworzenie się przetok. W stanie zaawansowanym proces zap rozszerza się na tk otaczające doprowadzając do zniekształceń. Etiologia nieznana; uszkodzenie chrząstki przez ciała obce w pokarmie, nieprawidłowe wprowadzanie sondy, nieprawidłowe ułożenie chrząstek koni z dychawicą świszczącą. Najczęściej występuje jednostronnie. Świst krtaniowy i duszność wydechowa jako wynik nieprawidłowego odwodzenia chrząstek krtani.
Objawy: - świst
- nietolerancja na wysiłek; początkowo objawy związane z większym wysiłkiem. Gdy chrząstki zmienione są obustronnie występuje duża duszność.
- powikłania połykania
- zgrubienia przy zap chrząstek
- obecność przetok
- RTG zwapnienie chrząstek nalewkowatych
Rozpoznanie ostateczne na podstawie endoskopii (zgrubienie i skręcenie chrząstek i wyrostka rożkowatego; gdy obustronnie występuje zwężenie wejścia do krtani).
Leczenie: arytenoidectomia. Celem operacji jest umożliwienie odpowiedniego przepływu powietrza. Usuwa się nadmiar tk laserem. Chirurgia plastyczna.
Metody leczenia:
1. CORNICULOARYTENOIDECTOMIA typ 1 (totalna) - wycięcie wyrostka rożkowatego i całej chrząstki nalewkowatej.
2. typ 2 (subtotalna) - wycięcie wyrostka rowkowatego i chrząstki nalewkowatej z wyjątkiem wyrostka mięśniowego
3. typ 3 (częściowa) - usuwamy tylko chrząstkę
4. typ 4 - usuwamy chrząstkę nalewkowatą, ale bez wyrostka mięśniowego
5. usuwamy tylko lokalne rozrosty bez usuwania chrząstki
Po operacji 2x dziennie przemywać, 3-4 dnia usunąć rurkę z tchawicy.
Komplikacje: - zaburzenia oddychania
- zaburzenia połykania nadmierne rozszerzenie krtani powodującego kaszel w czasie przyjmowania pokarmu (stan średni), lub wypływ pokarmu przez nos (stan ciężki)
Rokowania: - ocena skuteczności operacji na podstawie czynności ukł oddechowego w czasie pracy konia.
- mniej korzystne gdy proces występuje obustronnie, zajmuje sąsiednie chrząstki i tkanki. Rozważyć wykonania stałej lub czasowej tracheotomii.
Dostępy chirurgiczne: 1. HYOVERTEBROTOMIA
Worki powietrzne - są to zachyłki trąbki słuchowej dolno bocznie uwypuklone. Pojemność do 400 ml.
- występują tylko u koniowatych
- granica rzutu: przednia 4-5 cm przed przednim brzegiem żuchwy, tylna wzdłuż linii łączącej koniec wyrostka przykłykciowego stawu żuchwowego, górna przylega do podstawy czaszki i stawu szczytowo-potylicznego
- przyśrodkowo obydwa zachyłki stykają się na wysokości lejcowatych chrząstek gnykowych
- przylegają do gruczołu przyuszniczego
- część kości rylcowatej dzieli worek na większą część przyśrodkową i mniejszą część boczną
15.01.03 wyk. 14
WORKI POWIETRZNE
Worki powietrzne podzielone są na dwie części przez wyr. Rylcowaty kości gnykowej. Część przyśrodkowa jest większa, a boczna mniejsza. Te 2 jamy worka powietrznego są ze sobą połączone.
Dostępy chirurgiczne:
pod żyłą językowo-twarzową. Budowa warstwowa: cięcie skóry i tk. podskórnej; powięź twarzowa z m. skórnym twarzy; ż. językowo- twarzowa; ścięgno mięśnia mostkowo- gnykowego i gruczołu przyusznego; gruczoł żuchwowy i mm. krtani; tętnica szyjna zewnętrzna, nerw językowo- gardłowy, nerw podjęzykowy; właściwy worek ( dolna część zachyłka trąbki słuchowej).
Dostęp w trójkącie Viborga: tworzy tylny brzeg gałęzi żuchwy, żyły językowo - twarzowej, ścięgno końcowe m. mostkowo - żuchwowego. Cięcie poziome lub pionowe. Nie nacinać przewodu wyprowadzającego gr. przyusznego. Dostęp do górnej części zachyłka w miejscu za tylną gałęzią żuchwy przednia krawędź kręgu. Cięcie 1 cm przed brzegiem skrzydła atlasu, a doogonowym brzegiem gruczołu przyuszniczego. Po przecięciu skóry i powięzi odciąga się gruczoł przyuszniczy do przodu i ukazuje się ściana worka powietrznego, który po uchwyceniu kleszczykami punktuje się. Jest to nie wystarczające do wyleczenia worka powietrznego. Gdy wejdziemy do jamy worka pod kontrola palca, żeby zapewnić odpływ z narządu punktatu wykonuje się drugie cięcie w trójkącie Viborga.
Badanie:
Choroby niespecyficzne zachyłku trąbki Eustachiusza mogą być wykryte w badaniu endoskopowym. Ropa lub krew mogą dostać się do worka przez otwór gardłowy. Badanie worka endoskopem i bezpośrednie w sedacji. Najlepsze endoskopy -giętkie i z możliwością pobrania materiału. W badaniu RTG wykrywamy poziom płynu w worku.
Choroby worków powietrznych;
Odma worków powietrznych/ tympania /zapalenie
Zwykle jednostronne u żrebiąt do 1 roku życia. Fałd błony śluzowej przy otworze gardłowym działa jak zastawka i powoduje gromadzenie się w worku powietrznym powietrza i płynu. Następuje poszerzenie okolicy przyuszniczej, niebolesny obrzęk. U źrebiąt nawet znaczny obrzęk nie powoduje znacznych zaburzeń i rosną one normalnie. U innych zwierząt są zaburzenia połykania, oddychania i zachłystowe zapalenie płuc.
Rozpoznanie: objawy + endoskopia + RTG
Leczenie: Wprowadzenie do ujścia kateteru i upuszczenie gazu, zabieg chir. z trójkata Viborga, poszerzenia ujścia gardłowego metodami laserowymi.
Rokowanie: pomyślne chyba że doszło do zaburzeń połykania i zachłystowego zap. Płuc.
Ropniak
Występuje w różnym wieku ale najczęściej u młodych źrebiąt.
Przyczyny: choroby górnych dróg oddechowych, infekcje bakterii z rodzaju streptococcus, zropienie i przerwanie ściany worka przez węzły chłonne pozagardłowe, leczenie miejscowe środkami drażniącymi, złamanie kości gnykowej, wrodzone przewężenie ujścia gardłowego worków powietrznych.
Objawy: przerywany wypływ ropny z nozdrzy, obrzęk przyusznicy, bolesność, głowa trzymana prosto, trudności w oddychaniu i połykaniu, możliwe porażenie gardła i krtani.
Rozpoznanie: endoskopowo ropa przy ujściu gardłowym; RTG na koniu stojącym - płyn w worku. Można pobrać materiał do badania mikrobiologicznego (trudności z interpretacją bo tam występuje mikroflora saprofityczna).
Leczenie:
Niechirurgiczne:
Wprowadzić do worka sondę ( kateter do cewnikowania psów). Wprowadza się ja pod kontrolą endoskopu i przyszyć do fałdu skrzydłowego worka. Worek płukać 7 - 10 dni roztworami środków antyseptycznych w dużych rozcieńczeniach( np.; H2O2). Podawać antybiotyk ogólnie i ewentualnie środki przeciwzapalne.
Chirurgiczne:
Otwarcie worków powietrznych, gdy są trudności oddechowe wykonać tracheostomię.
Grzybica
Występuje w różnym wieku i u różnych ras, brak predyspozycji. Głównie grzyby z rodzaju Aspergillus. Uszkodzenie worka polega na wytworzeniu błony dyfteroidalnej różnej grubości złożonej z martwej tkanki, bakterii i grzybni.
Objawy kliniczne:
krwawienie z nosa na skutek uszkodzenia naczyń przebiegających w podłożu worka powietrznego. Pojemność worka około 400 ml. Worek stopniowo wypełnia się krwią, a po przepełnieniu przelewa się ona nozdrzami.
Zaburzenia połykania związane z uszkodzeniem gałązek ruchowych nerwu X i IX ( językowo - gardłowego). Może dojść do zachłystowego zapalenia płuc i zespołu Hornera ( miosis, ptosis, enophtalmus) + wypływ łez.
Bolesność szyi, nienormalne ułożenie głowy, wrzody rogówki, ślepota, zaburzenia ruchowe, porażenie nerwu twarzowego i języka, zapalenie stawu szczytowo - potylicznego.
Rokowanie: najgorsza ze wszystkich chorób worków powietrznych
Rozpoznanie: badanie endoskopowe i krwotok z nosa.
Leczenie: niechirurgiczne: leki przeciwgrzybicze stosowane miejscowo i ogólnie. Bardzo trudno się leczy.
Chirurgiczne: Otwarcie i oczyszczenie worków. Przy krwotokach podwiązać naczynia lub wprowadzić kateter z balonem do tętnicy i napompować balon.
Rokowanie: Około 50% zwierząt pada przez wykrwawienie, można podwiązywać tętnice. Po wyleczeniu może pojawić się dychawica świszcząca i inne powikłania neurologiczne. Rekonwalescencja do 15 miesięcy.
Gdy choroba dotyczy obu worków powietrznych można nie otwierać z obu stron. Wprowadza się cewnik i uwypukla się worek i na cewniku przecina się błonę pośrodkową...
Gdy po przecięciu jest za dużo błony śluzowej worka można wyszyć ją do skóry, żeby otwór utrzymał się otwarty przez dłuższy czas ( przez kilka dni trzeba płukać worki). Można też wszyć dren i płukać przy pomocy drenu.