PRZEPUKLINY
To wypadnięcie trzewi przez otwór w ścianie brzucha pod skórę lub do jam sąsiadujących z jamą brzuszną. Także wypadnięcie innych tkanek przez otwory sąsiadujące w otaczającej je osłonce.P.MIĘŚNIOWA- wybrzuszenie się mięśnia przez szparę w pękniętej powięzi.P.PŁUCNA- wypadnięcie tk. Płucnej przez otwór w klatce piersiowej pod skórę. P.MAZIÓWKOWA- wybrzuszenie torebki maziowej, pochewki ścięgnistej przez otwory w powięzi. PP.BRZUSZNE- wypadnięcie trzewi w otoczce otrzewnowej (ale nie zawsze- przy p. urazowych nie ma otrzewnej, np. jelita bezpośrednio pod skórę). ELEMENTY SKŁADOWE PRZEPUKLINY1. BRAMA(WROTA)- utworzone przez warstwę mięśniową, różne rozmiary: szerokie wrota,wąskie i długie, wąskie i krótkie- pierścień.Mogą ją stanowić : otwory fizjologiczne- pierścień pępkowy, pachwinowy otwory nabyte- np. pęknięcie mm. brzucha2. WOREK PRZEPUKLINY- char. Struktury:ujście- tu wychodzą trzewia szyjka- to przewężenie worka trzon- część szeroka dno- najniżej położona część worka Jest worek zew. - skóra, tk. Podskórna i worek wew. - otrzewna. Worek wew. Może być zmieniony przez odczyny zapalne, zlepy, zrosty. 3. TREŚĆ- mogą nią być sieć, jelita, żołądek, śledziona, wątroba, pęcherz, macica, tłuszcz pępkowy, nadmierna ilość płynu otrzewnowego. Dlatego wyróżniamy: przepukliny sieciowe- epiplocele, jelitowe- enterocele, żołądkowe- gastrocele, pęcherzowe- cystocele, maciczne- hysterocele, wodne- hydrocele.P. RZEKOME(H.INTERSTITIALIS s.SPURIA) Otrzewna w miejscu bramy pęknięta, treść wydostaje się bezpośrednio do tk. Łącznej podskórnej. Brak worka wew. Zmiany takie określa się jako wypadnięcie- prolapsus. Wydostanie się trzewi z j. Brzusznej- eventratio. P.ZEWNĘTRZNE(H. EXTERNE)- treść na zewnątrz przez otwory ścianie brzucha, podział: *pępkowa- umbilicalis *pachwinowa- inguinalis *mosznowa- scrotalis *udowa- femoralis s. cruralis *krokowa- perinealis *brzuszna- ventralis s. abdominalis P. WEWNĘTRZNE- podział: *przeponowa- diaphragmatica *otworu sieciowego- foramini epiploici *rzestrzeni nerkowo- śledzionowej- spati lieno- renalis *sieciowa- omentalis *krezkowa- mezenterialis *więzadłowa- ligamentosa P. WOLNE(H. REPONIBILIS)- to takie, których treść można odprowadzić do j. ciała. P.UWIĘŻNIĘTE(H. INCARCERATIA)- treść jest uwiężnięta, zaciśnięta przez bramę przepuklinową. Uwięźnięcie wywołuje natychmiast reakcję bólową. Przez zablokowanie pasażu- wzdęcie jelit, zastój żylny. Ściana jelit jest sino- niebiesko- czerwona, obrzękła, przepuszczalna dla bakterii. Przy długotrwajacej- martwica. P.WRODZONE I NABYTE- przy niedostatecznym zamknięciu w okresie życia płodowego pierścienia pachwinowego. Zwierzę rodzi się z przepuklinami często w następstwie: normalnie dużego otworu lub wrodzonej słabości tk. Łącznej w określonych okolicach ściany brzusznej; wzroście ciśnienia wewnątrzbrzusznego przy oddawaniu kału, skokach, porodzie, szczekaniu. Są to wew. Predyspozycje do przepuklin. Urazy mech. Ściany brzusznej, przy silnym jej napięciu - pęknięcie mm. - powstają przepukliny urazowe. Także zaburzenia gojenia przy ropieniu ściany brzucha, nieodpowiedniej technice szycia, uszkodzeniu szwu, kaszlu mogą stanowić podstawę do wystąpienia przepuklin.OBJAWY KLINICZNE PRZEPUKLINY ZEW.- tworzą miękkie, niebolesne wybrzuszenia z różną zawartością; worek wew. Łatwo wymacać przez skórę, wielkość przepukliny zmienia się w zależności od perystaltyki i ciśnienia. Przez ucisk lub masaż można zreponować a końcami palców określić wielkość i kształt bramy przepukliny. Jeśli treścią są jelita- szmery jelitowe, odgłos bębenkowy. Jeśli są zrosty treści z workiem lub krawędzią bramy ( przy przep. pourazowych) nie można zreponować. PRZEPUKLINY UWIĘŹNIĘTE - bolesne, twarde, nieodprowadzalne. Leczenie operacyjne- po repozycji treści zamknięcie bramy lub zastosowanie plastyki- maksymalnie zwęża siębramę. PRZEPUKLINA PĘPKOWA Fajcz. Konie, bydło; fajcz. Wrodzone, predyspozycje dziedziczne. Przyczyna: niedostateczne zamknięcie zarodkowego pierścienia pępkowego. Nabyta powstaje na skutek wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej przy oddawaniu kału, przekarmieniu(tzw. Gorący brzuch) u szczeniąt, kwiku u prosiąt. OBJAWY obrzęk w okolicy pępka- miękki, kulisty, często łatwo odprowadzalny. U psów to głównie tłuszcz pępkowy i sieć; u bydła- pętle j. cienkiego, część trawieńca. RÓŻNICOWANIE: krwiak, ropień, guzy promienicze, nowotworowe, zmiany typu alergicznego, zmiany zapalne szczególnie u bydła. LECZENIE: operacyjne- uwalnia się najpierw worek wewnętrzny, otrzymujemy dostęp do bramy, podwiązujemy worek lub zakładamy szwy na brzegi bramy lub po wykonaniu nacięć odciążający powięź brzucha zakładamy siatki z tworzywa sztucznego, drutu. U dużych zwierząt po uwolnieniu worka wpuszczamy go do środka ( zapobiega to komplikacjom). Po repozycji założyć bandaże na dłuższy czas. Można stosować środki przyżegające ( przez podrażnienie powoduje zaciśnięcie pierścienia),rokowanie pomyślne. PRZEPUKLINA PACHWINOWA *gdy treść wejdzie częściowo do wyrostka pochwowego- pachwinowa *gdy aż do dna wyrostka pochwowego- mosznowa Najczęściej wrodzone, występują u samców, kastratów najczęściej u knurów rzadko u psów. Nabyte gdy dochodzi do pęknięcia w tej okolicy, nagły wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, zbyt szerokie ostium vaginale, zwierzę ciągnie zbyt duży ciężar, skoki przez przeszkody. To najczęściej przepukliny pachwinowe. Gdy są to mosznowe to: miękkie powiększenie worka mosznowego przy miękkim dość szerokim kanale. RÓŻNICOWANIE: hydrocele- wysięk w dystalnej części wyrostka pochwowego i okolicy jąder, hematocele, zapalenie jąder, zapalenie skóry mosznej, obrzęk pourazowy. OBJAWY KLINICZNE: w początkowym okresie przepuklina pachwinowa jest niezauważalna, dopiero gdy są zaburzenia w czynności przewodu pokarmowego- niedrożności, bóle kolkowe, szczudłowaty chód, odwiedzenie tylnych kończyn. Badanie tej okolicy jest utrudnione bo jest dużo podściółki tłuszczowej. Gdy duże przepukliny to mogą w niej być pętle jelit, pęcherz, czasem rogi macicy. LECZENIE: polega na repozycji treści przepukliny i trzebieniu na zakrytym jądrze. Trzebienie: jądro z wyrostkiem pochwowym odpreparowuje się, potem wyrostek maksymalnie wprowadza się w okolicę szczeliny pachwinowej, potem podwiązuje część naczyniową i mięśniową powrózka- szycie. U psów bez trzebienia można zaszyć szczeliną taśmami z powięzi. PRZEPUKLINA MOSZNOWA Po urazie dochodzi do pęknięcia wyrostka pochwowego w okolicy szyjki, wtedy pętle jelit mogą wciskać się do worka mosznowego pomiędzy wyrostek pochwowy a skórę. Fajcz. U knurków. Leczenie operacyjne w zależności od gatunku. *ogiery wałachy- znieczulenie ogólne, ułożenie na grzbiecie, odwiedzenie tylnych kończyn, próba odprowadzenia treści przepukliny. Inny sposób: rozcięcie szyjki wyrostka pochwowego. Używa się do tego noża guziczkowego prostego. To jest sposób Lewandowskiego. Nasępnie reponuje się treść, potem szyje szczelinę pachwinową. *Knury- pozycja grzbietowa, cięcie (wg Lewandowskiego) nad szczeliną pachwinową. Potem wydostaje się wyrostek pochwowy razem z jądrem, reponuje przez uniesienie jądra, skręcenie obwodowego odcinka do szczeliny pachwinowej, usunięcie i następnie podwiązanie ( podszycie). Następnie odcina się jądro w odległości 0,5 - 1 cm wraz z osłonkami, a kikut należy wszyć do szczeliny pachwinowej. *Psy - rzadko , postępowanie jak ogiery. PRZEPUKLINA UDOWA tu treść ( najcz. pętle jelit ) dostaje się do kanału udowego przez rozstęp naczyniowy ( tu okolice o zmniejszonej oporności ). Przyczyny: skoki przez przeszkody, pośliźnięcia, silne odwiedzenie kończyn tylnych; rzadko, prawie wyłącznie u koni. Brama - pierścień udowy między kością udową oraz więzadło pachwinowe. OBJAWY: sztywny chód, odwiedzenie kończyn, ostre stany bólowe, obrzęk okolicy przyśrodkowej uda w okolicy pachwinowej. LECZENIE: operacyjne. Potwierdzenie diagnozy w bad. rektalnym. PRZEPUKLINA KROCZOWA Często u starych psów samców. Brama - pęknięty m. Coccychtus medialis (przepona miedniczna ). Przyczyny: zaburzenia hormonalne - rozluźnienie mięśni okolicy dna miednicy; rzadziej nadmierne napięcia przy oddawaniu kału, przeroście prostaty. Rodzaj treści w zależności od miejsca przerwania mięśnia i lokalizacji w worku otrzewnowym; tłuszcz zaotrzewnowy - przerwanie przedniej części mięśnia; sieć, pętle jelit - przerwanie środkowej części mięśnia; wypadnięcie prostaty; zagięcie i wypadnięcie pęcherza moczowego; jednostronne przepukliny obok m. Zwieracza odbytu - przerwanie tylnej części mięśnia, u samic po ciężkich porodach. Brama przepuklinowa trudna do wymacania; badaniem per rectum można wybadać rozszerzenie prostnicy. Przy uwięźnięciu nadmiernie wypełnionego pęcherza - obrzęk sprężysty, bolesny a okolica zmieniona zapalnie. Przepukliny te mogą być jedno lub obustronne. RÓŻNICOWANIE:zachyłek odbytu nowotworowy, obrzęki zapalne w okolicy odbytu i krocza. LECZENIE: operacyjne zamknięcie bramy między: zwieraczem odbytu zew. a więzadłem sarco - tuberale, m. Coccygitus lateralis, dnem miednicy. Metoda Marsy - Musena - zszycie, nałożenie, naszycie płatów rozciętego mięśnia coccygitus lateralis. Mogą jednak nastąpić nawroty. Gdy dołącza się przerost prostaty - trzebienie. PRZEPUKLINA BRZUSZNA Przy przerwaniu powłok brzusznych po urazach, upadkach. Podział wg lokalizacji - p. w epigastricum, w linii białej, w okolicy przypępkowej, przy łuku żebrowym, w okolicy fałdu kolanowego lub słabizny. Dochodzi tu do pęknięcia ścięgna końcowego mięśnia prostego brzucha na kości łonowej. Najczęściej dochodzi do pęknięcia otrzewnej ściennej i wypadnięcia trzewi pod skórę. Mogą być komplikacjami pooperacyjnymi ( rozejście się blizny, zrostu). Objawy świeżych przepuklin- obrzęk ,krwiaki, po kilku dniach wymacalny obrzęk i treść.LECZENIE: operacyjne, ułożyć zwierzę zmienioną okolicą do góry, przygotować pole, przeciąć skórę (treść pod skórą), reponować. Dostęp i repozycja są łatwe, ale gdy po urazach jest pękniecie i wystają frędzle otrzewnej, wtedy zrastanie jest bardzo trudne. Jeśli jest taka sytuacja to operację dzielimy na dwa etapy:- najpierw ściągnięcie otrzewnej w dolnej jej części potem w górnej PRZEPUKLINA PRZEPONOWA To wypadnięcie treści z jamy brzusznej do jamy piersiowej. Brama wejścia - otwory nabyte, wrodzone. Przyczyna: trzy otwory w przeponie (otwór przełykowy, aorty, żyły czczej tylnej). Są niezupełnie zamknięte; wtedy przez nie może dojść do wypadnięcia treści. Występuje głównie u małych zwierząt, najczęstsza przyczyna to wypadki komunikacyjne, upadki z dużej wysokości, pokąsanie przez duże psy. U bydła: przyczyną są ciała obce. *Małe zwierzęta: w momencie powstania przepukliny nie dochodzi do uduszenia, powstaje zwykła odma jednostronna lub w przypadku uszkodzenia miąszu płucnego powstaje odma podskórna. Najczęstsze uszkodzenia są w części mięśniowej lub w okolicy przyczepu mięśni do ściany klatki piersiowej. Natomiast przepukliny wrodzone nie powstają nagle, nie ma zdecydowanych objawów i miejscem gdzie mogą się przemieszczać są otwory w przeponie. OBJAWY: duszność, niemożność szczekania (jeżeli przód wyżej to znaczna poprawa), podkasanie brzucha (sylwetka osy), obecność szmerów jelitowych na terenie klatki piersiowej, zaburzenia krążenia. ROZPOZNANIE: szmery jelitowe na terenie klatki piersiowej, duszność, RTG LECZENIE: tylko operacyjne; znieczulenie ogólne wziewne. Dojście do przepony najłatwiejsze od strony klatki piersiowej. Po przecięciu pmż zakładamy rozwieracz żebrowy Pinocheta. Po uwidocznieniu wrót przepukliny przemieszcza się jelita i narządy na teren jamy brzusznej i zakłada się szwy piętrowe. Jeśli wykonujemy operację z dostępu ze strony klatki piersiowej to najpierw szyje się otrzewną, mięśnie i opłucną. Po zaszyciu przepony zaszywa się klatkę piersiową, opłucną oddzielnie na szczycie wydechu. Następnie mięśnie - dwa szwy stabilizujące, rozsunięte; następnie wstawia się jeszcze cewnik w dolnym kącie rany. Podłącza się pompę próżniową i powoli usuwa się powietrze. Wtedy można usunąć cewnik i zacisnąć ostatni pozostawiony szew. Tak przebiega operacja jeśli mamy do dyspozycji aparat do sztucznego oddychania. Jeśli go nie posiadamy, to można wykonać operację od strony jamy brzusznej. Cięcie wzdłuż łuku żebrowego. Najczęściej przemieszczeniu ulegają jelita i część żołądka po stronie lewej, tu najczęściej ulega przerwaniu część mięśniowa przepony. Następnie reponuje się, zakłada szwy, najpierw na opłucną i na część mięśniową, w kącie zostawia się jeszcze wolne miejsce i znów w chwili maksymalnego wydechu zamyka się ostatni szew w przeponie. Postępowanie pooperacyjne jest takie same jak przy laparotomii.*BYDŁO: Przyczyny: okresowe zwiększeni ciśnienia w jamie brzusznej, przy ciężkich porodach, w czasie parć, jako następstwo urazowego zapalenia czepca. OBJAWY: niestrawność, wzdęcia na przemian z normalną pracą, zaburzenia trawienia, zanik apetytu, zanik przeżuwania. Objawem charakterystycznym dla przepukliny przeponowej są wymioty. ROZPOZNANIE: najczęściej dokonuje się laparotomii diagnostycznej. LECZENIE: *Gdy rozpoznanie - przepuklina to znieczulenie ogólne, ułożenie boczne lub grzbietowe. Rozcięcie powłok brzusznych w trójkącie, w połowie odległości między łukiem żebrowy a linią pośrodkową około 10 cm od chrząstki mieczykowatej mostka (cięcie przez wszystkie warstwy). Oddzielić czepiec, na wrota przepukliny, nałożyć szwy tak, aby obejmowały część ścięgnistą i nie przechodziły na stronę opłucną. *Gdy rozpoznanie - urazowe zapalenie czepca, to rumenotomia - usunięcie ciała obcego, skończyć rumenotomię a potem drugie cięcie w okolicy podżebrowej i likwidacja przepukliny. INNE PRZEPUKLINY WEWNĘTRZNE: WEWNĘTRZNE ZACIŚNIĘCIE JELITTo przemieszczenie jelit przez fizjologiczne lub nabyte otwory wewnątrz jamy brzucha lub zaciśnięcie pętli jelit przez naturalne lub powstałe w następstwie rozciągniętych zrostów więzadła. Może być niedrożność całkowita (ileus) lub częściowa. Są mniej lub bardziej nasilone objawy morzyskowe. Gdy niedokrwienie trwa powyżej 8 godz. - możliwa martwica. SRTANGULATIO DUCTUS SPERMATICA - głównie u wołów, tu pętle jelit mogą ulegać przemieszczeniu lub zasznurowaniu w szczelinie fałdu nasieniowego. PRZEPUKLINA SIECIOWA - tu pętle jelit przedostają się przez otwór Vinslowa (między prawą nerkę, żyłę doczaszkową główną a prawy płat wątroby) do przedsionka jamy sieciowej. U starych koni - zanik prawego płata wątroby i rozszerzenie otworu Vinslowa. OBJAWY - per rectum - odcinkowe wzdęcie jelita cienkiego LECZENIE: operacyjne, możliwie szybko, do 10 godz. od pierwszych objawów. PRZEPUKLINA SLEDZIONOWO - NERKOWA: u koni wyścigowych, przy zawieszeniu się okrężnicy wstępującej na więzadle śledzionowo - nerkowym. OBJAWY: nagromadzenie kału wokół okrężnicy, objawy morzyskowe. Per rectum - po stronie lewej stwierdza się ciągnącą się napiętą taśmę. LECZENIE: zachowawcze - efekt przy przemieszczeniu niewielkich odcinków jelit oraz częsciowym zaciśnięciu jelit między śledzioną a ścianę. PRZEPUKLINA JELITA CIENKIEGO: pętla jelita cienkiego przedostają się przez pęknięcie sieci dużej. Mogą powstawać samoistnie (upadki, porody). Objawy: niedrożność jelit. PRZEPUKLINY WIĘZADŁOWE: zaciśnięcie jelit cienkich w szczelinach więzadeł wewnątrzotrzewnowych (żołądkowo - śledzionowe, wątrobowo - żołądkowe, przemieszczenie więzadła szerokiego macicy). PRZEPUKLINY PSEUDOWIĘZADŁOWE: zasznurowanie przez powstałe patologicznie zrosty taśm łączno - tkankowych, określane jako więzadło nerkowe. Jako następstwo zrostów bliznowatych między sciany brzucha a trzewiami lub następstwo wewnątrzbrzusznych zranień, upadków. Operacji, inwazji pasożytów. LECZENIE: Laparotomia w linii białej; przy obumarciu ściany jelita - resekcja.