Wykład 1 SEM I 19.02.2002r.

Obrażenia zamknięte:

1. wstrząśnienie (commotio)

2. stłuczenie (contusio)

3. rozciągnięcie (distensio)

4. skręcenie (distorsio)

5. rozerwanie, przerwanie (ruptura)

Kształt i wielkość uszkodzonej tkanki zależy od siły i rodzaju urazu.

WSTRZĄŚNIENIE - następuje na skutek urazu działającego na dużą powierzchnię ciała, bez wyraźnych wyraźnych zewn. objawów. Może dotyczyć pewnych odc ciała, tkanek lun narządów.

Mimo braku widocznych uszkodzeń mogą wystąpić objawy. Zmiany w tkankach są natury fiz-chem.

W.miejscowe - podrażnienie nn miejscowych i zaburzenie czucia lub ruchu]

W.narządowe - mózgu (c. cerebri)

- rdzenia kręgowego (c. module spinali)

STŁUCZENIA - powstają podczas urazu na twardą powierzchnię, gdzie działająca siła przekracza elastyczność tkanki.

Zależy od tk., okolicy, czasu i siły działania urazu. Najbardziej wrażliwe są: tk.łączna, tłuszczowa, mózgowa, nerwowa, małe naczynia krwionośne i chłonne (najbardziej są narażone).

Formy stłuczenia: - odleżyny - powstają przy długim leżeniu w jednej pozycji

- martwica z ucisku - zgniecienie skóry i tk.podskórnej

Obrażenia zamknięte skóry, tk.podskórnej i śluzówek:

1. modzel

2. krwiak (hematoma)

3. limfiak, chłoniak (seroma)

4. rozdarcie (dilaceratio)

MODZEL - miejsce w którym śluzówka lub skóra przylega bezpośrednio do kości bez podściółki tkanek elastycznych.

Pod wpływem często powtarzających się stłuczeń rozwijają się bliznowate zwłóknienia skóry i tk podskórnej. Na skutek długotrwałego bodźca np. podłoża powstaje modzel. Modzel np. łokciowy jest to twardy, przesuwalny obrzęk tk podskórnej.

Leczenie: chirurgiczne. Tylko w takich miejscach, gdzie po usunięciu daje się łatwo naciągnąć skórę. Eliminacja twardego podłoża.

KRWIAK - krwawienie powodowane na skutek pęknięcia małych naczyń podskórnych, lub wylewy pod oddzielonym naskórkiem. Występuje niewielki ból. Jeśli ulega stłuczeniu luźna tk podskórna lub śluzowa, krew rozdziela tk i powstaje krwiak, który organizuje się szybko i może osiągnąć spore rozmiary (większe naczynia).

Krwiak tętniczy - z pękniętego większego naczynia, gdy krew faluje rytmicznie pod wpływem ciśnienia w tej jamie. Należy go jak najszybciej naciąć, a pękniętą tętnice podwiązać. Jeśli krwiak dotyczy żyły, wówczas krwiak ulega krzepnięciu i odkłada się włóknik, a po kilku dniach w zdrowej okolicy pojawia się ziarnina, która tworzy wał. Krew w ciągu 5-8 dni ulega znacznej resorpcji i nie wypełnia pierwotnie powstałej jamy i skóra jest luźna. Na miejsce resorbowanej krwi pojawia się tk ziarninowa, która wypełnia tą jamę. Ziarnina tk bliznowata = samowyleczenie (mogą powstać zniekształcenia).

Przy skrwawieniu w tk podskórnej powstaje gorący, bolesny obrzęk, który po kilku h osiąga znaczne rozmiary. Jest on chełboczący przy omacywaniu. Jest to proc miejscowy, może wystąpić nieznaczny wzrost temp tzw gorączka resorbcyjna, osowiałość i brak apetytu (dotyczy to początkowej fazy).

Leczenie: konieczne jest dokładne oczyszczenie skóry, aby nie dopuścić do wtórnego zakażenia. Przez pierwsze dni stosujemy leki ochładzające: - 3% płyn Burowa, leki p/bólowe, leki hamujące krwawienie (cyklonamina, wapń, wit K i C). Dalej dążymy do zwiększenie przekrwienia: śr rozgrzewające (po 2-3 dobach od urazu), ma to na celu stworzenie warunków do resorpcji wysięku, zniszczonych tk i powoduje zastąpienie ubytku nową tk.. W miejscu gdzie jest to możliwe należy założyć miękki opatrunek uciskowy (najczęściej na kończynach, a u małych także na klatce piersiowej). Opatrunek łagodzi ból, hamuje krwawienie, chroni przed urazami z zewn i przyśpiesza resorbcję. Po 1 tyg krwiak można naciąć. Nacina się go w najniższym miejscu, później usuwa się zgromadzony tam płyn, skrzepy i obumarłe tk (ale nie nacinamy za dużo aby nie powstał nowy!).

Krwiak może być zakażony. Wtedy takiego krwiaka leczy się jak ropień. Przecinamy w najniższym punkcie, płukamy go 1x dziennie i podajemy antybiotyk ogólnie. Nie należy dopuścić do tego, aby wykonany otwór szybko się zasklepił bo będzie gromadzić się tam ropa. Usuwanie płynu z krwiaka przez punkcję jest nieskuteczne, raczej wykonujemy cięcie.

LIMFIAK - podobny do krwiaka, jamę wypełnia limfa na skutek uszkodzenia naczynia limfatycznego z domieszką niewielkiej ilości krwi. Obrzęk powstaje powoli nawet kilka dni, od krwiaka różni się też tym, że naczynia limfatyczne nie zamykają się przez skrzep. Chłonka wydostaje się tak długo, aż wyrówna się ciśnienie w naczyniu z ciśnieniem w jamie.

Objawy: chełboczący obrzęk

Rozpoznanie: punkcja

Leczenie: przecinamy, zakładamy opatrunek (gdy jest to możliwe). Gdy nie ma możliwości założenia opatrunku uciskowego podajemy leki powodujące przekrwienie w celu pobudzenia ziarninowania. Nacięcie tylko przy tworzącej się martwicy skóry lub zakażeniu. Po przecięciu gojenie jest długie bo ciągle sączy się chłonka (na klinikach czasem pobiera się krew i w miejscu gdzie jest chłonka podaje się ją w celu wytworzenia krwiaka)

ROZDARCIE - w bardzo silnych i rozległych stłuczeniach, wpływ na miejscowe zmiany mają zaburzenia w odżywianiu w następstwie zaburzeń w ukrwieniu. Przy rozdarciu tk, komórki zostają oderwane od podłoża, a powstała jama wypełnia się nasiękającą krwią, papkowatą masą obumarłych kom. W odróżnieniu od krwiaka, w zdrowej tk powstaje duży odczyn z wysiękiem i wędrówką limfocytów do miejsca urazu. Zajęta tk zmienia się w ciągu kilku dni w żółtą, ropopodobną masę z obumarłymi kom.

Leczenie: chirurgiczne. Zniszczone tk usuwamy, jamę zdrenować aby zapobiec infekcji (płukanie i antybiotyk ogólnie).

Szczególny obraz kliniczny cechuje odmę pourazową. Powstaje przy uszkodzeniu dróg oddechowych. Powietrze przy wydechu zostaje wciśnięte między tk luźną okołotchawiczą. Powstaje bardzo bolesny, miękki, elastyczny, niewyraźnie oddzielony obrzęk o wypuku bębenkowym, który przy ucisku szeleści. Jeśli ten perforujący otwór jest duży odma może dotyczyć dużych odc ciała lub całego ciała.

Leczenie: tylko operacyjne. Polega na zszyciu miejsca perforującego (przy narkozie wziewnej). Najniebezpieczniejsza jest odma śródpiersiowa, która powoduje zastój w krążeniu żylnym. To osłabia prace serca i utrudnia oddychanie.

Obrażenia zamknięte mm i powięzi:

1. stłuczenie (contusio)

2. rozciągnięcie (distensio)

3. przerwanie (rupture)

STŁUCZENIE - o małej intensywności powoduje krwawe nacieki, bolesny obrzęk oraz zaburzenia czynności, różne zabarwienie skóry. Po stłuczeniu może być krwiak w mm, albo zmiażdżenie mm duże zaburzenia czynności, ból, obrzęk. Zejście jak przy stłuczeniach (ziarninowanie tk bliznowata, jeśli dobrze zarośnie wówczas funkcja mm będzie zachowana). Czasem w tk bliznowatej powstają zwapnienia i skostnienia.

Leczenie: jak przy stłuczeniu. Początkowo preparaty oziębiające, łagodzące ból, hamujące krwotoki, a po 2-3 dniach leki rozgrzewające. Można założyć opatrunek.

ROZCIĄGNIĘCIE I PRZERWANIE - wywołane jest tępymi urazami z zewn, spowodowane przez skurcze mm lub nadmierne rozciąganie. Powolne i równomierne napinanie powoduje rozciągnięcie, a nagłe gwałtowne napięcie powoduje przerwanie. Powstaje na skutek przekroczenia elastyczności tk.

Objawy: obrzęk, ból, zniesienie czynności w tym miejscu. Występuje jako zapalenie urazowe.

Leczenie: wyeliminowanie czynnika wywołującego, unieruchomienie i śr zwiększające przekrwienie. Tkanką zastępczą jest ziarnina, która ulega bliznowaceniu. Przywraca całkowicie czynności pierwotne. Przy znacznym rozciągnięciu, przerwaniu należy unieruchomić, bo dochodzi do przykurczu mm. Jeśli jest to możliwe unieruchomić też chore miejsca. Leczenie trwa od 2 tyg - kilka miesięcy. W rekonwalescencji nie należy zbyt wcześnie lub zbyt późno obciążać tego miejsca.

ZAMKNIĘTE ZERWANIE POWIĘZI - powstaje na skutek gwałtownego skurczu mm. Ma kształt wrzecionowatego otworu, przez niego mm mogą wydostać się na zewn.

Leczenie: samoistne.

Wykład 2 26.02.02

OBRAŻENIA ZAMKNIĘTE ŚCIĘGIEN I WIĘZADEŁ

1. Przerwanie całkowite

2. Przerwanie częściowe

3. Zapalenie pochewek ścięgnowych

1. surowicze

2. włóknikowe

3. ropne

4. z tworzeniem ropni

5. posokowate

6. po otwartym zranieniu i zakażeniu

7. po zakażeniach ogólnych

4. Zapalenie kaletek maziowych

1. surowicze i włóknikowe

2. ropne

3. z tworzeniem ropni

1. Przerwanie całkowite-zniszczona jest ciągłość anatomiczna, nienaturalna ruchomość szkieletu , miejscowo występuje obrzęk i ból

Przyczyna:

-wypadki komunikacyjne u małych zwierząt

-nadmierne obciążenie u dużych zwierząt

m i brzuśca. zginacza międzykostnego pośrodkowego (koń).

u psów przerwanie ścięgna Achillesa i zerwanie więzadeł krzyżowych kolana (przerwanie zdrowego więzadła przy nadmiernym obciążeniu lub przerwanie więzadła chorego przy bodźcach mniejszych niż fizjologiczne

Do odnowy przerwanych więzadeł nigdy nie dochodzi, a gojenie następuje za pomocą naprawy, powstaje bogata tkanka ziarninowa (z ościęgnej, która wypełnia lukę między kikutami ścięgnowymi, łączy je i zamienia się w tkankę bliznowatą gł z włókien kolagenowych.

Rokowanie przy zewn. pochewkach wewnątrzścięgnowych jest niepomyślna, bo tkanka ziarninowa pojawia się w niewystarczającej ilości, w tworzeniu ziarniny bierze tez udział pochewka ścięgnowa.

W obu przypadkach dochodzi do zaburzeń trwałych w czynności ścięgna. Często to połączenie jest niewystarczające lub nie dochodzi do niego w ogóle.

Leczenie polega na operacyjnym połączeniu więzadła i założeniu opatrunku usztywniającego. Często nawet operacyjnie połączenie nie warunkuje wzrostu.

Zerwanie więzadeł krzyżowych-brak możliwości zszycia, odtwarza się je z innych struktur np. powięzi.

2. Przerwanie ciągłości (naderwanie)

Obejmuje pojedyncze włókno ,pęczki lub większe odcinki przy czym ciągłość włókna makroskopowo jest zachowana. Włókna tracą napięcie, równoległe ułożenie i przybierają postać spirali .Naderwane włókna cofają się , a w ich miejsce powstają krwawe i surowicze nacieki, powstaje stan zapalny tkanki podporowej, a następnie zapalenie ścięgna. W okolicy przerwania powstaje zapalenie wytwórcze ze wzrostem ilości fibroblastów, wzrostem ilości włókien kolagenowych. Tkanka ta w budowie przypomina tkankę ziarninującą i wypełnia szpary. Następnie powstaje tkanka włóknista, nie posiada wytrzymałości zdrowego ścięgna. Anatomicznie i czynnościowo może nastąpić dobre wygojenie, powstaje guzowate zgrubienie.

Zapalenie ścięgna powstaje powoli na skutek ???????????? przy jednakowej eksploatacji zwierzęcia.

Predyspozycja:

-nieprawidłowa postawa

-zła kondycja

-słabe i wąskie ścięgna

objawy zapalenia są różne w zależności od czasu trwania i rozległości.

Ostre zapalenie ścięgna

Lokalne do rozlanego zgrubienie o konsystencji miększej niż tkanka, obrzęk może pokrywać zarysy ścięgna. Po kilku tygodniach ścięgno zarysowywuje się od otoczenia.

Przy naderwaniu kulawizna.

Przewlekłe zapalenie ścięgna

Przy powtarzalnych przeciążeniach włókien lub nie wyleczonych zapaleniach.

Zapalenie wytwórcze ościęgnej wewnętrznej i zewnętrznej powoduje zgrubienie i stwardnienie tkanki łącznej a ścięgno może ulec guzkowatemu wrzecionowatemu pogrubieniu. W miarę dopasowywania się tkanki zastępczej na obciążenie, ścięgno stają się twarde i bezbolesne, znacznie zgrubiałe i nie wraca do pierwotnego kształtu. Nigdy nie osiąga wytrzymałości i elastyczności tkanki zdrowej. Podobne obciążenie powoduję przykurcz ścięgna (skrócenie).

Leczenie ostrego zapalenia ścięgna

Założenie unieruchomienia ??? ból zmniejsza możliwość wylewu do tkanki, zmniejsza możliwość rozprzestrzeniania się wysięku w tkance zdrowej i chorej, środki zmniejszające ból, polewanie zimną wodą, przeciwzapalne, polewanie alkoholem, kortykosterydy, po 24h środki powodujące przekrwienie - powodują przyspieszenie resorbcji płynnych składników i wysięku. Sterydy - w pierwszej chwili działają p-zapalnie ale powodują opóźnienie gojenia.

W przypadku niezbyt rozległych poprawa po 2, 3 tygodniach, w przypadku rozległych poprawa trwa długo i ważna jest rekonwalescencja.

I. Zwierzę unieruchomić (box, klatka)

II. Rekonwalescencja w momencie gdy ustępuje kulawizna (powoli przeprowadzać zwierzę po krótkim odcinku, wzrost stopniowo)

Leczenie przewlekłego zapalenia

Środki rozgrzewające (maści, płyny) powodują wzrost przekrwienia, prowadzą do zapalenia wytwórczego, dalej jak przy postaci ostrej.

Leczenie jest długotrwałe, unieruchomienie, rekonwalescencja (gdy kulawizna w stępie jest prawie nie widoczna).

Gdy to leczenie nie jest skuteczne - to:

• kauteryzacja (przyżeganie)

• operacyjnie

ZAPALENIE TOREBEK ŚCIĘGNOWYCH

1. Zapalenie aseptyczne - po urazach (stłuczenia, rozciągnięcia, rozerwanie)

2.Zapalenie bakteryjne (po perforujących zranieniach, lub przez przejście zapalenia z sąsiednich tkanek)

3.Zapalenie surowicze (Tendo vaginistis serosa) najlżejsza, początkowa postać, początkowy proces dotyczy maziówki (przekrwienie i obrzęk zapalny). Wysięk zmniejsza lepkość mazi.

Objawy: uwypuklenie pochewki (wybrzuszenie), okolica niebolesna lub o niewielkiej bolesności. Od reakcji na ból zależy upośledzenie czynności.

Ostre surowicze zapalenie torebki może przejść w postać przewlekłą (wodniak = hydroma) - niebolesne lub o niewielkiej wrażliwości.

Obie te formy dają włóknikowe zapalenie pochewek ścięgnistych (fibroma tendovaginitis).

Pochewka staje się napięta i sprężysta, a obrzęk obejmuje tkankę łączną. Maź bursztynowa lub czerwona zawiera erytrocyty, granulocyty i włóknik.

Postać surowiczo - włóknikowa

• Chełbotanie przy omacywaniu.

• Konsystencja ciastowata.

• Bolesność przy omacywaniu i obciążeniu

• Trzeszczenie włóknika

• Nieznaczny wzrost temperatury

Oba te zapalenia leczy się podobnie:

• Przy ostrym:

• 24h środki oziębiające

• środki ogrzewające (wzrost przekrwienia i przyspieszenie procesów wytwórczych)

• środki przeciwzapalne

• Przy przewlekłych:

• Do pochewkowo kortykosterydy. Zabieg powtórzyć po 4-7 dniach.

• Postępowanie j.w.

• Unieruchomienie, opatrunek w miarę możliwości

• Wkłucia aseptyczne.

Ropne zapalenie.

Tendovaginitis purulenta.

Powstaje z postaci surowiczej lub włóknikowej, w błonie maziowej występuje przekrwienie, obrzęk zapalny i naciek granulocytarny. Tkanka luźna - otaczająca pochewkę jest przekrwiona z obrzękiem zapalnym. Okolica pochewki jest ciepła i zgrubiała. Zawartość pochewki jest żółto-mętna lub maziosto-śluzowa.

Objawy:

• bolesność zmienionej okolicy

• wzrost temperatury ciała

• zły stan ogólny

Przewlekłe zapalenie ropne - jest możliwe tworzenie się ropni w tkankach otaczających (tendovaginitis apostendosa). Leczenie - stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, stosować jeszcze 5 dni po obniżeniu temperatury ciała, miejscowo środki zwiększające przekrwienie, opatrunek unieruchamiający.

ŚCIĘGNO (tendo)

Twór zbudowany z włókien ścięgnowych, przebiegających równolegle i przybierających postać taśmy lub powrózka, o perłowym połysku. Ścięgno powstaje przez zespolenie się na granicy mięśnia włókienek łącznotkankowych, które otaczają poszczególne włókna i pęczki mięśniowe. Przyczep ścięgien do kości - włókna ścięgnowe przechodzą w warstwę zewnętrzną okostnej lub jako włókna wnikające (włókna sharpeya) przechodzą w głąb tkanki kostnej.

Urazy - ulega częściej zerwaniu część mięśniowa lub odpryśnie kawałek kości w miejscu przyczepu, niż przerwanie zostanie ścięgno.

Rozścięgno (aponeurosis) - część mięśniowa ścięgna rozpłaszczająca się w szeroką błonę.

Ścięgna i Rozścięgna:

• ubogie w naczynia krwionośne

• ubogie w zakończenia nerwowe

• przemiana materii znikoma - bardzo wolno się męczą

Kaletki maziowe (bursae synoviales) - mniejsze lub większe twory poduszeczkowate, zamknięte ze wszystkich stron, których ścianki zbudowane są podobnie do ścian torebek stawowych i wytwarzają płyn podobny do mazi stawowej. Przytwierdzone luźną tkanką łączną do miejsc w których mięsień lub jego ścięgno sąsiadują z kością.

Rodzaje kaletek:

1. kaletka maziowa podmięśniowa (b.s. submuscularis)

2. k. Maziowa podścięgnowa (b.s. subtendinea)

3. k. Maziowa podpowięziowa (b.s. subfascialis)

Pochewki maziowe ścięgien (vaginae synoviales tendineum) - zbudowane podobnie do kaletek, ale obejmują ścięgna ze wszystkich stron.

Błona maziowa pochewki (membrana synovialis) - blaszka trzewna obejmująca ścięgno i przy zdwojeniu = kreska ścięgna = meso tendineum, rozchodzi się na boki.

• blaszka ścienna - jama pochwki wypełniona cieczą maziową = płyn taki jak w kaletce

• blaszka trzewna - przytwierdza się do ościęgnej

Poprzez kreskę do ścięgna docierają naczynia i nerwy.

Pochewka od zewnątrz otoczona jest łączno tkankową błoną włóknistą = membrana fibrosa.

Pochewka przymocowana jest tkanką łączną, luźną. Pochewka powstaje w miejscu gdzie ścięgno narażone jest na uszkodzenia (ocieranie o okoliczne tkanki - nadgarstek). Mogą komunikować się z innymi kaletkami a te z jamami stawowymi (warunki dla przechodzenia stanów zapalnych).

Wykład 3 SEM I 5.03.2002r.

CD. Ad 3. ZAPALENIE POCHEWEK ŚCIĘGNISTYCH

Ad. d) Tendovaginitis apostematoza (z wytworzeniem ropni) - ropne zap obejmuje warstwę włóknistą, może doprowadzić do martwicy ściany i perforacji do pobliskich tk., zmienioną zap bł maziową zastępuje ziarnina z bł ropotwórczą. Zmiany te mogą się wygoić tylko na drodze naprawy.

Objawy: ból, rozległy ciepły obrzęk, napięta skóra, podwyższona temp, zaburzenia krążenia i pracy serca, stan ogólny jest bardzo zły. Objawy ostrego zap mijają same. Jeśli bł maziowa ziarninę to formuje się ropień. Wtedy obrzęk staje się twardy i cieplejszy od otoczenia, a ból słaby i ograniczony do pochewki maziowej, ale przy obciążeniu kończyny staje się bardzo silny. Temp tylko nieznacznie podwyższona, wraca apetyt do normy. Przy powstaniu bł ropotwórczej leczenie antybiotykami nie jest wskazane, bo nie osiąga się stężenia terapeutycznego. W tych przypadkach pochewkę należy nakłuć lub naciąć, przepłukać pł fiz i zastosować sączek. Wtedy można podać antyb ogólnie. Gdy zabieg chirurgiczny - jak najszybciej. Polega on na wycięciu martwych tk, resekcji ścięgna lub wykonaniu drenażu.

Ad. e) zapalenie posokowate pochewek ścięgnowych - powstaje na skutek zakażenia mieszanego bakt saprofitycznymi występującymi w org. Występuje jako konsekwencja zap surowiczych, włóknikowych lub ropnych. Występuje rzadko, powstaje wtórnie przy przejściu ropowicy gnilnej na pochewkę ścięgnową. Na pierwszy plan wysuwają się obj gnilnego zakażenia rany lub infekcji ogólnej. Nagle pojawia się obrzęk pochewek ścięgnowych, a od 3 dnia obfity wysięk o nieprzyjemnym zapachu, często z drobnymi pęcherzami gazu.

Leczenie: ogólne zastosowanie chemioterapeutyków, sondowanie pochewki ścięgnowej i miejscowo antyb o szerokim spektrum.

Ad. f) zapalenie pochewek ścięgnowych po otwartym zranieniu i zakażeniu - prowadzi do urazu maziówki i wypływie mazi wzrost jej produkcji co doprowadza do spadku jej lepkości, a to stwarza dobre warunki do rozwoju drobnoustrojów. Bezpośrednio po zranieniu rzadko występują ciężkie następstwa, gdyż część bakt jest wypłukiwana z rany z mazią, a pozostała część ginie na skutek mechanicznej obrony organizmu. Groźne jest zakaż wtórne. Występuje przy obciążeniu, bo wtedy część mazi wydostaje się na zewn, a przy baraku obciążenia zostaje wessana na skutek podciśnienia. Początkowo rana pochewki jest niebolesna lub mało bolesna. Ból narasta po kilku h na skutek zakaż.

Leczenie: jak najszybciej, zamknięcie rany pochewki ścięgnowej, ogólnie antyb oraz unieruchomienie pochewki. Należy zastosować śr powodujące przekrwienie i opatrunek ewentualnie opatrunek usztywniający. Jeśli rana jest zanieczyszczona oczyścić ją i zastosować antyb. Opatrunek zmieniamy co 6-9 dni.

Ad. g) zapalenie pochewek po zakażeniu ogólnym - występuje po ogólnym zakażeniu, dotyczy jednej lub wielu pochewek ścięgnowych. Do zakażenie dochodzi drogą krwi (na drodze przerzutów) np. różyca, zołzy, bruceloza (przy stanach posocznicy). Paciorkowce i gronkowce wywołują ropna zap, Salmonella, E.coli, Shigella zap surowiczo włóknikowe.

Leczenie: chemioterapia ewent leczenie miejscowe (gdy drobnoustroje zostaną w pochewce).

Ad.4. ZAPALENIE KALETEM MAZIOWYCH (inflammatio bursae mucosae)

Spadek tarcia pod mm i więzadłami, skórą. Ściana zbudowana jest z w-wy zewn włóknistej i wewn maziówki. Jama wypełniona jest mazią. Kaletka leżąca pod ścięgnem (ew z boku) bursa vaginalis. Zapalenia są podobne jak wyżej.

Ad. a) surowicze i włóknikowe zapalenie kaletki maziowej

- ostre - najczęściej na skutek urazów z zewn. w okolicy kaletki maziowej w wyniku odgniecenia podkową (leżenie), wodniak kaletki maziowej na guzie piętowym, u psów wodniak łokciowy i piętowy na skutek leżenia na twardym podłożu. Ulega znacznemu zwiększeniu na skutek zwiększonej produkcji mazi i wysięku surowiczego.

Objawy: wyraźne chełbotanie, wzrost temp skóry nad kaletką, trzeszczenie przy ugniataniu wysięku, wyraźna bolesność ustępująca po kilku dniach.

- przewlekłe - przy urazach powtarzających się, ból i wzrost temp skóry tylko przy ponownym urazie. Warunkiem gojenia się jest zawsze wczesne usunięcie przyczyny, unieruchomienie i odciążenie chorej okolicy. Nie jest to proste zwłaszcza u psów, jeśli chodzi o kaletkę łokciową.

Leczenie: operacyjne, usunięcie kaletki w całości. Na początku można leczyć poprzez unieruchomienie i śr rozgrzewające. Jeśli się wyeliminuje uraz to po 8-14 dniach ustępuje surowicze zap kaletki. Do kaletki można podawać glikokortykoidy.

Ad b) ropna zapalenie kaletki maziowej - rozwija się z surowiczego lub włóknikowego zap (punktak jest mętny, żółtawy, czasem śmietanowaty, silnie cuchnący).

Objawy: bolesność, podwyższenie ciepłoty skóry tej okolicy, powiększenie okolicznych ww.chłonnych, czynności ruchowe nieznacznie upośledzone, stan ogólny w normie. Jeśli ta kaletka łączy się z pochewką lub stawem, na plan pierwszy wysuwa się ropne zap pochewki lub stawu. W proc przewlekłym obj mogą znikać całkowicie lub w dużym stopniu. Jeśli nie usunie się przyczyny to kaletka ulega zwłóknieniu chirurgiczne usunięcie.

Ad. c) zapalenie kaletki maziowej z tworzeniem się ropy - zaczyna się od ropnego zap kaletki w postaci podostrej lub przewlekłej powstają ropnie. Martwiczo zmienioną śluzówkę zastępuje bł wytwórcza, która przechodzi na tk sąsiednie, aż do przebicia na zewn czyli zropienia.

Objawy: miejscowy, bolesny, rozlany obrzęk, który powoduje, że nie można odgraniczyć kaletki od zmienionej zap tk.

Leczenie: ogólnie chemioterapeutyki, miejscowo ostrożnie podawać śr zwiększające przekrwienie, ochrona kaletki przed urazami. W większości przypadków usunięcie chirurgiczne.

Jeśli w/w przypadki trwają do 24h stosować śr schładzające, >24h śr zwiększające przekrwienie. Gdy nie ma skutków leczenie chirurgiczne.

W Y K Ł A D 4 12.03.2002

OPARZENIA (combustio)

I st. - c. erythematosa

II st - c. bullosa

III st. - c. necroticus s. eschoratica

IV st. - c. carbonisatio

Podział według rozległości:

• małej rozległości 5%

• średniej rozległości 5-15 %

• dużej rozległości - powyżej 15 % - zagrożenie życia

Proporcjonalnie do rozległości i stopnia poparzenia ulega zniszczeniu:

• część krwinek czerwonych

• utrata płynów i białek - obrzęk (maksymalnie po 48h)

• wchłanianie produktów rozpadu własnych tkanek - zatrucia

I stopień.

Krótkotrwałe działanie niezbyt wysokiej temperatury. Objawy - wszystkie objawy zapalenia (ból, zaczerwienienie, obrzęk, upośledzenie funkcji, wzrost temperatury)

??? Z uszkodz. ??? = martwicą powierzchownych warstw skóry.

II stopień.

Po zadziałaniu wyższej temperatury lub dłuższym działaniu czynnika termicznego, wnikania go w głąb tkanek.

Objawy:

• martwica naskórka

• wysiękowe zapalenie skóry - na skutek wzrostu przepuszczalności naczyń w warstwie rozrodczej naskórka. Wytwarza się wysięk, po kilku godzinach powstają pęcherze umiejscowione śródnaskórkowo (ponad warstwą rozrodczą, która pozostaje nienaruszona) lub śródskórnie.

Przy braku drażnienia i zanieczyszczeniu rany ubytki w ciągu kilku dni pokrywa się nowym naskórkiem. Ból i obrzęk ustępują 4-5 dnia po oparzeniu.

Leczenie I-go i II-go stopnia

• zwilżenie miejsca oparzonego zimną wodą

• małe pęcherze resorbują się zawsze - duże 3ba naciąć lub nakłuć

• naskórkowa błona pęcherza zachowuje się jako natur. naskórek nowego miejsca

• aby nie dopuścić do zakażenia wszystko musi być aseptyczne

• w zależności od miejsca stosuję się osłonę z maści, sterylnej gazy.

III stopień.

Na skutek działania tem. 100°C i powyżej, lub niższej działającej dłuższy czas.

Zniszczeniu zupełnie ulega naskórek, głębsze warstwy (skóra, torebki włosa, gruczoły łojowe) ulegają częściowej martwicy koagulacyjnej. Krążenie w przyległych warstwach ulega przerwaniu, naczynia kurczą się, zakrzepy = niedotlenienie uszkodzonych termicznie tkanek i wtórnego powiększenia obszaru martwicy. Skóra jest sztywna i sucha, dookoła powstaje duży obrzęk, po kilku dniach powstaje proces demarkacji i usuwanie spalonych tkanek. Ubytek goi się przez ziarninowanie. Rana w tym okresie jest bardzo wrażliwa na zakażenie.

Leczenie:

• zimna woda lub 0.9% NaCl (jałowy i chłodny)

• osłonowo antybiotyki lub leczenie zakażenia

• usunąć martwe tkanki lub oddzielone od zdrowych za pomocą enzymów

• gdy na dużym obszarze - natychmiast amputacja

• tam gdzie to możliwe leczyć rany sposobem otwartym (powietrze sprzyja osuszeniu powierzchni i tworzeniu strupa)

• miejscowo preparaty do bezpośredniego zaopatrzenia miejsca zakażenia (roztwory azotanu srebra, parafina z ???, tanina) i zakładamy opatrunki miękkie i czyste.

• Zapewnienie spokoju - unieruchomienie, sprzyja procesowi odnowy i odbudowy i zapobiega tworzeniu się przerosłej blizny

IV stopień.

Przebiega ze zwęgleniem i martwicą głębiej leżących tkanek (powięzi, ścięgien, mięśni, kości)

Oparzenia o średniej i dużej rozległości

• zmiany miejscowe

• choroba oparzeniowa

• okres wstrząsu (ucieczka płynów pozakomórkowych do uszkodzonej skóry), to prowadzi do spadku objętości krwi krążącej i zmniejszenia objętości wyrzutowej serca, między 2 a 4 h po oparzeniu spadek objętości krwi krążącej wynosi 42-61%

Po pomyślnym okresie wstrząsu jest okres kataboliczny, wynik dalszej utraty wody przez uszkodzoną powierzchnię na drodze biernego parowania wody przez skórę, wzrost zużytkowania energii i hypermetabolizm.

Energia jest produkowana kosztem mobilizacji rezerw białkowych.

Objawy kliniczne to:

• wychudzenie, wyniszczenie

• zanik mięśni

• niedokrwistość, bezpośrednie niszczenie krwinek czerwonych i postępująca hemoliza

• zaburzenia w funkcji wątroby

• niewydolność oddechowa związana z niedodmą lub obrzękiem płuc i zmianami zakrzepowo - zatorowymi w płucach + zakażenie E. coli, Pseudomonas

• dysfunkcja układu immunologicznego

Okres anaboliczny - na skutek gojenia się rozległych ubytków skóry, jest to przerwanie choroby wyniszczającej.

Leczenie:

• Terapia płynami (per os, parenteralnie)

• Osocze

• Dekstran

• Przetoczenie krwi

• przy kwasicy podawanie dwuwęglanu sodu

• kontrola pracy nerek - l. Osmodiuretyczne

• leki przeciwhistaminowe

• glikokortykosterydy (hydrokortyzon zewn.)

• wyrównanie strat energetycznych (dostarczenie kalorii i białka)

• profilaktyka zakażeń (antybiotyki)

• profilaktyka przeciwtężcowa

ODMROŻENIA (congelatio)

Miejscowe działanie zimna na tkanki powoduje odmrożenia. Skutkiem działania zimna jest uszkodzenie naczyń a nie bezpośrednie uszkodzenie tkanek. Gwałtowne oziębienie, przy zetknięciu tkanki z silnie zamrożoną substancją (płynny AZOT - 170 st Cel., ciekłe powietrze - 140 st Cel lub ciekły CO2 - 110 st. Cel.) pozwala ??? zniknąć reakcji naczyniowej i gdy nie trwa zbyt długo nie powoduje uszkodzenia tkanki ??? . Zwierzęta z długą sierścią znoszą stopniowo działanie zimna. Zagrożenie wzrasta gdy zwierzęta są w lodowatej wodzie i bez ruchu.

Na rozmiar uszkodzeń miejscowych wpływa:

• kondycja

• zahartowanie zwierzęcia

• stosunek skóry do podskórnego podścieliska tłuszczu i ukrwienie tkanek

• sposób, czas trwania i natężenie działania zimna

Spadek temperatury przy wzroście wilgotności powietrza i wietrze ==>> nieodwracalne zmiany.

Występuj u:

• koni:

• napletek i prącie (zwłaszcza po Combelenie, po wypadnięciu prącia)

• moszna

• koronka kopyta

• bydło

• wymiana

• srom

• krocze

• cielęta

• racice

• świnie

• uszy

• ryj

• ogon

Klinicznie:

I st. C. Erythematosa - odwracalne, miejscowe zaburzenie krążenia, ogranicza się do skóry, która blednie na skutek skurczu naczyń i staje się nieczuła na dotyk. Po pewnym czasie naczynia rozszerzają się i występuje: zaczerwienienie, bolesność i obrzęk. Następnie w wyniku bezwładu naczyń zatamowaniu ulega odpływ krwi - zasinienie. Wkrótce po ogrzaniu dana okolica powraca do normy.

II st c. Bullosa - martwica powierzchownej warstwy naskórka i wysiękowe zapalenie skóry. Objawy:

• silny obrzęk

• pęcherze w obszarze zmienionej skóry i tkanki podskórnej

• mogą tworzyć się rozpadliny i owrzodzenia

• nabłonek obumiera

• pogrubienie śródbłonka i zwężenie światła naczyń

• niedotlenienie i nieodwracalne uszkodzenie obwodowego unerwienia

• bolesność i stała wrażliwość na zimno

• zanik skóry i czasem mięśni i zwłóknienie mięsni

Trwałym skutkiem może być szczególna wrażliwość na zimno

III st. c. necroticous s. Gangrenosa - martwica obejmuje całą grubość skóry z tworzeniem się strupów i obejmującą większą przestrzeń, nie obszar bezpośredniego działania zimna. Długotrwałe uszkodzenie krążenia i niedotlenienie w trakcie ogrzewania, gdy wzmagają się tkankowe oddychania ???

Leczenie II i III go st.

Zapewnienie tkanką podczas ogrzewania właściwej ilości tlenu

IV st. gradus - głęboka martwica, mogąca obejmować ??? kości.

Powstaje zgorzel sucha lub wilgotna, skóra jest obrzękła i czarna w wyniku krwawych podbiegnięć. Na granicy tkanek zdrowych - licznie ??? reakcja bólowa

Leczenie odmrożeń:

Aby zapobiec deficytowi O2 należy powoli ogrzać ciało od wewnątrz od wewnątrz i zewnątrz - ciepła woda 35 st. cel. - polewanie, zanurzanie, naświetlanie i podawanie ciepłych płynów, okrycie

• tlenoterapia

• krążenie usprawnić preparatami rozszerzającymi naczynia i wlewami niskocząsteczkowego dekstranu

niezbędne leczenie ran i martwicy tkanek w kierunku wtórnego gojenia ran przez ziarninowanie (zabezpieczenie opatrunkiem, antybiotyk, oczyszczenie po demarkacji, jałowe opatrunki)

WYKŁAD 5 19.03.2002

Kwasy i zasady przyżegają skórę, błony śluzowe, a niekiedy też głębsze warstwy.

Nasilenie i rozmiar uszkodzenia uwarunkowane są:

• stopniem dysocjacji substancji chemicznej

• stężeniem

• właściwościami rozpuszczalności tłuszczowców

Poważne uszkodzenia odpowiadają oparzeniom Iº, IIº, oraz IIIº .

KWASY:

a)o słabym stężeniu: - zaczerwienienie

- pęcherze

b) silnie stężone: -martwicę koagulacyjną

- suche strupy

ZASADY: powodują powstanie martwicy rozpływnej, tkanki przybierają konsystencję galaretowatą. Martwica sięga w głąb tkanek.

SOLE METALI CIĘŻKICH: (Cr, Al., Fe) - używane są do przyżegania oraz do tamowania krwawienia. W swoim działaniu powodują oddzielenie się zniszczonych tkanek, które następnie są traktowane przez organizm jako obce i odrzucane. Stymulują również nadmierny rozrost ziarniny. Powstaje blizna koloidalna, która kurcząc się upośledza działanie danego narządu.

LECZENIE:

Podstawowym działaniem jest zobojętnienie substancji drażniącej:

• kwasy - NaOH, tlenek magnezu, słabe roztwory mydła

• zasady - kwas octowy, ocet, sok cytrynowy, kwas cytrynowy

Ewentualnie można polać w celu rozcieńczenia substancji drażniącej. Głębsze zmiany leczymy podobnie jak oparzenia.

PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

zmiany szkodliwe w organizmie = porażenie= udar elektryczny

Najczęściej do porażeń dochodzi przy:

1. dotknięciu części urządzeń elektrycznych

2. uderzeniu piorunem

3. kontaktu z podłożem, przez które przepływa prąd

Skutki porażenia zależą od kilku czynników:

1. napięcia

2. natężenia

3. rodzaju (stały/ zmienny)

4. oporności skóry

5. drogi przepływu prądu

6. czasu przepływu prądu

Prąd zmienny o częstotliwości 50 Hz i natężeniu:

1. do 10 mA wywołuje ból

2. 10 -25 mA wywołuje silny ból i skurcze mięśni szkieletowych

3. 25 - 30 mA -zatrzymanie oddechu, migotanie komór i często zatrzymanie akcji serca

4. powyżej 3 mA dochodzi do oparzeń skóry oraz uszkodzeń głębszych warstw tkanek

Prąd stały ma słabsze działanie uszkadzające od prądu zmiennego. Dopiero, gdy natężenie prądu stałego jest 2x większe, to skutki jego działania są porównywane do tych wywoływanych przez prąd zmienny.

Prąd elektryczny koaguluje lub zwęgla skórę, pozostawiając ją jednak suchą i niebolesną. Najczęściej widoczne zmiany skórne są …………..w przeciwieństwie do rozległych zmian narządowych.

Prąd, który na swojej drodze nie pokonuje dużych (oporów?) prowadzi do powstania zmian zwyrodnieniowych w naczyniach krwionośnych, zakrzepicy, a po kilku dnach również martwicy. Podobne działanie jest wywierane w dobrze przewodzących prąd mięśniach. Powstają tu tzw. pasy zagęszczenia cieplnego.

Dla zwierząt poważne w skutkach są rażenia piorunem 100-400 kA, napięcie 20-25MV.Uderzenie pioruna stwarza zagrożenie bezpośrednie, ale również pośrednie, związane z tworzeniem się lejem napięcia w promieniu 30 m od miejsca rażenia. Niebezpieczeństwo stwarza również zetknięcie kończyn z powierzchnią, po której rozchodzi się prąd. Wyładowania atmosferyczne mogą spowodować pojawienie się na skórze śladów spalenia, które nazywane są znamionami pioruna. Ślady te przyjmują postacie figur błyskawicy.

Prąd w szczególny sposób działa na nerwy i mięśnie. Przy niewielkiej sile prądu powstają przykurcze, a w przypadku, gdy próg pobudliwości zostanie przekroczony kilkukrotnie dochodzi do bolesnych skurczy mięśni szkieletowych charakterze tężcowym krańcowych przypadkach, z powodu dużej siły skurczu mięśni działających antagonistycznie (prostowniki i zginacze)może dojść do złamań kości lub przerwania ścięgien.

Przepływ prądu przez mózg powoduje utratę świadomości.

Prąd wywołuje trwałe zmiany w akcji serca, włącznie z możliwością jej zatrzymania.

LECZENIE:

1. wyłączyć źródło prądu

2. przeprowadzić natychmiastową akcję reanimacyjną z masażem serca i sztucznym oddychaniem

3. podać płyny alkalizujące, aby przeciwdziałać rozwijającej się kwasicy oddechowej i metabolicznej

4. rozpocząć leczenie ran powstałych przy oparzeniu. Ponieważ przy porażeniu prądem mięśnie i inne tkanki położone głębiej są bardziej uszkodzone niż skóra, może istnieć potrzeba operacyjnego odsłonięcia porażonych tkanek w celu uniknięcia infekcji ropnych

5. leczenie objawowe

RANY (Vulnus)

RANA - jest widocznym przerwaniem anatomicznej ciągłości skóry. Może być wywołana:

1. czynnikami zewnętrznymi:

• urazy mechaniczne

• urazy chemiczne

• u. termiczne

• elektryczne

• promieniowanie X

• energia jądrowa

2. czynnikami wewnętrznymi

• działanie ostrych odłamów kostnych na tkanki miękkie

RANA Z UBYTKIEM -jest to obrażenie, w którym dochodzi do całkowitego oddzielenia pewnej części tkanek od ciała

OTARCIE (excoriatio) - uszkodzenie powierzchownych warstw skóry

ZADRAPANIE - wąskie, podłużne uszkodzenie skóry, zadane przez twarde przedmioty lub pazury

PODZIAŁ RAN

1. według sposobu powstania

1. operacyjne

2. przypadkowe

2. w zależności od topografii rany np.

1. warg

2. policzka

3. kończyn

3. w zależności od uszkodzeń tkanek lub narządów

1. skórne

2. mięśniowe

3. stawowe

4. języka

5. mózgu

6. gardła

4. w zależności od liczby uszkodzonych tkanek

• proste (jedna tkanka)

• złożone (kilka warstw tkanek)

w zależności od narażenia jam ciała

• przenikające

• nieprzenikające

• od sposobu gojenia

• krwawiące

• ziarninujące

• ropiejące - v. suppurativum

• od czasu, który minął od zadania rany

1. świeże - v. recens, do 12 h (36 h)

2. zakażone - v. infectum

• w zależ. od sposobu powstania i działającej siły wyróżniamy rany:

1. cięta - v. inciusum

2. miażdżona - v. conquassatum

3. darta - v. laceratum

4. rąbana - v. caesum

5. tłuczona - v. contusum

6. postrzałowa - v. sclopetarium

7. kąsana - v. morsum (łączy w sobie kilka rodzajów ran - darta, cięta, miażdżona, szarpana)

• w zależności od rodzaju uszkodzenia i obecności flory bakteryjnej gojenie może przebiegać na 2 sposoby:

1. rychłozrost ( sanatio per primam intentionem) - tak goją się rany niezanieczyszczone, z minimalnym uszkodzeniem tkanek, których przecięte powierzchnie ściśle do siebie przylegają np. ran chirurgiczna

2. ziarninowanie (sanatio per secundam intentionem) - rany zanieczyszczone -

v. contaminatum, gdy obecne jest ciało obce, oraz rany zakażone- v. septicum, również drobnoustroje

WYKŁAD 6 26.03.2002

Cechy charakterystyczne ran:

RANA CIĘTA - powstaje przy kontakcie z ostrym przedmiotem.

• gładkie powierzchnie i brzegi

• uraz nie obejmuje okolicznych tkanek

• silne krwawienie

RANA KŁUTA :

• mały przekrój

• rozległość wgłąb jest niewidoczna

• krwotok mały, bo kanał rany szybko się zasklepia, skleja

RANA MIAŻDŻONA- powstaje na skutek płasko i tępo działającej siły (kopnięcie kopytem, bodnięcie rogiem):

• brzegi nieregularne, postrzępione, zsiniałe

• powierzchnia poszarpana i nierówna

• w obrębie tkanek zmiażdżonych są przestrzenie, które szybko wypełniają się krwią (skrzepy) i miazgą rozpadłych komórek

• w ranie widać otarcia i obrzęk, który jest związany z krwawieniem

• znaczna bolesność

• często odrętwienie zmiażdżonych tkanek

W obrębie zmiażdżonej tkanki mięśniowej powstaje SYNDROM ZMIAŻDŻENIA (crush syndrom).Charakteryzuje się on:

1. początkowo miejscowymi zaburzeniami krążenia, które następnie prowadzą do powstania martwicy i zgorzeli

2. wypływem osocza z łożyska naczyniowego do tkanek. Jest to przyczyną zmniejszenia się objętości krwi krążącej, spadku ciśnienia krwi, może również wywołać objawy wstrząsu

3. gdy krążenie w zmiażdżonych tkankach powraca, krew przepływając przez nie porywa składniki zmiażdżonych tkanek (kreatyna, fosforany, mioglobina). Są one wychwytywane przez nerki, gdzie cześć przechodzi do moczu, z którym jest wydalana, a część odkłada się w kanalikach nerkowych i upośledza pracę kłębuszków. Dochodzi do ↓ wydzielania moczu lub nawet do anurii (anuria traumatica)

W około ⅔ przypadków, śmierć z objawami zatrucia następuje pod koniec pierwszego tygodnia.




LECZENIE ZESPOŁU:

1. wyrównanie objętości krwi krążącej (przetaczanie osocza)

2. zapobieganie niewydolności nerek przez dostarczanie płynów o odczynie alkalicznym (dwuwęglan sodu)

3. odciążenie ustroju od trującego wpływu rozpadających się tkanek →rozcięcie wszystkich przegród łącznotkankowych otaczających mięśnie

RANA DARTA - spowodowana jest rozciągnięciem tkanki ponad fizjologiczną granicę rozciągliwości. Zwykle na skutek tępego uderzenia skierowanego skośnie do powierzchni ciała.

• brzegi poszarpane, na pewnym odcinku zsiniałe z krwawymi podbiegnięciami

• obok miejsc o gładkiej powierzchni są miejsca poszarpane i popękane

• okolica przylegająca do rany jest ZAWSZE uszkodzona

RANA ZATRUTA - jest raną kąsaną, zadaną przez zwierzęta wydzielające jad (żmije, węże, osy, pszczoły, skorpiony).Zatrucie jadem żmii wywołuje:

• 
  wrażliwości ośrodka oddechowego

• duszność

• upośledzenie świadomości

• objawy miejscowe: bolesny obrzęk, zasinienie skóry, martwica skóry

Najbardziej wrażliwe na ukąszenie są:

• owce (giną po 2-8 h po ukąszeniu)

• konie i psy (od 12 h do kilku dni)

• 
  świnie i bydło wykazują mała wrażliwość

LECZENIE:

• szybko usunąć truciznę (wysysanie, przyżeganie zgłębnikiem, przypalanie 3- 5 % roztworem nadmanganianu potasu, wycięcie rany)

• założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia na ok. 2h. Ma to na celu zapobiegniecie rozprzestrzenianiu się trucizny

• oziębienie kończyny do temperatury 15 º C

• przy silnym obrzęku, należy go naciąć

• przy obrzęku gardła i krtani wykonać tracheotomię

• przy objawach ogólnych zatrucia wykonać wlewy i.v. z glukozy, hydrokortyzonu, amin katecholowych (działanie p/wstrząsowe, ciśnienia krwi)

• podać surowicę p/jadowi żmiji: u małych zwierząt 10 -30 ml

u dużych zwierząt 50-100 ml

JAD OWADÓW-wywołuje przejściowy, piekący obrzęk skóry i tkanki podskórnej. Bardzo wrażliwe na jad pszczół są konie(pobudzenie nerwowe, zapaść, zaburzenia oddechowe, śmierć w ciągu kilkunastu godzin - gdy zaatakowane przez rój). Przy mniejszej liczbie ukąszeń dochodzi do:

• zaburzeń ruchowych

• objawów morzyskowych

• temperatury do 40º C

• arytmia ♥

• miejscowe, gorące, bolesne, ciastowate obrzęki w sąsiedztwie rany, po kilku dniach znikają i powstają twarde guzki wielkości orzecha laskowego, które po kilku dniach ustępują

• 
  u koni i psów w miejscu użądlenia dochodzi do martwicy tkanek. Leczymy to jak zakażenie.

LECZENIE: Należy usunąć żądło, a przy objawach zatrucia zastosować leczenie objawowe:

• środki p/histaminowe

• s.c. adrenalina lub hydrokortyzonu

RANA KĄSANA - zaliczana jest do ran kłuto- dartych. Jest raną zakażoną i leczy się sposobem otwartym. Zawsze należy sprawdzić zgłębnikiem rozległość rany i wykonać przeciwotwory.

doczytać o ranie rąbanej, tłuczonej i postrzałowej

FAZY GOJENIA SIĘ RAN

1. FAZA WYSIĘKOWA -rozpoczyna się w chwili powstania rany, w ranie gojącej się, w warunkach sterylnych, bez powikłań. Etap ten trwa około 4 dni. Każde dalsze naruszenie tkanek jest bodźcem stymulującym i przedłużającym zapalenie.

Przerwanie ciągłości tkanek wyzwala reakcję obronną w postaci:

• skurczu naczyń w okolicy rany, które po kilku minutach rozszerzają się, zapoczątkowując zmiany wysiękowe

• wzrostu przepuszczalności naczyń

• miejscowego niedotlenienia

• ciśnienia CO₂ we krwi kwasica

Wraz z ucieczką płynów komórkowych krwi, z naczyń uwalniają się substancje czynne: enzymy krzepnięcia, (tromboplastyna, fibryna, trombina).

Lizosomalne enzymy hydrolityczne - substancje uwalniane z krwią:

1. kolagenaza - kolagen

2. hialuronidaza - kwas hialuronowy

3. dezoksyrybonukleaza - kwas DNA

4. rybonukleaza - RNA

5. fosfomonoesteraza i fosfoproteinofosfataza- ester fosforanowy

6. β -glikuronidaza i β-acetyloglikozamidaza - glikozaminoglikany

7. α - mannozydaza, protezy - proteiny

8. anylsulfatazy - aromatyczny ester siarczanowy

9. lipaza, fosfolipaza - lipidy

Krew krzepnie, a powstające w miejscu zranienia skrzepy zatykają naczynia krwionośne, tworząc naczynia czopujące. Włóknik i miazga rozpadłych komórek tworzą strup, który zamyka i osłania ranę przed wyschnięciem, zakażeniem i drażnieniem.

Kolejna grupa to substancje naczyniowoaktywne:

• proteza

• polipeptydy (bradykinina, kolidyna)

• aminy (histamina, 5 - hydroksytryptofan)

Substancje te powodują wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych, pogłębiaja kwasicę tkankową, obrzęk i procesy kataboliczne.

Ucieczce osocza z naczyń towarzyszy ucieczka komórek:

• granulocyty po 90 minutach są już w ranie, chronią przed zakażeniem po 48 h. Są nieodporne na odczyn kwaśny środowiska. Dostarczają przez to enzymy potrzebne do upłynnienia obumarłych tkanek.

• po 5h pojawiają się monocyty makrofagi oraz eozynofile. Makrofagi usuwają martwą tkankę dzięki działaniu enzymów lizosomalnych.







Wykład 8 SEM I 16.04.2002r.

ZABURZENIA KRZEPNIĘCIA

1. zaburzenia naczyniowe

2. zaburzenia płytkowe

3. zaburzenia czynnika krzepnięcia

4. zaburzenia o wieloczynnikowym podłożu

Objawy: epistaxis; krwawe wymioty; kał z domieszką krwi lub krwawy; hematuria; anemia; hypowolemia; objawy neurologiczne (krwawienia wewn czaszkowe, wewn rdzeniowe); intensywne krwawienia trudne do opanowanie przy podstawowych zabiegach chirurgicznych.

Ad. 1) Choroba kolagenu, niedobór wit C (utrudnione powstawanie połączenia płytkowo-naczyniowego).

Przyczyny: cukrzyca, nadczynność przytarczyc

Objawy: krwawienia z bł śl, objawy choroby podstawowej, bolesność kończyn, gorączka, polidypsja i poliuria.

Rozpoznanie: przedłużony czas krwawienia, test opaskowy (powstają wybroczyny), wywiad, EKG przy szkorbucie, bad hematologiczne, poziom hormonów.

Leczenie: leczenie choroby podstawowej (choroba kolagenu lub szkorbut), monitorowanie.

Pierwotne zaburzenia hemostazy: wybroczyny, krwawe podbiegnięcia, częste krwawienia z bł śl, wybroczyny oczne, rzadko występują krwawienia stawowe, rzadko powstają krwiaki, rzadki krwotoki do jamy ciała.

Wtórne zaburzenia hemostazy: b.rzadko wybroczyny, rzadko krwawienie z bł śl, krwawienia do jam stawowych, często krwiaki, często krwawienie do jam ciała (haemothorax, hemomediastineum, hemoperitoneum).

Zaburzenia hemostazy złożonej: wymieszane objawy w/w

Ad. 2) Zaburzenia związane z płytkami

1. jakościowe

2. ilościowe

Przyczyny: wrodzone i nabyte (trombocytopenia, idiomatyczne, alergie, leki-fenobutazon, fenobarbituran, chloramfenikol powodują spadek ilości płytek, toksyny, przyczyny nieimmunologiczne, nowotwory tk szpikowej i zaburzenia hormonalne).

1. wzrost ilości płytek przy zapaleniach przewlekłych i przy brucelozie

2. zaburzenia jakościowe przy chorobach nerek, wątroby, anemii, białaczce i chorobach wirusowych

Prawidłowo płytki łączą się z kolagenem; przy zaburzeniach krzepnięcia brak.

Różnicowo: wykluczyć zaburzenia naczyniowe

Badania dodatkowe: czas protrombinowy, test agregacji płytek (rzadko)

Leczenie: leczenie chorób podstawowych, przy wrodzonym spadku ilości płytek podawać sterydy, immunosupresyjne (cyklofosfamid), osocze z płytkami lub pełną krew, NIE STOSOWAĆ HEPARYNY, transfuzja 6-7 ml/kg m.c., próby krzyżowe.

Ad. 3) - hemofilia A (VIII czynnik krzepnięcia) związana z chromosomem X

- zaburzenia w czynniku IX i VI

- hemofilia B

HEMOFILIA A - występuje u wszystkich ras psów i mieszańców, heterozygot, przenoszą ją suki

Objawy: krwiaki, wynaczynienia w jamach ciała, kulawizny, zaburzenia w układzie oddechowym i pokarmowym. Występuje też w postaci subklinicznej.

Rozpoznanie: zbadać czynnik VIII metodą aktywacji

Leczenie: nie rozmnażać osobników, pacjent skrwawia się, można podać osocze z VIII czynnikiem lub samo osocze i desmopresynę. Eutanazja.

CHOROBA VON WILLENBRANDA - dotyczy dobermanów i owczarków niemieckich. Bardzo duże obrzęki pooperacyjne. Eliminować osobniki chore z hodowli. Występują 3 formy choroby.

Leczenie: desmopresyna i krew do transfuzji przy operacji. Czynnik Von Willenbranda nie zawsze jest aktywny, dlatego trzeba przed operacją podać desmopresynę, która zaktywuje czynnik.

HEMOFILIA B - spożycie śr trujących zawierających antykoagulanty, które zaburzają syntezę wit K. są to śr długo działające. Przy zatruciu należy określić czas podania trucizny (po wchłonięciu do krwiobiegu nie ma szans na przeżycie krwawienia do jam ciała wstrząs hypowolemiczny).

Rozpoznanie: bad RTG klatki piersiowej i brzucha

Leczenie: trudne, bo wit K ma długi okres aktywacji od wchłonięcia, podaje się b.duże dawki wit K przez 5-7 dni p.o., intensywnie a potem przez kilka tyg. Podać krew, śr uspokajające i osłaniające wątrobę.

DIC

CHOROBY WĄTROBY - tu następuje synteza białek i wszystkich czynników krzepnięcia krwi. Przy chorobach zaburzenia w krzepnięciu. Występują głównie u osobników starszych. Dochodzi do silnego krwawienia, a czasem skrwawienia.

Leczenie: leczenie choroby zasadniczej wątroby (regeneracja miąższu)

TRANSFUZJE KRWI - podanie pełnej krwi w celu zwiększenie utlenowania tkanek. Same krwinki bardzo szybko ulegają zniszczeniu. Wykonujemy głównie w anemii, spadku ilości krwi, hemolizie, przy leczeniu chorób zakaźnych, po urazach, gdy wskaźniki hematologiczne są złe.

Dawca powinien być zdrowy, duży (pies 20 kg), nie w ciąży, nie po zastrzykach hormonalnych, należy go poddać sedacji.

Badanie grup krwi: próba krzyżowa (krowa 12 grup, pies 7, kot 2). 70% transfuzji jest bez powikłań jako 1 transfuzja. Próba wstępna - podanie 0,2 ml krwi i obserwacja przez 10-15 min.

Dawca: 8% ciężaru m.c. to krew. Pobierać krew z żyły szyjnej, powoli, można pobrać do 20% krwi jednorazowo (do 10 l), przy wstrząsach przerywamy uzupełnianie niedoboru płynów. Podać śr wzmacniające, regenerujące i wit. Krew można przechowywać do 3-4 tyg w niskiej temp i w warunkach sterylnych. Krew pobieramy na antykoagulanty (heparyna, kw cytrynowy i dekstroza). W czasie transfuzji robić przerwy i podawać płyny. U koni można podać 20-40 ml/kg krwi/1h. WAŻNE - krew temp 37ºC.

Obliczanie ilości krwi potrzebnej do transfuzji:

Ilość potrzebnej krwi = pożądany Ht - Ht biorcy / Ht dawcy x 90 (u psa), 70 (u kota)

2,2 ml krwi/kg zwiększa Ht biorcy o ok. 1%

Komplikacje: zależą od warunków wykonywania transfuzji oraz biorcy i dawcy. Są to wstrząs, wstrząs toksyczny (gdy we krwi są bakterie), pokrzywka, drgawki, przy dużej ilości cytrynianu rośnie Ca zaburzenia pracy serca, gorączka, wymioty, zakażenia (Hemobortenelloza, Babesia, wirus zakaźnej anemii), bradykardia, arytmie (podać epinefrynę).

Przy transfuzji podaje się sterydy i pł fizjolog, nie podawać pł Ringera.

Wykład 9 SEM I 23.04.2002r

ROPNE ZAPALENIA SKÓRY, TK PODSKÓRNEJ I MIĘŚNI.

1. Ropne zakażenia skóry

1. krosta (postula)

2. zapalenie mieszka włosowego (folliculitis)

3. trądzik (acne)

4. czyrak (furunculus)

5. czyraczyca (furunculosis)

6. czyrak mnogi (carbunculus)

7. róża (erusipela)

2. Ropowica (flegmona)

3. Ropień (abscesuss)

4. Ropniak (empyemia)

5. Ropne zapalenie mięśni (miositis purulenta)

Ad. I. Z chwilą wniknięcia bakt ropotwórczych, w zależności od lokalizacji w głąb i wszerz powodują różne objawy:

1. krosta - pierwotny wykwit, mały, wypełniony ropą pęcherzyk w naskórku przy ujściu mieszka. Liszaj - podobny proces o większej powierzchni (impetigo). Wniknięcie bakt umożliwia otarcie, ukłucie. Wierzchołek krosty o wielkości od ziarna prosa do ziarna grochu, żółty otoczony czerwonym polem. Po rozerwaniu naskórka wypływa ropa, ubytek zamyka się bez blizny.

Leczenie: ochrona skóry i maści.

2. folliculitis - ropny stan zapalny mieszka, powstają krosty przy zakażeniach gronkowcami wokół włosa. Goi się w kilka dni, włos wypada.

3. Acne - obejmuje zap mieszka spowodowane zatkaniem jego otworu.

- trądzik krostowaty

- trądzik grudkowaty

- trądzik stwardnieniowy

Mieszek i gruczoły łojowe zawierają ropę, a po pęknięciu i wydaleniu ropy pozostają małe guzki. Przy ropnym zapaleniu gruczołów Molla i Meiboma powstaje jęczmień (hordeolum). Przy guzkowym zap gruczołu Meiboma powstaje gradówka (chalasia).

Przyczyny: tarcie uprzęży, niedobory żywieniowe, przewlekłe zap nerek, cukrzyca, dziegieć, oleje.

Leczenie: usunięcie przyczyny, śr dezynfekcyjne, przy postaci przewlekłej leczenie dermatologiczne.

4. furunculus - ostre zap mieszka, gruczołu łojowego i tk otaczającej. W następstwie nacieku zapalnego z przekrwieniem i wysiękiem, powstaje twardy, bolesny guz (orzech włoski). Tk podskórna pod wpływem toksyn bakt ulega upłynnieniu i powstaje nekrotyczne ognisko. Wokół tworzy się wał z ziarniny powodujący oddzielanie się obumarłej tk. Skóra w środku martwicy pęka, a po kilku dniach czop tk martwych może być usunięty w całości, a powstały kanał wypełnia się ziarniną i pozostaje jako punkcikowata blizna.

Leczenie: pojedyncze goją się pod opatrunkiem ochronnym + maść łagodząca ból. Przy większych kąpiele antyseptyczne + maści wzmagające przekrwienie. Nie wyciskać czyraka, ale ściąć nożyczkami uwypuklony wierzchołek. Wygojenie po 2-4 tyg, powstaje blizna + stosować antyb.

5. czyraczyca - występowanie wielu czyraków w różnych okolicach ciała lub rozlane rozprzestrzenianie się jednego czyraka na większe obszary skóry. Częste nawroty, długotrwały przebieg, oporność na leczenie. Występuje głównie u psów na grzbiecie nosa, w fałdach między palcami i w okolicach odbytu.

Zaawansowanie: ropnie, wysięk, wypadanie włosów, skóra pogrubiona, oddzielenie od otaczających tkanek, naskórek traci połączenie ze skórą, kanały ropne, aż do ropnego podminowania skóry, bolesność, wzrost temp, brak apetytu, śmierć na skutek zakażenia ogólnego.

Leczenie: chirurgiczne (operacje plastyczne) z wycięciem skóry, zszycie i opatrunek. Leczenie kombinacyjne (chirurgiczne + farmakologiczne), dezynfekcja, autoszczepionki, preparaty odpornościowe.

6. czyrak mnogi - większa ilość czyraków na niewielkiej przestrzeni. Występuje ból, obrzęk i rozpad tkanek.

Leczenie: jak wyżej.

7. róża - zakażenie skóry lub bł śl bakt ropotwórczymi, które na drodze uszkodzonej skóry wnikają do przestrzeni chłonnych i tam się rozmnażają. Występuje podwyższona temp i znaczne zaburzenia stanu ogólnego, jasno-czerwony do ciemno-czerwonego obrzęk w bramie wejścia, zmienione tkanki wyraźnie oddzielone od otoczenia, powstają pęcherze, krosty, martwica, zap okolicznych naczyń i ww. chłonnych. Możemy wyróżnić: różę pęcherzykową, ropowiczą i zgorzelinową.

Leczenie: chemioterapia, objawy ustępują po2-3 dniach, antyb przez 10 dni.

Ad. II Ropowica - często występuje, powstaje po pogryzieniach, gdy jest mała brama wejścia i gdy szybko się zamknie. Dochodzi do zap naczyń chłonnych i tk łącznej przez bakt ropne lub gnilne. Wyróżniamy: ropowicę surowiczą, ropną i gnilną. Postać martwicza i gnilna wywoływane są przez florę mieszaną. W zależności od miejsca wyróżniamy: podskórną, podpowięziową i międzymięśniową. Wg rozlania się wyróżniamy: ograniczoną i rozlaną. Miejsca pierwotnego zakażenia są to małe, niezauważalne rany, często nieleczone. Są zakażeniem przyrannym, warunkiem powstania jest zakażenia podskórne.

Zmiany: galaretowate, żółto-czerwone obrzęki tk łącznej, której przestrzenie wypełnia wysięk (pod ciśnieniem), regionalne ww. chłonne są powiększone i bolesne. Przy szybkim rozprzestrzenianiu się procesu dochodzi do martwicy tk podskórnej, ścięgien i mm.

Ropowica aseptyczna jest martwicą tk po inj śr drażniącego (niektóre prep Ca), po 24-48h nacieczona tk ulega martwicy, wysięk surowiczy zamienia się w cuchnący + pęcherzyki gazu ropowica gazowa.

Objawy: podwyższone CTO, osowiałość, poty, brak apetytu. Oprócz rozpadu tk i resorpcji toksyn dochodzi do oddzielenie skóry od naczyń krwionośnych. Okolica chora jest wrażliwa na ucisk, o miękkiej, ciastowatej konsystencji. Proces na kończynach doprowadza do kulawizny.

Leczenia: ogólnie antyb + zabiegi poprawiające stan układu sercowo naczyniowego. Miejscowo opatrunek rany, doprowadzenie do przekrwienia czynnego (poduszka elektryczna), maść jodowa lub kamforowa, założyć opatrunek zapobiegający dalszemu drażnieniu, nacięcia konieczne przy ropowicy (sączkowanie).

Ad. II Ropień - nagromadzenie ropy w tk spowodowane rozpadem tej tk z wytworzeniem jam, które w stanie końcowym oddziela od otoczenia wał ziarninowy (tk ta zawiera kom wytwarzające włóknik, limfocyty) tworzy błonę ropnia co zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się procesu i wydziela składniki humoralne. W-wę wewn bł nazywa się bł ropotwórczą. Ropień rozwija się przy ranach zakażonych na skutek braku odpływu wysięku lub na skutek dostania się bakterii droga hematogenną lub przy uszkodzeniach ciałami obcymi. Powstaje uwypuklenie skóry, jest napięta, błyszcząca, włos nastroszony i wypada. Ropień wypełniony jest żółtym płynem, otoczony niebiesko-czerwonym obrzękiem i pęka.

Objawy: podwyższona temp, okolica bolesna i objawy ogólne. Po usunięciu ropy obj ustępują.

Wyróżniamy: - ropień zimny bez objawów zapalnych, jego gruba torebka nie rozpada się

- ropień aseptyczny, rozpad tk poprzez drażniące działanie leków

- ropień swoisty, przy promienicy, nosaciźnie, gruźlicy

Leczenie: nacięcie i drenaż. NIE ZSZYWAĆ !!! można wyciąć razem z torebką, jeśli to możliwe i wtedy zaszyć. Sprawdzić jamę czy są kieszenie, ciała obce, przetoki. Przepłukać śr dezynfekcyjnym.

Gojenie- wypełnienie jamy ropnia ziarniną.

Ad. IV Ropniak - nagromadzenie ropy w naturalnych jamach (zatoki i stawy), powstaje w przebiegu ropnego zapalenia bł śl naturalnych jam ciała, odprowadzenie ropy na zewn nie jest możliwe, czasem robi się przetokę. Jamę płukać roztworami chemioterapeutyków.

Ad. V Ropne zapalenie mięśni

- śródmięśniowe

- surowicze

- surowiczo - włóknikowe

- …………………………

Obejmuje tk mm, śródmięśniowe, międzymięśniowe w następstwie zakażenia bakt ropnymi lub gnilnymi, po przejściu zap z okolicznych tk występuje bolesny, twardy obrzęk, zaburzenia czynności mm, poniżej powstaje obrzęk opadowy, niebolesny i niegorący. Obumarłe tk zastępuje tk ziarninowa i tk bliznowata.

Leczenie: tak jak ropnie i ropowice. Po głębokim nacięciu wzdłuż włókien mm umożliwić odpływ ropy.

Wykład 12 21-05-02

Przepukliny różnicuje się w zależności od treści jak też od położenia wrót przepukliny i stosunku treści do tych wrót np.jelita, sieć, żołądek.

Uwzględniając położenie wrót przepukliny wyróżniamy

-pępkową

-pachwinową

-udową

-kroczową

-przeponową

-brzuszną wewnętrzną u bydła

przestrzeń anatomiczna typ przepukliny

brzuszna dogłowowa pępkowa, urazowa, chirurgiczna

brzuszna doogonowa pachwinowe, mosznowe, udowe

przeponowa pourazowa śródpiersiowa, wpustowa

okolica kroczowa ....

O wolnej przepuklinie mówi się gdy treść pozwala odprowadzić się do jamy brzusznej. Jeśli się nie da to mówimy o przepuklinie nieodprowadzalnej, na skutek uwięźnięcia treści powstaje przepuklina uwięzła.

W przepuklinie wyróżnia się następujące części składowe:

-wrota przepukliny-otwór przez który wydostają się trzewia np. otwór pępkowy czy kanał pachwinowy

-pierścień przepukliny w postaci pogrubionego brzegu ograniczającego brzeg pępowiny

-worek przepukliny utworzony przez skórę i pogrubioną tkankę podskórną oraz otrzewną.

Zwykle różnicuje się dwie jego części szyjkę i dno

-treść przepukliny składająca się z sieci, jelit, rzadziej z żołądka, wątroby, śledziony, macicy i tzw płynu przepuklinowego

Na ogół przyczyną przepuklin mogą być wrodzone nieprawidłowości i urazy np. nienormalnie szeroki pierścień pachwinowy.

Przepukliny mogą powstawać w przypadku wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, przy kaszlu, szczekaniu. U dużych zwierząt, głównie krów, kopnięciu kopytem, uderzeniu rogiem, a u małych zw. Wypadki komunikacyjne.

Objawy kliniczne przy przepuklinie zewnętrznej pojawiają się w postaci niewielkiego, niebolesnego uwypuklenia, które w czasie wysiłku może się powiększyć, a powstałe deformacje mogą się zmniejszać lub zwiększać. Przy osłuchiwaniu takich miejsc udaje się usłyszeć szmery jelitowe, a opukując stwierdzamy bębenkowy odgłos.

U ogierów przy morzyskach trzeba brać pod uwagę czy nie ma przepukliny.

Przepuklina przeponowa-najczęściej po wypadku, pies siada, aby mógł lepiej oddychać, bolesność i męczenie przy schodzeniu po schodach. Nieoperowane w krótkim czasie prowadzi do śmierci.

Rozpoznanie -RTG

Zabieg:

Zwierzę musi być zaintubowane. Często robi się w linii białej i przenosi się przez otwór przepony wątrobę do jamy brzusznej. Na max rozdętych płucach zakładamy szew.

Przepuklina pourazowa brzuszna

Na skutek pogryzienia dochodzi do rozerwania mięśni. Treść przechodzi między mięśnie ale skóra jest nienaruszona!

Wymaga natychmiastowej interwencji gdyż może dojść do zapalenia otrzewnej. Intubowanie!

Otwieramy delikatnie fałd skóry bo pod nim mogą być jelita. Sprawdzamy czy nie są uszkodzone. Oczyszczamy, płuczemy, zakładamy sączek w jamie brzusznej. Zaszywamy otrzewną, mięśnie , usuwamy jak najwięcej uszkodzonych mięsni. 7-9 dni antybiotyk.

Przepuklina pępkowa

Często występuje u psów. Znieczulamy psa, nacinamy worek przepuklinowy, odprowadzamy treść, zaszywamy.

Przepuklina pachwinowa

Na skutek ciąży mnogiej, wysiłku dochodzi do uwypuklenia. Nacinamy wzdłuż worka przepuklinowego, dochodzimy pod sutek, uwidacznia się treść.....albo worek, skręcamy go i cały ucieka do kanału pachwinowego. Zakładamy szwy.

Przepuklina mosznowa

Usuwamy jądro, zaszywamy i po przepuklinie;)

Przepuklina kroczowa

Charakteryzuje się uwypukleniem po jednej albo obu stronach odbytu. Często zawartość tej przepukliny stanowi pęcherz. Często występuje u samców gdzie przerost prostaty, przy objawach częstych zaparć dochodzi do rozluźnienia mięśni, rozstąpienia i część prostaty zachodzi do tego zachyłku.

Operacja-jak jest obustronna najpierw robi się jedną stronę, a za miesiąc drugą.3 cm od odbytu delikatnie, jeśli jest przetoka to punktujemy, odprowadzamy mocz, wypróżniamy go. Na te mięśnie zakładamy szew, aby ściągnąć te mięśnie. Szyjemy szwem kapciuchowym......i zakładamy dwa piętra szwów. Lekka dieta.

---