11

Zasady przetaczania krwi

V rok wydz. lekarski

Materiafy do cwiczeri 2000

opracowata drn.przyr. Apolonia Rybczyriska

Katedra i Zaktad Biochemii Klinicznej Akademia Medyczna w Gdahsku

BADANIA

RUTYNOWE

TRANSFUZJOLOGICZNEJ SZPITALI

Z ZAKRESU SEROLOGII

WYKONYWANE W PRACOWNiACH

Badania u chorych:

• okreslenie grup krwi ukladu ABO i antygenu D z ukladu Rh

• przegladowe badanie w kierunku obecnosci alloprzeciwcial
  odpornosciowych

• proba zgodnosci krwi

• badanie w kierunku wykrycia autoprzeciwcial

Badania u kobiet w cia^zy:

- okreslenie grup krwi ABO i antygenu D z ukfadu Rh

- przegladowe badanie w kierunku obecnosci alloprzeciwcia!
odpornosciowych

BADANIA WYKONYWANE NA SPECJALNE ZLECENIE

• badanie fenotypu Rh, antygenu K lub innych antygenow u osob
  juz uodpornionych oraz u osob, u ktorych zapobiega si§
  alloimmunizacji

• identyfikacja nieregularnych przeciwciaJ

• badania w konflikcie serologicznym mi^dzy matka^a plodem

BADANIA PODSTAWOWE- ZLECANE PRZEZ LEKARZA RODZINNEGO

- grupa krwi (okreslenie antygenow i przeciwciat uktadu ABO, antygenu D z ukiadu Rh oraz przeglqdowe badanie przeciwcia} odpornosciowych)

ZASADY PRZETACZANIA KRWI

GEL samodzielne okreslenie regul post^powania zmierzajqcego do leczenia krwiaj"

I. Czesc laboratorvina

A. Badania serologiczne

• eel badah serologicznych

• zakres badah serologicznych

• stopien zgodnosci immunologicznej dawcy i biorcy krwi

• konsekwencje niezamierzone transfuzji

B. Dane o pacjencie przed wykonaniem proby zgodnosci serologicznej
(proby

krzyzowej)

• nazwisko i imi§

• wiek

• grupa krwi i Rh

• wskazania do transfuzji

• wczesniejsze transfuzje, ciqze

• obecnosc przeciwcial odpornosciowych

C. Wynik proby zgodnosci serologicznej

• tresc

• czas waznosci

II. Czgsc pozalaboratorvina

A. Zasady postepowania przed rozpocz^ciem przetoczenia

• identyfikacja i dokumentacja biorcy

• wynik proby krzyzowej

• dokumentacja dawcy (etykieta preparatu krwi)

• ocena makroskopowa preparatu

B. Wczesne powiktania poprzetoczeniowe
Omowienie 7 przypadkow. Dyskusja przyczyn.

C. Pozne powiklania poprzetoczeniowe
Omowienie 2 przypadkow. Dyskusja przyczyn.

D. Post^powanie wyjasniaja^ce w przypadku wystapienia powiktah
poprzetoczeniowych.

* Obowiazuje przygotowanie teoretyczne w oparciu o "Biochemie. Kliniczna^"- S. Angielski, M. Dominiczak 1996 oraz "Transfuzjologi§ WspcrtczesnaJ' W. Rudowski, R. Pawelski, PZWL

* Po zapoznaniu si^.z trescia^ kolejnych przypadkow nalezy:

okreslic przyczyn§ wystapienia powiklania ze szczegolnym uwzgl^dnieniem

punktow podanych pod opisem przypadku - podac zasady postepowania pozwalajqce uniknqc opisanej sytuacji

* Na zakohczenie seminarium samodzielnie sformulowac schemat
postepowania

zmierzajapego do leczenia krwia.

ad II. B. Wczesne powiklania poprzetoczeniowe

1. Dziecko, 3 miesiape, grupa krwi 0 Rh(-). Zamowiono do przetoczenia krew grupy AB Rh(-). Wykonana proba krzyzowa zgodna. Dziecko otrzymalo obcogrupowa^ krew bez objawow wstrzqsu. Pomylke. stwierdzono po przetoczeniu krwi.

1. Dane o pacjencie przed wykonaniem proby krzyzowej

- grupa krwi i Rh

2. Wynik proby krzyzowej, metoda wykonania badania

3. Zasady poste,powania przed rozpocze.ciem przetoczenia

• prawidJowa identyfikacja biorcy krwi

• dokumentacja dawcy krwi

2. Pacjentowi lat 48, z oddziatu chirurgii, oznaczono w laboratorium grup§ krwi: A Rh(+). Po poludniu, z powodu nagtego krwawienia, zlecono wykonanie proby zgodnosci dla 2 jednostek ME (masy erytrocytarnej) jednoimiennej. Z powodu problemow technicznych z pobraniem krwi z zyty, wykonano prob? krzyzowa^ z tej samej probki krwi, z ktorej rano wykonano oznaczenie grupy krwi. Wydano do przetoczenia krew na podstawie zgodnego wyniku proby krzyzowej. Po przetoczeniu okolo 30 ml krwi wystapily objawy wstrzqsu poprzetoczeniowego. Transfuzj§ przerwano. Wykonane badania kontrolne stwierdzily przetoczenie krwi obcogrupowej poniewaz, jak wykazaly badania kontrolne, pacjent mial grup§ krwi: 0 Rh(r). Kontrola wydanych wynikow grup krwi wykazafa niewtasciwe oznakowarrie-pobranych probek krwi.

1. Zasady pobierania krwi na badania serologiczne

2. Zasady post^powania przed rozpocz^ciem przetoczenia

• identyfikacja i dokumentacja biorcy krwi

• dokumentacja dawcy krwi

S.Jakie przeciwciafa odpornosciowe moze wytworzyc biorca krwi?

3. Dwoje dzieci: lat 2 i 1 rok, przebywajqce na oddziale chirurgii z powodu oparzeri I i II stopnia, po oznaczeniu grup krwi: O Rh+ i B Rh+ oraz po wykonaniu prob krzyzowych, otrzymaly obcogrupowa, krew. Dziecku z grupa^ B Rh+ przetoczono krew dawcy O Rh+ bez objawow wstrzqsu. Natomiast u dziecka 0 Rh+, po podaniu okolo 20 ml krwi B Rh+, wystapily

objawy wstrzqsu. Dwie dyzurujqce piel^gniarki porownaly wprawdzie dane serologiczne pacjentow i preparatow, ale nie w sali chorych, a w dyzurce piel<?gniarskiej. Nast^pnie przetoczyly dzieciom niewlasciwa^krew. Po wyprowadzeniu ze wstrza.su i dalszym leczeniu oparzeri dziecko wypisano do domu w ogolnym stanie dobrym.

1. Zasady post^powania przed rozpocz^ciem przetoczenia

• prawidlowa identyfikacja biorcy krwi

• dokumentacja dawcy krwi

4. Pacjentowi z oddzialu intensywnej opieki medycznej J.K. ur.11 04.1936 z grupa_krwi A Rh+ oraz pacjentowi, o tym samym imieniu i nazwisku, J.K. ur. 30.12.1952 z grupa^ krwi A Rh+ z oddzialu chirurgii, wykonano proby krzyzowe z jednoimienna^ krwiq. dawcow. Wyniki prob krzyzowych przekazano na oddzialy. Nastepnego dnia piel^gniarka z oddzialu chirurgii zglosifa si§ do Banku Krwi po krew dla pacjenta J.K. ur. 11.04.1936, oraz odpis wyniku proby krzyzowej, ktory zaginaj. Wykonano odpis wyniku proby krzyzowej, ale dla pacjenta J.K. ur. 30.12.1952 i wydano odpowiednia, krew. Po przetoczeniu okolo 50 ml krwi piel^gniarka stwierdzila, ze podaje niewlasciwa^ krew. Transfuzj§ przerwano. Wykonane badania serologiczne nie wykazaly zadnych niezgodnosci.

1. Zasady post§powania przed rozpocz^ciem przetoczenia

- prawidtowa identyfikacja biorcy krwi

- dokumentacja dawcy krwi

5. Dwie chore lat 38, B Rh(+) i lat 59, 0 Rh(+) przebywaja^ce na oddziale ginekologicznym otrzymaty obcogrupowa. ME pomimo prawidlowych wynikow badan serologicznych. Chorej z grupa^ B Rh+ przetoczono, bez objawow wstrza^su, 1 jednostk§ ME grupy 0 Rh+, natomiast chorej z grupa^ 0 Rh+, przetoczono 1 jednostk^ ME grupy B Rh+. Pacjentka z grupa^ O Rh+ w czasie zabiegu operacyjnego otrzymafa 1 jednostkQ ME jednoimiennej, a nast^pnie zgodnie z zaleceniem lekarskim, kolejna^ jednostk§ krwi. Tym razem przetaczano jednak krew obcogrupowa^ grupy B Rh+, przeznaczona^ dla pierwszej chorej. Wobec pojawienia si§ niepokojXcych objawow ( dreszcze, pobudzenie), juz po przetoczeniu okolo 10 ml krwi, wezwano lekarza dyzurnego, ktory podejrzewajac "odczyn gorajczkowy na krew" przerwal przetoczenie, podai hydrokortizon, chlorek wapnia, Pyralgin^ i Relanium. Po okolo 30 min. stan chorej poprawil si§, ale zaobserwowano "intensywne broczenie z rany pooperacyjnej". W zwiazku z tym lekarz dyzurny zlecil kontynuowanie przerwanego przetoczenia. W znieczuleniu ogolnym zatozono szew hemostatyczny. W czasie przewozenia chorej na sal§ operacyjna^ ze wzgl^dow technicznych, przerwano przetaczanie a nast^pnie po raz trzeci podlajczono krew obcogrupowa^. Pomylk? zauwazono dopiero wtedy, gdy wskutek obfitego krwawienia zamowiono kolejne jednostki krwi w laboratorium, ktore stwierdzilo obcogrupowe przetaczanie. Mimo

intensywnego leczenia i przetoczenia wymiennego chore] nie udato wyprowadzic ze wstrza^su.

1. Zasady post^powania przed rozpocz^ciem przetoczenia

• poprawna identyfikacja biorcy krwi

• dokumentacja dawcy krwi

6. Pacjentce lat 36, przebywajapej na oddziale chirurgii, oznaczono grup§
krwi O Rh (-). Trzy dni pozniej wykonano prob? krzyzowa^ z krwia, dawcy 0
Rh(-). i przetoczono krew (ME) na podstawie otrzymanego wyniku proby
krzyzowej i wyniku wczesniej oznaczonej grupy krwi. Po czterech dniach
zamowiono nast^pna^ krew do przetoczenia. Podczas wykonywania proby
krzyzowej stwierdzono, ze biorca krwi, w/w pacjentka, ma grup? krwi A
Rh(-). Kontrola probek krwi biorcy i dawcy z proby krzyzowej wykonywanej
cztery dni wczesniej, wykazala, ze biorca by! grupy A Rh(-), a nie, jak
oznaczono, O Rh(-). Kontrola krwi, z ktorej wykonano oznaczenie grupy
krwi po przyj^ciu pacjentki, nie byfa mozliwa (probki przechowuje si? 5 dni
po wykonaniu badania).

1. Ktore z badari wykonywanych przy probie krzyzowej mogty wykazac niezgodnosc serologiczna^ biorcy i dawcy, a ktore nie?

7. We krwi pacjentki lat 40, z oddzialu chorob wewn^trznych oznaczono
grup? A-|Rh(+) oraz przeciwciata a-H. Po kilku dniach zamowiono do
przetoczenia 2 jednostki ME ARh(+). Grupy krwi dawcow byty: ai Rh(+)
oraz /\2 Rh(+). Wykonana proba krzyzowa byta zgodna tylko z jednym
dawca^.

1. Jaka mogfa bye przyczyna niezqodnej proby krzyzowej?

2. Jaka^grup? krwi powinien miec dawca krwi dla w/w pacjentki ?

ad II.C. Pozne powiklania poprzetoczeniowe

1. Pacjentce lat 41, grupa krwi O Rh+, leczonej na oddziale chirurgii, zamowiono krew do przetoczenia i wykonano prob? zgodnosci serologicznej dla trzech dawcow jednoimiennej, masy erytrocytarnejV po 350 ml. Dwie jednostki skrzyzowanej krwi przetoczono tuz po zabiegu. Przetoczenie trzeciej jednostki masy erytrocytarnej rozpocz^to w ciajgu trzeciej doby po wykonaniu proby zgodnosci serologicznej. Po przetoczeniu okoto 30 ml wystapity objawy wstrza^su. Kontrola badari seroiogicznych wykonana z krwia^ pacjentki pobrana^ po przerwaniu przetaczania ostatniej jednostki krwi, wykazafa obecnosc przeciwcial odpornosciowych a-Le^a oraz brak zgodnosci serologicznej z jednym z dawcow masy erytrocytarnej przetaczanej tuz po zabiegu oraz z dawca^ masy erytrocytarnej przetaczanej w ciajgu trzeciej doby od wykonania proby krzyzowej. Kontrola badah seroiogicznych wykonana z krwia^ pacjentki pobrana^ przed zabiegiem - prawidlowa. Ze szczegolowej analizy historii choroby wynikalo, ze pacjentka miala kilkakrotnie przetaczana^ krew okolo pc^ roku przed obecnym zabiegiem, oraz ze w tym czasie

r

r

stwierdzono w jej surowicy obecnosc przeciwciat a-Le^a. Nie poinformowano o tym laboratorium, ktore dobierato krew do przetoczenia.

1. Dane o pacjencie przed wykonaniem proby krzyzowej

• wczesniejsze transfuzje

• obecnosc przeciwciat odpornosciowych

2. Zasady post^powania przed rozpocz^ciem przetaczania

- wynik proby krzyzowej

2. Chory lat 35, grupa krwi B Rh(+), leczony na oddziale chirurgicznym, otrzymal po wykonaniu badah serologicznych 2 jednostki jednoimiennej masy erytrocytarnej po 350 ml. Czwartego dnia po przetoczeniu obserwowano u pacjenta spadek hematokrytu i ilosci erytrocytow. W zwiazku z tym zamowiono i przetoczono, po wykonaniu badah serologicznych, kolejna^ jednostk§ jednoimiennej masy erytrocytarnej. Przetoczenie rowniez nie zmieniio badah morfologicznych a stan pacjenta systematycznie pogarszal si?. Dodatkowo obserwowano wzrost poziomu bilirubiny i mocznika. Nie lapzono tych obserwacji z wykonanymi wczesniej przetoczeniami krwi. Dwa dni pozniej przetoczono kolejnaj czwarta^ jednostk? jednoimiennej masy erytrocytarnej. Wykonane naste.pnego dnia kontrolne badania serologiczne z probek krwi pacjenta pobranych na prob? krzyzowa^ do 2 ostatnich transfuzji wykazaty obecnosc przeciwciat odpornosciowych z uktadu Kidd: a-Jk^a. Przeciwciata te nie zostaly wykryte przez pracowni? serologiczna^ w czasie wykonywania prob krzyzowych.

1. Wyniki badah serologicznych

2. Interpretacja wynikow badah laboratoryjnych

3. Obserwacja stanu klinicznego pacjenta

Data Nr _

ZAJOAD 8IOCHEMU LUNICZNEJ jpcib C»«=[»eto Nr I ii> Sootof ii 1O-2II C*Mi*. «l Dc»«ti 7

It 1. «7.»2-22 w. I4-4S

Odd nil

WYNIK BADANIA GRUPOWEGO KRWI

Nazwuko i imi{
Data unxizecia
Grupa krwi

_) uiemny

PRZECIWCIAtOOPCRNOSCIOWYCH

Wyfconal

Spnwtlzj

ZAICtAD BIOCHEMD KLUflCZMEJ Stroll Kbucaeto Mr I

10-211 GdaAjl. .1 Oft«ti 7 Kl 47-42-:} w. 14-a

Data ^Nr

Oddiui

WYNIK BADANIA GRUPOWEGO KRWI

Data urodzenia Grupa krwi

—) uiemny

' ">

Spnvdul

u. O«*m. Z7/J1. M )1-«1-42. 15-40-53

ZAKLAD BIOCHEMH KLINICZNEJ Paftstwowejo Szpiula Klirucznego Nr 1

Pncownia Scrologii

80-211 GdiiUk, oL D^binki 7

let 47-82-22 w. 14-«8

Dala ,

Nr

Oddrial

WYNIK PR6BY ZGODNO^CI

Nizwisko i imi? biorey

D»u ur. KontroU grupy krwi biorey

Dawca kiwi jrupy, nt •

Wynik badania..

Oddzialu

Daia

SKIEROWANIE NA BADANIE GRUPY KRWI

Nazwisko i imi?

Data urodzenia

Rozpoznanic

Oddziat

Skierowanie na badanie po raz pierwszy, drugi (wtasciwe podkreslic).

Podpis Ickarza Podpis osoby

kienij^cego pobierajaccj

tu odci^c

BADANIE GRUPY KRWI

Nazwisko i imi?

Oddzial Data

WG/35l/)6 Dmk: W,ilawnici«o CJiiiilie. GJjifck «L Ot«ma :7/ZJ. icl Jl-tl-C. 1J-IO.5.1

Nazwa zaktadu leczniczego Data ._

Nazwa oddziaJu _ _...

SKIEROWANIE na pr6b$ krzyiowq

Nazwisko i imi§ _ data ur. _

Rozpoznanie _ __._

a --•;.- v

Gaipa krwi _ ;

" "•- • • - •- - - - - —-«—.—. - •- ---- -• - -- - - -

o - ..-•-•

Czy chofy by( leczony krwia. ?

Przebyte ci^ze . :

Data ostatniego przetoczenia ._

„ Do skrzyiowanla z k/wi^ kcxiserwowan^. u

* Nr amptrfki _ _ _...

a - " "

Nazwisko i imi§ ._

Podpti l*k*rza ki«rujqc«go Podpis

WG/215/96 On* Wydiwnictwo Gda/nU«. Gd«/i»k ul Oga/n* Z7fZt.

---