Postępowanie fizjoterapeutyczne u osób z zespołem Sudecka
Zespół Sudecka jest grupą zmian występujących w obrębie kończyny górnej lub dolnej w następstwie patologicznej reakcji układu współczulnego na bodziec urazowy lub inny. Paul H.M. Sudeck tłumaczył w 1990 r., że przyczyną zespołu są lokalne zaburzenia humoralne, powodujące neurogenną reakcję zapalną, która doprowadza do typowego plamistego zaniku kości. Do dnia dzisiejszego etiologia tej choroby nie jest do końca wyjaśniona. Występuje ona najczęściej jako powikłanie pourazowe (90%) po złamaniu kości promieniowej w miejscu typowym.
Nie opracowano dotąd wystarczająco skutecznej metody leczenia. Krytyczne znaczenie ma
zapobieganie występowaniu zespołu, którego podstawą jest właściwe postępowanie u chorego po złamaniu, włączając leczenie przeciwobrzękowe i przeciwbólowe. W leczeniu najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, alfa i beta blokery.
Występuje w 90% jako powikłanie pourazowe, najczęściej po złamaniu kości promieniowej w miejscu typowym. Występuje zwykle u chorych w wieku 30-50 lat, 3 krotnie częściej u kobiet. Zespół pojawia się również w obrębie kończyn dolnych, gdzie przebieg i rokowanie kliniczne są odmienne.
Występowanie choroby Sudecka:
19-35% - po złamaniu kości promieniowej w miejscy typowym (złamanie Collesa)
1-2 % - po innych złamaniach
2-5 % - uszkodzenie nerwów obwodowych
10% - bez urazu
Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia zespołu bez urazu są:
- choroba niedokrwienna i zawał serca,
- zespół bark-ręka
- uszkodzenia mózgu,
- zakażenia,
- uszkodzenia rdzenia kręgowego,
- zespół cieśni nadgarstka,
- zabieg chirurgiczny
- palenie papierosów
Wg Sudecka czynnikiem wywołującym łańcuch patologicznych zmian jest miejscowa
reakcja zapalna wywoływana produktami rozpadu zniszczonych urazem tkanek. Powoduje to zaburzenie lokalnej autoregulacji przepływu krwi i powstanie
odruchowej współczulnej dystrofii z nasilonymi bólami. Uszkodzenie śródbłonka naczyń
włosowatych, zwiększa ich przepuszczalność i przepływ krwi doprowadzając do ostrego zaniku kości.
W chorobie wyróżnia się 3 okresy:
okres ostry
Trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy
objawy:
- silny, piekący ból spoczynkowy powstały w wyniku urazu, z rozszerzeniem naczyń, przekrwieniem
- obrzęk miękki, bolesny przy dotyku
- podwyższona temperatura skóry
- zabarwienie skóry na ciemnoczerwony lub fioletowy kolor
- zaniki mięśniowe
- ograniczenie ruchu w stawach
- zmiany troficzne - paznokcie ,włosy szybciej rosną
- RTG pojawiają się w 3-8 tygodniu trwania choroby plamkowate odwapnienia kości-nasady, przynasady, zanik struktury beleczkowatej kości
okres dystrofii
Występuje w 6 tyg.- 4 miesiąca po zachorowaniu
objawy :
- ból większy przy ruchach
- skóra wilgotna, chłodna, cienka,
- zmiany troficzne - porost włosów zahamowany, paznokcie kruche i łamliwe
- -postępujący zanik mięśniowy
- ograniczenie ruchów biernych i czynnych w stawach
- przykurcze oraz zesztywnienia stawów
- RTG odwapnienia, zatarcie struktury kostnej
Występuje w 6-12 miesiącu od początku choroby
objawy :
- ból przy próbach ruchu i obciążeniu
- obrzęki znikają
- skóra bardzo cienka, błyszcząca, chłodna
- paznokcie, włosy normalne
- zesztywnienie stawów, często w wadliwych pozycjach
- RTG zanik struktury kostnej ( zgąbczenie kości)
Choroba może zatrzymać się w 1 lub 2 okresie i całkowicie ustąpić, natomiast z 3 okresu trudno jest choremu powrócić do pełnej sprawności
Fizjoterapia:
Okres 1: ograniczenie przepływu krwi, działanie przeciwbólowe.
Ćwiczenia czynne wykonywane do granicy bólu
Unieruchomienie w pozycji czynnościowej
Kąpiele oziębiające kończynę zdrową
Kąpiel kwasowęglowa
Okłady ze schłodzonej borowiny
Okres 2: poprawa przepływu krwi
Jonoforeza wapniowa
Kąpiele wirowe
Ćwiczenia czynne i bierne
Kąpiele rozgrzewające zdrowej kończyny
masaż
Okres 3: wzmocnienie siły mięśniowej
zaopatrzenie ortopedyczne (poza ćwiczeniami łuski, aparaty korekcyjne
ćwiczenia czynne z obciążeniem