1. Metody klinometryczne

KLINIMETRIA – System testów diagnostycznych klasyfikacji prób stosowanych w celu oceny stanu funkcjonalnego osoby usprawnianej oraz monitorowania przebiegu rehabilitacji

METODY STOSOWANE W KLINIMETRII

• Zależne są od rodzaju niepełnosprawności, metod leczenia i rehabilitacji oraz stopnia upośledzenia funkcji.

  • Motorycznych – (schorzeń i urazów kręgosłupa oraz kończyn schorzeń mięśni i stawów w szerokim znaczeniu wszystkich schorzeń aparatu ruchu człowieka).

  • Internistycznych – (schorzeń układu krążenia czy układu oddechowego, zaburzeń metabolicznych, schorzeń układu moczowego czy zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej).

Psychicznych – (wszelkie formy psychoterapii niedorozwoju umysłowego zaburzeń psychicznych, metody psychologii klinicznej stwierdzające nieprzystosowanie psychiczne pacjenta i konieczność określenia jego zdolności psychiczno-emocjonalnych do uczestnictwa w procesie fizjoterapii

1. Podział niepełnosprawności współczesny i WHO

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 1980 roku zdefiniowała pojęcie niepełnosprawności w 3 kategoriach:

1.Uszkodzenie organizmu (impairment) – są to zaburzenie funkcji motorycznych, fizjologicznych danego układu lub narządu na skutek urazu lub choroby.

2.Upośledzenie (handicap) – czyli ograniczenie możliwości życiowych osoby niepełnosprawnej, nieprzystosowanie społeczne do pełnienia ról rodzinnych i zawodowych oraz brak mechanizmów adaptacyjnych do danych warunków Środowiskowych.

3.Inwalidztwo (disability) – to uszkodzenie aparatu ruchu ograniczające możliwości ruchowe i wynikające z tego stanu ograniczenia życiowe. Pojęcie najszersze w klasyfikacji niepełnosprawności dotyczy bowiem ograniczenia funkcji całego organizmu i wynikających z tego konsekwencji życiowych.

Współczesny podział niepełnosprawności

1. Uszkodzenie (fizyczne, fizjologiczne, sensoryczne)

Opisano 873 najważniejsze funkcje i czynności organizmu, które mogą być uszkodzone przez chorobę powodując niepełnosprawność.

2. Działanie (rodzaj, jakość, trwanie, ograniczenia)

Według różnych skal i testów m.in. ADL i IADL opisano 617 różnych form aktywności, których ograniczenie można zaklasyfikować jako określoną formę niepełnosprawności.

3. Udział (zakres kontaktu, zaangażowanie)

Opisano 106 pewnych form uczestnictwa człowieka w życiu społecznym rodzinnym czy religijnym podczas okresu swojej niepełnosprawności.

1. Kategorie funkcji

KATEGORIE FUNKCJI, KTÓRE MOŻLIWE SĄ DO DIAGNOZOWANIA RÓŻNYMI METODAMI KLINIMETRYCZNYMI: ! ! ! ! !

1. FUNKCJE FIZYCZNE

   • Dotyczą szeroko pojętych możliwości motorycznych pacjenta i ich wykorzystania do czynności samoobsługi (mycie ubieranie się, samodzielna lokomocja).

   • Mogą być badane z wykorzystaniem wielu skal funkcjonalnych (skala ADR).

   • W zakresie funkcji fizycznych oceniać także możemy możliwości zawodowe chorego po zakończeniu procesu rehabilitacji. Znajomość wielu testów i skal funkcjonalnych pozwoli dokonać właściwego przezawodowienia i wskazać choremu inne jego możliwości.

   • Dobrze zdiagnozowany stan możliwości ruchowych pacjenta po zakończeniu rehabilitacji bardzo ułatwi jego dalsze życie i zabezpiecza przed nawrotem choroby.

2. FUNKCJE UMYSŁOWE

• Diagnoza stanu inteligencji pacjenta wprawdzie nie wpływa bezpośrednio na możliwości ruchowe jednak powinna być w procesie rehabilitacji badana przez wyspecjalizowany zespół psychologów klinicznych. Wiele cech psychologicznych takich jak umiejętność koncentracji, inicjatywa, zapamiętywanie zadań ruchowych, motywacja i akceptacja w trudnej sytuacji pacjenta z pewnością jest bardzo pomocna w skutecznym przebiegu rehabilitacji.

• Do oceny tych cech wykorzystywany jest zespół testów kwestionariuszy psychologicznych określających w wymiernych liczbowo wskaźnikach stan umysłowy osoby niepełnosprawnej.

1. FUNKCJE EMOCJONALNE

• Są bardzo związane z funkcjami umysłowymi należy je jednak oceniać odmiennymi specyficznymi testami.

• Dokonuje się analizy takich cech jak zdolności adaptacyjne, samoocena własnej osoby, poczucie wartości, stany emocjonalnej związane z chorobą i urazem oraz stan motywacji do podjęcia długotrwałej wyczerpującej fizycznie i psychicznie rehabilitacji. Pacjenci charakteryzujący się silną osobowością uzyskują lepsze wyniki.

1. FUNKCJE SOCJALNE

• Niezwykle ważne w integracji osoby niepełnosprawnej ze środowiskiem i konieczne do podjęcia życia rodzinnego, zawodowego po okresie „czasami” długiej rehabilitacji.

4. Tolerancja wysiłkowa wydolność fizyczna i metody jej oceny

Tolerancja wysiłkowa

• u ludzi zdrowych tolerancja wysiłkowa zależy od tych samych czynników, które kształtują wydolność fizyczną i wpływu warunków zewnętrznych (hipoksja wysokościowa, wysoka temperatura otoczenia). U ludzi chorych ograniczają ją dodatkowo czynniki patologiczne (zmiany niedokrwienne w sercu, hipoglikemia, przyjmowane leki) (S.Kozłowski).

• w czasie wysiłków istnieje niewykorzystana „rezerwa” wentylacji płuc. Wielkość tej rezerwy może mieć znaczenie w kształtowaniu tolerancji wysiłkowej. Od proporcji między wentylacją płuc aktualną a wielkością maksymalnej dowolnej wentylacji zależy uczucie duszności wysiłkowej.

Wydolność fizyczna – zdolność do realizowania ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych z udziałem dużych grup mięśni bez szybkiego narastania zmęczenia i warunkujących jego rozwój zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. Cechę tę warunkują:

• sprawność funkcji zaopatrzenia tlenowego i aktywizacja procesów biochemicznych decydujących o wykorzystaniu tlenowych źródeł energii

• wielkość zasobów substratów energetycznych w mięśniach i innych tkankach

• sprawność procesów wyrównujących zmiany w środowisku wewnętrznych organizmu spowodowane wysiłkiem

• skuteczne eliminowanie zmian zmęczeniowych organizmu

• Wydolność warunkują następujące czynniki: tempo i rodzaj pracy, trening fizyczny, genetyka, środowisko, motywacja, warunki fizyczne, dostępność tlenu, z wydolnością bezwzględnie związane są krążenie i oddychanie.

Testy wydolności fizycznej

• Wysoki wyczyn sportowy (próby specyficzne wydolności tlenowej i beztlenowej VO2max, progi metaboliczne, PWC170)

• Rekreacja fizyczna (% wartości wskaźników fizjologicznych %HR)

• Osoby niepełnosprawne (testy czynnościowe wynikające z programu rehabilitacji, diagnostyka poprawy funkcji organicznych)

• Hipokinezja osoby starsze testy siły, koordynacji gibkości, profilaktyka zdrowia

• Rodzaj schorzenia – specyficzne testy w zależności od rodzaju schorzenia np.. wydolności w przypadku chorób serca, aparatu ruchu, percepcji ADL i IADL

5. zasady diagnostyki czynnościowej

ZASADY DIAGNOSTYKI CZYNNOŚCIOWEJ:

ZASADY DIAGNOSTYKI CZYNNOŚCIOWEJ

1. Ocena sprawności i wydolności pacjenta przed rozpoczęciem usprawniania

2. Początkowa ocena pacjenta pod względem klinicznym

3. Leczenie skutków pierwotnych i wtórnych choroby lub urazu

4. Wykonanie testów funkcjonalnych porównując normę zdrowia a stan pacjenta

5. Wielospecjalistyczna ocena skutków choroby

6. Określenie miejsca i przyczyny uszkodzeń oraz zakresu upośledzenia funkcji motorycznych

7. Weryfikacja kliniczna i funkcjonalna na każdym etapie usprawniania

8. Etapowa ocena usprawniania

• I wczesna - minimalna aktywność – ortostatyka

• II pośrednia – wzrost aktywności – pierwsze obciążenia fizyczne

• III późna – pełna aktywność – pełne obciążenie fizyczne

1. Ocena pierwotnych i wtórnych metod rehabilitacji

2. Ocena skurczu mięśni zgodnie z kierunkiem przebiegu włókien i kolagenu

3. Ocena stanu zapalnego tkanek

6.Rodzaje diagnostyki rehabilitacyjnej

RODZAJE DIAGNOSTYKI REHABILITACYJNEJ

W zależności od badanych cech możemy w rehabilitacji wyróżnić grupy specyficznych testów i prób czynnościowych stosowanych w różnych jednostkach chorobowych. Do podstawowych cech funkcjonalnych, które musimy w rehabilitacji analizować należą:

1. Badanie wydolności fizycznej, w rehabilitacji właściwszy jest termin: „tolerancji wysiłku” w oparciu o reakcje układu krążenia i oddychania, metabolizm wysiłkowy, zmiany we krwi równowagi kwasowo – zasadowej, zmian enzymatycznych po wysiłku czy zasobów substratów energetycznych tkanek.

2. Badanie siły mięśni – zarówno w pracy dynamicznej (izotonicznej metodą dynamometryczną lub skalą Lovetta oraz statycznej (izometrycznej ) mierzonej % MVC (Maximal Voluntary Constraction)

3. Badanie zakresu ruchów – wskazuje na ruchomość w stawach i określa ogólnie pojętą gibkość. Cechę tę możemy mierzyć przy użyciu różnych kątomierzy i analizy kinematograficznej

4. Badanie zjawiska bólu – określamy zakres i miejsce jego występowania, moment wystąpienia bólu podczas rehabilitacji oraz sposoby jego eliminacji. Ból jest objawem uszkodzenia tkanki i nie wolno ćwiczyć w chwili pojawiania się bólu.

5. Badanie funkcjonalne lokomocji – badamy sposoby poruszanie się pacjenta w pozycji spionizowanej, jak i na wózku. Obserwujemy zakres: samodzielności chodu, przebyty dystans w jednostce czasu, wydatek energetyczny chodu, zakres pomocy ortopedycznych koniecznych do skutecznej lokomocji.

6. Badanie czynności samoobsługi – zarówno w czynnościach życia codziennego ADL (Activity Daly Live) jak i aktywności pozadomowej i zawodowej (IADL). Ocena ta decyduje na ile pacjent jest samodzielny i nie wymaga opieki fizjoterapeuty oraz jakie są możliwości powrotu do pracy po okresie rehabilitacji.

7. odpowiedzialność diagnostyczna

ODPOWIEDZIALNIŚĆ DIAGNOSTYCZNA

• Fizjoterapeuta (PT) – ocenia i rozpoznaje dysfunkcje ruchowe lub wydolnościowe (różne funkcje lokomocji, transfer z łóżka, utrzymanie równowagi, skuteczność pokonywania przeszkód, czynności motoryczne związane z programem ćwiczeń.

• Terapeuta zajęciowy (OT) – ocenia skuteczność wykonywania czynności życia codziennego. Zadania manualne konieczne do zachowania higieny. Możliwości podejmowania przez osobę niepełnosprawną codziennych czynności takich jak: mycie, ubieranie, gotowanie oraz zdolności określonej pracy zawodowej z elementami pracy fizycznej.

• Pielęgniarka – opieka medyczna po operacji lub po zakończeniu bezpośredniego leczenia, dbanie o higienę i przyjmowane leki w trakcie rehabilitacji.

8. charakter opieki fizjoterapeutycznej

CHARAKTER OPIEKI FIZJOTERAPEUTYCZNEJ

1. Pacjent niezależny funkcjonalnie (Independent) – pacjent wykonuje program usprawniania bez

opieki, samodzielnie bez konieczności obecności rehabilitanta.

2. Z nadzorem (supervision) – opieka rahabilitanta w razie konieczności w formie podtrzymania, zabezpieczenia przed upadkiem. Program ćwiczeń wykonywany w obecności fizjoterapeuty.

3. Bliska opieka (close guarding) – możliwy kontakt dotykowy z rehabilitantem, pełna uwaga nad ćwiczącym pacjentem i możliwość pomocy fizycznej w każdej chwili.

4. Opieka bezpośrednia (contact guarding) – bliski kontakt terapeutyczny z pacjentem w formie pomocy fizycznej, jednak nie ułatwiać ćwiczeń lecz zapewnić duży zakres pomocy w wykonywaniu programu usprawniania.

5. Pomoc minimalna minimum assistance ) – pomoc rehabilitanta, lecz możliwe jest wykonywanie też programu samodzielnie wykonywanie łatwych ruchów.

6. Pomoc umiarkowana (moderate assistance) – coraz większy zakres pomocy fizjoterapeuty

7. Pomoc całkowita (maximum assistance) – pacjent nie jest w stanie wykonać żadnej czynności samodzielnie. Konieczna stała opieka rehabilitanta i pełna odpowiedzialność za zdrowie i możliwości realizacji programu usprawniania.

9. zasady postępowania diagnostycznego

POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE

1. Dobranie postępowania rehabilitacyjnego do rodzaju schorzenia

2. Postępowanie zgodne ze stanem funkcjonalnym pacjenta

ocena wstępna

leczenie

fizjoterapia

1. Wieloaspektowa ocena przyczyn choroby lub urazu uwzględnienie warunków zewnętrznych i wewnętrznych

2. Właściwe leczenie pierwotnych i wtórnych skutków choroby

3. Zachowanie właściwego postępowania etapowego

I wczesny – minimalna aktywność

II pośredni – wzrastająca aktywność

III późny – pełna aktywność

1. Leczenie i fizjoterapia specyficzne do pierwotnych i wtórnych skutków choroby

2. Określenie upośledzenia funkcji w stosunku do przedchorobowej aktywności

3. Nie przyspieszać przebiegu regeneracji tkanek i funkcji narządów

4. Obserwować czy nie ma ubocznych skutków stosowanych metod rehabilitacji

5. Na każdym etapie rehabilitacji stosować specyficzne testy czynnościowe dostosowanie do stanu chorego i właściwie diagnozujące postęp usprawniania

10. zakres obciążeń terapeutycznych

ZAKRESY OBCIĄŻEŃ TESTOWYCH W REHABILITACJI

1. ĆWICZENIA REHABILITACYJNE – 40 – 60% V02 max => BARDZO UCIĄŻLIWE

2. BEZPIECZNA GRANICA 75% HR max

3. MET (EKWIWALENT METABOLICZNY – 3,5 ml O2/kg/min – zapotrzebowanie METABOLICZNE spoczynkowe – Wysiłkowe obciążenie wielokrotność MET.

OBCIĄŻENIA REHABILITACYJNE

• POCZĄTEK PROGRAMU – 1 MET

• REHABILITACJA W SZPITALU – 2 MET

• REHABILIT. W AMBULATORIUM – 4 MET

• REHABILITACJA POSZPITALNA – 5 MET – MOŻE OPUŚCIĆ SZPITAL!!

• POWRÓT DO ZDROWIA > 6 MET

INTENSYWNOŚĆ ĆWICZEŃ

• 85% HRmax TRENING – KONTROLĄ FIZJOTERAPEUTY

• 75% HRmax TRENING BEZ OPIEKI

• <70% HRmax EFEKT TRENINGU MAŁY (60 – 80% V02max – SKUTECZNY EFEKT TRENINGOWY)

1. warunki bezpieczeństwa testów diagnostycznych

WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA TESTÓW

Względy bezpieczeństwa zalecają podzielenie pacjentów na trzy grupy i traktowanie ich odmiennie podczas stosowania testów

• Pełny dokładny wywiad poprzedzający test z uwzględnieniem 5-stopniowej skali nasilenia objawów duszności wysiłkowej

• Pełne zabezpieczenie medyczne

• Fizjoterapeuta powinien być przeszkolony w metodach udzielania pierwszej pomocy oraz w zakresie oceny fizjologicznych reakcji związanych z wykonywaniem prób

• W pracowni powinien być dostępny i sprawny sprzęt reanimacyjny oraz leki konieczne do regulacji funkcji wegetatywnych w warunkach stresu wysiłkowego

• Powinno być zapewnione połączenie telefoniczne z oddziałem intensywnej opieki medycznej

• Obecność lekarza podczas badania jeśli jest on nieobecny powinien być zapewniony stały kontakt z nim

• Konieczna obecność lekarza i stałe monitorowanie EKG osób starszych z niewydolnością serca lub krążenia obwodowego a także podczas wysiłków o osobniczym maksymalnym obciążeniu

• Dana pracownia diagnostyczna musi być pod opieką określonego szpitala do którego w trybie pilnym można skierować pacjenta w wyniku ujawnionej niewydolności wysiłkowej

• Stałą kontrola tętna – wskaźnik ten nie powinien przekraczać określonej wartości maksymalnej przewidzianej dla danego wieku i choroby

12. Przeciwwskazania do wykonywania testów diagnostycznych

WZGLĘDNE:

1. ZABURZENIA METABOLICZNE (cukrzyca)

2. SILNA FARMAKOTERAPIA (inhibitory, stymulanty, depresanty)

3. NIEDOKRWISTOŚĆ

4. WADY ZASTAWEK

5. OBNIŻONA MOTYWACJA

6. DIETA LECZNICZA

7. ZABURZENIA PRZEWODNICTWA

8. NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA

9. II STOPIEŃ W SKALI N.Y.H.A. (Nowojorska Skala Niewydolności Krążenia)

10. ZABURZENIA RYTMU

BEZWZGLĘDNE:

1. ZAWAŁ (3 – 6 TYG0DNIOWY)

2. ZABURZENIA PRACY SERCA

3. DUSZNICA BOLESNA

4. KARDIOMIOPATIE

5. ZWĘŻENIA AORTY

6. ZAPALENIE WSIERDZIA

7. NADCIŚNIENIE

8. CHOROBY ZAPALNE I ZAKAŹNE

9. CHOROBY PŁUC

10. ZATOROWOŚĆ

13. planowanie opieki fizjoterapeutycznej

PLANOWANIE OPIEKI FIZJOTERAPEUTYCZNEJ

1. Przyjęcie do oddziału rehabilitacji

Wywiad

Zapoznanie się z wynikami badań lekarskich i laboratoryjnych

Analiza zaleceń lekarskich szczególnie przeciwwskazań do wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych

Badania czynnościowe

1. Analiza uzyskanych informacji z wywiadu i z badań określenie stopnia ograniczeń funkcjonalnych i sposobu ich kompensacji lub naprawy funkcji

2. Przygotowanie planu usprawniania zarówno w krótszym jak i w dłuższym okresie

Metodyka ćwiczeń

Ilość zabiegów fizykoterapeutycznych

Zakres obciążeń

Sposób przeprowadzani ćwiczeń

Zakres opieki itp.

1. Ocena postępów usprawniania i bieżąca kontrola postępowania fizjoterapeutycznego na podstawie wyników testów i prób czynnościowych

2. Określenie możliwości funkcjonalnych pacjenta w skali ADL i IADL pozwalająca na podjęcie przez niego obowiązków zawodowych i aktywności życiowej poza ośrodkiem rehabilitacyjnym

3. Przygotowanie dla pacjenta informacji o sposobach rehabilitacji w warunkach domowych i których powinien przestrzegać w celu ochrony przed nawrotem schorzenia

Etapy postępowania rehabilitacyjnego muszą mieć swoją dokładną dokumentację w formie raportu który zaakceptowany przez lekarza prowadzącego pacjenta stanowi dowód prawidłowo przebiegającego usprawniania

W raportach bardzo cenne jest podawanie informacji o stopniu niezależności pacjenta od opieki rehabilitacyjnej

We współczesnej fizjoterapii wyróżniamy 7 stopni zależności chorego od zespołu rehabilitacyjnego (charakter opieki fizjoterapeutycznej)

14. zasady wykonywania testów diagnostycznych

ZASADY STOSOWANIA TESTÓW FUNKCJONALNYCH

W zależności od populacji którą zamierzamy badać

1. Testy czynnościowe dla młodej zdrowej populacji służące kontroli rozwoju biologicznego i wydolności młodych ludzi

Stosować możemy próby wysiłkowe w dużym obciążeniu powodujące maksymalne reakcje fizjologiczne zgodnie z możliwościami czynnościowymi młodego organizmu

1. Testy czynnościowe dla populacji średniego wieku 30-50 lat i osób mało aktywnych fizycznie informujące o stanie zdrowia i wydolności tej grupy

Próby muszą być wykonywane ostrożnie po uzyskaniu informacji na podstawie badań lekarskich czy nie ma przeciwwskazań do wykonania testu

Na ogół nie określamy maksymalnych możliwości pacjenta lecz stosujemy obciążenia submaksymalne z kontrolą EKG wysiłkowego tętna i ciśnienia krwi

Częstość skurczów serca podczas wysiłku nie powinna przekraczać 85% HR max lub 200 uderzeń na minutę minus wiek badanego

1. Testy czynnościowe dla osób starszych > 50 lat wykonywane niezwykle ostrożnie z uwzględnieniem przeciwwskazań lekarskich do wykonania wysiłku

Absolutnie zabronione jest wykonywanie prób o maksymalnym obciążeniu ponieważ może to powodować zbyt dużą stymulację funkcji układu krążenia i oddychania niezgodną z możliwościami biologicznymi badanego

15. diagnostyka neurologiczna

DIAGNOSTYKA NEUROLOGICZNA

Należy uwzględnić

1. Stan anatomiczno- medyczny

• Wysokość urazu

• Siłę i stabilność mięśni

1. Stan funkcjonalny

• Ocena funkcji mięśni i stawów

• Testy i próby motoryczne

1. Stan dynamiczny

• Test ADL

• Koszt fizjologiczny czynności ruchowych

1. Stan sensoryczny

• Zakres czucia

• Kontrola ułożenia części ciała

1. Stan reflekcyjny

• Reakcje odruchowe stóp i dłoni

W ocenie funkcjonalnej chorych neurologicznych należy zastosować skale instrumentalne mające zastosowanie w określonych jednostkach chorobowych i związanych z nimi metodami rehabilitacyjnymi

1. Skala Jacobsona i Newmana określa stan funkcjonalny emocjonalny i fizyczny po urazach głowy

2. Skala Mathew określa stan psychiczny – świadomość, czucie, siłę mięśni nerwy czaszkowe – niedowidzenie, odruchy wydolność lub skala niepełnosprawności

3. Punktacja prognostyczna określa świadomość siłę mięśni kończyn górnych chód mowę

16. diagnostyka aparatu ruchu

DIAGNOSTYKA APARATU RUCHU

1. METODY DIAGNOSTYKI MOTORYCZNEJ

Ocenie poddajemy najważniejsze cechy biologiczne charakteryzujące pracę aparatu ruchu

• Siłę mięśniową moc mięśniową i wytrzymałość mięśniową

• Elastyczność mięśni i stawów

• Koordynację nerwowo – mięśniową

Motografia – bezpośrednia obserwacja czynności ruchowych przy pomocy kamer elektronicznych czujników sygnalizujących zakres i amplitudę ruchów platform tensometrycznych ułatwiających analizę chodu

Motoskopia – bezpośrednia obserwacja wszelkiego rodzaju przejawów patologicznych nawyków utrzymania nieprawidłowej postawy ciała

Jest metodą subiektywną rzadko stosowaną

Motometria – daje ogromne możliwości w diagnostyce motorycznej i ujawnia całą złożonoś ruchów które możemy dokładnie ocenić jedynie za pomocą komputera

Każdy ruch opisany być może zestawem komponentów zewnętrznych takich jak dynamika i statyka ruchu koordynacja stan równowagi liczba zaangażowanych mięśni i stawów szybkość siła moc precyzja i wiele innych

Wszystkie te elementy przedstawione są w liczbach co pozwala na ilościową ocenę analizy ruchu

Siła mięśniowa – przyspieszenie x masa mierzona w minutach

N= 1kg x 1m x s – parametr ten określa zdolność do skurczu mięśnia wobec określonego oporu

Moc mięśniowa – praca x czas mierzona w Watach Kgm

Parametr ten określa zdolność do wykonania przez mięsień określonej pracy w jednostce czasu

Wytrzymałość mięśniowa – mierzona wskaźnikami przemian w obrębie tkanki mięśniowej – wskazuje na możliwość wykonania przez mięsień określonej pracy bez wyraźnych objawów zmęczenia

Odmiennymi sposobami mierzymy siłę statyczną i dynamiczną mięśni

Siłe statyczną mięśni badamy przy użyciu dynamometru ręcznego dla kończyn górnych lub nożno- grzbietowego dla kończyn dolnych i grzbietu

Próbę pacjenta wykonujemy przez 60sekund a wynik odczytywany jest co 10sekund

Wartość tego testu określamy przy pomocy formuły

Wynik końcowy X 100

Wynik początkowy

Wyrazem siły statycznej jest czas odpowiedniego napięcia mięśni określamy ją jako procent statycznej siły maksymalnej %MVC – jest to podstawowa jednostka pomiarowa siły statycznej mięśnia

Przy pomiarze durzych grup mięśniowych uzyskany wynik dzielimy przez masę ciała

Siłę dynamiczną mięśni określamy wartością maksymalnego ciężaru pokonanego przez mięsień przy jednym skurczu – 1RM

Wytrzymałość mięśni mierzymy liczbą powtórzeń uniesień danego ciężaru wykonywanych na ogół z siłą dynamiczną 70% 1m RM – przy takim obciążeniu badany powinien unieść ten ciężar 12-15 razy

Przy wyborze testu diagnostycznego siły mięsni uwzględnić należy informację dotyczącą funkcji badanych mięśni w normie czynnościowej i do niej należy odnosić ewentualne zmiany

Stosowanie testów określających funkcję mięśni konieczne jest w fizjoterapii z następujących względów:

Określenia w różnych jednostkach chorobowych zakresu utraty funkcji mięśni przyczyny i głębokości tych zmian

Ustalenie stopnia ograniczenia funkcji mięśni i przyczyny powstania tych ograniczeń

Poznanie możliwości funkcjonalnych układu mięśniowego przed przystąpieniem do programu usprawniania

17. ocena możliwości funkcjonalnych pacjenta

DIAGNOSTYKA WYDOLNOŚCI PACJENTA

• Ocena możliwości funkcjonalnych w oparciu o badania wydolnościowe

• 1MET – 3,5ml O2/kg/min

• Stan po okresie hipokinezji

• BMR mierzona w pozycji leżącej

• Konieczne ćwiczenia izometryczne przyłóżkowe zapobiegające niedowładom i odleżynom

2MET – 7 mlO2/kg/min

Początki rehabilitacji szpitalnej

Ćwiczenia przyłóżkowe wspomagana pionizacja i kontrolowana lokomocja w obrębie pokoju

4MET – 14mlO2/kg/min

Graniczny poziom wydolności uzyskany podczas rehabilitacji szpitalnej pozwalający opuścić szpital

5MET – 17,5mlO2/kg/min

Proste ćwiczenia usprawniające i ogólnokondycyjne aktywność rekreacyjna rehabilitacja ambulatoryjna

6MET – 21 ml O2/kg/min

Granica możliwości wydolnościowych pacjentów kardiologicznych poniżej tego progu mogą wystąpić objawy niewydolności krążenia bóle w klatce piersiowej duszność wysiłkowa

4-7 MET 14-25 ml O2/kg/min

Program rehabilitacji domowej z okresową kontrolą fizjoterapeuty

Możliwość podjecia pracy zawodowej bez znaczącej komponenty pracy fizycznej

8-10MET 28-35mlO2/kg/min

Pełne możliwości ADL i pracy zawodowej bez obaw o nawrót niewydolności krążeniowej

Stan wydolności pozwalający na umiarkowany wysiłek fizyczny

10-15MET 35-52 mlO2/kg/min

Norma wysokiej wydolności fizycznej

Możliwość podejmowania bardzo intensywnej rehabilitacji fizycznej

Prowadzenie działalności zawodowej lub rekreacyjno – sportowej o dużej komponencie pracy fizycznej

18. diagnostyka układu krążenia

DIAGNOSTYKA UKŁADU KRĄŻENIA

Badanie spoczynkowe

• EKG w pozycji leżącej i stojącej a także po 30 sekundowej hiperwentylacji

• Częstość skurczów serca oraz ciśnienia krwi

Jakiekolwiek zmiany w zapisie EKG stanowią absolutne przeciwwskazania do wykonania próby

Badania wysiłkowe

• Za pomocą urządzeń pomiarowych np. cykloergometru

• Nie wskazane są – za pomocą urządzeń – u osób starszych zaleca się u nich badania na podstawie naturalnych ruchów lokomocyjnych

• Może być przeprowadzone z obciążeniem stałym lub stopniowo wzrastającym – dopasowanie do określonej tolerancji i fizjologicznych możliwości chorego

• Nie powinno trwać dłużej niż 10min i krócej niż 4 min

• Przez cały czas pacjent powinien być wnikliwie obserwowany i monitorowany pod EKG częstość skurczów serca ciśnienie tętnicze

Jakkolwiek niepełnosprawność nakazuje natychmiastowe przerwanie próby

Restytucja powysiłkowa

• Obserwacja pacjenta po wykonaniu testu przez co najmniej 5 min – w tym czasie należy mierzyć podstawowe parametry krążeniowe: tętno i ciśnienie krwi oraz subiektywne zachowania badanego

• Wskazuje na stopień zmęczenia pracą fizyczną i sprawność mechanizmów wypoczynku powysiłkowego

Koronografia

Holter

19. cukrzyca

WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO W CUKRZYCY

• Wzmaga wychwyt glukozy przez pracujące mięśnie niezależnie od insuliny

• Zmniejsza hiperglikemię i hiperinsulinomię

• Zwiększa powysiłkową wrażliwość na insulinę w wątrobie i mięśniach

• Zwiększa ilość receptorów insulino zależnych

• Przyspiesza odnawianie zasobów glikogenu w mięśniach po wysiłku

• Powoduje rozpad i wzrost zużycia tłuszczów jako źródła energii – obniżenie hiperlipidemi spadek masy ciała

WYSIŁEK W CUKRZYCY TYPU I

• Niewiele jest udokumentowanych dowodów na korzystny wpływ wysiłku fizycznego w poprawie glikemi w cukrzycy typu I

• Istnieją jednak nieliczne badania potwierdzające fakt poprawy kontroli metabolizmu u osób regularnie uprawiających ćwiczenia fizyczne

Ryzyko związane z aktywnością fizyczna w cukrzycy typu I

• Zaburzenia metaboliczne

• Hipoglikemia podczas wysiłku

• Hipoglikemia po wysiułku

• Hiperglikemia

Zaburzenia mikro – i mikronaczyniowe

• Hipoglikemia powysiłkowa – do 4 godzin po wysiłku

• Hipoglikemia z opóźnionym początkiem – do 24 godzin po wysiłku

FIZJOLOGIA WYSIŁKU W CUKRZYCY TYPU II

• Wiele ze skrajnych zmian metabolicznych występujących podczas wysiłku w cukrzycy typu I ma znacznie mniej ostry charakter w wysiłku osób z cukrzycą typu II

• Współistnieje hiperglikemia i hiperinsulinomia ale ale rzadko dochodzi do hipoglikemi

• Wysiłek doprowadza do zwiększonego wychwytu glukozy w mięśniach ale bez zwiększonego ryzyka hipoglikemi

• Zwiększony wychwyt glukozy utrzymuje się do kilku godzin po wysiłku powodując obniżenie glikemii

• Występuje zwiększona powysiłkowa wrażliwość na insulinę zwiększenie utleniania węglowodanów oraz redukcję masy ciała

• Ćwiczenia sprzyjają zwiększeniu przepływu krwi zwiększeniu się receptorów insuliny oraz nieutleniających enzymów w mięśniach

Korzyści z ćwiczeń

• Zmniejszenie oraz utrzymanie zmniejszonej masy ciała – krytyczna utrata 4,5 kg

• Zmiana w profilu lipidów ciśnienia tętniczego krwi profili psychologicznym i objawach zespołi metabolicznego Reaven’a

• Zmniejszenie ryzyka chorób sercowo - naczyniowych zmniejszenie współczynnika śmiertelności

Zalecenia ćwiczeń

• Ostrożność w realizowaniu ćwiczeń

• Łagodna rozgrzewka 5-10 minut ćwiczenia rozciągające stopniowe zmniejszanie intensywności przez ok. 5-10 min aby pozwolić na dostosowanie się akcji serca i ciśnienia krwi

• Wysiłek o intensywności 60-80% VO2max

• Wysiłek umiarkowany 5-6 x w tygodniu przez 30 min z wprowadzeniem krótkich ćwiczeń o większej intensywności

• Nie zalecać zbyt wiele

• Skupić się na tym czy i jak chory wykonuje zalecane ćwiczenia

20. specyfika diagnostyki geriatrycznej

ZASADY DIAGNOSTYKI FIZJOTERAPEUTYCZNEJ W GERIATRII

Odpowiedni zestaw testów funkcjonalnych powinien dostarczyć informacji w jakim zakresie osoba starsza jest niezależna życiowo

• Do tych celów służy skala ADL – skala Katza aktywności życia domowego oraz skala IADL – skala Lawtona aktywności poza domowej

• Dane uzyskane z tych informacji pomocne są do planowania zakresu opieki fizjoterapeutycznej i społecznej, przygotowaniu zestawu odpowiednich pomocy ortopedycznych czy przystosowania urządzeń w domu

• Przed przystąpieniem do testów wysiłkowych konieczna jest lekka 2-3minutowa rozgrzewka o obciążeniu 2 – 3 MET

• Podczas próby wzrost obciążenia musi być bardzo łagodny i nie przekraczać 0,5 MET po 2-3 minutach

• Wszelkie próby nie mogą być zbyt długie bardzo nużące i skomplikowane ruchowo

• Podczas testów wysiłkowych możemy stosować trzy sposoby obciążeń: cykloergometr bieżnię oraz stopień

• Osoby starsze mogą mieć kłopoty z wykonaniem próby wysiłkowej „stopnia” ponieważ nie mogą utrzymać prawidłowego tępa wchodzenia oraz często jest to wysokość zbyt duża (zgodna zresztą z zasadą testu) do pokonania przez osoby o ograniczonej sprawności ruchowej

• Jeśli używamy do badań bieżni mechanicznej to wzrost obciążenia dokonywany jest przez wzrost nachylenia bieżni a nie poprzez zwiększenie szybkości przesuwu chodnika ruchomego

• Zaleca się jednak stosowanie cykloergometru ze względów bezpieczeństwa z powodu większych możliwości stopniowania obciążenia a przede wszystkim z możliwości obserwowania wskaźników fizjologicznych poprzez monitorowanie EKG tętna i ciśnienia bowiem pacjent ma w miarę ustabilizowaną pozycję która nie zaburza przewodnictwa elektrycznego w mięśniach górnej części ciała i pozwala na wnikliwe obserwowanie reakcji wysiłkowych pacjenta.

• Pacjenci geriatryczni podczas prób czynnościowych muszą pozostawać przez cały czas pod wnikliwą staranną opieką fizjoterapeuty i lekarza

21. diagnostyka układu oddechowego

W diagnostyce układu oddechowego najistotniejsze znaczenie mają następujące parametry

• Objętość oddechowa (TV) – ilość powietrza wciągana do płuc i z nich wydychana podczas spoczynkowego oddychania

• Pojemność życiowa płuc (VC) – największa ilość powietrza, którą można wciągnąć do płuc i z nich usunąć

Pojemność życiowa (VC) zależy od płci, wieku, wzrostu i masy ciała.Zmniejsza się przy:

• Chorobach upośledzających czynność wdechową (zwłóknienia śródmiąższowe, ubytek czynnego miąższu w płucach, zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej)

• Upośledzeniu czynności wydechowej w otyłości, przepuklinie przeponowej, puchlinie brzusznej, ciąży

• Wzroście objętości zalegającej: rozedma płuc, rozdęcie płuc

• Pojemność wdechowa (JC) - ilość powietrza, jaką można wciągnąć do płuc po spokojnym wydechu

• Wentylacja minutowa płuc (MV) – ilość powietrza wdychana i usuwana z układu oddechowego w ciągu minuty (MV= TVxf ) w spoczynku – ok. 8 l/min, w wysiłku wzrasta nawet do 120 l/min

• Maksymalna wentylacja dowolna (MVV) – największa ilość powietrza przepływającego przez płuca w danej jednostce czasu (12s) wskazująca na możliwości funkcjonalne płuc w ciągu 1 minuty oddychania

• Natężona pojemność życiowa płuc (FVC) – ilość powietrza usuwana z układu oddechowego podczas maksymalnego szybkiego wydechu wykonana po maksymalnym wdechu

• Natężona objętość wydechowa pierwszo sekundowa (FEV₁) – ilość powietrza, którą można usunąć z płuc w ciągu pierwszej sekundy maksymalnie szybkiego i pełnego wydechu po maksymalnym wdechu

FEV₁ – stanowi procent FVC i w prawidłowych warunkach czynności płuc powinna wynosić 80% FVC, wskazując na fizjologiczne przewietrzenie płuc i brak oporów obturacyjnych utrudniających oddychanie.

• W określonych jednostkach chorobowych (związanych z obturacją np. mukowiscydozie) dochodzi do zwężenia dróg oddechowych i wzrostu oporu oddechowego – FEV₁ obniża się poniżej 80% FVC

• W chorobach restrykcyjnych wartość FEV₁ nie zmienia się natomiast zmniejsza się VC.

• Ogromną rolę w poprawie wydolności oddechowej osób po uszkodzeniu rdzenia kręgowego ma prawidłowo prowadzona rehabilitacja pulmunologiczna, mająca na uwadze ogromną rezerwę funkcjonalną płuc i brak w tej grupie chorych wyraźnych objawów niewydolności pracy układu oddechowego.

• Objętość oddechowa podczas wysiłku ćwiczeń rehabilitacyjnych (fizjoterapeutycznych) może stanowić do 60% pojemności życiowej płuc, co w pełni zaspokaja potrzeby ok. 1500ml O₂ zużywanego przez ustrój do przemian energetycznych.

• Przy wyższej wydolności i większych obciążeniach fizycznych takie zużycie tlenu jest za małe do potrzeb energetycznych.

• Czynnikiem limitującym jest tzw. przepływ płucny – zależność funkcji oddechowych od stopnia ukrwienia płuc.

PEF (peak expiratory flow) – szczytowy przepływ wydechowy zarejestrowany w trakcie badania maksymalnie natężonego wydechu. Odzwierciedla drożność dużych oskrzeli, zależy od współpracy badanego i siły mięśni wydechowych

PIF (peak inspiratory flow) – szczytowy przepływ wdechowy zarejestrowany w trakcie badania maksymalnie natężonego wdechu

MEF _{25% FVC} – natężony przepływ wydechowy, gdy 25 % FVC pozostało do wydmuchnięcia. Analogicznie MEF _{50% FVC}, MEF _{75% FVC} Czuły wskaźnik drożności drobnych dróg oddechowych (o średnicy 2mm). Wielkość przepływu w tych drogach jest mało zależna od współpracy badanego. Zmniejszenie wielkości przepływów jest charakterystyczne dla zaburzeń obturacyjnych.

22. harmonogram badań

HARMONOGRAM BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH

- przed rozpoczęciem programu usprawniania

- po zakończeniu określonego cyklu ćwiczeń i programu motorycznego

- po okresie przerw w opiece terapeutycznej (np. po wypisaniu na pewien okres do domu)

- przed operacją lub innymi zabiegami klinicznymi określając możliwości funkcjonalne chorego

- po okresie hipokinezji.

23. specyfikacja diagnostyki dziecięcej

W badaniach wysiłkowych dzieci najlepszą metodą oceny wydolności jest test wysiłkowy wykonywany na bieżni mechanicznej

• Dzieci wykonujące wysiłki fizyczne cechuje silne pobudzenie adrenergiczne i małe noradrenergiczne, co wywołuje w przeciwieństwie do dorosłych niższe ciśnienie tętnicze i podwyższoną częstość skurczów serca

• Spoczynkowe i wysiłkowe wartości ciśnienia tętniczego od 10 roku życia dziecka systematycznie rosną i są proporcjonalne do rozmiarów ciała.

• Przepływ krwi przez aktywne podczas pracy mięśnie może być u dzieci większy niż u dorosłych ze względu na niższe opory obwodowe

• Występuje zwiększona różnica tętniczo – żylna zawartość tlenu

• Testy muszą być

  • Proste do wykonania;

  • Odpowiadające naturalnym formom ruchu;

  • Bezpieczne;

  • Niewywołujące sytuacji stresowych;

  • Zintegrowane z programem nauczania.

Przeciwwskazania do wykonywania prób wysiłkowych u dzieci

• Choroby mięśnia sercowego

• Niekontrolowane zaburzenia funkcji serca

• Choroby nerek

• Przewlekłe zapalenie wątroby

• Nieodpowiednia dawka insuliny w cukrzycy

• Niewydolność układu oddechowego

• Przyjmowanie leków wpływających na reakcje fizjologiczne

• Sygnalizowanie objawów przemęczenia lub niechęć do wykonania próby

Objawy stanowiące absolutne zalecenia do przerwania testu:

• Bóle w klatce piersiowej

• Bóle i zawroty głowy

• Zaburzenia oddychania

• Nadmierne zaczerwienienie skóry

• Nadmierna potliwość

• Zespół zaburzeń w EKG (tachykardia, obniżenie odcinka ST, przedwczesne skurcze komorowe)

• Zaburzenia ciśnienia krwi (powyżej 240/120 mmHg) oraz stopniowy wysiłkowy spadek ciśnienia skurczowego

• Brak wzrostu tętna lub jego spadek podczas wysiłku

A.Ronikier – tolerancja wysiłkowa

• określenie stanu tolerancji wysiłku osób niepełnosprawnych w różnych okresach leczenia może być pomocne w ocenie postępów rehabilitacji (monitorowanie treningu).

• umożliwia bardziej świadome dawkowanie obciążeń treningowych, nie dopuszcza do przeciążeń czynnościowych aparatu ruchu i układu krążeniowo – odechowego.

• należy stosować intensywność ćwiczeń zgodnie z fizjologicznym prawem obciążeń progowych (zakres od skutecznego progu obciążeń treningowych do granic tolerancji).

• każdy pacjent winien być traktowany w sposób wysoce zindywidualizowany, zgodnie ze stanem, który określają właściwe testy diagnostyczne (adekwatność testów).