MODELE RYNKU FINANSOWEGO
I. Efficient Market Hypothenis (EMH) - hipoteza rynku efektywnego - rynek działa sprawnie:
bieżące ceny są odbiciem całej dostępnej publicznie informacji,
uczestnicy rynku:
mają równy dostęp do informacji,
działają racjonalnie,
wyceniają papiery jednakowo,
miarą ryzyka jest wariancja,
fluktuacje cen reprezentowane są przez rozkłady procesy Gaussa,
inwestorzy nie mogą osiągać nieograniczonych zysków ze względu na równowagę cen.
II. Fractal Market Hypothenis (FMH) - hipoteza rynku fraktalnego:
globalny rynek składa się z dużej liczby uczestników o różnych horyzontach czasowych,
informacja ma różny wpływ na różne horyzonty czasowe,
stabilność rynku jest głównie rezultatem jego płynności. Rynek złożony z wielu inwestorów o różnych horyzontach czasowych gwarantuje płynność,
ceny walorów odzwierciedlają kombinację handlu krótkoterminowego (analiza techniczna) i długoterminowego (analiza funkcjonalna),
jeśli instrument finansowy nie ma powiązań z cyklami ekonomicznymi, to nie ma szans na długoterminowy trend.
III. Hipoteza rynku niejednorodnego (HMH):
Na rynku walutowym istnieją różne typy inwestorów. Różnią się one horyzontem czasowym (inwestycje krótko- i długo- terminowe) oraz częstotliwością dokonywania transakcji. Rynek jest zatem niejednorodny i każdy uczestnik ma swój własny czas reakcji na informację.
PODZIAŁ RYNKU FINANSOWEGO:
ze względu na funkcje rynku finansowego:
rynek walutowy (dewizowy),
r. pieniężny,
r. kapitałowy,
r. kredytowy,
r. pozabilansowych instrumentów finansowych.
ze względu na przedmiot transakcji:
rynek walutowy,
r. instrumentów o charakterze wierzytelnościowym,
r. instrumentów o charakterze własnościowym,
r. pochodnych instrumentów finansowych.
ze względu na okres zapadalności zobowiązania finansowego:
rynek pieniężny,
rynek kapitałowy.
ze względu na charakter instrumentów finansowych:
rynek pieniądza bankowego,
rynek papierów wartościowych.
ze względu na stopień formalizacji:
rynek zinstytucjonalizowany,
rynek niezinstytucjonalizowany.
ze względu na wartość pojedynczych transacji:
rynek detaliczny,
rynek hurtowy.
ze względu na sposób wykorzystania instrumentów finansowych:
rynek pierwotny (emisji instrumentów finansowych),
rynek wtórny (obrotu instrumentami finansowymi).
ze względu na zasięg transakcji finansowych i zakres ich kontroli:
rynek wewnętrzny (krajowy),
rynek zewnętrzny (zagraniczny).
Rynek zinstytucjonalizowany - rynek organizowany i kształcony świadomie, a zatem z wyraźnie określonym celem. Instytucjonalizację odnosi się zwykle do rynku bankowego i giełdowego, którego szczególną formą jest giełda.
Giełda - rynek, na którym transakcje zawierane są regularnie w określonym czasie i miejscu oraz podporządkowane określonym normom i zasadom.
Cechy specyficzne giełd:
zasadniczo mają charakter rynku wtórnego,
zapewniają jednolite reguły i standardy zawieranych transakcji,
transakcje wykonywane są za pośrednictwem np. domów maklerskich w Polsce,
ustanawiają słuszne zasady kupieckiego postępowania uczestników,
zwiększają bezpieczeństwo zawieranych transakcji,
relatywnie wysokie są koszty transakcyjne rynku,
umożliwiają zainteresowanym zbierać informacje cenowe i rynkowe.
KLASYFIKACJA GIEŁD
wielkość rynku i jego znaczenie:
giełdy duże o zasięgu:
międzynarodowym (NYSE, Tacio),
regionalnym (Zurych, Hongkong),
giełdy średnie i małe o zasięgu lokalnym.
sposób organizacji:
publiczne,
prywatne
bankowe,
przedmiot transakcji:
giełdy towarowe (zbóż, metali),
giełdy usługowe (ubezp., frachtowe),
giełdy pieniężne, w tym papierów wartościowych,
giełdy financial futures - standaryzowanych instrumentów pochodnych,
statut prawny:
giełdy państwowe,
giełdy terminowe,
rodzaj transakcji:
giełdy kasowe,
giełdy terminowe,
sposób zawierania transakcji:
giełdy pakietowe,
giełdy elektroniczne,
swoboda dostępu do giełdy:
giełdy otwarte,
giełdy zamknięte.
UWAGA!
Wielkość rynków giełdowych mierzona jest:
stosunkiem kapitalizacji giełdy do PKB,
wartością obrotów i liczbą zawieranych transakcji giełdowych.
Kapitalizacja giełdy - wartość według ceny rynkowej instrumentów finansowych, stanowiących przedmiot obrotu rynku. Obliczamy ją mnożąc wielkość emisji instrumentów finansowych przez kurs giełdowy.
HOSSA ↑ BESSA ↓
UWAGA!
Zmiany zachodzące na rynku giełdowym oceniane są za pomocą indeksów giełdowych.
Indeks giełdowy - przedstawia syntetyczny obraz rynku - tendencji i kierunków zmian cen instrumentów giełdowych. Dobrze skonstruowany indeks powinien zapewnić porównywalność wyników bieżących z dobrowolnie wybranymi w przeszłości oraz powinien być oparty o grupę wybranych instrumentów.
Indeksy Europy Środkowo-Wschodniej (DJJA, NYSE-S&P500, DAX, FTSE, Nikkel 225), RTS - Rosja, BUX - Węgry, PX-50-Czechy, SAX - Słowacja, SBI - Słowenia, BET - Rumunia, TALG - Estonia, itd.), Indeksy Paneuropejskie: DJ Stoxx - 650 spółek z 16 państw Europy Zachodniej, DJ Stoxx 50 - 50 najważniejszych państw Europy Zachodniej, DJ Euro Stoxx - 320 spółek ze strefy euro, DJ Euro Stoxx 50, EUROTOP 100, EASDAQ.
Rynek instrumentów pochodnych - to rynek instrumentów pozabilansowych, derywatów, derywatywów, a zatem rynek transakcji na takich instrumentach, których ceny rynkowe są pochodną cen instrumentów bazowych.
INSTRUMENT BAZOWY |
INSTRUMENT POCHODNY |
waluta stopa procentowa obligacje akcje metale szlachetne |
waluty kontrakt futures swap procentowy opcja kupna na obligację zerokuponową kontrakty futures na akcje towarowe opcje sprzedaży |
Do podstawowych instrumentów bazowych należą:
kontrakt forward,
kontrakt futures,
opcje - dają prawo nabycia lub sprzedaży instrumentów bazowych i pochodnych,
swapy - transakcje krótkoterminowe,
pochodne z pochodnych - opcja na kontrakt futures,
nietypowe instrumenty pochodne (np. waranty handlowe na polskim rynku giełdowym).
Korzyści związane z finansowymi instrumentami pochodnymi:
są one pomocne w zarządzaniu ryzykiem (umożliwiają jego redukcję),
dostarczają informacji na temat określonych aktywów (np. kontrakty terminowe informują co do zamian cen na rynku kasowym),
dostarczają informacji o kierunkach rozwoju gospodarki (poprzez antycypację informacji),
zwiększają efektywność rynku finansowego poprzez wykorzystanie arbitrażu.
Rynek instrumentów pochodnych bardzo wyraźnie dzieli się na:
rynki pozagiełdowe (głównie forward i swap),
rynki giełdowe (głównie futures i opcje).
WADY RYNKU |
|
POZAGIEŁDOWEGO |
GIEŁDOWEGO |
|
|
Instrument finansowy - rodzaj zobowiązania pieniężnego jednego podmiotu gospodarczego wobec drugiego. Występują one w postaci:
dokumentu; środek dowodowy zapisu księgowego lub elektronicznego zobowiązania, np. pożyczka lub kredyt bankowy,
legitymacji; gdy zobowiązanie zapisane w dokumencie daje możliwość dochodzenia inkorporowych (zawartych) w nim praw; samoistna forma zobowiązania.
Instrumenty finansowe rodzą prawa podmiotowe (majątkowe):
wierzycielskie: pożyczka, kredyt,
udziałowe: akcje, udziały, jednostki uczestnictwa,
pochodne: swap, futures, opcje, itp.
UWAGA!
Papiery wartościowe to takie instrumenty finansowe, z których dochodzenie praw możliwe jest wyłącznie na podstawie posiadania dokumentu (aspekt materialny i dług na okaziciela). Papiery wartościowe mogą występować w postaci niematerialnej. Dematerializacja papierów wartościowych oznacza, że wszystkie dane o papierze wartościowym zawarte są w zapisie komputerowym. Papier wartościowy jest złożony z depozycie papierów wartościowych; w Polsce - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - KDPW. W Polsce papierami wartościowymi ą tylko te instrumenty finansowe, które ustawodawca uznaje za papiery wartościowe - stąd drak zapisu długu na okaziciela. Obowiązuje zasada numerus clausus.