W.8 INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU PIENIĘŻNEGO

Instrumenty rynku pieniężnego ( większość ma postać papierów wartościowych) dzielimy na:

• PROCENTOWE(KUPONOWE) wyróżnia się tu:

• certyfikaty depozytowe

• depozyty międzybankowe

Papiery kuponowe mają wyznaczoną wartość nominalną oraz stopę% liczoną od określonej w tym papierze wartości nominalnej(Wn).

• DYSKONTOWE

• bony skarbowe

• weksel handlowy

• bony komercyjne przedsiębiorstw

• bon pieniężny NBP

Papiery dyskontowe to papiery wartościowe, których wartość nominalna jest mniejsza od ceny zakupu. Mają zawsze wyznaczoną wartość nominalną, termin zapadalności a cenę
zakupu określa stopa dyskontowa. Odsetki są określane jako DYSKONTO

DYSKONTO = wartość nominalna - cena zakupu

• INSTRUMENTY POCHODNE RYNKU PIENIĘŻNEGO

• Kontrakty FRA

-
Procentowe kontrakty FRA

• Swapy procentowe

• + opcje na: Kontrakty FRA-
  Procentowe kontrakty FRA - swapy procentowe

PROCENTOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE - wzory

Wn = Cz Wn - wartość nominalna(wartość obecna)pap.wartość

Cz - cena zakupu

Wp = Wn + O Wp- wartośc przyszła

O - odsetki

O = Wn * r*

Wp = Wn *( 1+ r *
)

r =
r - nominalna stopa %

DYSKONTOWE PAP.WARTOŚCIOWE

Wn = Wp

Cz = Wo Wo - wartość obecna

d =
d- stopa dyskonta

R =
R-rentowność

`

Certyfikat depozytowy - zbywalny instrument finansowy rynku pieniężnego zaliczanym do niepublicznych instrumentów dłużnych. Wystawcą jest bank komercyjny, który poprzez ich emisję ma możliwość zgromadzenia funduszy potrzebnych do finansowania bieżącej działalności. Wystawiane na okaziciela. Dla inwestora jest atrakcyjniejszy niż lokata gdyż ten instrument ma > płynność (możliwość obrotu na rynku wtórnym), wysoki poziom bezpieczeństwa gdyż certyfikaty te mogą być za zgodą Banku Centralnego emitowane jedynie przez najlepsze banki.

Emitent (czyli banki) zobowiązuje się, że w określonym terminie spłaci zaciągniętą pożyczkę wraz z odsetkami osobie, która przedstawi certyfikat w dniu zapadalności( tzn. w terminie wykupu). Dlat egoteż certyfikat depozytowy można traktować jako oprocentowany, zbywalny na rynku wtórnym depozyt terminowy złożony w banku komercyjnym o ustalonym terminie zapadalności.

1. termin wykupu od miesiąca do roku

2. emitenci, banki komercyjne, kasy oszczędnościowo -pożyczkowe

3. emitowane na okaziciela w formie materialnej(pap.wart.) lub niematerialnej zapis komputerowy)

4. Charakteryzują się płynnością, czyli możliwością odzyskania przed terminem wykupu środków przeznaczonych na zakup certyfikatu bez utraty zysku wynikającego z oprocentowania przez sprzedaż na rynku wtórnym.

5. Rentowność, której poziom zależy od ogólnej sytuacji na rynku pieniądza

Rynek pierwotny certyfikatów powstaje w wyniku negocjacji między emitentem papieru a jego potencjalnym nabywcą.

Rynek wtórny organizuje bank- emitent. Rynek ten powstaje w wyniku negocjacji między posiadaczem certyfikatu (który nie jest emitentem) a potencjalny nabywcą. Strony podają ceny po których są skłonni zawrzeć transakcję .Cena certyfiktów na rynku wtórnym odzwierciedla rentowność od momentu zakupu do certyfikatu do jego wykupu przez bank. Certyfikaty kwotowane są dwustronnie, gdzie kurs kupna(bid) jest wyższy od kursu sprzedaży(offer).

Rodzaje certyfikatów:

1.ze stała stopą% ( ze stałym kuponem) dają nabywcy gwarancję, że przez cały czas od momentu emisji do zapadalności stopa % się nie zmieni.

2.ze zmienną stopą% ( ze zmiennym kuponem)

3. sprzedawane według nominału - posiadacz otrzymuje w dniu wykupu wartość nominalną powiększoną o odsetki wynikające z oprocentowania.

4. dyskontowe - sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem a więc poniżej wartości nominalnej.

Certyfikaty o stałej stopie procentowej:

Wk = Wn +0 Wk - wartość końcowa, a więc wykupu

O = Wn*
r - nominalne oprocentowanie(kupon)

t- okres w dniach od momentu emisji do wykupu

Wk = Wn *( 1 +

Y=
Y- rentowność inwestycji

Z- Zysk będący różnicą między Wk a Wp

Wycena certyfikatów dyskontowych:

C= N * ( 1-
) C-cena dyskontowego certyfikatu

N-wartość nominalna t- ilość dni do wykupu certyfikatu

d-stopa dyskonata

BON SKARBOWY(treasury bill)

To krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa w którym zobowiązuje się on do jego wykupu w określonym terminie. Celem bonów jest regulowanie płynności budżetu państwa. Poprzez emisję bonów skarbowych państwo ma możliwość neutralizowania negatywnych skutków wynikających z braku pełnej synchronizacji dochodów i wydatków budżetowych.

Na rynku pierwotnym sprzedaż bonów przeważnie organizuje Bank Centralny w formie:

1. bezpośredniej sprzedaży podmiotom zainteresowanym zakupem

2. przetargu ofertowego

Nabywcą bonów są inwestorzy ,przedsiębiorstwa, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze.

Do rynku pierwotnego bezpośrednio dostęp mają jednak tylko pośrednicy( dealerzy lub market- makerzy). Są to instytucje, które dokonują stałych zakupów na rynku pierwotnym oraz animują wtórny, tzn. dbają o płynność.(banki komerc., fun.powier., tow.emeryt.)

Dyskontowy charakter bonu- emitent sprzedaje bony po niższej cenie od ich ceny nominalnej. Różnica między ceną zakupu a wart. Nominalną(dyskonto) którą emitent płaci w dniu wykupu, stanowi dochód inwestora.

Bony- niski poziom ryzyka, wysoka płynność rentowność.

Nabywcami bonów na rynku polskim mogą być rezydenci lub nierezydenci będący os.fizycznymi i prawnymi oraz spółkami nie mającymi osobowości prawnej.

W Polce emisja bonów dokonywana jest na zasadzie przetargów(aukcji)organizowanych przez agenta emisji, którym jest NBP.(Sprzedaż na rynku pierwotnym)

Zainteresowani zakupem podają ilość bonów, które zamierzają kupić- cenę zakupu czyli kwotę jaką są gotowi zapłacić- sposób realizacji zapłaty.

Sprzedaż na rynku wtórnym bonów tworzona jest przez oferty kupna i sprzedaży bonów składane przez podmioty które zainteresowane są nabyciem lub sprzedażą bonów znajdujących się w ich portfelach inwestycyjnych.

Transakcje na rynku wtórnym można zawierać za pośrednictwem Polskiej Giełdy Finansowej.

Cena bonu skarbowego to ilość jednostek danej waluty jakie kupujący jest w skłonny zapłacić- a sprzedający otrzymać- za wartość nominalną.

Istotą instrumentów dyskontowych jest to że inwestor zakupuje je płacąc mniej niż wynosi ich Wn by w dniu wykupu otrzymać od emitenta sumę wartości nominalnej.

Cbs = Wn*(1 -
Cbs - cena bonu skarbowego(cena zakupu)

T - iość dni od dnia zakupu do dnia wykupu

Cbs = 10 000*(1 -

Cbs=
Y - rentowność do wykupu bony skarbowego(R)

d =
d - stopa dyskonta, R- stopa rentowności

Y =

T =

Bony pieniężne NBP

Są instrumentami charakterystycznymi dla polskiego rynku pieniężnego, ich emitentem jest NBP. Podobne do bonów skarbowych. Pojawiły się w Polsce w 1990r i do dziś wykorzystywane są przez NBP jako jeden z instrumentów służących do realizacji założeń polityki pieniężnej.

Celem emisji bonów pieniężnych NBP jest:

1. regulowanie płynności sektora bankowego

2. kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza

Bony są zbywalne i mogą być odkupione przez emitenta (NBP) w każdym momencie.

Na rynku pierwotnym bony pieniężne mogą być nabywane przez:

• banki krajowe, oddziały banków zagranicznych działających w Polsce, posiadające rachunki bieżące w Departamencie Rachunków Banków NBP i będące na podstawie umowy z NBP dealerami rynku pieniężnego.

• Bankowy fundusz Gwarancyjny.

Powyższe podmioty, by mieć możliwość zakupu bonów, muszą posiadać konto depozytowe tych bonów, prowadzone przez NBP.

Bony są oferowane na przetargach organizowanych przez Departament Polityki Pieniężno-Kredytowej NBP.

Kalkulacja podobnie jak bony skarbowe.

Bony komercyjne przedsiębiorstw( commercial papers - CP)

Zaliczane są do prywatnych instrumentów rynku pieniężnego . Celem ich emisji jest przede wszystkim pozyskanie bezpośrednio z rynku funduszy finansujących bieżącą działalność emitenta. Emitent może więc obniżyć koszty związane z pozyskiwaniem kapitału krótkoterminowego poprzez wyeliminowanie kosztownego pośrednika którym jest bank.

Aktualnie CP jest szeroko stosowanym instr. Finans. na całym świecie i stanowi poważną konkurencję dla tradycyjnych kredytów bankowych.

Na rynki CP wprowadzane są do obrotów ust sposób:

• poprzez banki pełniące rolę agenta

• samodzielnie prze samych emitentów( tzw. Emisja bezpośrednia)

Cechy CP:

• przybierają one formę krótkoterminowego długu finansującego bieżącą

• działalność

• występują jako walory na okaziciela

• instrumenty o charakterze dyskontowym, czyli sprzedawane są na rynku pierwotnym poniżej wartości nominalnej.

• Wiąże się z nimi duże ryzyko dla inwestora

Rynek CP ma charakter hurtowy , wysokie nominały dostępne dla inwestorów instytucjonalnych.

W Polsce nie ma odp. regulacji prawnych dlatego, banki jako podstawę prawną traktują :

• ustawę o obligacjach-prawo wekslowe- kodeks cywilny.

Weksle handlowe

są papierami wartościowymi opartymi na zasadzie prawa wekslowego. Cechą charakterystyczną jest wystąpienie kredytu kupieckiego jako formy pojawiającej się w nim wierzytelności. W związku z ty na rynku finansowym występują one w formie długu odbiorcy towaru wobec jego dostawcy ( zastosowanie w rozliczeniach transakcji handlowych).

Może on być dyskontowany(w banku komercyjnym) i redyskontowany w systemie bankowym(przez banki centralne).

Z funkcjonowaniem weksla jako pap. Wart. Rynku pieniężnego związane są AKCEPTY BANKOWE, które są zobowiązaniami banków komercyjnych do zapłaty wierzytelności wekslowej. W sytuacji gdy weksel staje się wymagalny, a wystawca weksla (trasant) nie jest w stanie uregulować stosownej kwoty zobowiązania wekslowego, bank akceptujący weksel musi bezwarunkowo za niego zapłacić.

Kontrakty FRA( Forward rate agreement)

To umowa , w której dwie strony uzgadniają między sobą stopę procentową(stopę fra) która po określonym okresie wstępnym będzie obowiązywać na określony okres bazowy w odniesieniu do określonej wartości lokaty lub depozytu.

Zawierane w celu zabezpieczenia się przez:

• kredytobiorcę( kupującego kontrakt FRA) od ryzyka wzrostu stopy procentowej

• kredytodawcę(sprzedającego FRA) od ryzyka spadku stóp procentowych

Kontrakty Futures

To umowa kupna lub sprzedaży określonych aktywów( instrumentów finansowych lub towarów) w określonym momencie w przyszłości po określonej cenie. Występują w obrocie giełdowym.

Procentowe kontrakty futures

To takie, których cena zależy wyłącznie od poziomu stóp procentowych.Za pomocą procentowego kontraktu futures można zabezpieczyć przyszły poziom stopy procentowej.

Podstawą takich kontraktów są instrumenty dłużne krótko-, średnio, - długoterminowe(bony skarbowe, certyfikaty depozytowe, obligacje).

Te kontrakty wykorzystywane są zarówno w operacjach spekulacyjnych jak i arbitrażowych oraz w operacjach hedgingowych.

SWAPY PROCENTOWE

Kontakt swap jest umową między dwiema lub więcej stronami co do wymiany przyszłych przepływów gotówkowych według wcześniej określonych zasad. Umowa polegająca na sprzedaży(kupnie)danego instrumentu bazowego na jeden termin przy równo0czesnym nabyciu(sprzedaży)tego samego instrumentu na inny termin.

Przedmiotem kontraktu swapowego jest wymiana przepływów gotówkowych między partnerami umowy.

SWAP PROCENTOWY tu jego istota jest zamiana między stronami umowy płatności odsetkowych w tej samej walucie według różnych stóp procentowych, bez dokonywania płatności kapitałowych. Strony umowy wymieniają się zadłużeniami oprocentowanymi według stałej stopy procentowej na oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej i odwrotnie.

W kontrakcie tym strona A zobowiązuje się wypłacić stronie B sumy równe oprocentowaniu wartości nominalnej swapu według ustalonej stałej stopy procentowej, a strona B zobowiązuje się wypłacić stronie A sumy równe oprocentowaniu według zmiennej stopy procentowej wartości nominalnej swapu.

OPCJE NA PROCENTOWE KONTRAKTY FUTURES:

Umowa na podstawie której nabywca opcji płaci sprzedającemu premię (cenę opcji) za prawo, ale nie zobowiązanie do zakupu lub sprzedaż po określonej cenie w określonym terminie.

OPCEJ NA KONTRAKTY FRA:

• opcje na cap(górny poziom stopy%)

kontrakt, w którym sprzedający kontrakt zobowiązuje się do zapłaty nabywcy określonej kwoty gdy zmienna stopa odniesienia przewyższa ustaloną w kontrakcie stopę.

- - opcje na floor( kontrakt na dolny pułap stopy%)

kontrakt odwrotny do w/w gdy stopa odniesienia niższa niż stopa ustalona w kontrakcie.

OPCJE NA SWAPY PROCENTOWE:

Opcje zakupu lub sprzedaży określonej ilości po określonej cenie swapów procentowych w określonym terminie.

---