LECZENIE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Wpływ chorób układu mięśniowo-szkieletowego na populację :
objawy 30%
istotne problemy zdrowotne 20%
inwalidztwo ( ograniczenie aktywności ) 7%
ciężkie inwalidztwo ( uzależnienie od pomocy w życiu codziennym ) 0,5%
umieralność 0,02% .
Główne metody leczenia chorób reumatycznych
1. Farmakoterapia
- leki modyfikujące przebieg
choroby
- leczenie objawowe
- leczenie miejscowe
2. Fizjoterapia
- ćwiczenia
- stosowanie światła ( UV, laser )
- stosowanie zimna i ciepła ( parafina, krioterapia )
- hydroterapia
- elektroterapia
- ultradźwięki
- zabiegi manualne
- zaopatrzenie w przyrządy pomocnicze i adaptacja otoczenia.
3.Metody leczenia chirurgicznego
- zabiegi rekonstrukcyjne
- artroplastyka
- synovectomia
- osteotomia
- chirurgiczne oczyszczenie stawu
- dekompresja ( rdzenia kręgowego, nerwów obwodowych ).
4. Edukacja pacjenta
- zdobycie wiedzy o chorobie
- modyfikacja zachowań
- wybór zawodu
- grupy samopomocy.
Zasady postępowania w chorobach reumatycznych
Rozpoznanie choroby, ocena aktywności i rokowania.
Ustalenie celu leczenia, wybór metody leczenia, modyfikacja leczenia w zależności od odpowiedzi terapeutycznej.
3. Koordynacja postępowania wielodyscyplinarnego,
ponawianie oceny klinicznej choroby.
GRUPY LEKÓW STOSOWANE W LECZENIU CHORÓB REUMATYCZNYCH
NIESTERYDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE ( NLPZ )
KORTYKOSTEROIDY
LEKI MODYFIKUJĄCE PRZEBIEG CHOROBY
LEKI PRZECIWOSTEOPOROTYCZNE
LEKI STOSOWANE W LECZENIU FIBROMIALGII
LEKI STOSOWANE W DNIE MOCZANOWEJ
LEKI CHONDROPROTEKCYJNE.
Działanie farmakologiczne NLPZ
przeciwzapalne
przeciwgorączkowe
przeciwbólowe
Podział NLPZ według budowy chemicznej
salicylany ( Polopiryna )
pochodne kwasu indolooctowego ( Indometacyna )
pochodne kwasu fenylooctowego ( Diclofenac )
pochodne kwasu propionowego ( Ibuprofen, Naproxen, Anapran )
pochodne kwasu antranilowego ( Mefacit )
pochodne pirazolu ( Butapirazol )
pochodne benzotiazyny ( Piroxicam )
Działania uboczne NLPZ
przewód pokarmowy : wzdęcia, nudności, wymioty, biegunki, u 20% nadżerki i owrzodzenia w endoskopii, zgony z powodu krwawienia
uszkodzenie wątroby
uszkodzenie nerek
zmniejszenie agregacji płytek ( przedłużenie czasu krwawienia )
napady dychawicy oskrzelowej, odczyny alergiczne skóry
interakcje z lekami : obniżającymi RR, hipoglikemizującymi, moczopędnymi, p-krzepliwymi, digoksyną.
Hamowanie głównie COX-2 ( indukowanej ) oraz w niewielkim stopniu COX-1 ( konstytutywnej ) jako optymalny model terapii przeciwzapalnej
COX - 1
ochrona błony śluzowej żołądka
prawidłowy przepływ krwi przez nerki
prawidłowe funkcjonawanie
płytek
COX - 2
( indukowana )
- nasila ból i stan zapalny
NLPZ nowej generacji
Preferencyjne inhibitory COX-2
- meloxicam ( Movalis, Meloksam w tabl. 7,5 i 15 mg )
• Selektywne inhibitory COX-2
- nimeesulin ( Aulin, Minesulin w tabl. 100 mg )
- koksyby ( rofekoksyb - Vioxx w tabl. 12,5 i 25 mg )
( celekoksyb - Celebrex w tabl. 200 mg ).
GLIKOKORTYKOSTEROIDY
( działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne )
Preparaty doustne :
1. ENCORTON ( prednizon )
2. ENCORTOLON (prednisolon)
3. METYPRED ( metylopredni-solon )
Preparaty pozajelitowe :
1.SOLU-MEDROL i.v.
( metyloprednisolon )
2. DEPO-MEDROL
( metyloprednisolon )
do- i okołostawowo
Sposoby podawania glikokortykoidów
1. Podawanie codzienne
- dużych dawek ( od 1 mg/kg m.c. na dobę )
- małe dawki ( do 15 mg na dobę )
2. Leczenie pulsacyjne
- 1g jednorazowo przez 3 kolejne dni
3. Podawanie alternatywne
- podawanie w odstępach 48 godzinnych w jednorazowej
porannej dawce
Działania uboczne przy długotrwałej kortykoterapii
- zakażenia
- osteoporoza
- cukrzyca posterydowa
- zaostrzenie choroby wrzodowej
- zaniki mięśni
- zaćma, jaskra
- zaburzenia psychiczne
- przyrost masy ciała ( twarz księżycowata, bawoli kark ).
III. LEKI PRZECIWREUMATYCZNE MODYFIKUJACE PRZEBIEG CHOROBY
1. SOLE ZŁOTA
2. LEKI PRZECIWMALARYCZNE
3. SULFASALAZYNA
4. D-PENICYLAMINA
5. METOTREXAT
6. AZATHIOPRYNA
7. CYCLOFOSFAMID
8. CYKLOSPORYNA
9. LEFLUNOMID
10. BLOKERY TNF alfa : INFLIXIMAB, ETANERCEPT.
Sole złota
Mechanizm działania : nie jest dokładnie poznany
- wpływają na komórki uczestniczące w procesie zapalnym
- wiążą się z kk. uśś, z kk. układu ruchu ( chrząstki, ścięgna,
kości, błona maziowa ) i z kk. krwii.
• Wskazania
- rzs
- mpzs ( młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów )
- łuszczycowe zapalenie stawów.
Powikłania :
- uszkodzenie nerek
- uszkodzenie szpiku
- uszkodzenie wątroby
- zapalenie skóry i błon śluzowych
- reakcje alergiczne
Preparaty :
- Solganal B ( sól złotawa
tioglukozy ) roztwór oleisty
- Tauredon ( sól sodowa kwasu
aurotiojabłkowego ) r. wodny
- Ridaura w tabl. 3 mg.
Leki przeciwzimnicze
Mechanizm działania :
- hamowanie replikacji DNA
- zmniejszenie produkcji immunoglobulin
• Wskazania
- rzs
- toczeń rumieniowaty układowy
Powikłania
- złogi w rogówce
- retionopatia
- uszkodzenie szpiku
- zaburzenie ze strony
przewodu pokarmowego
Preparaty
- chlorochina ( Arechin )
w tabl. 250 mg/ die
- hydroksychlorochina
( Plaquenil ) w tabl. 200 mg
200-600 mg/ die
Salazosulfapirydyna
Mechanizm działania :
- działanie przeciwzapalne
- działanie przeciwbakteryjne.
• Wskazania :
- rzs
- zzsk
- mpzs
- łzs
- reaktywne zapalenia stawów.
Działania uboczne
- nudności, wymioty
- uszkodzenie szpiku
- odczyny uczuleniowe
- białkomocz, krwinkomocz
- neuropatie obwodowe.
Preparaty
- Salazopyrin
- Sulfasalazin EN
tabl. 500mg
- dawka wzrastająca od
500 mg do 2g / die.
D - penicylamina
Mechanizm działania :
- metabolit penicyliny
- chelatowanie miedzi i innych metali
- hamuje tworzenie wiązań krzyżowych kolagenu.
• Wskazania :
- rzs
- skleroderma
Działania uboczne
- hematologiczne ( trombo- cytopenia, granulocytopenia,
niedokrwistość aplastyczna )
- uszkodzenie nerek
( białkomocz, z. kłębków n. )
- zmiany skórne
( wysypki, rumienie )
- zespoły autoimmunologiczne
( t.r.u., zespół Sjögrena )
Preparaty
- Cuprenil w dawce 250mg
początkowa dawka 1 tabl
co 2-gi dzień
zwiększa się stopniowo do 500mg/die.
Metotrexat
Mechanizm działania :
- antymetabolit kwasu foliowego
- uniemożliwia syntezę pirymidyny niezbędnej do syntezy DNA
• Wskazania :
- rzs
- skleroderma.
Działania uboczne :
- uszkodzenie szpiku
- uszkodzenie wątroby
- działanie teratogenne
- włóknienie płuc
- zakażenia
- owrzodzenia jamy ustnej.
Preparaty
Methotrexat
w tabl 2,5 i 10 mg
w fiolkach 5, 25, 50 mg
podaje się 1 dzięń w tygodniu
w dawce 7,5 - 15 mg/die.
Azatiopryna
Mechanizm działania :
- hamuje syntezę DNA i podziały komórkowe
- wpływa depresyjnie na limfocyty w zakresie odporności
komórkowej i humoralnej.
• Wskazania
- rzs
- tru
- zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe.
Działania uboczne :
- uszkodzenie szpiku
( leukopenia, trombocytopenia )
- nudności i wymioty
- zaburzenia czynności watro-
by.
Preparaty
Azathioprine tabl. 50 mg
Imuran tabl. 10, 25, 50 mg
fiol. 50 mg
dawka 2-2,5 mg/ kg m.c./die.
Cyclophosphamid
Mechanizm działania :
- wiąże się z kwasami nukleinowymi i uszkadza ich funkcje
- spada ilość limfocytów T i B oraz stężenie immunoglobulin
- następuje supresja odpowiedzi komórkowej i humoralnej.
• Wskazania
- rzs o dużej aktywności z objawami zapalenia naczyń
- tru z zajęciem nerek i o.u.n.
- ziarniniak Wegenera
- zapalenie wielotętnicze.
Działania uboczne :
- uszkodzenie szpiku
- zakażenia
- wymioty, biegunka
- oligospermia, azoospermia
- brak miesiączki
- zapalenie pęcherza moczo-
wego, rak pęcherza
- rozwój białaczki i chłoniaka
- utrata włosów.
Preparaty
- Endoxan
w draż. 50 mg
fiol. 100, 200, 500 mg
i 1g
- sposób podawania :
doustnie 1,5 mg/kg mc/ die
dożylnie 100-200mg/die
pulsy 0,5-1g i.v.
Cyklosporyna
Mechanizm działania :
- polipeptyd składający się z 11 aminokwasów wyizolowany
z grzybów Tolypocladium Inflatum Gams
- obecnie uzyskiwany syntetycznie
- główne zastosowanie w transplantologii
- hamuje produkcję i uwalnianie IL-2 przez limfocyty T helper
- przewaga działania limfocytów T supresorowych.
• Wskazania :
- rzs
- tru
- zapalenie wielomięśniowe.
Działania uboczne :
- uszkodzenie nerek
- uszkodzenie wątroby
- nadciśnienie tętnicze
- przerost dziąseł
- wymioty, biegunka
- nadmierne owłosienie
- zaburzenia czucia.
Preparaty
Neoral
caps. 25, 50, 100 mg
koncentrat do wlewów i.v.
roztwór do picia
dawki 5-10 mg/ kg mc. / die
Leflunomid
Mechanizm działania :
- hamuje enzym dehydrogenazę dihydroorotanową ( DHODH )
- inhibitor syntezy de novo pirymidyny, co powoduje
zahamowanie działania aktywowanych limfocytów
• Wskazania :
- rzs
- łzs
Działania uboczne :
- nudności, biegunka
- odchylenia w badaniach
czynnościowych wątroby
- nadciśnienie tętnicze
- wysypki skórne
- odwracalne łysienie
- toksyczny wpływ na płód
( konieczna antykoncepcja )
Preparaty
- Arava
w tabl. 10, 20, 100 mg
dawkowanie :
3 dni po 100 mg, następnie
codziennie po 20 mg,
po uzyskaniu remisji 10mg
Blokery TNF alfa
Mechanizm działania :
- leki biologiczne, mają budowę immunoglobuliny
- wiążą TNF alfa, hamują wiązanie TNF alfa z receptorami
- wtórnie powodują zmniejszenie poziomu innych prozapalnych
cytokin ( IL-1, IL-6, IL-8 )
• Wskazania :
- rzs oporne na inne metody leczenia
- zzsk i łzs - formy agresywne i oporne
Działania uboczne :
- zakażenia ( TBC )
- niewydolność krążenia
- zespoły demielinizacyjne
- pojawienie się ANA
• Preparaty
- Remicade ( Infliximab )
preparat do wlewów i.v.
3mg/kg m.c. co 2 tygodnie
- Etanercept ( Enbrel )
po 25 mg 2 razy w tygodniu
9