www.neuronet.pl reh. złoż. Zaj. 3

1. CZYM JEST PADACZKA

Padaczka - łacińska nazwa epilepsia. Epilepsja może pojawić się w każdym wieku. Badania dowodzą, że w 80% przypadków choroba ta rozpoczyna się przed 20 rokiem życia.  W wieku noworodkowym oraz u małych dzieci napad padaczkowy może być rezultatem urazu w okresie życia płodowego, urazu okołoporodowego, chorób metabolicznych (np. fenyloketonuria), zaburzeń rozwojowych w budowie ciała oraz infekcji ośrodkowego układu nerwowego: zapalenia mózgu (wirusowego) w przebiegu cytomegalii czy toksoplazmozy. Identyczne przyczyny padaczki co u niemowlaków są także przyczyną choroby u dzieci starszych, przy czym w tym przypadku duży wpływ na wystąpienie napadów padaczkowych mają predyspozycje genetyczne.  Coraz częściej padaczkę ujawnia się u ludzi dorosłych w wyniku infekcji, chorób metabolicznych oraz w efekcie urazu czaszkowo - mózgowego, przy czym urazy lekkie, bez utraty świadomości i innych objawów wstrząśnienia mózgu, nie powodują w zasadzie pojawienia się padaczki.  U około 1/5 chorych po otwartym urazie z uszkodzeniem opon mózgowo - rdzeniowych dochodzi do rozwinięcia się padaczki zwanej padaczką pourazową. Niekiedy ataki mogą być pierwszym objawem guza wewnątrzczaszkowego.  U części chorych niemożliwe jest czasem odnalezienie tła choroby -wówczas mówimy o padaczce idiopatycznej.  Wbrew ogólnym przekonaniom padaczka nie jest chorobą dziedziczną. Cechą, która może być przekazana, jest jedynie niski próg pobudliwości komórek mózgowych, ich duża skłonność do reagowania wyładowaniem padaczkowym na działanie różnych dodatkowych czynników. Osoby o takiej skłonności można więc uważać za obciążone szczególną predyspozycją do padaczki. Wyjaśnia to, dlaczego np. spośród dwu osób, które doznały równie ciężkiego urazu mózgu, u jednej pojawiają się później napady, a u drugiej nie. Oblicza się, że w Polsce rocznie przybywa 12-15 tys. chorych na padaczkę.  Liczba osób, które wymagają systematycznego leczenia z powodu padaczki wynosi nie mniej niż 160000-180000. 2. NAPAD PADACZKOWY -Napad padaczkowy powstaje wskutek nieprawidłowych, nadmiernych wyładowań bioelektrycznych w komórkach nerwowych mózgu. Może pojawić się w każdej grupie komórek nerwowych. -Jeśli mechanizmy hamujące są niedostatecznie sprawne, szybko przechodzi na inne komórki, prowadząc do gwałtownego zaburzenia pracy całego mózgu. Napad jest wtedy uogólniony i przebiega z reguły z utratą świadomości.  -Zdarza się, że gwałtowne pobudzenie powstające w określonej grupie komórek zostaje ograniczone i obejmuje tylko niektóre struktury mózgowia. Mamy wówczas do czynienia z napadami "ogniskowymi", częściowymi. -Jeśli jednak siła tego wyładowania jest duża, bądź też procesy hamowania zbyt słabe, wyładowanie może objąć całe mózgowie. Napad częściowy przekształca się wówczas w napad wtórnie uogólniony. -Napad padaczkowy można wywołać praktycznie u każdego człowieka: zależy to jedynie od siły stosowanego bodźca. Jeśli struktury neuronalne mózgu są zdrowe i mają w pełni wydolne układy hamowania, siła tego bodźca musi być dużo większa niż w przypadkach z obniżonym progiem pobudliwości. Niski próg pobudliwości drgawkowej nie zawsze jest zjawiskiem patologicznym i nie jest stałą cechą np. niedojrzały mózg małych dzieci znacznie łatwiej reaguje nadmiernymi wyładowaniami bioelektrycznymi na rozmaite bodźce niż mózg człowieka dorosłego. Dlatego też atak może pojawić się raz w życiu, ale może również pojawiać się cyklicznie , mieć charakter przewlekły.  - Dla powstania napadu padaczkowego konieczne jest równoczesne zadziałanie kilku czynników. Najważniejsze wydają się: obecność zmian powodujących nadmierną pobudliwość mniej lub bardziej licznych grup neuronów mózgu, ogólnie podwyższone pogotowie drgawkowe oraz pojawienie się dodatkowego elementu sprzyjającego wyzwoleniu napadu.  - Grupy zmienionych, nadmiernie pobudliwych neuronów nazywa się ogniskiem padaczkowym. Nierzadko występuje ono w bezpośrednim sąsiedztwie takich zmian w mózgu, jak blizna lub inny nieprawidłowy twór, niekiedy nawet o bardzo małych rozmiarach. - Napad padaczkowy jest napadem pochodzenia mózgowego i objawia się nagłymi i przejściowymi nieprawidłowymi zjawiskami natury ruchowej, czuciowej, wegetatywnej lub psychicznej.  - Najczęstszym podłożem napadu jest nadmierne , gwałtowne wyładowanie grupy komórek nerwowych, aktywujących określone układy strukturalno-czynnościowe mózgu, co objawia się zaburzeniem ich czynności. - Najczęściej mamy do czynienia z pobudzeniem ,rzadziej z zahamowaniem czynności.  - Napady padaczkowe są jednym z najczęstszych objawów chorobowych, jakie spotyka się u ludzi. Z badań wynika, że od 5 do 8% ludzi w ciągu życia ma pojedynczy napad padaczkowy.  - Przyjmuje się, że wśród ogółu chorych na padaczkę u 20% napady pojawiają się w wieku przedszkolnym (w tym u 17% w pierwszych 2 latach życia), 34% w wieku 7-15 lat, 13% w okresie szkoły średniej 16% w okresie wczesnej dojrzałości; łącznie w ok. 70% przypadków napady pojawiają się przed 18 r. ż., a tylko w 10% - w wieku średnim i dojrzałym. RODZAJE NAPADÓW Napady częściowe: Napady częściowe (napady o początku ogniskowym) - występują wówczas, gdy wyładowanie napadowe pojawia się w określonej okolicy mózgu i - przynajmniej początkowo - ogranicza się tylko do tej okolicy. W tej grupie rozróżnia się:  Napady częściowe z objawami prostymi w czasie których chory zwykle nie traci świadomości. W zależności od struktur mózgowych objętych wyładowaniem napadowym wyróżnia się napady:  Napady ruchowe (niekiedy sprowadzające się zaledwie do drgań kciuka i/lub kąta ust, czasem bardziej skomplikowane - ze zwrotem gałek ocznych i głowy do boku, lub bardzo rzadko, innymi specyficznymi zaburzeniami ruchowymi.np. mowy); Napady częściowe ruchowe proste (napady Jacksona) Ognisko padaczkowe znajduje się w tym przypadku w okolicy ruchowej płata czołowego mózgu. Napad zaczyna się zazwyczaj rytmicznym skurczem kciuka, palca wskazującego, kącika ust lub palucha po przeciwnej stronie ciała w stosunku do umiejscowienia ogniska. W trakcie trwania ataku drgawki pogłębiają się i zaczynają obejmować inne grupy mięśni. Mogą one zająć drugą kończynę po tej samej stronie, potem stać się obustronne i napad spowodować może utratę przytomności (uogólnienie napadu). Często może wystąpić po napadzie osłabienie mięśni biorących udział w ataku, które to trwać może do dwóch dni.  Napady zmysłowe polegające na rozmaitych doznaniach wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych lub czuciowych; mają one zwykle dość charakterystyczny, stereotypowy przebieg)  Napady czuciowe proste. Charakteryzują się one napadami halucynacji dowolnych rodzajów czucia. Zazwyczaj jest to drętwienie lub mrowienie pewnych części ciała. Także taki napad może przejść w atak Jacksonowski lub drgawki uogólnione. Napady wegetatywne z takimi objawami ze strony układu wegetatywnego jak nagle występujące nadmierne wydzielanie śliny, ostre bóle brzucha u małych dzieci, itp.;  Napady mieszane tj. składające się z objawów zaliczonych do dwu lub trzech powyższych podgrup.  Napady częściowe z objawami złożonymi. W przeciwieństwie do poprzednich napady te przebiegają zwykle z zaburzeniem świadomości, choć nierzadko tylko z jej przymgleniem. Oznacza to, że pacjent w czasie trwania napadu może częściowo odbierać i zapamiętywać bodźce płynące z otoczenia, a nawet reagować na nie w sposób zupełnie właściwy. Te napady cechują się szczególnym bogactwem objawów; ich źródłem są zwykle nadmierne wyładowania bioelektryczne, pojawiające się w płacie skroniowym (stąd potoczna nazwa "napady skroniowe"). Wśród najczęściej spotykanych postaci tych napadów należy wymienić:  Napady intelektualne - przebiegają one wśród doznań marzeniowych, snopodobnych, z poczuciem czegoś już przeżytego, znanego, lub też odwrotnie - dobrze znane sytuacje czy otoczenie (np. własny pokój) wydają się zupełnie nowe, nieznane; nierzadko są to jakby napływy niezwykle żywych wspomnień z dawnych lat;  Napady z zaburzeniami psychosensorycznymi, tj. z rozmaitego rodzaju zaburzeniami widzenia, słuchu, orientacji przestrzennej, co do własnego ciała itp.;  Napady z zaburzeniami psychoruchowymi tj. automatyzmami ruchowymi, polegającymi zwykle na stereotypowym wykonywaniu dość prostych czynności (np. ruchy żucia, odpinanie i zapinanie guzików, szukanie czegoś w torebce lub kieszeni itp.);  Napady mieszane, na które składają się objawy z różnych podgrup napadów.  Napady częściowe złożone (padaczka skroniowa). Napady te są efektem wyładowań w płacie skroniowym mózgu. Przybierają one różne postacie. Mogą to być omamy węchowe, smakowe, urojenia wzrokowe czy słuchowe. Pojawiać się może zjawisko deja vu - choremu wydaje się, że coś, co dzieje się w rzeczywistości pierwszy raz, on już wcześniej doświadczał. Padaczka skroniowa objawiać się może atakami wspomnień z przeszłości lub silnymi, nieprzyjemnymi doznaniami emocjonalnymi. Pojawiają się także zróżnicowane objawy ruchowe, czasem przechodzące w uogólnione drgawki.  Napady częściowe, wtórnie uogólnione . Dochodzi do nich wtedy, gdy ograniczone początkowo wyładowanie napadowe uogólnia się i obejmuje cały mózg. Po krótko zwykle trwających objawach napadu częściowego następuje zupełna utrata świadomości i pojawia się napad drgawkowy, najczęściej toniczno-kloniczny. Zdarza się, że objawy napadu częściowego, poprzedzające napad uogólniony, trwają tak krótko, że nawet chory nie może ich zauważyć i zapamiętać. Niekiedy objawy napadu częściowego ujawniają się dopiero wtedy, gdy przepisane leki zahamują uogólnianie się tych napadów. Napady pierwotnie uogólnione tj. bez umiejscowionego początku. Napady te, o różnorodnym obrazie klinicznym, przebiegają zawsze z utratą świadomości; leżące u ich podłoża wyładowania bioelektryczne obejmują najczęściej od razu cały mózg. Utrata świadomości jest pierwszym lub jedynym objawem napadu. W bardzo uproszczonym podziale można wyróżnić napady nie drgawkowe (zalicza się do nich napady nieświadomości, chociaż w ogólniejszym znaczeniu także napady częściowe o objawach prostych lub złożonych) oraz drgawkowe. Wśród tych ostatnich najczęstszy jest uogólniony napad toniczno-kloniczny, zwany także potocznie napadem dużym w przeciwieństwie do napadów nie drgawkowych, nazywanych małymi. W omawianej grupie napadów pierwotnie uogólnionych wyróżnia się następujące postacie: - Napady nieświadomości. Objawiają się one najczęściej tylko bardzo krótkotrwałą utratą świadomości. Niekiedy wyłączeniu świadomości mogą towarzyszyć inne objawy, np. drganie powiek, nagłe wyprostowanie bądź drgnięcie ciała lub (bardzo rzadko) mimowolne oddanie moczu. Ten typ napadów jest szczególnie częsty u dzieci, zarówno w wieku przedszkolnym, jak i szkolnym. W czasie napadu dziecko nieruchomieje, zamiera w jakiejś pozie, wygląda, jakby zamyśliło się lub zapatrzyło w odległy punkt. Czas trwania napadu jest z reguły krótki i wynosi od 5 do 20 s. Po jego ustąpieniu dziecko natychmiast powraca do przerwanej napadem czynności (zabawy, pisania itp.). Często dzieci nie zdają sobie sprawy z przebytego napadu i przerwy w strumieniu świadomości. Jeśli czas trwania napadu jest krótki, a częstość niewielka, łatwo można w ogóle przeoczyć fakt występowania tych napadów. W przypadku bardzo łagodnego ataku chory może jedynie odczuwać, że coś dziwnego się z nim dzieje. Tego typu padaczka nie rozwija się u ludzi dorosłych. Jednak mogą oni na nią chorować w przypadku, jeśli choroba przetrwa u nich z okresu dzieciństwa. W takim przypadku do napadów nieświadomości mogą dołączyć się napady toniczno - kloniczne. Zdarza się, że obok napadów nieświadomości u tego samego chorego występują inne postacie napadów uogólnionych, przy czym najczęściej są to napady duże. Te ostatnie mogą niekiedy pojawiać się w okresie pokwitania u dziecka, które poprzednio miało tylko napady nieświadomości. Wynika stąd konieczność otoczenia dzieci w tym okresie szczególnie staranną opieką lekarską. masywne - miokloniczne są to nagłe, wydatne i silne "zrywania", skurcze symetrycznych, różnie rozległych grup mięśni ciała, powodujące gwałtowny ruch (np. nagie przywidzenie obu ramion i zgięcie w łokciach lub odwrotnie - wyprostowanie rąk z wyrzuceniem trzymanego przedmiotu, a czasem nawet gwałtowne rzucenie się chorego na podłogę). zgięciowe lub skłonów występują u małych dzieci, zwykle w pierwszym roku życia i polegają na nagłym podkurczaniu nóg ze zgięciem rąk i skłonem głowy ku przodowi.  Napady kloniczne - wiodącym objawem tego napadu są uogólnione rytmiczne drgawki całego ciała. Napady toniczne - polegają na silnym kurczu mięśni całego ciała, trwającym od kilku do kilkunastu sekund. Napady  toniczno - kloniczne są to właśnie napady duże, grand mal, właściwie jedyne, jakie rozpoznawane są przez laików jako typowe dla padaczki. Napad taki zaczyna się nagłą utratą świadomości; jednocześnie pojawia się faza toniczna z bardzo silnym napięciem wszystkich mięśni ciała. Na początku tej fazy chory wydaje czasem nieartykułowany głos lub krzyk, wywołany przedzieraniem się wypieranego z klatki piersiowej powietrza przez krtań zamkniętą napiętymi więzadłami, tzw. strunami głosowymi. Krzyk taki jest nieświadomy i nie oznacza wcale, że chory odczuwa ból lub lęk. W tej samej chwili (lub nawet wcześniej) dochodzi do upadku, jeśli napad zaskoczył chorego np. w pozycji stojącej. Chory może być w tej fazie nadmiernie wyprostowany, wygięty ku tyłowi, a czasem odwrotnie - podkurcza uda i unosi górną część tułowia i głowę. Zdarza się, że przygryza język. Oddychanie jest zatrzymane, a ogromny wysiłek mięśni pochłania bardzo szybko tlen zawarty w krążącej krwi: skóra chorego (zwłaszcza twarzy i rąk) oraz wargi stają się sine. Po kilku-kilkunastu sekundach faza toniczna zaczyna się przekształcać w fazę kloniczną: pojawiają się rytmiczne drgawki (skurcze) z naprzemiennym rozluźnieniem mięśni ciała. Drgawki te stopniowo stają się coraz rzadsze, maleje ich amplituda i wreszcie napięcie mięśni wiotczeje, pojawia się głęboki chrapliwy oddech. W czasie napadu dochodzi także do nadmiernego wydzielania śliny (która wskutek głębszych oddechów bywa pienista), a niekiedy - do mimowolnego oddania moczu, co zdarza się szczególnie wtedy, gdy chory ma pełny pęcherz. Po ustąpieniu drgawek klonicznych pozostaje śpiączka: chory nie reaguje na żadne bodźce, w tym także bólowe. Zwykle dość szybko chory zaczyna odzyskiwać świadomość. W tym okresie mogą pojawiać się ruchy mlaskania, żucia, przełykania, wreszcie chory próbuje zorientować się w sytuacji, otoczeniu i zaczyna odpowiadać na pytania. Czas trwania takiego napadu - dla świadków subiektywnie zwykle bardzo długi - w rzeczywistości nie przekracza 2-3 min. Bezpośrednio po napadzie chorzy skarżą się często na ból głowy, osłabienie, bóle mięśni oraz senność. Nierzadko potrzebują oni wówczas krótszego lub nieco dłuższego snu, po którym zwykle wraca dobre samopoczucie. Podkreślić należy, że stosowane leczenie - jeśli nie zahamuje w ogóle występowania napadów - może znacznie złagodzić ich przebieg, nawet tak dalece, że występują nie wszystkie fazy napadu dużego, a chory po napadzie bardzo szybko wraca do normalnego stanu. Napady takie nazywa się poronnymi napadami dużymi. Chorzy najczęściej mają poczucie przebytego napadu, choć lekki napad toniczno-kloniczny w czasie snu może przejść nie zauważony. Napady atoniczne - przebiegają z nagłą utratą napięcia mięśniowego. Chory nagle, "jak kosą podcięty", osuwa się na ziemię. Czas trwania tych napadów jest zwykle bardzo krótki; nierzadko chorzy wstają natychmiast po upadku. Napady akinetyczne - są bardzo rzadkie, polegają na krótkotrwałym zahamowaniu ruchów Napady jednostronne lub przeważnie jednostronne. Napady seryjne. Występują one niemal wyłącznie u małych dzieci. Są to z reguły napady drgawkowe, ograniczone do jednej połowy ciała; mogą pojawiać się naprzemiennie raz po jednej, raz po drugiej stronie. Napad przygodny (izolowany, pojedynczy) jest to napad padaczkowy, który pojawił się tylko raz i więcej nie powtórzył. Najczęściej jest to pierwotnie uogólniony napad toniczno-kloniczny (tj. duży), sprowokowany zadziałaniem jakiegoś przypadkowego czynnika (nadużycie alkoholu, zatrucie, uraz, znaczny niedobór snu itp.), chociaż czynnik taki nie zawsze da się określić, a rodzaj napadu może być inny niż duży. W każdym razie taki pojedynczy napad nie pozwala jeszcze na rozpoznanie padaczki. MECHANIZM POWSTANIA NAPADU Wiemy, iż napad padaczkowy powstaje w następstwie nieprawidłowego, silnego wyładowania bioelektrycznego komórek mózgowych, ale nie wiemy jeszcze, dlaczego dochodzi do takiego wyładowania właśnie w tym mózgu oraz właśnie w tym, a nie innym czasie.  JAK WYGLĄDA TYPOWY NAPAD PADACZKOWY Typowy napad padaczki wiąże się najczęściej z naprężeniem ciała, ,drgawkami i ślinotokiem , a także utratą przytomności. Trwa zazwyczaj około 3 minut. Zdarzają się jednak odstępstwa od tej zasady i można spotkać napady noszące znamiona nietypowe dla choroby. Chory nieruchomieje, traci świadomość , bełkoce, rozbiera się. Może zdarzyć się , że choremu tężeje twarz , drgają powieki i ręce, ale nie traci przytomności.  Czasami może wystąpić utrata kontaktu z otoczeniem ,z rzeczywistością, wpatrywanie się bezmyślne w jeden punkt Napady seryjne pojawiają się w krótkich odstępach czasu, np. kilka razy w ciągu dnia. Między napadami chorzy odzyskują jednak pełną świadomość; zwykle po serii napadów występuje dłuższy lub krótszy okres beznapadowy. Wystąpienie serii napadów jest wskazaniem do pilnego zasięgnięcia porady lekarskie STAN PADACZKOWY Ważną odmianą choroby jest stan padaczkowy (status epilepticus).  Charakteryzuje się napadami bardzo długimi lub występującymi jeden po drugim, przy czym chory nie odzyskuje między nimi świadomości. W zasadzie można wyróżnić tyle odmian klinicznych stanu padaczkowego, ile postaci napadów. Najczęściej występujące są jednak dwie postacie stanu padaczkowego: napady duże (grand mal) i napady nieświadomości.  Stan padaczkowy (grand mal) jest powikłaniem niebezpiecznym, bezpośrednio zagrażającym życiu podczas tego stanu występują, bardzo przedłużone (10 i więcej minut), albo powtarzające się bezpośrednio jeden po drugim napady toniczno-kloniczne.  Stan padaczkowy może wystąpić u osoby nigdy poprzednio nie mającej napadów i jest wówczas zwykle objawem poważniejszego uszkodzenia lub choroby mózgu.  U chorych na padaczkę bywa skutkiem nagłego odstawienia leków przeciw padaczkowych lub nadużycia alkoholu.  W razie pojawienia się stanu padaczkowego należy natychmiast wezwać lekarza (najlepiej pogotowie ratunkowe), gdyż nierzadko tylko dzięki szybkiej, fachowej pomocy udaje się ocalić choremu życie. Z reguły konieczne jest umieszczenie chorego w szpitalu. Stan padaczkowy napadów dużych jest jednak na szczęście wydarzeniem rzadkim. Stan padaczkowy napadów nieświadomości jest właściwie jakby przedłużonym w czasie (niekiedy do kilkunastu godzin i dłużej) napadem nieświadomości. Chory ma wówczas świadomość zaburzoną, nie można nawiązać z nim logicznego kontaktu słownego. Nierzadko wykonuje on powtarzające się proste, automatyczne czynności, działając jakby we śnie. Ten rodzaj stanu padaczkowego spotyka się również dość rzadko i niemal wyłącznie u dzieci i ludzi młodych. Jest on także wskazaniem do pilnego wezwania pomocy lekarskiej i umieszczenie chorego w szpitalu. Prawidłowe rozpoznanie tego stanu pozwala na szybkie i skuteczne jego przerwanie. 3. JAK ROZPOZNAĆ PADACZKĘ Zasadniczo przy pierwszym napadzie padaczki nie możemy określić i z góry założyć, że mamy do czynienia z chorobą. Zaniepokojenie pacjenta powinien wywołać drugi i następny napad .Wtedy należy udać się do lekarza i rozpocząć rozpoznawanie choroby. W fazie wstępnej lekarz, na podstawie wywiadu z pacjentem próbuje ustalić przyczynę napadu, a także ją przypisać do konkretnych,  znanych mu objawów chorobowych. Podstawową diagnostyką jest badanie neurologiczne, badanie krwi, EEG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Zadaniem tych badań jest przede wszystkim ujawnienie źródła powstania napadu, którym najczęściej jest nieprawidłowość w pracy mózgowych ośrodków nerwowych.

4. PRZYCZYNY PADACZKI

Mimo szybkiego rozwoju wiedzy medycznej i metod diagnostycznych u większości chorych nie potrafimy określić czynnika, który doprowadził do pojawienia się padaczki. Przypadki takie, stanowiące około 80% ogółu chorych, zalicza się do grupy padaczki o nie ustalonym pochodzeniu , tj. skryto pochodnej, zwanej dawniej niewłaściwie samoistną. Jeśli powtarzające się napady są następstwem określonej choroby, lub uszkodzenia mózgu, używa się terminu padaczka objawowa.  Czynniki prowadzące do zmian mózgowych, będących źródłem wyładowań padaczkowych, są nader liczne, choć odmienne w różnych okresach życia: I. Jeszcze przed urodzeniem mózg płodu może ulec uszkodzeniu w następstwie niektórych chorób matki (np. różyczka), zadziałania pewnych substancji chemicznych (w tym także i leków), oraz wszelkich innych urazów lub stanów prowadzących do niedotlenienia płodu. Działanie różnych czynników szkodliwych jest szczególnie groźne w czasie pierwszych miesięcy ciąży i dlatego to zaleca się kobietom ciężarnym ogromną ostrożność w używaniu leków, oraz unikanie urazów lub zatruć. II. Do padaczko rodnego uszkodzenia mózgu może dojść w okresie porodu, zwłaszcza przedwczesnego lub powikłanego. Bezpośrednim powodem tego uszkodzenia może być niedotlenienie mózgu związane z tzw. zamartwica lub krwawieniem wewnątrzczaszkowym noworodka. Padaczka w następstwie urazu okołoporodowego ujawnia się zwykle w ciągu pierwszych pięciu lat życia, lub też - znacznie rzadziej - w okresie pokwitania.  Urazowi okołoporodowemu można zapobiec, otaczając przyszła matkę systematyczną opieką lekarską w czasie całej ciąży, oraz przyjęcie porodu w warunkach szpitalnych. III. Wśród czynników padaczko rodnych działających w ciągu życia osobniczego do najczęściej spotykanych należą: A.) ciężkie urazy głowy, szczególnie połączone z bezpośrednim obrażeniem tkanki mózgowej (rany postrzałowe, stłuczenie mózgu), rzadziej przebiegające wyłącznie z objawami wstrząśnienia mózgu (urazy lekkie, bez utraty świadomości i innych objawów wstrząśnienia mózgu, NIE POWODUJĄ w zasadzie pojawienia się padaczki i ich rola jest często przeceniana). Zdarza się także, ze chory doznaje urazu głowy w następstwie pierwszego w życiu napadu padaczkowego.  Jeśli związek przyczynowy miedzy padaczką i urazem jest niewątpliwy, mówi się o padaczce pourazowej. Pojawia się ona zwykle przed upływem 2-5 lat od chwili doznania obrażeń mózgu. Jeśli doszło do urazu, szybka i fachowa pomoc lekarska oraz dłuższe systematyczne leczenie chorych obarczonych wysokim ryzykiem pojawienia się padaczki przyczyniają się do skutecznego zapobiegania padaczce pourazowej.  B.) rozmaite choroby zapalne opon mózgowych i mózgu. Po przebyciu takiej choroby (podobnie jak po ciężkim urazie) może dojść do powstania blizny w tkance mózgowej; otaczające ja nadmiernie pobudliwe neurony mogą utworzyć ognisko padaczkowe. Spadek częstości bakteryjnych zapaleń opon mózgowych i mózgu, szybkie ich wykrywanie i leczenie są elementami zapobiegającymi późniejszemu pojawianiu się padaczki. Znaczenie profilaktyczne maja także szczepienia ochronne przeciwko niektórym chorobom wirusowym (Odra), powodującym niekiedy zapalenie mózgu.  C.) napady padaczkowe pojawiające się po raz pierwszy w wieku dojrzałym mogą być objawem chorób naczyń krwionośnych lub guza mózgu (nowotwór, ropień, cysta pasożytnicza). Padaczka występująca w takich przypadkach jest padaczką typowo objawową, tj. stanowi tylko jeden z objawów podstawowej choroby mózgu. Szybkie wykrycie rzeczywistej przyczyny pojawienia się napadów pozwala najczęściej na podjecie skutecznej interwencji leczniczej. Dlatego tez chorzy z padaczką późną (tj. pojawiająca się po 20 roku życia) muszą być poddani szczególnie dokładnemu badaniu lekarskiemu.  D.) choroby, w których napady padaczkowe są tylko jednym z objawów (zwykle wcale nie najważniejszym):  - zespoły będące następstwem ciężkiego uszkodzenia mózgu w życiu płodowym, w okresie porodu lub wczesnego życia osobniczego, należy do nich m.in. dziecięce porażenie mózgowe (dawniej zwane choroba Little'a), w którym dominują niedowłady i porażenia kończyn, upośledzenie umysłowe, ruchy mimowolne itp.;  - choroby, których przyczyną są wrodzone specyficzne zaburzenia przemiany ustrojowej lub wady chromosomów; występują w nich także rozmaite objawy neurologiczne (porażenia, zaburzenia widzenia), opóźnienie rozwoju umysłowego lub postępujące otępienie; - inne choroby, przebiegające z zanikiem mózgu, występujące zwykle po 40-60 roku życia.

1

---