Marzena Zaorska

Wczesna rewalidacja dziecka ze złożonymi anomaliami słuchu i wzroku szansą na integrację

Wprowadzenie

• DZ N- DZ niepełnosprawne

• DZ P - pełnosprawne

• Istota integracyjnego systemu kształcenia wg. Hulek: „System integracyjny kształcenia specjalnego polega na nauczaniu i wychowaniu dzieci, młodzieży i dorosłych z odchyleniami od normy w zwykłych szkołach i innych placówkach oświatowych, przy uwzględnieniu ich odrębnych potrzeb i zaspokojeniu ich odrębnymi zabiegami, służbami i świadczeniami” Możliwe problemy:

1. Zapewnienie dziecku niepełnosprawnemu indywidualnego podejścia i warunków do możliwie pełnej realizacji programu nauczania.

2. Przygotowanie wysoce wyspecjalizowanej kadry pedagogicznej, dzięki której i dz. N i Dz P mogłyby osiągnąć adekwatny do możliwości rozwój oraz przygotowanie do dorosłego życia.

3. Motywowanie rodziców, tak dz. N, jak i dz. P do faktycznego uczestniczenie w pracy klasy, i szkoły.

4. Zabezpieczenie pomocy rehabilitacyjnej dz i ich rodzicom we wczesnych fazach rozwoju i w okresie przedszkolnym na tyle, że w momencie podejmowania nauki szkolnej będą one przygotowane do współpracy z pełnoprawnymi rówieśnikami.

5. Dokonanie zmiany dotychczasowych ogólnospołecznych percepcji os. N jako tej gorszej, mniej wartościowej i niewiele potrafiącej.

• H. Gresnigta - szczególnie ważne w procesie wczesnej rewalidacji są następujące etapy:

• wczesne wykrywanie/rozpoznanie

• wczesna diagnoza (wielostronna ocena medyczna, psych, socjalna, edukacyjna)

• wczesna interwencja (kompleks działań tak w stosunku do dz, jak i jego rodziców)

• Co daje dziecku wczesna rehabilitacja?

• Wczesna interwencja może znacznie zmniejszyć ryzyko narażające rozwój dz. na opóźnienia.

• Spełnia również f. leczniczą, bowiem zapobiega dalszemu pogłębianiu się wad.

• Zmniejsza skutki uboczne ciążącego na dz. upośledzenia. Może zapobiec pogłębianiu się opóźnień.

• Im wcześniej dz. z wadą słuchu otrzyma aparat, tym mniejsze będą negatywne konsekwencje defektu dla rozwoju mowy.

• Do 1 r.ż. dz. w tzw. fazie szczególnej wrażliwości mózgu.

• A. Twardowski: z upośledzeniem sprzężonym mamy do czynienia wówczas, gdy u danej os. występują 2 lub więcej niepełnosprawności spowodowane przez 1 lub więcej czynników Endo- lub/i egzogennych, działających jednocześnie lub kolejno w różnych okresach życia.

Wczesna rewalidacja dz. głuchoniewidomego a integracja

Pierwszym ogniwem w systemie wczesnej interwencji powinny być placówki służby zdrowia. Ich zad skupiają się w 3 obszarach:

1. Medyczna diagnoza uszkodzeń (istota, rodz., stp., gł. i etiologia)

2. Leczenie (doprowadzenie ukł. Somatycznego dz. do możliwej normy przez farmakoterapię i inne środki medyczne oraz na wzmocnienie organizmu dz, i jego fizyczne usprawnienie przy wykorzystaniu rehabilitacji ruchowej.

3. Oprotezowanie.

Kolejny obszar to świadczenie psychologiczne, pedagogiczne i socjalne:

- wsparcie materialne rodzin,

- diagnoza psychologiczna, pedagog. I logopedyczna,

- prowadzenie bezpośredniej pracy rehabilitacyjnej przy wykorzystaniu wszelkich możliwych form wsparcia,

- terapia rodziny dz.,

- organizowanie letniego i zimowego odpoczynku,

- nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów oraz ścisłej współpracy z poradniami psychologiczno- pedagogicznymi, żłobkami, placówkami przedszkolnymi, do których uczęszczają dz. oraz szkołami, w których prawdopodobnie mogą się znaleźć,

- udzielanie specjalistycznych konsultacji i prowadzenie szkoleń dla kadry pracującej w żłobkach i przedszkolach,

- organizowanie imprez integrujących dz. N i dz. P,

- propagowanie problemów głuchoniewidomego dz. i jego rodziny w społeczeństwie poprzez środki masowego przekazu, ulotki, plakaty, gazetki, sponsoring i wolontariat.

Dodatkowo należy prowadzić z dz. ćw. koncentrujące się na kształtowaniu odruchów wrodzonych oraz elementarnych odruchów dowolnych; na rozwijaniu aktywności manipulacyjnej, mięśni twarzy, jamy ustnej i całego ciała; umj. Samoobsługowych i wykonywania czynności dnia codziennego, orientacji w przestrzeni; kompetencji komunikacyjnych; posiadanych resztek słuchu i wzroku, koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Głuchoniewidome dz. w szkołach masowych - analiza wybranych indywidualnych przypadków

W skrócie:

• Dagmara - w miarę samodzielna, stosunek dz. P do niej pozytywny ale w kl. izolowana.

• Maciej - samodzielny w czynnościach samoobsługowych i dnia codziennego, porozumiewa się mową dźwiękową, łatwo nawiązuje kontakty z dz. P, ma wielu przyjaciół

• Iza - samodzielna w czynnościach samoobsługowych i dnia codziennego, ma problemy w szkole z j. polskim, biologią i j. ang. Jest akceptowana praz rówieśników. W swoim rodzinnym otoczeniu (najbliżej domu) jest wytykana.

Źródła sukcesów dz. głuchoniewidomych w integracji:

• Niecałkowita utrata słuchu i wzroku,

• Zaangażowanie w proces wych. i rehabilitacji całej rodziny, przekonanie o możliwości powodzenia,

• Podejmowanie starań oraz gotowość na ponoszenie wszelkich kosztów wynikających z faktu posiadania w szeregach swojej rodziny os. N.

• „Szczęście” do spotykania dobrych specjalistów

• Aktywność własna dz. wyrażająca się w pragnieniu poznania i w rzeczywistych działaniach podejmowanych, aby to pragnienie zrealizować,

• Otwartość dz. na kontakty ze zdrowymi rówieśnikami.

Urszula Byczkowska

Kształcenie komunikowania się z otoczeniem os. z równoczesnym zaburzeniem słuchu i upośledzeniem umysłowym (studium przypadku)

Znaczenie komunikowania się z otoczeniem

• Komunikowanie się z otoczeniem to proces „dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje. Informacjami, które należy przekazać, mogą być fakty, myśli lub uczucia; można je przekazywać różnymi sposobami, np. za pomocą mowy, gestów, symboli obrazkowych lub symboli pisma” (Zimbardo)

• Przekazywanie informacji - ważny proces w życiu człowieka, ale nie jest dany od urodzenia.

• Brak mowy i innej możliwości przekazywania i odbierania inf. Blokuje potrzeby ekspresji wymiany doznań, uczuć, myśli, spostrzeżeń, co jest naturalne dla człowieka.

Diagnoza przypadku

• Ania - u.u. z pogranicza lekkiego i umiarkowanego, uszkodzenie słuchu 80-90 dB.

• Inf. o świecie zdeformowane przez uszkodzony narząd słuchu, a dodatkowo występują kłopoty z prawidłowym ich odkodowywaniem, interpretacją i przyswojeniem.

• Upośledzenie, głuchota, niemota - wzajemnie wzmacniają swoje negatywne wpływy na rozwój człowieka.

• Ania była późno zdiagnozowana -> zaczęła terapię w wieku 13 lat.

Terapia i jej rezultaty

• Program terapii w zakresie komunikacji składał się z 2 równoległych części, w których zaplanowane były działania podejmowane przez nauczycielkę w ramach indywidualnego nauczania oraz formy wspomagające prowadzone przez rodziców.

• Bazę do ćw. w komunikowaniu stanowiły pojęcia i wyrażenia zw. z różnymi przedmiotami szkolnymi oraz obrazujące bieżące wydarzenia w życiu rodziny, znajomych, miasta itp.

• Formy rehabilitacji:

• Logopedyczny masaż twarzy,

• Masaż wewnętrzny jamy ustnej,

• Ćwiczenia czynne narządów artykulacyjnych - wysuwanie i chowanie języka, podnoszenie i opuszczanie, przesuwanie na boki, zaciskanie ust, ściąganie, rozciąganie, naprzemienne mówienie e-u, robienie ryjka, cmokanie, parskanie, zakładanie jednej wargi na drugą.

• W pierwszym roku - Ania wymawiała niewiele głodek - te były utrwalane.

• Niektóre głoski były kształtowane drogą wzrokową, inne przez wrażenia dotykowe i czucie skórne (np. przez wyczuwanie drżenia krtani).

• Ćwiczenia głosowe: naśladowanie głosów zwierząt, usypianie lalki przez wyśpiewywanie samogłoski „a”, ćwiczenia rytmiczno-głosowe z zastosowaniem instrumentów muzycznych.

• Powtarzanie słów krótkiego wierszyka z wyklaskiwanie rytmu,

• 2-3 minutowe ćw. oddechowe, np. robienie baniek mydlanych, zdmuchiwanie świeczek, dmuchanie balonów i torebek, gra na instrumentach - zabawkach.

• Ćwiczenia wyrabiające uwagę słuchową: rozpoznawanie dźwięków z otoczenia, rozpoznawanie słuchem sylab, słów, zdań mówionych przy zasłoniętych uszach.

• Ćwiczenia w mówieniu: eliminowanie gestykulacji i dźwięków naśladowczych na rzecz słów i zdań mówionych.

• Słownictwo oparte o: wiadomości z j. polskiego i wiedzy o środowisku społeczno-przyrodniczym, ilustracje.

• Ćwiczenia w pisaniu: nauka pisania ściśle połączona z nauką czyt. Ania dostawała do domu etykiety i obrazki.

• Dodatkowe ćwiczenia w formie pisania listów i czytania listów, które otrzymała, rozmowy telefoniczne, wykorzystanie umiejętności w praktyce przez liczne wyjazdy i wycieczki.

Rezultaty

• Poprawa sprawności narządów artykulacyjnych,

• Poprawa wyrazistości mowy,

• Ania odczytuje z ust znane słowa oraz proste wypowiedzi,

• Jej uwaga słuchowa jest dobra,

• Z różnych znanych sposobów porozumiewania wybiera mowę mówioną, którą wspomaga daktylografią i migami.

• Stara się mówić wyraźnie oraz wykazuje zainteresowanie tym, czy buduje wypowiedzi poprawne pod względem gramatycznym

---