Wszystko Małgośka
Ciąża
Oto niektóre zwyczaje związane z ciążą i rodzeniem praktykowane przez różne żydowskie społeczności:
Niektórzy mają zwyczaj, że mąż otwiera arkę przymierza w synagodze przed czytaniem Tory w czasie ostatniego miesiąca ciąży. Mąż, otwierając Bramy Nieba, pełen nadziei wywołuje miłosierne błogosławieństwo Boga, aby poród był łatwy i bez komplikacji.
W niektórych społecznościach istnieje zwyczaj, aby ciężarna kobieta zanurzyła się w mykwie (publicznej łaźni) podczas dziewiątego miesiąca ciąży.
Ciężarna kobieta powinna starać się mieć kontakt ze świętymi i pełnymi duchowości widokami i dźwiękami. W związku z tym, jeżeli to tylko możliwe należy unikać wpatrywania się w niekoszerne zwierzęta (wycieczka do ZOO może poczekać do momentu kiedy dziecko się urodzi...).
Istnieje bardzo stary zwyczaj, według którego kobieta w ciąży szyje szarfę na zwój Tory. Jeśli urodzi się chłopiec szarfa zostanie użyta do Tory w czasie Bar Micwy, a później znów w czasie ostatniego Szabatu przed ślubem.
Brit Mila - obrzezanie.
Obrzezanie to pierwsze przykazanie, jakie Bóg dał Abrahamowi, pierwszemu Żydowi, który na polecenie Boga, w wieku 99 lat sam się obrzezał, kiedy usłyszał słowa: „i bądź doskonały”. Obrzezania dokonuje się w najwcześniejszym możliwym momencie ludzkiego życia. Tora mówi nam, że momentem tym jest ósmy dzień po urodzeniu. Zasadniczy obowiązek obrzezania żydowskiego chłopca spoczywa na jego ojcu. W przypadku, gdy ojciec jest nieobecny lub gdy nie uda mu się zorganizować obrzezania, obowiązek przeprowadzenia obrzezania spoczywa na gminie żydowskiej i właściwie na każdym Żydzie. Osoba, która wykonuje Brit jest nazywana „mohelem”. Jest on wyspecjalizowanym chirurgiem o dogłębnej wiedzy w dziedzinie żydowskiego obrzezania rytualnego. Obrzezanie dziecka przez chirurga-pediatrę w szpitalu nie spełnia biblijnych wymogów rytualnego obrzezania żydowskiego. Jeśli obrzezanie zostało wykonane przed ósmym dniem lub w nocy, uważa się je za nieważne i mohel musi zastosować specjalną procedurę zwaną „Hatofas Dam Brit”, upuszczenie kropli krwi. Istnieje zwyczaj, aby nie zapraszać formalnie ludzi do uczestnictwa w Brit. Zamiast tego ogłaszamy jedynie, że Brit odbędzie się o takiej a takiej porze, w takim a takim miejscu. Zwyczajowo, w pokoju, w którym odbywa się Brit, zapala się świece. Niektórzy mają zwyczaj zapalać trzynaście świec, aby przypomnieć trzynaście Świętych atrybutów miłosierdzia. Ojciec bierze nóż do Brit Mila i podaje go mohelowi, aby symbolicznie ukazać „przekazanie” mu swojego obowiązku. Po skończeniu Brit i oddaniu dziecka w ręce matki, rodzina i goście razem spożywają odświętny posiłek.
Upszerin - postrzyżyny żydowskiego chłopca.
Upszerin dosłownie znaczy oderwanie/strzyżenie w Jidysz, oznacza początek edukacji żydowskiej dziecka, ale także oznacza koniec jego wczesnego formalnego dzieciństwa. Podstawą upszerin jest werset Tory porównujący człowieka do drzewa. Tak jak drzewo wyłania się z maleńkiego nasiona by wyrosnąć wysoko i wydać owoce, tak małe dziecko rośnie w wiedzę by wydać owoce dobrych uczynków. Zatem, tak jak Tora wymaga, by rolnik nie zbierał plonów z nowo zasadzonego drzewa przez trzy lata i ofiarował jego owoce Bogu, tak tradycja mówi, aby nie ścinać włosów chłopcu. Najlepiej obchodzić upszerin, w świętym miejscu i najlepiej, by włosy obcinał ktoś prawy. Najczęściej dokonuje się tego w synagodze i pierwsze ciachnięcie przydziela się rabinowi. Do zwyczaju należy także maczanie palców dziecka w miodzie i umieszczenie ich na hebrajskich literach, by przynieść do domu słodycz nauki. Na koniec obecnie tworzą krąg wokół dziecka i tańczą, Fryzurę wykańcza zawodowy fryzjera. Większość rodziców zatrzymuje odcięte włosy dla przyszłych pokoleń.
Bar i Bat Micwa.
To uroczystość żydowska, obchodzona od XIV w. Pierwszego dnia po 13 urodzinach chłopców uznaje się za dorosłych (tj. zdolnych do przestrzegania przykazań Prawa Mojżeszowego). Od tego czasu są odpowiedzialni przed Bogiem za swe czyny. Mogą brać pełny udział w uroczystościach religijnych, odbywających się w synagodze. Podczas uroczystości bar micwy chłopcy wzywani są po raz pierwszy do odczytania fragmentu tory oraz wygłoszenia do niej komentarza. Chłopcu zakłada się wtedy tefilin, czyli małe, skórzane pudełeczka, które zawierają napisane na pergaminie wersety tory. Jedno z takich dwóch pudełeczek znajduje się na czole, a drugie przymocowane jest do lewego ramienia. Wtedy otrzymuje również od rabina torę i modlitewnik. W XX w. podobne ceremonie zostały wprowadzone także dla dziewcząt (bat micwy). Według prawa żydowskiego kobiety osiągają dorosłość wcześniej, niż mężczyźni, bo już w dwunaste urodziny. W społecznościach ortodoksyjnych wejście dziewczynek w dorosłość jest świętowane jedynie przez symboliczną uroczystość w zaciszu domowym. W innych odłamach judaizmu obrzędy są takie same, jak przy bar micwie. Przy tej okazji sadzi się sosny, z których gałęzi potem zrobione zostaną drążki do ślubnego baldachimu, pod którym w przyszłości dziewczyna zawierać będzie związek małżeński. W szabat lub tydzień po uroczystościach urządza się przyjęcie kiduszowe. Współcześnie po ceremonii religijnej następuje przyjęcie, które, bardzo często, jest tak wystawne, jak przyjęcie ślubne. Zaprasza się rodzinę i przyjaciół, a chłopiec stający się "bar micwa" otrzymuje prezenty. Najczęściej są to książki o tematyce religijnej, lub przedmioty o religijnym znaczeniu (np. talit). Oczywiście mogą być to również "zwyczajne" prezenty urodzinowe.
Małżeństwo
Małżeństwa zwykle zawierano w młodym wieku. Kojarzeniem par zajmował się na ogół swat. W rodzinach bardzo religijnych młodzi często w ogóle nie znali się przed ślubem. To swat przeprowadzał decydujące rozmowy z rodzicami. Po nich zarządzano tzw. oględziny, podczas których młodzi mogli, często po raz pierwszy, się zobaczyć. Mieli możliwość odrzucić ofertę, a jeżeli tego nie zrobili, następowało spisanie z rodzicami wstępnych warunków umowy ślubnej. Zgodnie ze starą tradycją żydowską wesele może odbywać się w sobotę wieczorem lub w niedzielę. W mniej ortodoksyjnych środowiskach ślub można brać każdego dnia z wyjątkiem soboty, która jest dniem poświęconym modlitwie. Ślub składa się z kilku etapów:
Kabbalat Panim. Ślub żydowski rozpoczyna się zgodnie z tradycją od przyjęcia na cześć państwa młodych. Przyjęcia dla pana i panny młodej odbywają się równolegle w dwóch osobnych pokojach. Zgodnie z tradycją bowiem, państwo młodzi nie mogą się oglądać w okresie tygodnia poprzedzającego ślub. Podczas przyjęcia panna młoda spoczywa na charakterystycznym, bogato zdobionym krześle przypominającym nieco tron. Kolejno z życzeniami podchodzą do niej rodzina i przyjaciele. Na przyjęciu pana młodego odśpiewywanie są pieśni, często przywoływane są również treści Tory. Pod koniec odczytu matki państwa młodych tłuką porcelanowy lub szklany talerz.
Badeken Po przyjęciach następuje ceremonia zakładania welonu. Procesja pod egidą pana młodego wkracza na przyjęcie panny młodej, gdzie przykrywa on twarz swojej wybranki welonem. Welon służy podkreśleniu, iż pana młodego nie interesuje wyłącznie piękno zewnętrzne jego wybranki, które z czasem przemija, ale przymioty jej wnętrza, których nie straci nigdy. Po założeniu przez pana młodego welonu na pannę młodą, podchodzą do niej rodzice młodej pary, aby jej błogosławić. Teraz korowód prowadzony przez pana młodego opuszcza pokój, a młoda para kontynuuje przygotowania do chupy. Wszyscy idą na miejsce, gdzie na nowożeńców czeka ślubny baldachim, czyli chupa.
Korowód. Nowożeńcom towarzyszy eskorta w postaci małżeństwa, które pełni rolę “straży przybocznej”. Zazwyczaj zaszczytu tego dostępują rodzice młodej pary. Eskorta prowadzi nowożeńców do chupy pod ręce. Wszyscy trzymają świece, co symbolizuje życzenie wszystkich, aby życie młodej pary było wypełnione światłem i radością. Najpierw pod chupę trafia pan młody, który oczekuje tam na swoją wybrankę. W społecznościach aszkenazyjskich, panna młoda zanim wejdzie pod chupę kilkukrotnie okrąża panna młodego. Kiedy wreszcie młoda para stoi razem pod chupą, kantor wita ich w imieniu wszystkich zgromadzonych odśpiewaniem hymnów powitalnych w języku hebrajskim. Po zakończeniu wszystkich powyższych czynności wstępnych, rozpocząć się może właściwa ceremonia zaślubin.
Chupa to zazwyczaj bogato zdobiony baldachim spoczywający na czterech tyczkach. Na wielu ślubach chupa odbywa się pod gołym niebem. W niektórych społecznościach na ceremonię chupy pan młody przyodziewa biały długi kaftan zwany kittel.
Zgodnie z prawem Tory, małżeństwo jest procesem dwuetapowym. Pierwszy etap zwie się kidduszin (zaręczyny) oraz nisu'in, czyli finalizacji zaślubin. Zarówno kidduszin jak nisu'in wykonywane są pod chupą: Obrządek małżeństwa przeprowadza się nad kielichem wina. Rabin odmawia nabożeństwo. Następnie młodzi upijają zawartość kielicha. Wówczas pan młody zakłada na palec panny młodej obrączką. Aby zaręczyny miały moc, widzieć je muszą koszerni świadkowie. Po założeniu na palec panny młodej obrączki przez pana młodego, odczytywana jest na głos ketuba, w której wymienia główne obowiązki męża wobec żony, w tym zapewnianie jej pożywienia, ubioru i uczucia. Odczytanie ketuby stanowi moment dzielący dwie fazy małżeństwa. Po jej odczytaniu, ketuba przekazywana jest w ręce pana młodego, który z kolei daje ją swojej wybrance. Teraz następuje ostatni etap ceremonii, nisu'in, który zachodzi pod chupą w obliczu odmówienia błogosławieństw. W dobrym tonie jest odmówieniem błogosławieństw uhonorować przyjaciół i członków najbliższej rodziny. Osobom tym wolno stanąć pod chupą, gdzie otrzymują kielich z winem, który trzymają w dłoni podczas odmawiania błogosławieństwa. Następnie kielich owija się w chustę lub serwetę i umieszcza pod stopą pana młodego, który nań następuje i kruszy.
Jichud. Zaraz po chupie, młoda para oddala się do miejsca jichud (odosobnienia), gdzie mogą przez kilka chwil nacieszyć się sobą w ciszy I prywatności. Zgodnie ze zwyczajem, wtedy również młodzi wymieniają się podarunkami.
Przyjęcie. Gdy młoda para wychodzi z miejsca jichud by dołączyć do zgromadzonych gości, salę wypełnia muzyka, śpiew i tańce. Mężczyźni i pan młody tańczą w kole razem, w drugim tańczy panna młoda i inne kobiety. Pomiędzy nimi umieszczony zostaje michicah (parawan). Po pierwszym tańcu, nowożeńcy zajmują swoje miejsce przy stole głównym, obok swoich rodziców, dziadków i rabina oraz innych ważnych gości obecnych na ceremonii. Wówczas pan młody zazwyczaj odmawia hamocie nad wielką chałą, która następnie zostaje podzielona i rozdana zebranym. Wśród chasydów mężczyźni i kobiety tańczyli osobno. Jedynie panna młoda mogła tańczyć ze swym mężem. Nocą młodzi udawali się do sypialni, a goście bawili się dalej, czasem nawet przez kilka dni. W ortodoksyjnych środowiskach żydowskich dziewczętom po ślubie ścinano włosy, a nawet golono głowy. Jako mężatki nosiły peruki.
Wielożeństwo. Religia Żydów dopuszcza, by miał on więcej niż jedną żonę. Jest to praktykowane. Jednak, by Żyd mógł poślubić kolejną kobietę wszystkie jego wcześniejsze żony muszą wyrazić na to zgodę. Wcale nie musi to oznaczać, ze zostają one odsunięte od obowiązków małżeńskich, od prac domowych. Mieszkają w pobliżu siebie jednak, nie ze sobą. Żyd - mąż ma obowiązki wobec każdej z nich. Czas spędzany z każdą żoną musi być jednakowy. Nie może odstawić on kobiety, która już mu się znudziła i zająć nowo poślubioną. Zazwyczaj jest tak, że wyznaczane są określone dni, w których spędza on czas z poszczególnymi żonami. Religia dopuszcza mieć aż cztery żony. Za najważniejszą uważa się jednak pierwszą żonę.
Śmierć
Kiedy z całą pewnością ustali się zgon, oczy i usta zmarłego powinny zostać zamknięte, a prześcieradło lub inne przykrycie powinno zostać położone na twarz tej osoby; istnieje zwyczaj by zrobiło to dziecko lub bliski krewny — jeśli będzie potrafił/potrafiła sobie z tym emocjonalnie poradzić. Ciało zmarłego powinno zostać położone na podłodze, należy wtedy zapalić świece blisko głowy zmarłego. Podczas zniżania ciała przy kładzeniu go na podłogę, należy prosić o przebaczenie dla zmarłego. Jeśli to możliwe, zawsze powinien być ktoś przy ciele aż do pogrzebu. Ten zwyczaj znany jest jako szemira („straż honorowa”). Nie powinno się dokonywać sekcji zwłok (z wyjątkiem szczególnych okoliczności), a ciało nie powinno być balsamowane, wystawiane na widok lub skremowane. Pochówek powinien się odbyć tak szybko, jak to tylko możliwe, najlepiej następnego dnia po odejściu. Trumna powinna być wykonana z nieheblowanych desek, bez gwoździ. Stawiano ją bezpośrednio przy grobie. Na miejsce spoczynku zmarłego odprowadzał kondukt pogrzebowy. Zwłoki chowano w grobie pojedynczym, niezabudowanym. Starano się, aby pierwsza garść rzuconej na trumnę ziemi pochodziła z Palestyny, przez co można było uważać, że zmarłego pochowano w Ziemi Świętej. Po zasypaniu grobu odmawiano modlitwę za zmarłych zwaną kadisz. Pogrzeb kończyła stypa, podczas której podawano m.in. soczewicę i jajko na twardo, w wierzeniach żydowskich symbolizujące żałobę. Pamięć zmarłych Żydzi czczą poprzez zapalanie na grobach świeczek i kładzenie kamieni. W tradycji żydowskiej światło symbolizuje duszę zmarłego. Z kolei kamienie to prawdopodobnie stary zwyczaj pochodzący z czasów, gdy za ich pomocą oznaczano groby na pustyni.