Definicja dobra według Arystotelesa
Arystoteles-jeden z trzech najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji ur. 384 p.n.e
Filozof w swoim dziele „Etyka nikomachejska” opisał definicje dobra. Odchodząc od platońskiego idealizmu obiektywnego, Arystoteles dobro opisywał w kategoriach subiektywnych i indywidualnych. Nie istnieje więc dobro samo w sobie, a dobro właściwe każdej rzeczy. Arystoteles rozumiał dobro jako doskonalenie swojej duszy. Dobro jest pojęciem subiektywnym dlatego zależy od wielu czynników. Człowiek dąży przez rozmaite działania do ściśle określonych celów, które są dobrami. Naturę dobra znajdzie się przez wyznaczenie najwyższego celu. Celem tym według filozofa jest eudajmonia, czyli szczęście. Dobrem najwyższym nie jest dobro idealne, zewnętrzne ani społeczne, ale szczęście jednostki. . Dobro człowieka może polegać tylko i wyłącznie na działaniu dla niego specyficznym, takim, które tylko on potrafi wykonać (dobro każdej rzeczy polega na jej działaniu specyficznym) - rozumie i działalności duszy według rozumu (działanie duszy zgodne z wymogami jej dzielności. To najwyższe dobro, do którego dąży człowiek osiąga się przez działanie duszy i życie w zgodzie z dzielnością etyczną. Prawdziwymi wartościami są według niego nie wartości zewnętrzne, nie wartości cielesne, ale wartości duchowe, które polegają na cnocie duszy ludzkiej.
Osiągnięcie szczęścia według Arystotelesa
Najbardziej znana praca Arystotelesa - „ETYKA NIKOMACHEJSKA”, zawiera definicję szczęścia. Jest to według niego najwyższe dobro, do którego dąży człowiek, a osiąga je się przez działanie duszy i życie w zgodzie z dzielnością etyczną. To nieustanne angażowanie się w jakieś czynności, gdyż ten, który nic nie robi, szczęścia nie osiągnie. Jednak we wszystkim, co się robi, należy zachować umiar. I właśnie to jest najogólniej przedstawiona zasada „złotego środka”. Arystoteles twierdził, że aby móc osiągnąć szczęście, nie wolno popadać w skrajności. Najlepszym wyjściem jest właśnie znalezienie pewnego kompromisu między nimi. Cnota dla Arystotelesa była środkiem miedzy skrajnościami , które są wadami - jedna nadmiaru, druga niedostatku. Arystoteles dzielił cnoty na etyczne, czyli cechy charakteru oraz dianoetyczne będące cechami umysłu. Jest ich dokładnie tyle, ile czynności wykonuje człowiek, gdyż każda z nich posiada swoją cnotę. Szczęście jest działaniem zgodnym z cnotą, polega więc na działaniu intelektu zgodnie z właściwą mu cnotą - intelekt jest bowiem tym, co w człowieku najwznioślejsze, jego działanie jest działaniem doskonałym, samowystarczalnym, mającym cel w samym sobie. Człowiek osiąga szczyt szczęścia przez działania zgodnie z cnotami dianoetycznymi.Dopiero na drugim miejscu należy umieścić życie w zgodzie z cnotami etycznymi.
Stan natury według Hobbesa
Hobbes uznawał stan naturalny za stan bez jakichkolwiek więzi między jednostkami.
człowiek jest istotą aspołeczną a interesy jednostki pozostają w sprzeczności z innymi, ponieważ każdy ma takie same uprawnienia naturalne. Stan naturalny jest stanem wojny, a zaradzić może mu jedynie władza zwierzchnia, która jako jedyna może zapewnić swego rodzaju spójność zbiorowości i bezpieczeństwo. Stanem naturalnym ludzkości jest wojna wszystkich przeciwko wszystkim. Podejmując umowę społeczną ludzie wyzwolili się ze stanu natury i zgodzili się żyć w ładzie i pokoju w ramach społeczeństwa podlegającego władzy rządu. Każde ograniczenie suwerenności władzy państwowej oznacza krok w stronę stanu natury. Stan natury to ujęcie człowieka jako istoty z natury aspołecznej, interesów zaś poszczególnych jednostek jako zasadniczo ze sobą sprzecznych.
Rola rozumu w teorii Hobbesa.
Rozumna wola ma uspokoić chaos natury. Rozum nakazuje dążenie do pokoju i respektowanie pewnych konstytutywnych zasad. Rozum musi jednak toczyć bój z doraźną wolą. Racjonalny człowiek dokonuje więc trudu ważenia korzyści i strat. Przez trach przed stratami podjęta zostaje umowa społeczna. Przekazuje ona całą władzę suwerenowi (jednostce lub organowi kolegialnemu). Umowa taka tworzy wspólnotę i państwo, które wbrew poglądom Arystotelesa, nie może powstać w sposób naturalny, lecz musi być wynikiem świadomej decyzji. Do zawarcia paktu popycha człowieka lęk przed skutkami stanu naturalnego, ale nie tylko lęk. Państwo rodzi się tak samo w wyniku strachu przed potęgą jakiejś osoby, jak i w wyniku ufania komuś, że jest on zdolny zapewnić opiekę i obronę.
Zasłona niewiedzy
Podstawą sprawiedliwego prawa jest powstanie tzw. Zasłony niewiedzy. Rozsądni ludzie na hipotetycznych „przypisanych pozycjach”, wyzbywszy się swoich preferencji i zdolności, „za zasłoną niewiedzy” zgodziliby się z pewnymi ogólnymi zasadami sprawiedliwości.
Prawo powinno być tworzone tak, żeby np. pracodawca nie brał pod uwagę płci, wieku, rasy. Zasłona niewiedzy służy tworzeniu sprawiedliwego prawa
Zasady sprawiedliwości Rowls'a
Rawls jest autorem jednego z najlepiej komentowanego traktatu o sprawiedliwości, w ostatnich dziesięcioleciach.
Według pierwszej zasady, każda osoba powinna mieć realne uprawnienie do najbardziej szerokiego, pełnego systemu równych i podstawowych wolności, dających się pogodzić z analogicznym systemem wartości pozostałych ludzi. Państwo powinno dać jak największą wolność obywatelom tak aby wolność jednych nie ograniczała w wolność drugich. Państwo nie może ingerować w życie obywateli
Druga zasada natomiast mówi, iż społeczne i ekonomiczne nierówności powinny być zorganizowane w taki sposób , by jednocześnie zapewniała: największą korzyść najmniej uprzywilejowanym w sposób dający się pogodzić z zasadą oszczędzania; dostęp do stanowisk i pozycji dla wszystkich na zasadzie uczciwej równości szans.
Jest to zasada wyrównywalności szans
Filozofia autonomiczna według Kanta
Immanuel Kant, to jeden z najwybitniejszych filozofów Oświecenia. Kant poddał dotychczasowe osiągnięcia filozofii przeglądowi oraz krytycznej ocenie. Według Kanta czynnikiem kształtującym działania moralne jest rozum, który jest taki sam u każdego człowieka, zatem wybory racjonalne są wyborami moralnymi. Po drugie, etyka Kanta jest etyką obowiązku i powinności. Kant podkreśla, że istotą moralności jest posiadanie motywów postępowania
Działanie jest moralne, jeżeli:
1) jest uniwersalne i zgodne z innymi działaniami,
2) respektuje istotę rozumną jako cel wszelkich działań,
3) respektuje autonomię rozumnej istoty.
Dla Kanta znaczy ludzie powinni oni zachowywać się tak, jakby ich zachowanie miało stać się prawem powszechnym tzn. każde działanie musi być osądzone pod względem tego, co mogłoby ono wywołać, gdyby stało się powszechnym kodeksem postępowania. Z tego powodu kłamstwo, nawet stosowne, nie jest moralne w żadnych warunkach. Kolejnymi postulatami rozumu praktycznego są: nieśmiertelność duszy oraz istnienie Boga. Dzięki nim możliwe staje się dążenie do moralnej doskonałości oraz związane z tym poczucie szczęścia.
Imperatyw kategoryczny
Imperatyw kategoryczny jest terminem stworzonym przez I. Kanta dla bezwarunkowego nakazu moralnego , który brzmi: „Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby stała się prawem powszechnym”. Jest to bezwzględny nakaz, gdzie nie ma odstępstw od reguł. Imperatyw podaje ogólną regułę. Takie postępowanie, wg Kanta, jest podstawą i równocześnie gwarancją wolności i autonomii. Kant w swoich rozważaniach nie bierze pod uwagę konsekwencji, lecz tylko obowiązek. Głównym celem imperatywu kategorycznego jest szacunek dla prawa
Dobro utylitarne
Utylitaryzm jest to teoria etyki zapoczątkowana przez Benthama Milla w XIX w. Utylitaryzm przyjmuje użyteczność jako podstawę dobra. Użyteczność jest czynem dobrym gdy przyczynia się do szczęścia dla jak największej ilości osób. Przez szczęście rozumie się przyjemności i brak cierpienia. Zasada użyteczności głosi, że postępowanie jest słuszne jeżeli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia.
Zasady utylitaryzmu
Zasada maksymalizacji szczęścia. Głosi ona: Postępuj tak, abyś przyczynił się do najszerszego dobra i jak największej ilości podmiotów moralnych
Zasada bezstronności. W kalkulacji korzyści każdą jednostkę biorę jako jeden.