Filozofia kultury 05. 01. 2011r.

XIX wiek; filozofia brytyjska:

• John Stuart Mill /żył w latach 1806 - 1873r./ - zabierał głos w sprawie Marksizmu;

/Jego ojciec - James Mill - wybitny ekonomista/

/J. S. Mill - romantyk [niespełniona miłość - wyszedł za Hariett Taylor, czekając na śmierć jej małżonka], racjonalista/

Stworzył pełny system filozoficzny - ontologiczny, epistemologiczny, polityczny, etyczny, itp.

/Był działaczem publicznym - parlament angielskich, [nigdy był wykładowcą akademickim]/

Literatura:

• O wolności /ideologie liberalizmu/

• O utylitaryzmie /etyka/

• System ekonomii

• Epistemologia pozytywistyczna
  

Wprowadzenie reguł dyskursu publicznego /przed Habermasem/ - komunikacja w życiu publicznym wymaga reguł /dwie różne sfery - życie publiczne i życie prywatne/;

→ Publiczna rozmowa może się odbywać pod warunkiem, że wszyscy uczestnicy będą uznawali pewne zasady:

• będą uznawać prawdę /wiara Milla, że można odróżnić sąd fałszywy od prawdziwego, prawda i fałsz ma kwalifikować poglądy - wykazując komuś fałszywość poglądów obowiązkiem jest porzucenie fałszywych przekonań; upieranie się przy sądach fałszywych jest niepojęte → prawda mogła regulować czynności ludzkie/;

• Racjonalna argumentacja;

• Empatia /rozwinięcie pojęcia z średniowiecznej scholastyki → konieczność powtórzenia sobie poglądów przeciwnika w dyskusji → przyjęcie punktu widzenia rozmówcy/;

XIX wieczny ideał rozmowy publicznej - te trzy wartości należy przestrzegać.

U Milla ważne jest doświadczenie, które buduje poglądy - zmiana poglądów w dyskusji /ale w oparciu o doświadczenie/;

Każdy człowiek ma prawo wygłaszać swoje poglądy i ma prawo wygłaszać opinie niezależnie od ich słuszności /demokracja liberalna/ - zmieniamy je przez doświadczenie; w dyskursie publicznej nie można z góry zakładać, że ktoś ma pogląd prawdziwy/fałszywy - należy wykazać przez argumentację i dyskusje o ich prawdziwości/fałszywości.

Wszystkie opinie powinny być publikowane: jeśli ktoś wygłasza sąd fałszywy, to ma szansę na poprawienie; jeśli ktoś wygłasza sąd prawdziwy, a wspólnota uwikłana jest w fałsz, wtedy czymś złym jest aby wspólnota nie mogła poznać takiego poglądu;

Mill - ojciec liberalizmu:

/pojęcie liberalizmu zawdzięczamy Millowi [chociaż fragmenty pojawiały się wcześniej]/.

Liberalizm: aksjologiczne ukierunkowanie wspólnoty /gmina, miasteczko/;

/Światopogląd to aksjologiczne ukierunkowanie jednostki/

→ można mieć inny światopogląd i inną ideologię /można być wierzącym i liberalnym, być duchownym i wstąpić do partii lewicowej, itp./ → brak kolizji światopoglądu z ideologią.

Wszystkie sfery publiczne względem indywiduum ludzkiego powinny respektować trzy zasady wolności:

• Wolność myślenia /wolności myśli, uczucia, swobody opinii, osądzania wszystkich i wszystkiego, wypowiadania się w każdej sferze - naukowej, teologicznej, publicznej, itp./;

• Wolność gustów i zajęć /do opracowania życia wedle własnego planu, zgodnie z naszym charakterem, działania jak nam się podoba pod warunkiem ponoszenia konsekwencji - bez asekuracji za działania/;

• Wolność do zrzeszania się /pod dwoma warunkami: 1. jest pełnoletni; 2. nie jest „uwiedziony” → sekty, wspólnoty które stosują pranie mózgu → takie zrzeszenie szkodzi innym we wspólnocie/;

/liberalizm radykalne ograniczenie działania instytucji na indywiduum/

Kiedy władza może ograniczyć wolność: jedynym celem ograniczenia swobody działania jednostki jest samoobrona /zapobieganie uczynienia krzywdy innym → miarą krzywdy jest m. in. godzić w cudze życie /najwyższa krzywda, w której państwo powinno zareagować wbrew woli jednostki czyniącej krzywdę/ /.

/Nie można człowieka zmuszać do uczynienia czegoś bo takie jest zdanie innych osób /lepiej znających się na tym/. To co uszczęśliwia Ciebie może nie uszczęśliwiać innych. → ludzie mają manierę poprawiać ludzi, Mill się temu sprzeciwiał, zmiana poglądów nie przez opresyjne techniki tylko przez rozmowę/.

→ Każdy jest odpowiedzialny za skutki swoich działań, dotyczących innych.

NIE MA WOLNOŚCI BEZ ODPOWIEDZIALNOŚCI <3

Utylitaryzm:

Twórca słowa: J. Bentham /wybitny prawnik, filozof prawa, reformator systemu sądowniczego, twórca panoptikonu/.

/Bruno Bettlelheim: osobowość mongoła/

→ Kilka uwag o rządzie: sformułował zasady utylitaryzmu /dwanaście zasad/; podstawowa zasada: dobre jest to co przynosi najwięcej przyjemności a najmniej bólu → każdy czyn zwiększający moją przyjemność jest moralny, każdy który przynosi najmniej przyjemności jest niemoralne;

/Odwrócenie perpsektywy kantowskiej - wspólnotowego dobra na indywidualne dobro/.

Wspólnota → suma jednostek, dobro wspólnoty jest sumą dóbr indywidualnych;

Przestrzeń prywatna: sfera objęta utylitaryzmem

/Sfera publiczna: sfera objęta liberalizmem/

Dychotomia: jeśli kładzie się punkt ciężkości na odpowiedzialność za czyny - jak rozliczać podejmowane czyny przez przedstawiciela instytucji, jeśli nie dotyczy czyn jest niepodmiotowy?

• problem z winą nieupodmiotowioną;

→ zarzut: utylitaryzm prowadzi do hedonizmu;

/przyjemność != zmysłowej przyjemności; kategoria przyjemności to również, np., altruizm/;

/nie da się nakreślić zestawu przyjemności dla całej ludzkości, czy nawet grupy → jedynie z pomocą statystyką da się ustawić jakąś hierarchię, ale jest ona spłyceniem/;

→ Rachunek użyteczności, związany z przyjemnościami;

/wiele mierzalnych parametrów/;

Utylitaryzm czynów: nie przyjmujemy żadnych zasad etycznych, ale przez analizę czynów staramy się znaleźć regułę działania → analiza czynu pozwala wyeksplikować regułę działania;

Utylitaryzm zasad: reprezentowane przez instytucje państwowe, ustalamy zasady działania - odgórnie - i należy je repsektować;

Podstawą moralności jest użyteczność; czyny są dobre jeśli prowadzą do szczęścia; Każdy jest odpowiedzialny za swoje czyny przed społeczeństwem - za szczęście i cierpienia.

Mill: nowe pojęcie wolności - politycznej - instytucje nie ograniczają wolności jednostki /Kant wolność /etyczna/ = działanie zgodnie z rozumem/.

Nauka: opiera się na sformułowaniu zasad empiryzmu angielskiego /od Bacona do Berkeleya/;

Mill tworzy pozytywizm klasyczny na terenie epistemologii - fundamentem poznania jest doświadczenie introwertyczne /wewnętrzne doznania podmiotu poznającego/;

Wynik działania ma charakter intersubiektywny - jedyną operację można wykonać na doświadczeniu zmysłowym wewnętrznie zrozumianym jest indukcja.

Technika prowadzenia eksperymentów /kanony Milla/ - jak postępować eksperymentalnie w przypadku gdy jest wiele potencjalnych źródeł zjawiska;

---