5
Podejście humanistyczne
Przedstawicielami są Rogers i Perls
Podejście to nawiązuje do koncepcji filozoficznych fenomenologii, egzystencjalizmu, personalizmu.
Zahamowanie instynktu do rozwoju podstawą powstawania zaburzeń
Człowiek ma wrodzony instynkt do rozwoju potencjalnych możliwości i dąży do samaktualizacji.
Zaburzenia psychiczne powstają, gdy naturalny proces wzrostu i dojrzewania jest zahamowany.
Terapia skoncentrowana na kliencie -Rogers
jak powstają zaburzenia psychiczne
Podstawą wystąpienia objawów jest niespójność między doświadczeniami organizmu a koncepcją siebie.
Początkiem jej powstania jest warunkowa miłość rodziców, pewne doświadczenia organizmu akceptują u dziecka, pewne odrzucają. Np. nie akceptują złości.
Ponieważ dziecko ma potrzebę szacunku wobec siebie, uczy się
szanować siebie za te doświadczenia, za które otrzymuje akceptację od rodziców i odrzucać te, które rodzice odrzucają.
Doświadczenia nie akceptowane zniekształca lub usuwa ze świadomości za pomocą mechanizmów obronnych.
Np. Jeśli rodzice nie akceptują złości, dziecko nie odczuwa złości, a gdy się złości nie uzmysławia sobie tego, ale np. czuje ból głowy.
Odczuwa lęk przed uzmysłowieniem sobie, że odczuwa złość, bo zagraża to utratą szacunku dla siebie.
Doświadczenie złości jest niespójne z koncepcją siebie. „Nigdy się nie złoszczę” powstałą w wyniku przekazu: ”mama lubi tylko grzeczne dzieci”
Gdy niespójność między koncepcją siebie i odrzuconym doświadczeniem organizmu duża, obrona zniekształcająca lub wypierająca ze świadomości odrzucone doświadczenie organizmu nie działa wystarczająco silnie.
Jakieś zdarzenie wywołuje wyparte doświadczenie. Np. wobec kogoś odrzucającego doświadczenie złości ktoś inny zachowuje się lekceważąco. Doświadczenie złości pojawia się w świadomości i osoba czuje lęk przed utratą koncepcji siebie i szacunku wobec siebie.
Np. Ktoś odrzucający egoizm i przekonany, że żyje dla innych, poświęcając się dla nich, odkrywa, że robi to w celu zdobycia sławy.
- Następuje załamanie i dezorgnizacja osobowości, ponieważ życie było zorganizowane wokół koncepcji siebie.
Wtedy zgłasza się do terapii z powodu załamania, złego funkcjonowania, cierpienia spowodowanego objawami.
Terapia skoncentrowana na kliencie -Rogers
jak leczyć zaburzenia psychiczne
Celem terapii jest zwiększenie spójności między jednostronną koncepcją siebie i doświadczeniami organizmu.
Np. Włączenie do koncepcji siebie odrzuconą złość.
Jak zwiększyć spójność między koncepcją siebie a doświadczeniami organizmu?
1. Zwiększenie świadomości w zakresie istnienia odrzuconych doświadczeń organizmu.
2. Korekcyjne doświadczenie emocjonalne w relacji terapeutycznej.
Relacja terapeutyczna
warunki konieczne i wystarczające do rozwoju
Funkcjonowanie terapeuty w relacji tworzy warunki do rozwoju:
1. Autentyczność. Jest świadomy własnych doświadczeń organizmu; wyraża własne uczucia w danym momencie
(realizacja tego postulatu w praktyce - minimalne ujawnianie informacji o sobie; nie oszukuje).
2. Doświadcza bezwarunkowej akceptacji i szacunku dla klienta.
3. Wyraża adekwatne zrozumienie dla stanu wewnętrznego klienta
Pokazuje w ten sposób, że zna klienta i akceptuje takim jaki jest.
Potwierdza w ten sposób akceptację.
Klient spodziewa się ze strony terapeuty odrzucenia, nieakceptowanych doświadczeń organizmu. Np. złości. Doświadcza akceptacji.
Klient uczy się tak samo postępować wobec siebie. Skoro terapeuta akceptuje doświadczenia, które on odrzucił, to i on może je zaakceptować.
Terapia skoncentrowana na kliencie -Rogers
techniki terapeutyczne
1.Niedyrektywność terapeuty. Pacjent sam wyznacza temat rozmowy i czas terapii.
2.Cokolwiek jest tematem rozmowy, terapeuta kieruje uwagę klienta na emocje.
3.Terapeuta odzwierciedla istotę doświadczenia organizmu, o którym klient mówi niebezpośrednio.
Np. „rozumiem, że w związku z tym czujesz smutek”.
4. Dzieli się własnymi odczuciami.
Np. „gdy mówisz o tym, ja odczuwam smutek.
W efekcie klient odczuwa emocje i uświadamia sobie znaczenie odrzuconego wcześniej doświadczenia organizmu.
Terapia Gestalt (Perls)-
jak powstają zaburzenia psychiczne
Podstawowym założeniem jest to, że każdy organizm dąży do osiągnięcia stanu pełni funkcjonowania. Gdy proces ten ulega zahamowaniu, a niezakończone dążenia do pełni funkcjonowania domagają się dopełnienia, powstają zaburzenia psychiczne.
Zaburzone interakcje między jednostką, a jej otoczeniem społecznym powodują, że energia potrzebna do zaspokajania potrzeb i rozwoju jest rozproszona lub błędnie ukierunkowana i naturalne dążenie do pełni funkcjonowania zahamowane.
■Przyjęcie obcych i pozostających jako niezasymilowane, sądów, norm, wartości i wzorów postępowania niezgodnych z własnymi (introjekcja).
■ Odcięcie się od aspektów własnej osoby, jak emocji, postaw i zachowań niezgodnych z koncepcją siebie i przypisywanie ich innym (projekcja).
■ Kierowanie do siebie działań pierwotnie przeznaczonych do innych ludzi (retrofleksja). W efekcie zamiast przekształcać otoczenie w celu zaspokojenia własnych potrzeb, podejmuje się próby karania lub niszczenia siebie.
■ Unikanie kontaktu z innymi, w celu rozwiązania problemów (refleksja). W efekcie następuje osłabienie poczucia znaczenia własnej egzystencji.
■ Zatracenie granic między sobą a ludźmi w procesie stapiania się. Wtedy traci się poczucie , kim się jest, czy się istnieje i zdolność do kontaktu ze sobą i z ludźmi.
Terapia Gestalt (Perls)-
jak są eliminowane zaburzenia psychiczne
Celem terapii jest identyfikacja z własnym organizmem i z własnymi potrzebami
Cel ten jest realizowany drogą zwiększenia świadomości w zakresie uczuć i doznań cielesnych w teraźniejszości.
To zwiększenie świadomości odbywa się przez:
■Koncentrację na doświadczaniu doznań i uczuć w teraźniejszości.
■Podejmowanie w sposób świadomy odpowiedzialności za własne uczucia, postępowanie, myślenie.
Terapia Gestalt (Perls)-
techniki zwiększające świadomość
■Aktywizowanie doświadczenia odrzuconych potrzeb i emocji.
Np. odrzucony jest żal do rodziców w związku z tym, że nie zaspokoili dziecięcych potrzeb. Wtedy trzeba odczuć żal, jak również potrzeby oraz emocje związane z niespełnieniem.
Technika „pustego krzesła” - Polega na wyobrażeniu sobie, że na pustym krześle siedzi rodzic, do którego pacjent siedzący naprzeciw na drugim krześle kieruje wypowiedzi o oczekiwaniach wobec niego i o emocjach powstałych w związku z niespełnieniem.
■ Uświadomienie istnienia konfliktu między opozycyjnymi aspektami osobowości. Polega na odgrywaniu rozczepionych części własnej osoby.
Np. część reprezentująca powinności i zakazy jest w konflikcie z częścią reprezentującą unikanie wypełniania powinności w postaci zachowania bierno-agresywnego.
Technika zwana „dialogiem dwóch krzeseł” - Polega na tym, że pacjent przesiadając się z krzesła na krzesło wypowiada się z pozycji raz jednej części siebie raz drugiej, utożsamiając się przy tym z jednym i z drugim aspektem konfliktu.
■ Odgrywanie projekcji - odgrywanie ról osób, na które pacjent projektuje własne uczucia.
Np. gra rolę rodzica, jeśli obwinia rodzica.
■ Uświadamianie, że pacjent jest odpowiedzialny za własne postępowanie
Prośba terapeuty, aby pacjent kończył każde zdanie frazą: „I przyjmuję za to odpowiedzialność”.
■ Terapeuta proponuje powtórzenie zdania, które wyraża istotne dla pacjenta treści i prosi o zastanowienie się nad reakcją emocjonalną, jaką budzi to zadanie. (Proponowane zdanie to interpretacja terapeuty dotycząca jakiegoś nieuświadamianego aspektu zachowania).