Peloidy
z greckiego pelos - błoto
naturalne tworzywa przyrodnicze składające się z substancji mineralnych, organicznych lub mieszanych
powstają wskutek naturalnych procesów geologicznych w skorupie ziemi lub procesów biologicznych zachodzących w obumarłych roślinach
po rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą stosowane są do celów leczniczych w postaci kąpieli, zawijań i okładów.
Ogólny podział peloidów
A. Osady podwodne
Abiolity:
-Szlamy mineralne: wapniowe, krzemionkowe, glinkowe
-Produkty erozji skał (glina, iły, margle)
Biolity:
-Muły organiczne (sapropel)
-Torfy (borowiny)
-Szlamy torfiaste
B. Ziemie lecznicze - produkty wietrzenia minerałów
-Glinka biała
-Wulkaniczne tufy
BOROWINA (Torf Leczniczy)
W Polskich uzdrowiskach stosuje się wyłącznie torfy lecznicze (borowiny)
Torf jest czwartorzędową skałą pochodzenia organicznego, powstałą wskutek rozkładu roślin bagiennych , przebiegającego w środowisku o dużej wilgotności, z niewielkim dostępem powietrza i przy udziale drobnoustrojów. Jest prekursorem węgla kamiennego.
Torfowiska- Naturalne złoża torfu o grubości co najmniej 30cm
Skład chemiczny borowin
Skład chemiczny borowin
1. Składniki organiczne
*Bituminy (woski, żywice, asfalty, tłuszcze)
*Pektyny (np. garbniki)
*Celuloza, hemiceluloza
*kwasy huminowe (fulwokwasy, kwasy humusowe)
*Liginy, huminy
*związki biologicznie czynne
2.Składniki nieorganiczne
*sole mineralne
3. Składniki mikrobiologiczne
*bakterie tlenowe i beztlenowe
*grzyby
Właściwości borowiny
fizyczne
duża pojemność wodna
małe przewodnictwo cieplne
duża pojemność cieplna
duże właściwości sorpcyjne
chemiczne
składniki organiczne i nieorganiczne ulegają depozycji w skórze i wchłanianiu - okresowe działanie biologiczne
działanie drażniące, ściągające i przeciwzapalne na skórę i błony śluzowe
mechaniczne
ciśnienie hydrostatyczne w kąpieli borowinowej nieco większe niż w wodzie
duża lepkość stwarza opór dla ruchów
tarcie cząsteczek masy borowinowej o skórę
Działanie fizjologiczne
Miejscowe przegrzanie tkanek zwiększające metabolizm komórkowy (likwidacja miejscowych ognisk zapalnych)
Zwiększenie przemiany materii
Przekrwienie głęboko położonych mięsni powodujące ich rozluźnienie
Zwiększenie rozciągliwości kolagenu
Zwiększenie wydzielania moczu
Wydalanie wraz z potem soli, tłuszczów, cholesterolu, kwasu moczowego, kwasu mlekowego
Działanie przeciwbólowe
Temperatura borowiny powoduje:
↑ częstości skurczów serca (HR)
↑ objętości wyrzutowej serca
↑ pojemności minutowej serca
↓ oporów obwodowych
↓ ciśnienia rozkurczowego
Przygotowanie borowiny do zabiegu leczniczego
oczyszczenie
rozdrobnienie
przesianie przez sito
poddanie procesowi pęcznienia
Tolerancja skóry na gęstą papkę borowinową jest wysoka i wynosi 45-55 °C
Tradycyjne zabiegi borowinowe
Kąpiele całkowite i częściowe
Półkąpiele
Zawijania całkowite i częściowe
Okłady
Kąpiele nasiadowe
Tampony borowinowe
Jonoforeza
Fonoforeza
Seria zabiegów W zależności od wskazań, wynosi od 10 do 20 zabiegów wykonywanych codziennie lub co drugi dzień
Czas zabiegu wynosi 10 minut, potem można go stopniowo wydłużać dochodząc do 20, a nawet 30 minut. Po zabiegu wskazany jest wypoczynek w spokojnej i ciepłej atmosferze.
Kąpiele borowinowe
wykonywane w specjalnych wannach
wymieszanie odpowiednio przetworzonej borowiny złożonej z wodą w wymaganym stosunku (2:1)
temperatura ok. 40 - 42ºC
czas trwania kąpieli: 10 - 20 minut
wykonywanie ruchów wbrew oporowi
Na 200l wody zużywa się od 75 do 150kg złożonej borowiny
Półkąpiele borowinowe
Zabieg trwa od 12 min, i stopniowo się wydłuża do 24 min.
Temp. Pierwszego zabiegu wynosi na ogół od 39 - 42st.C i jest stopniowo zwiększana, odpowiednio do 42- 46st.C.
Konieczny jest wypoczynek w pozycji leżącej przez 45-60 min.
Zawijania i okłady borowinowe:
przy użyciu papki borowinowej, która zawiera 80 - 85% wody
warstwa ogrzanej masy borowinowej o grubości 4 - 5 cm i temperaturze 42ºC + 4 warstwowy podkład (koc, folia, prześcieradło)
czas trwania zabiegu: 20 - 30 minut
po zabiegu krótkie spłukanie borowiny pod natryskiem, wypoczynek po zabiegu
Jonoforeza, Fonoforeza
borowina rozrobiona wodą destylowaną
warstwa ogrzanej masy borowinowej o grubości ok. 3 cm i temperaturze 38ºC + podkład
przyłożenie elektrody połączonej z biegunem ujemnym (katodą) źródłem prądu galwanicznego, w fonoforezie - ultradźwięki w dawce 0,2 - 0,6 W/cm2
natężenie prądu 10 - 20 mA
czas trwania zabiegu 10 - 30min
Zabiegi borowinowe w chorobach kobiecych
tampony dopochwowe
przygotowanie zgodnie z zaleceniami lekarza
po zabiegu przepłukanie jamy ciała czystą woda pod względem chemicznym i bakteriologicznym o temp. 40ºC
fabrycznie przygotowany preparat borowinowy wprowadza się specjalną strzykawką do umieszczonego w pochwie pojemnika z perlonu, przepuszczającego składniki borowiny
Ogólne wskazania
choroby zwyrodnieniowe wytwórcze kręgosłupa i stawów
choroby pourazowe
przykurcze stawów, mialgie, miogenezy
neuralgie obręczy biodrowej i barkowej oraz inne przewlekłe nerwobóle
niektóre choroby ginekologiczne
wysięk w okresie zejściowym
w przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego, kamicy żółciowej i nerkowej bez napadów bólowych,
w przewlekłym zapaleniu wątroby i nieżycie żołądka
Ogólne przeciwwskazania
czynna gruźlica płuc i kostnostawowa
Nowotwory
Niewydolność krążenia
Niewyrównane wady serca
Przypadki zawałów
Nadciśnienie tętnicze, a także zbyt niskie ciśnienie
Miażdżyca
Choroby wrzodowe
Świeże złamania i urazy
Stany znacznego osłabienia i wycieńczenia
Ciąża
Czynne przetoki i odleżyny
Niewydolność oddechowa
Zakrzepowe zapalenie żył
Cukrzyca
Nadczynność tarczycy
Wszystkie ostre i podostre choroby kobiece
Przebieg mięśniaka macicy