Biologiczne oddziaływanie prądu stałego
Katedra i Klinika Balneologii i Chorób Przemiany Materii AM w Bydgoszczy
Ciechocinek
kierownik: Prof. Dr hab. Irena Ponikowska
Definicja elektrolecznictwa
Elektrolecznictwem nazywamy dział lecznictwa wykorzystujący do celów leczenia prąd stały oraz prądy impulsowe małych i średnich częstotliwości
Definicja prądu stałego
Prąd stały to prąd, który w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani wartości natężenia.
Zjawiska towarzyszące przepływowi prądu stałego
zjawiska elektrochemiczne
zjawiska elektrokinetyczne
zjawiska elektrotermiczne
reakcje mięśni i nerwów na przepływ prądu stałego
odczyn ze strony naczyń krwionośnych
Zjawiska elektrochemiczne
w trakcie przepływu prądu stałego przez elektrolity tkankowe dochodzi do zjawiska elektrolizy.
głównym elektrolitem ustroju jest NaCl, który w roztworze wodnym występuje w stanie zdysocjowanym na jony Na+ i Cl-.
jony sodowe dążą do ujemnej katody, jony chlorkowe ku dodatniej anodzie.
Zjawiska elektrokinetyczne
Zjawiska te polegają na wzajemnym ruchu wobec siebie warstwy rozproszonej i rozpraszającej koloidów tkankowych. Zależą od istnienia elektrycznej warstwy podwójnej, która powstaje w wyniku różnicy ładunków elektrycznych fazy rozproszonej i rozpraszającej.
Zaliczamy do nich elektroforezę i elektroosmozę.
Elektroforeza
Ruch naładowanych jednoimiennie cząsteczek fazy rozproszonej w stosunku do fazy rozpraszającej.
ruch w kierunku katody cząsteczek obdarzonych ładunkiem dodatnim nazywamy kataforezą
ruch w kierunku anody cząsteczek obdarzonych ładunkiem ujemnym nazywamy anaforezą
Elektroosmoza
Ruch ośrodka czyli fazy rozpraszającej w stosunku do obojętnej elektrycznie fazy rozproszonej w obecności błon półprzepuszczalnych.
Zjawiska elektrotermiczne
Istotą zjawisk elektrotermicznych jest wytwarzanie ciepła
ciepło „omowe” powstające wskutek tarcia poruszających się jonów ze środowiskiem (nieduża ilość ciepła wynikająca z niedużego natężenia prądu w stosunku do dużego oporu ciała ludzkiego)
ciepło „neurohormonalne” wynikające z działania ciał histaminopodobnych: histamina, acetylocholina, serotonina itp. uwalnianych pod wpływem silnego bodźca jakim jest prąd stały
ciepło wynikające z rozszerzenia pod wpływem prądu naczyń krwionośnych.
Reakcja nerwów i mięśni na prąd stały
Zgodnie z prawem Du Bois Reymonda przyczyną bodźca elektrycznego jest dostatecznie szybka zmiana natężenia prądu a nie sam przepływ prądu
Przepływ prądu powoduje zmianę pobudliwości tkanki nerwowej i mięśniowej. Pod anodą dochodzi do zmniejszenia pobudliwości stan taki nazywamy anelektronus, pod katodą do zwiększenia pobudliwości -katelektronus.
Zmiany pobudliwości mają istotne znaczenie w stosowaniu zabiegów elektroleczniczych.
Odczyn ze strony naczyń krwionośnych
Stały prąd elektryczny powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych.
Rozszerzenie to powoduje zaczerwienienie skóry szczególnie mocno wyrażone pod elektrodami.
Intensywniejszy odczyn występuje pod katodą.
Etapy rozszerzenia naczyń pod wpływem prądu stałego
Rozszerzenie naczyń powierzchownych skóry (kilka minut od wystąpienia bodźca).
Osłabnięcie rozszerzenia powierzchownego (30 min).
Głębokie przekrwienie tkanek utrzymujące się kilka godzin.
Zabiegi z użyciem prądu stałego
galwanizacja
jonoforeza
kąpiele elektryczno-wodne
elektroliza
kaustyka
Biologiczne oddziaływanie prądu zmiennego
Katedra i Klinika Balneologii i Chorób Przemiany Materii AM w Bydgoszczy
Ciechocinek
kierownik: Prof. Dr hab. Irena Ponikowska
Prądy małej częstotliwości
Prądy diadynamiczne
Prądy średniej częstotliwości
Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości
Pola magnetyczne
Prądy małej częstotliwości
Elektrostymulacja
działanie biologiczne impulsów prostokątnych
działanie biologiczne impulsów trójkątnych
biologiczne działanie prądu faradycznego i neofaradycznego
Rodzaje elektrostymulacji
Elektrostymulacja elektrodą czynną
Elektrostymulacja dwuelektrodowa
Elektrostymulacja elektrodą czynną
Zabieg polegający na pobudzaniu nerwów lub mięśni ujemną elektrodą czynną wiele razy większą od elektrody biernej umieszczonej na skórze w dużym oddaleniu
Elektrodę czynną przykłada się do skóry w miejscu odpowiadającym
„punktowi motorycznemu”
Rodzaje punktów motorycznych
Punkt motoryczny mięśnia:
miejsce w którym nerw wnika do mięśnia (punkt bezpośredni)
Punkt motoryczny nerwu:
miejsce na skórze w którym nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni (punkt pośredni)
Elektrostymulacja dwuelektrodowa
Zabieg polegający na przyłożeniu do skóry dwóch elektrod o jednakowej wielkości (elektroda ujemna obwodowo) w miejscach odpowiadających przejściu mięśnia w ścięgno
Główne zastosowanie tej metody stymulacji to stymulacja mięśni odnerwionych
Mięsień odnerwiony
Mięsień, który w wyniku uszkodzenia komórek ruchowych w rdzeniu przedłużonym lub nerwu ruchowego został wyłączony spod wpływu impulsów z centralnego układu nerwowego
Działanie biologiczne elektrostymulacji
Znoszenie skurczów mięśni
Kontrolowane pobudzanie mięśni do skurczu naśladujące ich normalną pracę
Efekt znieczulający poprzez zwiększenie wytwarzania endorfin
Poprawa krążenia żylnego w wyniku poprawy funkcji pompy mięśniowej
Usprawnienie pracy układu siateczkowo-śródbłonkowego i dzięki temu usuwanie ubocznych produktów przemiany materii
Akomodacja mięśnia
Zdolność przystosowywania się mięśnia do stopniowo narastającego napięc
Zastosowanie impulsów prostokątnych
Pobudzanie do skurczu mięśni zdrowych lub nieznacznie uszkodzonych
Nie można stosować do pobudzania mięśni odnerwionych (konieczność stosowania zbyt dużego natężenia prądu boleśnie odczuwanego przez chorego)
Impulsy prostokątne (prąd galwaniczny przerywany)
Prądy o bardzo krótkim zbliżonym do zera czasie narastania impulsu i jego opadania
czas trwania impulsu od 0,1 do 1200 ms
czas trwania przerwy od 20 do 3000 ms
Medyczne zastosowania elektrostymulacji
Wykorzystanie prądu małej częstotliwości do leczenia porażeń skurczowych
Przezskórna stymulacja elektryczna TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation)
Elektrostymulacja w leczeniu skrzywień bocznych kręgosłupa