1A). Cechami orientacji pozytywistycznej w pedagogice są:

- wartościowanie różnych typów wiedzy o edukacji oraz uznanie

za najważniejszą i posiadająca moc sprawcza wiedzy naukowej.

- uznanie, że najwartościowsze są twierdzenia formułowane na

podstawie badań przeprowadzonych zgodnie z wymogami metodologii

badań empirycznych, czyli najważniejsze są twierdzenia o faktach.

- szczególne przywiązanie do badań ilościowych, a marginalizowanie

badań jakościowych.

- głębokie przekonanie, że wiedza o faktach edukacyjnych umożliwia

nie tylko przewidywanie zdarzeń, ale nieomal automatycznie uruchamia

odpowiednie działania jednostek i grup społecznych - tzn. , że istnieje

bezpośredni związek twierdzeń i teorii pedagogicznych z praktyka edukacyjną.

- przyjęcie, ze zadaniem pedagogiki jest tworzenie projektów edukacyjnych,

które mogą być wdrożone do praktyki edukacyjnej przez odpowiednio

przygotowanych nauczycieli i pedagogów.

- postulowanie, że postęp w praktyce edukacyjnej polega na coraz

skuteczniejszym kontrolowaniu wszystkich procesów edukacyjnych.

- propagowanie, że pedagodzy w projektowaniu systemów pedagogicznych

powinni wykorzystywać także wyniki badań empirycznych innych

dyscyplin naukowych, szczególnie psychologii,

- głoszenie praktyczności pedagogiki i uznanie za najcenniejszą wśród

procesów edukacyjnych teorię wychowania.

7B) Dorobek pedagogiczny M.Montessori:

W zasadzie, do niedawna w Polsce nie wydawano oryginalnych

prac Montessori, lecz korzystano z przekładów na język angielski

lub niemiecki.W literaturze niemieckiej najczęściej umiejscawia

się pedagogikę Montessori w „ruchu pedagogiki reform”, szczególnie

w odniesieniu do jej działalności w latach 1900-1932.

W latach 1897-1899 uczestniczyła w wykładach z pedagogiki i

studiowała dostępne dzieła pedagogiczne. W 1898 r. wygłosiła

entuzjastycznie przyjęty referat na Kongresie Pedagogicznym w

Turynie. Dużo podróżowała, wygłaszając wiele odczytów i referatów.

W 1900 roku powierzono jej opiekę nad nowoutworzonym Instytutem

Medyczno-Pedagogicznym. Mogła tam eksperymentować i tworzyć

znane dziś pomoce naukowe, tam kształtowały się jej metodyki pisania

i czytania.

W pierwszych latach XX w. pogłębia swą wiedzę z pedagogiki

eksperymentalnej i antropologii. W szkołach prowadzi własne

badania antropologiczne. W l. 1903-1906 wykłada antropologię i

biologię w Instytucie Pedagogicznym Uniwersytetu Rzymskiego.

Na początku 1907 r. zakłada pierwszy dom dziecięcy.

Następuje rozbudowa domów dziecięcych w Rzymie.

M. Montessori odkrywa i definiuje zjawisko „polaryzacji uwagi”.

Prowadzi eksperymenty i prace nad literami i liczbami wykonanymi

z papieru ściernego. Poświęca się całkowicie pedagogice, rezygnując

z praktyki lekarskiej oraz stanowiska docenta na Uniwersytecie Rzymskim.

Uzyskuje międzynarodową sławę. W 1911 r. jej metodę wprowadzono

do szkół ludowych w kilku krajach, poza Włochami m. in. we Francji

i USA. Ksiązki Montessori zostają wydane w kilku językach. W wielu

krajach odbywają się międzynarodowe kursy szkoleniowe na temat

metody Montessori.

9A Zasady nauczania i wych.w ped.pragmatyzmu:

J. DEWEY: Pragmatyzm jest teorią wiedzy utrzymującą, że

autentyczność lub wartość funkcjonalna wiedzy oraz

prawdy zależą od osoby, czasu, miejsca i okoliczności.

Pragmatyści odrzucają możliwość „wyprowadzenia” norm

etycznych z praw natury, zaprzeczają istnieniu jakiegokolwiek

„najwyższego” lub „ponadnaturalnego” prawodawstwa.

Dewey preferuje empiryczną teorię wartości.

Odrzucenie transcendentnych wartości lub celów w życiu

społecznym nadaje pragmatyzmowi charakter świeckiego,

demokratycznego indywidualizmu. Dewey sformułował na nowo

cele edukacji. Wg niego edukacja jest nie tylko środkiem do

określonego celu, lecz celem samym w sobie.

Pragmatyści uznawali za główną wartość edukacji - jej

bezpośredni związek z życiem, ale nie ograniczali znaczenia

edukacji do tego co ma miejsce w szkołach. Utrzymywali, że

całe życie jest edukacyjne, a cała edukacja jest życiem”, a

szkoły powinny uczyć „poprzez życie”. Szkoła powinna być

miniaturową wspólnotą społeczną, która ściśle współdziała z innymi,

pozaszkolnymi doświadczeniami jednostek.

J. Dewey eksponował w procesie edukacji uczenie

się przez doświadczenie i działanie.

Nauczyciele nie powinni narzucać się swoim uczniom,

ingerować w ich wolność lub „wtrącać się między ucznia a

proces doświadczenia”. Obowiązuje ich zasada, że bezpośrednie

doświadczenie jest zawsze lepsze niż pośrednie, otrzymywane z

drugiej ręki.

Koncepcja programowa opierała się na odrzuceniu przez

Deweya dwóch założeń: o odmienności wykształcenia ogólnego

i zawodowego i podziału wiedzy na teoretyczną i praktyczną

NEOPRAGMATYZM RICHARDA RORTY'EGO: .

Rorty kładzie nacisk na trzy podstawowe cechy pragmatyzmu

:1) to praktyka i działanie, a nie teoria i kontemplacja pozwalają

nam powiedzieć „coś użytecznego” o pojęciach,2) nie istnieje

różnica metodologiczna między moralnością a nauką, kryterium

decydującym jest tu „relatywna atrakcyjność” konkretnych alternatyw

,3) pragmatyzm akceptuje przygodność naszych poglądów, co

implikuje zaakceptowanie ”naszego dziedzictwa”.

Pragmatyzm dąży do zamazania różnicy między tym co

obiektywne, i tym co subiektywne, między faktami i wartościami.

Rorty chwali demokrację parlamentarna i państwo dobrobytu

nie dlatego, że są najbardziej racjonalne, ale dlatego, że nie

widzi dla nich lepszej alternatywy. Jednocześnie preferuje

zmianę o charakterze reformistycznym.

Krytykuje prawicowe i lewicowe koncepcje edukacji.

Rorty odrzuca przekonanie konserwatystów, że istnieje

możliwość dostępu do Prawdy , akceptuje też twierdzenie

radykałów, iż prawda zatroszczy się o samą siebie, jeśli

zatroszczymy się o wolność.

Edukacja ma umożliwić ludziom wybór sposobów życia,

które przyniosłyby im najwyższy stopień rozwoju i samorealizacji

. Ludzie muszą mieć możliwość kształtowania własnego życia i

nikt nie może określać losu innych.

KONTROWERSJE WOKÓŁ PRAGMATYZMU:

Pragmatyzm, zarówno w swoim aspekcie filozoficznym jak i

pedagogicznym oskarżany jest o nihilizm i relatywizm.

Nihilizm - poglądy i postawy odrzucające uznawane w danej

epoce lub grupie społecznej normy, zasady i wartości.

Relatywizm - pogląd filozoficzny, wg którego wartości

logiczno-poznawcze (prawda, fałsz), etyczne (dobro, zło)

, estetyczne oraz związane z nimi normy i oceny mają charakter

względny (np. w zależności od tego kto, gdzie )

Skutkiem relatywizmu ma być trywializacja i „zrównanie”

wszystkich wartości.

Pragmatyści argumentują jednak, że fakt rozpoznawania

wartości jako wytworów ludzkich aspiracji, praktyk i celów

nie deprecjonuje znaczenia owych wartości. Takie rozumowanie

nie przekonuje krytyków pragmatyzmu - kierują się oni silną

potrzebą zobiektywizowania wszystkich wartości. Widzą w

pragmatyzmie koncepcję kwestionującą wartości same w sobie.

Twierdzą, że jeśli wartości absolutne zostają unieważnione,

wówczas nie istnieje żaden powód, aby przedkładać jedną wartość

ponad inne.

10A ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE SZKOŁY WALDORFSKIEJ:

Normatywna pedagogia R. Steinera adresowana jest do nauczycieli,

rodziców, lekarzy i terapeutów. Wyróżnia się 7 wskazań dla

wychowania okultystycznego:

sukaj wzmocnień dla zdrowia fizycznego i psychicznego, wyżej

od zdrowia uczeń powinien stawiać tylko obowiązek, nigdy zaś korzyść,

-czuj się członkiem wszechświata (czuj odpowiedzialność),

-yśli, uczucia i czyny każdego człowieka mają dla świata jednakowe znaczenie ,

zubna jest nienawiść czy przemoc wobec bliźniego,

-łasny byt ludzki tworzy się w nas, a nie na zewnątrz,

-ądź stały w podejmowaniu decyzji

-ądź wdzięczny za wszystko co otrzymujesz (nasza jaźń jest darem wszechświata),

- swojej postawie wobec życia stale bierz pod uwagę powyższe warunki.

W szkole waldorfskiej cały proces kształcenia i wychowania musi odpowiadać

potrzebom i możliwościom percepcyjnym dzieci i młodzieży.

Program kształcenia jest autonomiczny, jego treści nauczania nie odpowiadają

pstępującej atomizacji nauk.

Kolejne odstępstwo od tradycyjnej pedagogiki szkolnej stanowi zniesienie

instrumentalnego i selekcyjnego systemu oceniania, klasyfikowania i

promowania uczniów. W szkołach typu Waldorff uczniowie nie otrzymują

tradycyjnych not, ale świadectwo opisowe wystawione przez nauczyciela-wychowawcę

i specjalistę od pozostałych przedmiotów na zakończenie roku szkolnego.

Świadectwo zawiera opis postawy, osiągnięć i braków ucznia oraz

wskazówki do dalszej pracy ucznia. Nauczyciel ma obowiązek najpierw wskazać

osiągnięcia ucznia a dopiero później błędy, niedociągnięcia i możliwe formy pomocy.

Nie ma drugoroczności , dlatego uczniowie nie boją się szkoły i nauczycieli,

wzrasta ich zainteresowanie światem, własnym rozwojem, a także intensyfikują

się stosunki przyjacielskie miedzy nimi. Wychowawca musi regularnie, ściśle

współpracować z rodzicami. Ci ostatni mogą korzystać z cotygodniowych konsultacji

z nauczycielami , prowadzonymi w wymiarze 4-6 godz. tygodniowo.

W szkole nie ma podręczników, uczniowie prowadzą zeszyty do zajęć głównych.

Kolejną cechą szkoły Waldorff są organizowane przez uczniów, rodziców i

nauczycieli różnego rodzaju uroczystości, festyny, święta, przedstawienia itp.

7A PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI J. KORCZAKA:

Idee przewodnie spuścizny J. Korczaka to:

szacunek dla dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną

aktywność, jako podmiotu,

zasada (i praktyka) partnerstwa dziecka w procesie wychowania,

indywidualne podejście wychowawców do każdego dziecka,

prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych

za warunki życia dziecka,

poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku,

techniki działania pedagogicznego jako konsekwencja przyjętych

ogólnych założeń systemu opiekuńczo-wychowawczego,

koncepcja wychowawcy, wynikająca z postawy Korczaka wobec dziecka.

J. Korczak był prekursorem walki o prawa dziecka Zwracał uwagę na

nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich zależność od

dorosłych. Korczak apeluje do wychowawców, aby zatroszczyli się o

różnorodne prawa dziecka, takie jak:

prawo do szacunku (w tym m. in. dla niewiedzy, dla misterium

poprawy, dla własnych słabości),

prawo do miłości (do piersi matki, …) i przyjaźni,

prawo do tajemnicy (tajemnicy osoby, przeżyć….),

prawo do samostanowienia

prawo do własności (siebie i do swoich rzeczy),

prawo do własnego rozwoju i dojrzewania,

prawo do ruchu, zabawy, do pracy i badania,

prawo do sprawiedliwości w życiu.

Kolejną, aktualną ideą J. Korczaka jest partnerstwo

w relacji wychowawca - wychowanek. Dużą wagę

przywiązywał do właściwego doboru wychowawców,

jednym z kryteriów zatrudnienia w placówce wychowawcy

była jego akceptacja przez dzieci. Upominał się o

przestrzeganie w szkole zasady solidarności szkoły i

rodziców. Dostrzegał, że często rodzic (pouczany i straszony

sankcjami wobec dziecka w czasie wywiadówek) nie

solidaryzuje się z uczniem. Przestrzegał zarazem przed

pedagogiczną nadkontrolą i brakiem zaufania wobec uczniow

6A Dorobek Aleksandra Kamińskiegożył w latach 1903-1972. Urodził się w Warszawie.

Był - wybitnym animatorem ruchu skautowego w świecie, twórcą metody zuchowej, żołnierzem ruchu oporu i przywódcą „małego sabotażu” w okresie II wojny światowej, pisarzem pedagogiem, naukowcem.

- Od 1932 r. autor utworów literackich dla dzieci i młodzieży oraz literatury teoretyczno-metodycznej dla drużyn zuchowych (Antek Cwaniak - 1932, Książka wodza zuchów - 1933, Krąg Rady - 1935)

- autor książek okupacyjnych - Wielka Gra - 1942, Kamienie na szaniec - 1943, Przodownik - 1944)

- Autor znakomitych dzieł pedagogicznych, m. In. : Samorząd młodzieży jako metoda wychowawcza - 1965, Spółdzielnia uczniowska jako placówka wychowawcza - 1967, Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza - 1965, Funkcje pedagogiki społecznej - 1972 czy Studia i szkice pedagogiczne

1B GŁÓWNE TEZY PEDAGOGIKI PERSONALISTYCZNEJ:

njwyższym celem wychowania jest uzdalnianie (czynienie zdolnym)

podmiotu (wychowanka) do przejęcia kierownictwa nad własnym

procesem rozwoju;

wychowanek nie jest istotą do ćwiczenia (szkolenia), lecz osobą,

którą należy w nim „wzbudzić”;

wychowanek jest pierwszym i podstawowym czynnikiem wychowania,

wychowawca jest jedynie kooperatorem, współpracownikiem w tym dziele;

treścią nauczania w szkole powinny być: „integralny humanizm”:, a więc

nie tylko literacki lub artystyczny, lecz także naukowy i techniczny;

potwierdza się wychowawczą funkcję rodziny (nie ukrywając przejawów

jej kryzysu);

podkreśla się respekt dla „tajemnicy dziecka”, które staje się osobą,

przy oddziaływaniu różnych instytucji wychowawczych.

.

6 B Założenia pedagogiki religii

Antropologia religijna jako podstawa edukacji

Pedagogika religii świadomie odwołuje się do określonych założeń antropologii religijnej (dot. natury, istoty człowieka, jego powołania, stosunku do wartości) . Mimo różnic tzw. religie księgi (chrześcijaństwo, judaizm, islam) reprezentują wizję człowieka jako istoty, której natura pozostaje skażona. Zgodnie z nią kondycję człowieka naznacza grzech (nieposłuszeństwo wobec Boga), ale również niedoskonałość natury ludzkiej, sprawiając, że człowiek nie jest istotą samowystarczalną. W konsekwencji człowiek do samorealizacji potrzebuje innych ludzi i Boga, a projekty doskonałego i szczęśliwego społeczeństwa mają charakter utopijny, a ich realizacja będzie możliwa dopiero w czasach ostatecznych.

Kolejnym istotnym elementem antropologii religijnej jest sprzeciw wobec scjentystycznych i materialistycznych koncepcji. Podkreśla się, że w życiu człowieka ważną rolę odgrywa duchowość.

Edukacja jako egzystencjalna hermeneutyka tekstów.

Hermeneutyka - tutaj badanie, objaśnianie i wewnętrzna interpretacja źródeł pisanych, mająca na celu ustalenie poprawnego tekstu

Przedstawiciele nurtu hermeneutycznego za podstawowe zadanie edukacji religijnej uznają rozumiejącą interpretację egzystencji, dokonywaną przede wszystkim za pośrednictwem form kulturowych, głównie tekstów, mającą pomóc uczniowi w chrześcijańskim samorozumieniu i w ogólnej orientacji w świecie.

Według przedstawicieli pedagogiki religijnej szkoła skoncentrowała się na realizacji funkcji adaptacyjnych i rekonstrukcyjnych, zapominając o zadaniach hermeneutycznych. Krytykowano instrumentalizację treści nauczania, zgodnie z dominującymi wartościami cywilizacji konsumpcyjno-industrialnej.

Uznaje się, że w tekstach (a więc także w Biblii) jest zaszyfrowana głębsza prawda o życiu człowieka (sposobach bytowania)

Edukacja jako dialog

Pedagogika religii podkreśla, że poszukiwanie sensu egzystencjalnego powinno się dokonywać na drodze dialogu. Nauczyciel powinien być osobą zdolną nie tylko do słuchania (co tradycyjnie uważano za najważniejszy element pedagogiki dialogicznej i humanistycznej, lecz również do składania świadectwa własnym przekonaniom.

Proces wychowawczy nie może być pozbawiony elementów subiektywnych, sprowadzenie edukacji do procesu obiektywnego informowania uczniów, sprzeciwia się jej istocie. Edukacja jest bowiem, także dialogiem, w którym wszystkie uczestniczące strony (nauczyciele, uczniowie, rodzice) nie tylko przekazują informacje, lecz również ujawniają i urzeczywistniają wobec siebie wartości moralne, estetyczne i w niektórych przypadkach, - religijne, nadające sens ich życiu.

Pedagogika religii opowiada się po stronie edukacji, która - nie rezygnując z przekazywania obiektywnych informacji i konfrontowania z wielością znaczeń - wzmacnia zarazem tożsamość i wspomaga kształtowanie poglądów.

Skoro bowiem życie jest nie tylko sztuką oglądu wielości, lecz również wyboru, edukacja nie może abstrahować od świata wartości.

8 A WSPÓLNE CECHY RÓŻNYCH KIERUNKÓW PEDAGOGIKI HUMANISTYCZNEJ

- wychowanie (i kształcenie) to proces, w którym podmiotem staje się sam wychowanek;

- samowychowanie i samokształcenie grają w wychowaniu nie mniejszą rolę niż działalność placówek oświaty i wychowania;

- wychowanie to proces, którym prawda i dobro moralne są najwyższymi wartościami;

- cele wychowania pozostają w harmonii z celami i zadaniami życiowymi wychowanka;

- w wychowaniu, dobro osobiste jednostki pozostaje w harmonii z dobrem ogółu;

- wychowanie to proces samourzeczywistniania się człowieka przy zachowaniu respektu dla innych i poczucia odpowiedzialności za siebie;

- treść wychowania (a więc i kształcenia) stanowi materiał podmiotowego doświadczenia wychowanków

11 A CELE WYCHOWANIA I ZASADY PEDAGOGIKI GESTALT

Naczelne cele pedagogiki Gestalt:

- odnalezienie siebie, własnej tożsamości,

- samourzeczywistnienie/samorealizacja,

- odzyskanie utraconej i stłumionej części własnej osobowości,

-eliminacja blokad wewnętrznego rozwoju,

- osobisty rozwój/wzrost jednostki,

- rozwój wspólnego ludziom potencjału,

- przygotowanie jednostki do rozpoznawania i realizacji własnego potencjału rozwojowego,

- odpowiedzialność za samego siebie ,

- rozpoznawanie osobistych potrzeb i zainteresowań, ich dalsze rozwijanie,

- doskonalenie własnej świadomości, koncentrowanie się na „tu i teraz”.

---