Kształtowanie cech motorycznych istotnych dla tancerza (wytrzymałość, koordynacja, gibkość, skoczność)

Charakterystyka cech motorycznych

Praktyczne kształtowanie cech motorycznych

Koordynacja ruchowa

Darek, wat., 2005-10-18 13:13

Koordynacja ruchowa jest to zdolność do wykonywania złożonych przestrzennie i czasowo ruchów, przestawienia Sie z jednych zadań ruchowych na inne, jak również rozwiązywanie nowych, nieoczekiwanie pojawiających się sytuacji ruchowych.

Koordynacja ruchowa mieści w sobie szereg właściwości takich jak: zwinność(zdolność precyzyjnego i szybkiego władania ciałem), zręczność(ruchy manualne rąk), czucie czasu i przestrzeni, czucie ruchu(pamięć ruchowa)

W treningu koordynacji należy zwrócić uwagę na kształtowanie następujących zdolności:

• zd. równowagi - utrzymywanie i względne przywracanie równowagi ciała

• zd. szybkiego reagowania - szybkie wykonywanie celowego ruchu na sygnał lub nagłą zmianę sytuacji

• zd. sprzęgania ruchów - przestrzenno-ruchowe i dynamiczne powiązanie ruchów częściowych ciała

• zd. różnicowania ruchów - wysoka dokładność i ekonomia ruchów częściowych oraz poszczególnych faz w całości aktu ruchowego

• zd. dostosowania i przestawiania ruchowego - precyzowanie, korygowanie jak i świadome zmienianie i przestawianie ruchów zalżnie od sytuacji ruchowej

• zd. rytmizacji - dostosowanie ruchów do podanego rytmu zewnętrznego, względnie przyjęcie własnego wewnętrznego rytmu

• zd. orientacji przestrzennej - określanei oraz zmiana ruchu ciała w przestrzeni

Uwarunkowania zdolności koordynacyjnych:

• genetyczne (zdolność centralnego układu nerwowego)

• uzdolnienia ruchowe (predyspozycje do szybkiego opanowania ruchu)

• doświadczenia ruchowe (związane z próbami wykonania danych ćwiczeń)

• umiejętności ruchowe (nabyte)

Najlepszym okresem do kształtowania koordynacji ruchowej jest wiek 8-11 lat u dziewcząt i 8-13 lat u chłopców. "Przegapienie" tych okresów znacznie zmniejsza możliwość pełnego rozwoju tej zdolności. Nauczanie i doskonalenie techniki w późniejszym okresie bazuje na potencjale wypracowanym w tych fazach rozwoju. Ostateczy poziom koordynacji ruchowej następuje po ok. 20 roku życia tzn. w fazie pełnej dojrzałości układu nerwowego.

Podczas prowadzenia treningów należy kierować się następującymi regułami:

• wprowadzaj nowe, nieznane ćwiczenia

• ćwiczenia przeprowadzaj w różnych warunkach

• wykorzystuj ćwiczenia "lustrzane" (odwrócenie ruchu)

• łącz zadania w różnorodne łańcuchy ruchowe

• zmieniaj techniki wykonywania zadań

• wprowadzaj okresowo dodatkowe utrudnienia do ćwiczeń już znanych

• zmieniaj przestrzenne warunki wykonywania ćwiczeń

• zmieniaj środowisko ćwiczeń (sala, boisko, las itp.)

Wyróżniamy kilka grup ćwiczeń stosowanych przy rozwoju koordynacji ruchowej:

• doskonalące zachowanie równowagi w miejscu i w ruchu

• kształtujące umiejętności wykonywania szybkich obrotów, zwrotów i przewrotów

• asymetryczne

• z zastosowaniem nietypowych pozycji wyjściowych

• z wprowadzaniem dodatkowych ruchów do zasadniczej ich formy (u zaawansowanych)

• z wykorzystaniem nietypowych warunków

W czasie treningu należy pamiętać, że w zależności od rodzaju i trudności danego ćwiczenia wykonuje się je pojedyńczo lub w seriach metodą powtórzeniową. Obciążenia nigdy nie osiągają maksymalnego pułapu, gdyż do kształcenia koordynacji konieczna jest tzw. "świerzość" układu nerwowego. Dlatego też ćwiczenia te najefektywniej jest stosować bezpośrednio po rozgrzewce.

Z koordynacja związana jest także zdolność do rozluźniania mięśni, którą zawodnik powinien nabywać od najwcześniejszych etapów szkolenia. Należy dążyć do tego aby zawodnicy potrafili rozluźniać mięśnie w różnych warunkach np. podczas samego startu w zawodach, w treningu itp.

Taniec współczesny a wychowanie fizyczne

Taniec to rytmiczne ruchy i kroki skoordynowane z muzyką, jest traktowany jako ruch i każdy nowy element tańca wymaga nowych środków ruchowych. Taniec nie składa się z gotowych schematów. Taniec jest kwintesencją życia, jego funkcją jest przekazywanie całego bogactwa psychiki ludzkiej.(M. Graham)
Nowa jakość szkolnego wychowania fizycznego musi dostrzegać cele, które są najbardziej wartościowe:
- umożliwić uczniowi zbieranie różnego rodzaju doświadczeń ruchowych,
- nauczać panowania nad emocjami,
- wprowadzać w świat kultury ludzkich zachowań motorycznych i wartości ogólnoludzkich związanych z ciałem,
- rozwijać komunikację z własnym ciałem,
- nauczać podejmowania decyzji i ponoszenia odpowiedzialności za nie,
-doskonalić formy porozumiewania się i współdziałania z partnerem i zespołem,
itp.
W wielu szkołach wychowanie fizyczne utożsamiane jest z treningiem sportowym, przywiązanie dużej wagi do efektów, (w dużej mierze jest to efekt rywalizacji między nauczycielami związany z awansem zawodowym - być najlepszym i mieć dobre wyniki, jak również podniesienie prestiżu danej szkoły). Małe zróżnicowanie treści, środków i metod w poszczególnych latach pracy (Lewandowski) ma niekorzystny wpływ na wychowanie fizyczne. Od lat na lekcjach w-f-u wykonuje się elementy z koszykówki, piłki nożnej, siatkówki, itp. Taniec również jest planowany w programach nauczania na lekcjach wychowania fizycznego. Jednak są to przestarzałe elementy, które w dzisiejszych czasach nie mają odbicia. Zresztą wielu nauczycieli nie przykłada do tego zbyt wielkiego zaangażowania. Uważam, że jest to wybór każdego indywidualny, ale element niezbędny w życiu na przyszłość. Dziś na dyskotekach szkolnych możemy zauważyć jak poruszają się dziewczyny i chłopcy. Brak poczucia rytmu, koordynacji ruchowej, nieumiejętność tańczenia w parach powoduje dyskomfort młodzieży. Dlaczego więc od najmłodszych lat tak mało poświęca się dyscyplinie sportowej jak taniec? Jest to dyscyplina sportowa. W czasie ruchu tanecznego angażuje się wszystkie grupy mięśniowe do wysiłku, wielokrotność powtarzania, intensywność stosowana ćwiczeń w czasie zajęć ma wpływ na poprawę wydolności, stosowane ćwiczenia rozwijają koordynację ruchową, gibkość, zwinność, korygują wady postawy. Zgodność ruchu z muzyką wpływa na rozwój słuchu, wrażliwości muzycznej, rytmu. We współczesnym świecie rozwój form tanecznych rozwija się bardzo szybko. W programach nauczania z wychowania fizycznego są uwzględnione formy taneczne tj. aerobik. Aerobik to system ćwiczeń mający dostarczyć do organizmu odpowiednio dużą ilość tlenu. Najczęściej stosowane formy to: marsz, bieg. W znaczeniu potocznym aerobik stosowany jest do ćwiczeń gimnastycznych lub gimnastyczno - tanecznych wykonywanych w odpowiedniej sekwencji ruchowej i czasowej, zgodnie z rytmem muzycznym. (E. Grodzka-Kubiak) Dzieciom i młodzieży aerobik kojarzy się z prostymi ćwiczeniami przy muzyce. Obecnie nowym trendem jest inna forma tzw. fitness. Fitness to koncepcja holistyczna. To dynamiczny stan poszukiwań dobrego samopoczucia z punktu widzenia psychologicznego i socjologicznego, w połączeniu z dążeniem do osiągnięcia maksymalnej sprawności fizycznej poprzez różnorodne formy ruchowe dostosowane do możliwości, gustu, oczekiwań tej jednostki, która tym samym bierze odpowiedzialność za funkcjonalne doskonalenie własnego organizmu. (E. Grodzka - Kubiak)

Jest wiele atrakcyjnych form aerobowych, które można przeprowadzić na lekcjach wychowania fizycznego, np.: TAE BO, BBS, PILATES, AQUA AEROBIK, STEP, HI/LO, i taniec współczesny, który dzieli się na różne rodzaje, itp. Taniec współczesny zawiera wiele elementów z wyżej wymienionych form aerobowych. Zawiera również elementy tańca klasycznego, tańców regionalnych, itp. Wszystkie elementy są dostosowane do muzyki i odpowiednio przerobione. Taniec współczesny zawiera również kroki z różnych dyscyplin sportowych nawet akrobatycznych. Wszystko zależy od pomysłowości choreografa. Coraz więcej pojawia się zespołów tanecznych w szkołach. Dzieci i młodzież chcą prezentować swoje umiejętności tak samo jak zawodnicy na boisku. Dlaczego więc taniec współczesny kojarzony jest tylko z kulturą i domami kultury? Przecież zawiera w sobie wszystkie czynniki związane z wychowaniem fizycznym a sztuka to dodatkowy element, który daje artystyczny wyraz. Może należy pomyśleć o tym, aby lekcje w-f-u uatrakcyjnić o nową dyscyplinę sportową - taniec współczesny. Może należy iść z duchem czasu i otworzyć drzwi na różnych szczeblach sportowych dla tańca współczesnego, tak jak istnieją zawody od wielu lat koszykówki, LA, siatkówki, itp. Zdaję sobie sprawę, że istnieją konkursy tańca współczesnego, jednak są one organizowane przez domy kultury i niestety nie posiadają takiego prestiżu jak zawody, ponieważ są traktowane przez wielu ludzi jako wyłącznie konkursy kulturowe bez przechodzenia poszczególnych szczebli pomimo, że rywalizacja w poszczególnych kategoriach jest ogromna. Oferty ośrodków szkoleniowych dla nauczycieli - nauczycieli wychowania fizycznego również są skąpe w organizowaniu warsztatów tańca współczesnego, czy nawet różnego rodzaju form aerobowych. A przecież powstają coraz to nowsze kierunki ruchu przy muzyce.

Literatura:
Grodzka-Kubiak E., aerobik czy fitness, Poznań 2002
Guła-Kubiszewska H., Lewandowski M., Podstawy projektowania, programowania
i planowania pracy nauczyciela. Wychowanie fizyczne w gimnazjum., Warszawa 2003

WSPANIAŁY DLA ZDROWIA

• Spalanie kalorii — wydatek energetyczny związany z tańcem jako wysiłkiem ogólnym jest porównywalny z wydatkiem energii, jaki trzeba ponieść na taką aktywność fizyczną jak pływanie, jazda na rowerze, gra w koszykówkę czy tenisa ziemnego. Wszystkie te formy wysiłku fizycznego spalają około 550-600 kcal w ciągu godziny. Stąd też taniec jest wspaniałym sposobem na utratę zbędnych kilogramów.

• Harmonijny rozwój poszczególnych grup mięśniowych — różnorodność stylów i technik tanecznych tańców standardowych, latynoamerykańskich czy dyskotekowych wraz z całym wachlarzem wariacji ruchowych wpływa stymulująco na cały układ mięśniowy człowieka.

• Wzmocnienie biernego narządu ruchu — kości i stawy poddane terapii tanecznej ulegają wzmocnieniu, co działa profilaktycznie w zagrożeniu osteoporozą.

• Prawidłowe kształtowanie zdolności motorycznych — wszechstronność obciążenia wysiłkiem tancerza, który wynika z odmiennej struktury ruchowej poszczególnych tańców, podnosi ogólną sprawność fizyczną. W jej skład wchodzi m.in.: siła, szybkość, gibkość, koordynacja ruchowa.

• Wspaniała postawa ciała — taniec towarzyski bazuje na naturalnym ruchu ciała, a technika tańca wymaga prawidłowej postawy ciała, stad też tancerze postawę ciała mają bez zarzutów.

WSPANIAŁY DLA UMYSŁU

• Większa wiara w siebie i swoje umiejętności — wielu ludzi czuje się niekomfortowo w sytuacjach towarzyskich, ponieważ nie umieją tańczyć. Umiejętność tańca daje swobodę i radość wspólnej zabawy tanecznej.

• Redukuje stres — taniec jest połączeniem ćwiczeń ciała i umysłu. Ta dwoista stymulacja tancerza jest wspaniałym sposobem odprężenia, wypoczynku i minimalizowania stresu dnia codziennego.

• Stymuluje pamięć — kombinacja ćwiczeń i konieczność zapamiętywania coraz to nowych grup kroków jest wspaniałym sposobem stymulacji umysłu. Regularne ćwiczenia taneczne mogą redukować ryzyko wystąpienia choroby Alzheimer'a.

• Sprzyja kontaktom międzyludzkim — taniec łączy ludzi, dzięki niemu poznajemy też nowych przyjaciół.

Rola tańca w rozwoju psychofizycznym dziecka.

Wstęp.

Od zarania dziejów człowiek wypowiadał się poprzez działalnoœć kulturowš. Jednym z elementów tej działalnoœci jest taniec. Przekazywanie form tanecznych od wieków odbywało się w naturalnym kontekœcie życia każdej społecznoœci. Bezpoœredni przekaz kulturowy tańca występuje w szerokim zakresie również w czasach nam współczesnych, bowiem posiada on walory kształcšce i wychowawcze. Taniec to pewien sposób na życie, który pozwala na twórcze wypowiadanie się. Taniec to ruch, który jest najbardziej charakterystycznš, naturalnš cechš człowieka. Dlatego ważne jest, aby pielęgnować i podtrzymywać jego naturalne formy, a jednoczeœnie sterować rozwojem cech motoryki i rozwijać umiejętnoœci ruchowe przede wszystkim dzieci. Zatem najbardziej odpowiednim miejscem do realizacji tego przedsięwzięcia jest szkoła (edukacja muzyczna i motoryczno - zdrowotna), w której dzieci spędzajš znacznš częœć swojego życia.

 

1.   Geneza tańca.

Taniec jest jednš z najstarszych form sztuki i działalnoœci kulturowej człowieka. Od wieków towarzyszy ludziom w każdym momencie ich życia, stajšc się zarazem jednym z wielu sposobów przeżywania i przekazywania emocji: formš fizycznego i duchowego wyżycia; sposobem zabawy i odprężenia.

Zjawisko tańca istnieje także wœród innych istot żywych. Biologowie zaobserwowali tańce ptaków (np. zbiorowe tańce czapli, solowe popisy głuszca) oraz bardziej rozwinięte tańce człekokształtnych małp. W tych zwierzęcych plšsach sš zawarte pewne elementy taneczne: kršżenie po linii koła lub elipsy, posuwanie się do przodu i do tyłu, podskoki, rytmiczne przytupywania, wirowanie wokół własnej osi, itp.

Podstawowymi składnikami tańca stał się: rytm i ruch, jako nie odizolowane częœci naszego życia, zarówno w fizjologicznym (bicie serca, kršżenia krwi, oddychanie) jak i motorycznym (chód, bieg, siadanie, itp.) działaniu naszego organizmu.

Taniec rozwijał się w miarę poznawania przez człowieka elementów otaczajšcego go życia, gdy starał się naœladować jego przejawy, oddziaływać nań i wyrażać swój uczuciowy do niego stosunek. Czynił to za pomocš najbardziej naturalnego „instrumentu”, jakim jest jego ciało.

O powstaniu tańca można mówić dopiero w momencie ukształtowania się pierwszej trwale zorganizowanej grupy społecznej w społeczeństwie ludzkim, zespolonej wspólnš walkš o byt, razem przeżywajšcej strach i niepewnoœć, a także radoœć i zadowolenie.

Kiedy skaczemy z radoœci, klaszczšc w dłonie i chwytajšc w pół brata lub siostrę, by kręcić się razem w kółko, nie tylko wyładowujemy sami naszš radoœć, lecz także organizujemy jš w ten sposób innym. Kiedy Murzyni przytupujš i potrzšsajš dzidami nad ciałem zabitego zwierzęcia, wierzš, że w obu wypadkach – i w tych dziecięcych, radosnych podskokach, i w tych pełnych groŸnego napięcia susach afrykańskich – ruchy majš jakieœ znaczenie, wykonuje się je po coœ i dla czegoœ.

Taniec należał do zupełnie naturalnych, może nawet codziennych zajęć człowieka. Łšczył się ze wszystkimi ważniejszymi zdarzeniami w jego życiu, np.: œlub młodej pary, narodziny dziecka, œmierć wodza, zawarcie porozumienia z innym plemieniem, ogłoszenie ważnej nowiny, udane polowanie. Dla tych ówczesnych tancerzy taniec był bardzo blisko zwišzany z przyrodš, a tym samym z całym życiem człowieka. Dlatego w ich tańcach było tak dużo ruchów odzwierciedlajšcych przyrodę, np.: naœladowanie kołysania się liœci na drzewie, skradanie się i susy zwierzšt, loty ptaków. Zatem taniec istniał odkšd istnieje człowiek. Z poczštku były to tylko jakieœ skoki, susy i przytupywania, uderzanie się rękami po udach czy po brzuchu. Potem powstały już bardziej sprecyzowane i wielorakie tańce.

 

2.   Rodzaje tańca.

Najpierw, w zamierzchłych czasach był taniec magiczny, majšcy spowodować jakiœ zamierzony skutek. Wykonywanie odpowiednich ruchów miało dać człowiekowi władzę nad innym człowiekiem, nad duchami zmarłych, zwierzętami czy wreszcie nad zjawiskami przyrody. Były to tzw. tańce - zaklęcia. Potem – w miarę jak człowiek rozwijał swój umysł i coraz lepiej rozumiał otaczajšcy go œwiat – wygasła wiara w skutecznoœć tańca magicznego i znikła potrzeba poszukiwania pomocy w zaklęciach tanecznych. Osiadły i wypełniony zajęciami rolniczymi tryb życia sprzyjał powstawaniu tzw. tańców obrzędowych, zwišzanych z porami roku, siewami, zbiorami, weselami. Gdy znaczenie tańca osłabło coraz bardziej, człowiek nie wyrzekał się przyjemnoœci tańczenia. I tak z biegiem czasu taniec stał się zabawš, wesołš rozrywkš. Pokazywany był na dworach możnowładców i królów. Tańczšcy starali się wówczas zaprezentować jak najlepiej, co doprowadziło do traktowania swoich umiejętnoœci zawodowo. Taniec stawał się zatem widowiskiem, pokazem zręcznoœci, zwinnoœci, ładnego poruszania się, które miało być oceniane przez patrzšcych, czyli widownię. Z biegiem upływu lat taniec podzielił się na trzy główne rodzaje:

     tańce obrzędowe,

     tańce rozrywkowe (taniec ludowy i taniec towarzyski),

     tańce widowiskowe (sztuka baletowa).

Taniec obrzędowy zachował się w czystej postaci tylko u ludów, stojšcych dziœ jeszcze na bardzo niskim stopniu cywilizacji; jednakże œlady dawnych obrzędów można jeszcze znaleŸć w wielu tańcach tzw. ludowych, tańczonych dziœ dla rozrywki, popularyzujšcych folklor danego regionu czy kraju.

 

3. Taniec jako zabawa.

Taniec jako zabawa wywiera ogromny wpływ na rozwój psychofizyczny człowieka dzięki temu, że:

   1)   Wprowadza radosny nastrój i samopoczucie.

   2)    Podnosi stan zdrowia.

   3)    Stwarza najlepsze warunki do czynnego wypoczynku.

   4)    Wspomaga ogólny rozwój ( głównie układ ruchowy, kršżenia, oddychania, przemiany materii, itp.).

   5)    Rozwija sprawnoœć fizycznš (motoryka: siła, szybkoœć, zręcznoœć, wytrzymałoœć).

   6)    Wyrabia dodatnie cechy charakteru, a w szczególnoœci œwiadomš dyscyplinę i karnoœć oraz umiejętnoœć zespołowego współdziałania i współzawodnictwa.

Zabawa taneczna stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz dziewczšt znaczne wykraczajšcych poza ten okres. Zabawy te wpływajš korzystnie na umuzykalnienie oraz kształtowanie ich poczucia rytmu i koordynacji ruchowej. Wišżš się one z kształtowaniem estetyki ruchów ich piękna i harmonii. Wpływajš korzystnie na poprawne „trzymanie się”, co ma zwišzek z kształtowaniem poprawnej postawy ciała. Sprzyja także intensyfikacji procesu oddychania.

Dostosowywanie formy ruchu do treœci muzyki (piosenki) sprzyja wyrażaniu indywidualnoœci i inwencji twórczej, jak też ujawnianiu zdolnoœci obserwacyjnych i naœladowczych. Dużym walorem zabaw tanecznych jest to, że sprzyjajš dobremu nastrojowi, wyzwalajš radoœć i uœmiech, odprężajš psychicznie, każš zapomnieć o zmartwieniach i kłopotach. W ten sposób stanowiš doskonałš formę czynnego wypoczynku po intensywnej pracy umysłowej. Zabawa taneczna przyczynia się do wykształcenia u dzieci karnoœci, koncentracji, przystosowania do pracy w zespole, a wreszcie do wyrobienia takich cech jak: orientacja w ustawieniu przestrzennym, szybka reakcja ruchowa na wrażenia słuchowe, panowanie nad swymi ruchami; wywiera ona również bardzo korzystny wpływ na rozwój psychiczny dziecka.

Zatem zabawa taneczna może pomóc dzieciom w dwóch głównych sferach rozwojowych:

   1)   Rozwój fizyczny.

     ˇ   Dzieci doœwiadczajš „co to znaczy czuć się we własnym ciele jak w domu”.

     ˇ   Uczš się używać ciała i kontrolować je na wiele różnych sposobów oraz przyswajajš sobie dobrze wyposażony repertuar ruchu.

     ˇ   Nacisk położony jest nie na przyswajaniu konkretnych umiejętnoœci, ale na rozwój ogólny, zwišzany z opanowaniem różnych elementów ruchu, które mogš być zastosowane w wielu zadaniach fizycznych, z którymi dzieci mogš się spotkać.

   2)    Rozwój osobowoœci.

     ˇ   Dzięki zabawom tanecznym dzieci nabierajš silniejszego poczucia samego siebie.

     ˇ   Stajš się bardziej pewne swoich możliwoœci.

     ˇ   Uczš się podejmować inicjatywę.

     ˇ   Uczš się wrażliwoœci na potrzeby i uczucie innych stajš się bardziej wprawne w komunikowaniu i dzieleniu się doœwiadczeniami z innymi ludŸmi (praca w grupie).

     ˇ   Uczš się skupiać uwagę na tym co robiš.

     ˇ   Jeżeli zabawy taneczne sš prawidłowo prowadzone dzieci doœwiadczajš w nich satysfakcji z własnych dokonań.

 

4. Taniec w edukacji motoryczno – zdrowotnej.

WięŸ tańca z motorykš człowieka jest oczywista, choć nie zawsze i przez wszystkich bywa zauważona i doceniona.

Przyjmujšc definicję, że edukacja motoryczno – zdrowotna to „całokształt dorobku społecznego w dziedzinie pielęgnacji ciała to jest całokształtu systematycznie stosowanych œrodków natury sprawnoœciowej, wychowawczej i rozrywkowej wpływajšcej na rozwój fizyczny ludzi, rozwój ich aparatu ruchowego oraz stosowaniu tegoż do wszechstronnych potrzeb osobowoœci ludzkiej w danych warunkach życia społecznego” – nie ma wštpliwoœci, że taniec jest jednym z tych œrodków, a więc i formš edukacji motoryczno – zdrowotnej. Taniec nie mieœci się jednak tylko w tych kategoriach, był i jest – i ta funkcja często dominowała – jednš z najstarszych form sztuki i kulturowej działalnoœci człowieka. Taniec był, jest i zawsze będzie jednym ze sposobów przeżywania i przekazywania emocji, formš fizycznego i duchowego wyżycia, sposobem zabawi i odprężenia.

Można więc zdefiniować taniec jako ruchowš aktywnoœć człowieka, wyabstrahowanš z czynnoœci utylitarnych, ujętš w pewne układy rytmiczne, wyrażajšcš okreœlone treœci i uczucia.

Tak zdefiniowany taniec ukazuje zwišzek z edukacjš motoryczno – zdrowotnš w podstawowej kanwie swego występowania, gdyż realizuje się po prostu przez zrytmizowane, treœciowe ruchy ludzkie. Ruch taneczny dzięki swej rytmicznej powtarzalnoœci jest ruchem intensywnym. Wyzwalane poprzez taniec emocje wpływajš na większe zmobilizowanie potencjalnych sił organizmu, pozwalajš na dawkowanie dużo większego wysiłku niż przy ćwiczeniach nie opartych na tych elementach.

Taniec jest skutecznym sposobem kształtowania precyzji ruchów oraz takich cech ruchu ludzkiego jak: lekkoœć, sprężystoœć, obszernoœć ruchu, gibkoœć, płynnoœć, skocznoœć. Ruch taneczny wywodzšcy się z różnych gestów ludzkich prowadzi do kształtowania nawyków ruchowych wyraŸnie okreœlonych pod względem rysunku przestrzennego, dynamiki i czasu trwania ruchu, wpływa na doskonalenie ogólnej koordynacji, a także w ewidentny sposób kształtuje rytmicznoœć ruchów człowieka.

Szczególnie jednak istotna jest jednoœć tańca jako ekspresji ruchowej z doznaniami estetycznymi, z towarzyszšcym mu zawsze w mniejszym lub większym stopniu elementem artyzmu i zwišzanymi z nim przeżyciami. Wynikajš one głównie z nierozerwalnego w tańcu zwišzku ruchu z muzykš. Taniec pozwala na twórcze wypowiadanie się człowieka poprzez ruchy ciała, pozwala na improwizację ruchowš, gdyż wszelkie kroki, figury i układy taneczne zostawiajš zawsze duży margines dowolnoœci ruchowo – wyrazowej.

Wymienione walory majš niezaprzeczalny wpływ na ogólny rozwój psycho – fizyczny człowieka oraz kształtowanie jego ogólnej sprawnoœci ruchowej.

Tańce spełniajš nie tylko rolę kształtujšcš w sensie fizycznym, lecz uczš również w atrakcyjny sposób współżycia towarzyskiego, współżycia w grupie, wyrabiajš estetykę, elegancję ruchu oraz wyobraŸnię przestrzennš.

Nauka regionalnych i narodowych tańców jest również szkołš wychowania patriotycznego, wyrabia poczucie tożsamoœci narodowej.

Taniec jest ponadto jednš z form rekreacji ruchowej, a warto podkreœlić, że niedostatek ruchu jest charakterystyczny dla wielu ludzi współczesnych społeczeństw. Rekreacja taka daje możliwoœć ruchowego wyżycia się współczesnemu człowiekowi i stanowi ważnš i atrakcyjnš formę organizacji czasu wolnego, gdyż łšczy w sobie ruch fizyczny o wszechstronnych walorach z zabawš i rozrywkš.

Podkreœlić również należy dostępnoœć różnych form tanecznych dla wszystkich grup wiekowych i sprawnoœciowych.

Zabawowy charakter tańca i emocjonalne zaangażowanie tańczšcych sprzyja odprężeniu psychicznemu, służy zmniejszeniu napięcia, likwidacji Ÿródeł frustracji (stšd ogromna rola tańca w rehabilitacji – kinezyterapia, choreoterapia, arteterapia).

Wieloraka jest również więŸ tańca ze sportem. Obecnie taniec w jego towarzyskiej i turniejowej formie stał się swoistš, choć jeszcze formalnie nie zaakceptowana dyscyplina sportowš. Coraz częœciej organizowane turnieje tańca towarzyskiego w skali krajowej i międzynarodowej sš faktycznie sportowš rywalizacjš par tanecznych, okreœlonš regulaminami, przepisami sędziowskimi, zasadš eliminacji i długotrwałym treningiem. Taniec jest także immanentnš częœciš takich dziedzin sportu jak: gimnastyka artystyczna, wolne ćwiczenia gimnastyczne, tańce na lodzie czy balety wodne.

 

Podsumowanie.

Na przestrzeni dziejów nauczanie tańców stanowiło istotny element edukacji, a umiejętnoœć tańczenia była wysoko ceniona.

Współczeœnie nieomal we wszystkich systemach szkolnej edukacji motoryczno – zdrowotnej różnych krajów przewiduje się tańce (w niektórych szkołach USA nawet do 30% edukacji motoryczno – zdrowotnej ).

Zgodnie z naszym programem edukacji motoryczno – zdrowotnej do tematyki obejmujšcej muzyczno – ruchowe formy zaliczamy między innymi: tańce ludowe, w których rozróżniamy polskie tańce narodowe, regionalne tańce Polski, tańce ludowe innych narodów, ćwiczenia rytmiczne, wolne ćwiczenia gimnastyczne wykonywane z muzykš, zabawy i gry z muzykš, korowody taneczne oraz wszelkie inne ćwiczenia muzyczno – ruchowe. Wymienione formy mogš wypełniać swojš treœciš całš jednostkę lekcyjnš, mogš także wypełniać tylko częœć np. wstęp lekcji, głównš lub końcowš albo być jej fragmentem. Mogš być również treœciš ćwiczeń œródlekcyjnych czy międzylekcyjnych.

Edukacja taneczna obejmuje szeroki zakres treœci programowych. Przewiduje się osišgnięcie przez absolwentów szkoły podstawowej, a następnie œredniej wysokiego poziomu wiedzy i umiejętnoœci. Przy czym w klasie IV – VI szkoły podstawowej nie przewiduje się koedukacyjnych lekcji tanecznych w ramach edukacji motoryczno – zdrowotnej.

Na podstawie przeprowadzonych w 1994r. badań empirycznych stwierdzono, że zajęcia z elementami tańca realizowane sš przeważnie w stopniu niedostatecznym. Wyjštek stanowiło nauczanie poczštkowe. W rezultacie absolwenci szkół podstawowych i œrednich, zamiast uczestniczyć w rozbudowanej edukacji tanecznej, w przeważajšcej częœci nie nabywajš w ogóle podstawowych umiejętnoœci tanecznych bšdŸ poznajš wyłšczne podstawowy krok poloneza w trakcie przygotowań do balu absolwentów czy studniówki.

Pełna realizacja proponowanego modelu szkolnej edukacji tanecznej wymaga wprowadzenie zmian systemowych w obowišzkowym programie nauczania, które umożliwiajš organizację osobnych lekcji tanecznych. Wymaga także modyfikacji program kształcenia nauczycieli pod kštem przygotowania ich do prowadzenia edukacji tanecznej w szkole, opracowania szczegółowego programu zajęć tanecznych w szkole podstawowej, gimnazjach i szkołach œrednich jako dostosowanego do możliwoœci uczniów i komplementarnego cišgu edukacyjnego wraz z przygotowaniem odpowiednich pomocy metodycznych dla nauczycieli oraz stworzenia warunków do intensywnego dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli w tym zakresie. Wydaje się, że jest to jedyna droga, aby taniec stał się aktywnym składnikiem edukacji szkolnej w naszym kraju, a nie – jak dotychczas – prawie wyłšcznie pustym zapisem programowym. Wielkie zamiłowanie i zainteresowanie praktykowaniem tańca ujawniane przez dzieci i młodzież może stanowić podstawowy argument na rzecz takiego rozwišzania.

 

LITERATURA.

1.     Adamek J. : „Podstawy edukacji wczesnoszkolnej”, Oficyna

Wydawnicza „Impuls”, Kraków, 1997r.

2.     Bednarzowa B.: „Miejsce i rola tańca w kulturze fizycznej” AWF, Warszawa, 1966r.

3.     Turska J.: „Krótki zarys historii tańca i baletu”, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1983r.

4.     Wieczysty M.: „Tańczyć może każdy”, PWN, Kraków, 1974r.

5.     Wojnar J., Pielasińska W.: „Wychowanie estetyczne młodego polkolenia”, WsiP, Warszawa, 1990r.

Opracowanie:

Anna Kowalczyk

 nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 6

 W Siedlcach,

---