Kultura współczesnej Europy, a jej stosunek wobec źródeł w starożytnej Grecji.
Stosunek współczesnej kultury europejskiej wobec jej korzeni w filozofii starożytnej Grecji jest bardzo interesujący. Nie da się ukryć, że ów wielcy Greccy filozofowie zapoczątkowali rozwój myśli w starożytnym świecie i praktycznie wszystko co powstaje później jest konfrontacją wobec ich myśli. Przełom jakiego dokonał Sokrates, Platon czy Arystoteles wtłoczyły całą kulturę na tory teoretyzowania i poszukiwania prawdy.
Dziś filozofia starożytnej Grecji jest różnie postrzegana. Czy jest ona źródłem inspiracji czy raczej powodem kryzysu dzisiejszego świata?
Pytanie takie można zadać pod warunkiem zrozumienia jakiego przełomu dokonała filozofia narodzona w Grecji. Husserl tłumaczy narodziny filozofii w Grecji przez „ciekawość”. Problem obiektywnej prawdy był bodźcem do rozpoczęcia poznania teoretycznego, które wkrótce potem zaczęło domagać się aby empirię poddać normom idealnym. Ten nurt miał wkrótce zmienić obraz całej kultury europejskiej. Problem współczesnej kultury Husserl tłumaczy opaczną interpretacją myśli starożytnych w czasach Oświecenia.
Fakt tego istotnego wpływu jest niepodważalny, kwestionowane są jednak jego skutki. Emanuel Levinas twierdzi, że to właśnie filozofia grecka jest winna kryzysowi we współczesnej kulturze, kulturze immanencji. Człowiek, który chce zrozumieć świat nastawia się do niego poznawczo, jest to zarazem nastawienie jednostronne i przedmiotowe. Obiekty indywidualne przestają mieć jakąkolwiek wartość wobec ogólnych. Przedmioty istnieją o ile posiadają sens, który jest jedyną drogą poznawczą. Wiedza do jakiej dąży nauka ma na celu oswajanie i podporządkowanie sobie świata. Jedynym wyjściem pozostaje zatem „zabić Parmenidesa” i powrócić do źródeł.
Człowiek współczesny postawiony między tymi dwoma poglądami z konieczności musi dokonać wyboru. Obie opcje sprawiają wiele trudności. Trudno odrzucić spadek filozofii greckiej której wpływ jest tak znaczący, a zarazem nie popaść w jego błędne rozumienie myśli starożytnej?
Sensowym rozwiązaniem tej trudnej kwestii wydaje się być nie zaprzepaszczenie dorobku kulturowego minionych wieków. Marian Wesoły pisze „ Filozofia grecka nie ma być wzorem do naśladowania dla myśli współczesnej, ale nasieniem (podnietą) do własnej twórczości jej spadkobierców.” Kompromis tego typu wydaje się być wystarczający, przeszłość nie powinna być wiążąca, ale też nie należy zapominać o swoich źródłach. Jaspers również podkreśla, że niezmiernie ważna jest tradycja, której filozof powinien być świadomy. Ponieważ „siła naszego własnego tworzenia leży w odrodzeniu dziedzictwa” nie należy odrzucać filozofii greckiej jak proponuje Levinas.
Filozofia starożytnej Grecji miała niewątpliwie ogromny wpływ na kształtowanie się kultury europejskiej. Rewolucja jaką zapoczątkowało poszukiwanie obiektywnej prawdy była motorem rozwoju i dominacji Europy. Dziś stojąc na progu kryzysu próba oddalenia się od źródeł jakim jest filozofia grecka może zagrozić powstaniem wielu kolejnych problemów. Kultura europejska w przyszłości powinna inspirować się myślą grecką tworząc nową tożsamość.
Bibliografia:
1. Jaspers, Karl: „O mojej filozofii”
2. Husserl, Edmund: „Kryzys kultury Europejskiej i filozofia”
3. Skarga, Barbara: „Emanuel Levinas: Kultura immanencji”
4. Wesoły, Marian: „Po co dziś komu filozofia grecka?”
Wesoły, Marian: „Po co dziś komu filozofia grecka?”
Jaspers, Karl: „O mojej filozofii”