Średniowieczna historiografia - geneza, przedstawiciele, dzieła:
Literatura historiograficzna (dziejopisarstwo):
a) roczniki (wywodzą się z zapisków wykonywanych na marginesach ksiąg paschalnych. Rocznik to spis wydarzeń i dat).
- rocznik kapitulany krakowski - obejmuje od XII do XIV0 wieku.
- rocznik świętokrzyski - obejmuje XII wiek.
- rocznik miechowski - obejmuje XIV wiek.
b) kroniki( są to dzieła o charakterze epickim, będące opisem wydarzeń historycznych. Dawne polskie kroniki nie zawierały dat ).
- Kronika Galla Anonima:
Gall Anonim był prawdopodobnie benedyktynem pochodzenia francuskiego, który żył na przełomie XI i XII wieku. Kronikę napisał w latach 1113 - 1116, podczas pobytu na dworze Bolesława Krzywoustego. Pomagał mu w tym kanclerz królewski Michał Awdaniec. Kronikę pisał "aby nie jeść darmo polskiego chleba". Literackim wzorem kroniki była epika rycerska. W skład kronik wchodziły także tzw. GESTA (epizody opisujące bohaterskie czyny wojenne). Kronika została napisana po łacinie. Autor wykorzystał prozę rytmizowaną. Liczne fragmenty wierszowane.
Kronika składa się z trzech części:
1) rozpoczyna się od podań wielkopolskich, a kończy na narodzinach Bolesława Krzywoustego.
2) obejmuje lata 1086 - 1108.
3) obejmuje lata 1108 - 1113. Ta część kroniki nie została ukończona
.
Bohaterami kroniki są: Bolesławowie Chrobry, Śmiały, Krzywousty.
Kronika ta jest dla nas ciekawym świadectwem recepcji wzorców kultury zachodu w kulturę polską. Wymienieni władcy reprezentują ideały rycerskie i stanowią istotny dla kultury średniowiecza wzorzec rycerza - władcy.
Król Bolesław Chrobry jawi się jako człowiek sprawiedliwy, mądry i szlachetny. Widzimy, szczególnie w pieśni o śmierci króla, jak dawna społeczność jednoczy się w swej tożsamości z osobą władcy.
Odnajdujemy w kronice Galla Anonima coś, co możemy nazwać wczesnośredniowiecznym przejawem tożsamości narodowej - opisy walk Polaków o zachowanie niezależności (autor podkreśla męstwo obrońców Głogowa). Kronika ta pisana była z określonym zamysłem politycznym. Główną jej tendencją jest wspieranie dążeń Bolesława Krzywoustego do wskrzeszenia królestwa. .
- kronika Wincentego zwanego Kadłubkiem (1150 - 1223):
Pisał on kronikę na polecenie Kazimierza Sprawiedliwego, a obejmuje ona okres od czasów tzw. legendarnych, po rok 1202. W istocie rzeczy kronika ta jest rodzajem traktatu filozoficzno- religijnego. Mistrz Wincenty nie dba o zachowanie prawdy historycznej.
- kronika Jana Dlugosza (1415 - 1480):
Wychowawca synów królewskich, duchowny. Jego dzieło zostało wydane w 1614 r. pod skróconym tytułem "Historia Polski", zaś powstało w latach 1455 - 1480.
Jan Długosz był pierwszym kronikarzem polskim, który starał się zachować obiektywizm historyczny. Jego dzieło jest zbliżone w zakresie zastosowanych metod twórczych do dzieł naukowych historycznych współczesnych. Opiera się na przekazach źródłowych. Stara się wskazywać swoje źródła informacji.