Nauczyciel i osobliwości jego roli
Dodany przez: pukas
0 komentarzy
+ Oczekiwania nauczyciela
+ Przymus i dyscyplina
OCZEKIWANIA NAUCZYCIELA
Mechanizm wpływu oczekiwań nauczyciela na funkcjonowanie dzieci w szkole opiera się na zjawisku samospełniającej się przepowiedni. Dotyczy ona takich sytuacji społecznych, w których fałszywa (niewłaściwa) definicja sytuacji wywołuje takie zachowania, które zmieniają sytuację w kierunku fałszywej definicji. W szkole - w zależności od wyrobionego obrazu ucznia nauczyciel kreuje mu takie sytuacje, w których działanie ucznia wytwarza informacje potwierdzające ten obraz, a informacje niezgodne z obrazem zostają odrzucone. Inaczej - jeśli nauczyciel mówi uczniowi, że do niczego się nie nadaje, że źle coś robi, to uczeń w rzeczywistości będzie tak myślał, i z góry zakładał, że mu się nic nie uda. Skoro nauczyciel tak mu powiedział, to na pewno musi tak być.
Wzorzec Pigmaliona i Liwy:
Wzorzec Pigmaliona |
Wzorzec Liwy
|
Przedstawienie zadań o strukturze celowej (coś co rozwija ucznia) |
Przedstawienie zadań o charakterze reaktywnym (odtwarzanie, powtarzanie; niewymagające myślenia) |
Umożliwianie uczniom wpływu na listę i porządek zadań |
Uniemożliwienie uczniowi wpływu na podejmowane na lekcji zadania |
Produktywne funkcjonowanie wiedzy zdobywanej przy dużym udziale doświadczenia osobistego (nauczyciel pyta się ucznia o jego doświadczenia) |
Reproduktywne funkcjonalnie wiedzy pochodzącej z przekazu (nauczyciel podaje co uczeń ma się nauczyć)
|
Wiadomości prezentowane w bogatym i zróżnicowanym kontekście (dodanie przykładów) |
Wiadomości podawane w ubogim, narzuconym kontekście (nauczyciel nie angażuje się tak bardzo) |
Spostrzeganie przez nauczyciela wszystkich rodzajów zmian zachodzących w uczniu (dodawanie tych rzeczy, które są dobre u ucznia) |
Spostrzeganie przez nauczyciela niektórych zmian zachodzących w uczniu (zawsze dodawanie złych rzeczy, negatywnych) |
Wniosek: Z czegoś bardzo mizernego, niczego przydatnego można stworzyć coś pięknego, przydatnego, użytecznego. |
Wniosek: Z tej samej bezużytecznej materii - stworzenie zła, czegoś destrukcyjnego. |
Wzorzec Pigmaliona:
W sytuacjach pozytywnych oczekiwań nauczyciela odbierana przez ucznia sytuacja dydaktyczna składa się z zadań o strukturze celowej, a uczeń ma wpływ na listę i porządek działań. Przeważa produktywne funkcjonowanie wiedzy. Wiadomości, z którymi styka się uczeń mają bogaty, zróżnicowany kontekst, są zdobywane przy dużym udziale doświadczenia osobistego. Nauczyciel spostrzega wszystkie rodzaje zmian zachodzących w uczniu tj. asymilację nowej wiedzy, akomodację struktur poznawczych, zmiany w wiadomościach, umiejętnościach i wartościach. Czynności ucznia sprzeczne z oczekiwaniami nauczyciela są utrudniane lub nie dostrzegane, zaś czynności zgodne - wynagradzane.
Wzorzec Liwy:
Nauczyciel przedstawia uczniowi zadania o charakterze reaktywnym, a ich treść i porządek są prawie niezależne od ucznia. Wiedza funkcjonuje przede wszystkim reproduktywnie. Wiadomości dochodzące do ucznia mają charakter odgórnego przekazu, doświadczenie nie ma na nie wpływu. Czynności ucznia sprzeczne z tym wzorcem nie są podtrzymywane i nawet podlegają karze. Czynności zgodne są nagradzane, choć uczeń nie odbiera owych nagród jako nagrody.
Oczekiwanie nauczyciela modyfikuje:
Informacje o poziomie umysłowym ucznia.
Imiona uczniów - uczniowie o imionach uważanych przez nauczycieli za pożądane uzyskiwali przy pomiarze samoświadomości i osiągnięć wyższe wyniki, niż uczniowie o imionach uznanych za niepożądane.
Wygląd zewnętrzny - osoby bardziej atrakcyjne uzyskiwały wyższe oceny np. za pracę, niż osoby nieatrakcyjne (ubiór, wygląd itp.).
Pochodzenie uczniów.
Płeć - przekonania nauczycieli dotyczące płci miały wpływ na oceny, wyniki uczniów.
Oczekiwania ułatwiają pracę, mogą pomóc zwłaszcza początkującemu nauczycielowi. Jednak sa one zazwyczaj krzywdzące ucznia.
PRZYMUS I DYSCYPLINA
Przymus:
Presja, nacisk wywierany na kogoś, okoliczności zmuszające kogoś do działania wbrew swojej woli; zmuszanie do robienia czegoś - w tym ujęciu przymus jest cechą sytuacji, w jakiej znajduje się jednostka.
Stan, w którym jednostka wykonująca dane czynności zachowuje się w określony, narzucony jej sposób, nieraz wbrew swej woli - akcentuje pewne cechy zachowania jednostki, opisuje przymus poprzez obserwowalne skutki.
Główne źródła przymusu w szkole:
prawnie usankcjonowany obowiązek szkolny
formalny charakter szkolnej organizacji jako instytucji
ideacyjność kształcenia
prospektywny charakter jego celów i treści programowych
funkcja stymulowania rozwoju uczniów
nieoficjalny program szkoły
Dyscyplina - oznacza stopień, w jakim uczniowie zachowują się właściwie, są zaangażowani w wykonywanie zadań i nie powodują zakłóceń w pracy.
Można pojmować dyscyplinę nie jako cel, lecz jako środek wiodący do jakiegoś celu. Dyscyplina jako środek może i powinna doprowadzić ucznia do sukcesu. Sukces jest więc dla niego celem, dyscyplina - środkiem.
Utrzymaniu dyscypliny sprzyja:
utrzymanie poprawnych relacji nauczyciela z uczniami
rzetelna, uporządkowana, racjonalnie zaplanowana praca dydaktyczna
czujność nauczyciela w czasie lekcji (np. utrzymywanie wzrokowego kontaktu z uczniami, niewerbalne reagowanie na niewłaściwe zachowanie ucznia)
optymalne tempo wydarzeń zachodzących w klasie
podzielność uwagi
ustalanie jasnych i konsekwentnie respektowanych reguł
płynność lekcji
1