24.03.2007
ZAGADNIENIA WSPÓŁCZESNEGO ISLAMU
Korzenie islamu - od Abrahama (Ibrāhīma). Jego synowie - Ismail (Ismā`īl) i Izaak (Ismāq). Żona Sara była bezpłodna, więc aby Abraham mógł mieć syna oddała mu swoją niewolnicę Hagar, z którą począł dziecko. Ismail był pierworodnym, potem Sara urodziła Izaaka. Sara stała się zazdrosna i prześladowała Ismaila i jego matkę, zmusiła Hagar aby ta przebiła płatki uszu na znak niewolnictwa. Tradycja muzułmańska mówi, że to Ismail miał być złożony w ofierze. Sara wygnała Hagar wraz z synem. Ta krążyła po pustyni, chłopiec odkopał źródło, powstała studnia Zamzan - na jej miejscu zbudowano Mekkę. Później Ismail pojednał się z ojcem i razem mieli zbudować pierwszą świątynię w Mekce - Al-Ka`bę. Na pamiątkę ofiarowania Ismaila obchodzi się święto ofiary - `Id Al-Adhā.
Jezus - `Isa ibn Maryam. W islamie odmawia mu się funkcji Mesjasza, w Koranie jest prorokiem. Teolog muzułmański Al-Gāzālī ułożył argumenty przeciwko boskości Jezusa, jednak analiza filologiczna wykazała iż są one fałszywe. Teolog Abū Zahra (zm. 1974) próbował doprowadzić do kompromisu, twierdził, że narodziny Jezusa miały być znakiem tego, że Bóg istnieje i działa w sposób niedostępny ludzkim możliwościom, a działalność Jezusa, jego cuda i znaki miały przekonać wątpiących i niewierzących. Mesjasz - Masīh, Masīhī - chrześcijanie. W ludowych sunnickich wierzeniach (głównie w Lewancie) Jezus pojawia się w funkcji tego, który ma przyjść przy końcu świata aby pokonać antychrysta.
Pierwszym cudem Jezusa (zgodnie z nauką muzułmańską) miała być obrona matki oskarżonej o cudzołóstwo, miał być wtedy niemowlęciem i przemówić. Według legend, kiedy Św. Rodzina uciekała do Egiptu trzęsienie ziemi miało ich uratować przed pościgiem Heroda (grota Kasjun).
Maryja miała być jedną z czterech najdoskonalszych niewiast jakie istniały (1 - `Asiya, córka faraona, lub nawet jego żona, która uratowała Mojżesza, 2 - Chadidża, żona Muhammada, 3 - Fatima, córka). Relacje koraniczne o Marii pokrywają się z apokryficznymi ewangeliami, natomiast muzułmanie polemizowali z koncepcjami deifikowania Marii (uznania Marii za uczestniczkę Trójcy św.). Tradycja muzułmańska otacza Marię ogromnym szacunkiem, istnieje ogromna liczba legend dotycząca Jej.
Pismo święte jest traktowane jako słowo Boże ale w mniejszym stopniu niż Koran. Muzułmanie zarzucają, że różnice wynikają z faktu, iż chrześcijanie i żydzi zniekształcili słowo Boże. Uważa się, że Pismo święte jest cennym uzupełnieniem nauk islamu - przesłanie monoteistyczne. Wątpliwości muzułmanów budzą liczne wersje Pisma - głównie Nowego Testamentu.
(At-Tabarī - historyk, komentator Koranu; Al-Bīrunī - filozof, antropolog, kronikarz; Al-Gāzālī - mistyk, Al-Mas`udi - encyklopedysta).
Popularną przypowieścią w islamie jest przypowieść o siewcy. Inne popularne motywy z Pisma św. to apostołowie oraz Józef i jego genealogia. Uważa się, że pierwotne teksty Biblii zaginęły jeszcze przed Muhammadem, po to aby on musiał mieć objawienie. Zwolennikiem tej tezy jest Ibn Taymiyya, ale w jego krytyce Biblii brak jest analizy źródłowej. Hekmet Tanyu opublikował w języku tureckim pierwszą analizę Biblii wykonaną przez muzułmanina.
Pozycja kobiety w islamie:
Muhammad `Abduh (zm. 1905 r.) - teolog, pełnił funkcje wielkiego muftiego Egiptu, był szejchem, autorytetem w świecie islamu sunnickiego. Wystąpił przeciwko wielożeństwu (poligynii), uważał że jest szkodliwe i powinno być zwalczane przez prawo muzułmańskie.
Jego poglądów dopełnił uczeń Muhammad Rašid Ridā' (zm. 1935), który rozwinął myśl „wielożeństwo jest sprzeczne z naturalną zasadą pojęcia małżeństwa” - mąż ma jedna jedyną żonę, z którą pozostaje jako mąż w takim samym związku w jakim ona pozostaje z nim - zasada wzajemności. Jego uczniowie wprowadzili pojęcie partnerstwa mówiąc, że małżonkowie powinni być dla siebie przyjaciółmi i powiernikami. Muhammad Rašid Ridā' postulował równouprawnienie które, jak uważał, rozpoczęło się w czasach Muhammada. Końcowa teza - kobieta jest równa mężczyźnie.
Zakrywanie twarzy i pozostawanie w odosobnieniu przy obcych mężczyznach jest inaczej traktowane w różnych szkołach religijno-prawnych. W Koranie jest mowa o tym, że tylko żony Proroka musiały zakrywać twarze a inne nie, jednak nawet one nie przebywały w odosobnieniu.
Aktualnie stale obserwuje się pogarszanie sytuacji kobiety. Do czasów Abbasydów kobiety miały wysoki status, za Abbasydów kobiety znikły z widoku, wyprawy krzyżowe skutkowały zamykaniem kobiet w haremach. Obecnie ich sytuacja jest bardzo zróżnicowana. Poligamia jest dozwolona ale nie jest zalecana. Muhammad `Abduh uważał, że nie jest możliwe równe traktowanie wszystkich żon. W krajach gdzie wielożeństwo jest zabronione akceptuje się jednak pojmowanie kolejnych żon w innych krajach - tam, gdzie jest to dozwolone.
Kobieta przed ślubem spisuje intercyzę (tawfid) - jest to spis tego, co kobiecie wolno a co jest zabronione, min. czy mąż będzie mógł sobie wziąć więcej żon. W islamie małżeństwo jest umową cywilno-prawną. Intercyza zabezpiecza szczegółowo kobietę. W dawnych czasach stosowano ğabr - wydawano kobietę za mąż bez jej zgody.
W większości krajów muzułmańskich zezwolenie pierwszej żony jest warunkiem bezwzględnym do zawarcia małżeństwa z drugą, nawet gdy nie ma tego w intercyzie. Muhammad uważał, że rozwód jest wstrętny w oczach Boga, ale jest dozwolony w pewnych okolicznościach. Małżeństwo wygasa automatycznie - w wypadku śmierci współmałżonka, w wypadku odejścia od wiary współmałżonka, przez błędnie zawarte małżeństwo, na wniosek kobiety z kilku powodów: kiedy mąż nie daje o sobie znać przez lata, jeżeli mąż zaniedbuje obowiązku utrzymywania rodziny, jeżeli jest skazany na wieloletnie więzienie, jeżeli jest impotentem lub chory na chorobę weneryczną, jeżeli jest chory umysłowo lub jest okrutny dla żony (to akurat jest ciężkie do udowodnienia).
1