Zaburzenia oddychania

Czynność oddechowa płuc zależy od:

• wielkości czynnej powierzchni oddechowej,

• regulacji nerwowo-humoralnej oddychania,

• przemiany materii,

• stanu i liczby krwinek czerwonych,

Jednym z głównych objawów zaburzeń oddychania jest duszność. Duszność jest subiektywnie odczuwaną dolegliwością poczucia braku powietrza przy oddychaniu.

Do obiektywnych objawów duszności należą:

• zmiany w zakresie częstości, głębokości i rytmu oddychania,

• zmiany osłuchowe świadczące o utrudnionym przepływie powietrza przez drogi oddechowe,

• uruchomienie pomocniczych mięśni oddechowych,

• zasinienie skóry i błon śluzowych,

Ze względu na mechanizm i powstawanie wyróżnia się następujące rodzaje duszności:

• dyspnoe respiratoria - wywołana zmianami w układzie oddechowym,

• dyspnoe cardiaca - zależna od niewydolności krążenia,

• dyspnoe metabolica - towarzyszy zaburzeniom metabolicznym,

• dyspnoe anaemica - wynika ze zmniejszenia ilości lub zaburzenia funkcji krwinek czerwonych,

• dyspnoe neurogenes - wywołana zaburzeniami w układzie nerwowym,

Objawy kliniczne duszności oddechowej

• zaciąganie międzyżebrzy, dołów nad- i podobojczykowych

• głośny wdech, wydłużony wydech

• oddech stękający, westchnienia

Duszność oddechowa, może być:

wdechowa wdechowo-wydechowa wydechowa

utrudnienie prze - utrudnienie przepływu utrudnienie przepływu

pływu powietrza powietrza w czasie wde- powietrza w czasie

w czasie wdechu chu i wydechu wydechu

(stridor). (stridor i wheesing) (wheesing)

Duszność wdechowa - czynnik szkodliwy umiejscowiony jest w górnych

drogach oddechowych.

Objawy:

• wdech - długi, świszczący, głośny

• wydech - krótki, mało słyszalny

• praca pomocniczych mięśni oddechowych

Występowanie:

• zarośnięcie nozdrzy tylnych

• sapka

• ciało obce w krtani

• krup, zapalenie krtani, zapalenie nagłośni

• ropień pozagardłowy lub pozamigdałkowy

• laryngospasmus (kurcz krtani)

• stridor laryngis congenitus (wrodzona wiotkość krtani)

Zarośnięcie nozdrzy tylnych.

Wada wrodzona polegająca na obecności kostnej lub błoniastej przegrody między nosem a gardłem.

●

obustronne jednostronne

Obustronne zarośnięcie nozdrzy tylnych:

• stan zagrożenia życia

• objawy w pierwszej dobie życia

1. stałe oddychanie przez usta

2. duszność wdechowa

3. sinica pojawiająca się po zamknięciu ust (ssanie, połykanie), ustępująca podczas płaczu.

• potwierdzenie rozpoznania: brak możliwości przeprowadzenia cewnika przez nozdrza do jamy nosowo-gardłowej

• leczenie:

1. natychmiastowe zapewnienie oddychania przez usta poprzez założenie rurki ustno-gardłowej

2. zabieg operacyjny

Jednostronne zarośnięcie nozdrzy tylnych:

• objawy podczas pierwszej infekcji dróg oddechowych - jednostronny wyciek z przewodu nosowego

• leczenie operacyjne

Ciało obce w krtani

Objawy:

• nagła duszność wdechowa

• stridor

• sinica

• chrypka, bezgłos

• dławiący kaszel

• krwioplucie

Rozpoznanie:

• laryngoskopia bezpośrednia

• rtg szyi (a/p i boczne)

Leczenie:

• usuniecie ciała w trakcie laryngoskopii bezpośredniej

Zespół krupu - ostry stan zapalny na głośni i krtani lub okolicy podgłośniowej.

Wirusowe zapalenie krtani

Etiologia:

• wirusowa

• nadreaktywność dróg oddechowych

Szczyt zachorowań 1-3 rok życia

Objawy :

• nagły początek, najczęściej nocą

• duszność wdechowa- stridor

• „ szczekający kaszel”

• chrypka

• niepokój

• prawidłowa temperatura ciała

• prawidłowa leukocytoza

• badanie laryngologiczne - obrzęk okolicy podgłośniowej

Leczenie :

• nawilżanie

• kortykosterydy

• intubacja

Zapalenie nagłośni ( Epiglotitis )

Etiologia : Haemophillus influenzae typ B

Szczyt zachorowań 2-7 rok życia

Objawy :

• piorunujący przebieg

• narastająca, znacznego stopnia duszność wdechowa

• bezgłos

• stridor

• utrudniona mowa, połykanie

• ślinotok

• bladość, sinica

• niepokój , zaburzenia świadomości

• wstrząs

• gorączka

• podwyższona liczba krwinek białych

• badanie laryngologiczne - obrzęk nagłośni

Leczenie :

• tlen, nawilżanie

• cefalosporyny trzeciej generacji

• kortykosterydy

• intubacja

Duszność wdechowo - wydechowa - proces chorobowy dotyczy dolnych odcinków układu oddechowego.

Objawy :

• świst wydechowy (wheesing)

• świst wdechowy (stridor)

• przyspieszenie oddechu

• wzmożona praca wszystkich mięśni oddechowych

Występowanie :

• zapalenie płuc, ropnie płuc

• niedodma

• odma opłucnowa

• zapalenie opłucnej, ropniak opłucnej

• ciało obce w tchawicy, oskrzelu

• ucisk z zewnątrz (guzy, węzły, grasica, tarczyca)

Odma opłucnowa (Pneumothorax) -przedostanie się powietrza do jamy

opłucnowej

Przyczyny:

• pęknięcie pęcherza rozedmowego

• ropniak opłucnej

• ropień płuca

• ciało obce w płucach

• uraz klatki piersiowej

• powikłanie zabiegu chirurgicznego

• samoistna

Rodzaje odmy

1. zamknięta - brak połączenia z powietrzem zewnętrznym przez ścianę klatki piersiowej lub drzewa oskrzelowego

2. wentylowa - powietrze wpada do jamy opłucnowej, a brak mu ujścia przy wydechu ( wzrost ciśnienia powietrza w jamie opłucnowej )

Objawy :

• nagłe pogorszenie stanu dziecka

• duszność

• ból w klatce piersiowej

• sinica

• niepokój , utrata świadomości

• odgłos opukowy bębenkowy

• szmer oddechowy zniesiony lub osłabiony

Rozpoznanie: rtg kl.piersiowej - zapadnięcie się płuca ( pola płucne jasne),

przesunięcie śródpiersia w stronę zdrową

Leczenie :

• natychmiastowe wprowadzenie cewnika do jamy opłucnowej w celu

rozprężenia płuca, drenaż ssący

• tlen

• leki przeciwbólowe

• leczenie przyczynowe

Ciało obce w tchawicy

Objawy:

• duszność wdechowo-wydechowa

• świsty

• sinica

• kaszel

• chrypka

• wyczuwalny ręką głuchy odgłos uderzenia w okolicy podgłośniowej spowodowany przemieszczaniem się ciała obcego w czasie wydechu

Rozpoznanie:

• bronchoskopia

• rtg klatki piersiowej

Leczenie:

usunięcie ciała obcego w trakcie bronchoskopii

Ciało obce w oskrzelach

Objawy wczesne :

• napadowy kaszel

• „ duszenie się”

• krztuszenie

• duszność wdechowo-wydechowa

Okres utajenia:

• sporadyczne pokasływanie, świsty

Okres późny:

• nawracające , płatowe zapalenia płuc

• nie poddająca się leczeniu „ astma” z epizodami stanu

astmatycznego

Badanie fizykalne :

• osłabienie, zniesienie drżenia głosowego

• stłumienie odgłosu opukowego ( niedodma )

• odgłos opukowy bębenkowy ( rozedma)

• rzężenia różnobańkowe

Rozpoznanie :

• rtg kl.piersiowej

• bronchoskopia

Leczenie - usunięcie ciała obcego w trakcie bronchoskopii

Duszność wydechowa - występuje w zwężeniu mniejszych oskrzeli, oskrzelików.

Objawy:

• długi, szeleszczący wydech

• krótki, niesłyszalny wdech

• wzmożona praca przepony

• wdechowe, beczkowate ustawienie klatki piersiowej

• odgłos opukowy nadmiernie jawny, bębenkowy

• szmer pęcherzykowy o wydłużonym wydechu, świsty

Występowanie:

• astma oskrzelowa

• zapalenie oskrzelików

• obturacyjne zapalenie oskrzeli

• dysplazja oskrzelowo-płucna

• pierścienie naczyniowe

• mukowiscydoza

• zespoły aspiracyjne

Zapalenie oskrzelików

Zapalenie oskrzelików (Bronchiolitis) - ostry stan zapalny oskrzelików, pęcherzyków płucnych i tkanki śródmiąższowej o przebiegu bardzo ciężkim, w którym dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej.

Występowanie: Pierwszy rok życia (szczyt zachorowań 2 - 6 m. ż.)

Etiologia: wirusy: RS, grypy, paragrypy, adenowirusy.

Objawy kliniczne:

• pierwsze 3 dni objawy nieżytu nosa i gardła

• duszność wdechowo-wydechowa z przewagą wydechowej

• gorączka

• tachypnoe

• tachykardia

• 
  bladość sinica

• 
  niepokój zaburzenia świadomości

• bezdech, westchnienia (gasping)

Badanie fizykalne:

• odgłos opukowy bębenkowy

• szmer pęcherzykowy o wydłużonym wydechu

• rzężenia drobnobańkowe, trzeszczenia, świsty

Rozpoznanie:

• obraz kliniczny

• gazometria (hipoksemia, hiperkapnia, kwasica oddechowa)

• rtg klatki piersiowej

• badania wirusologiczne

Leczenie:

• pozycja półsiedząca

• tlen

• nawilżanie

• antybiotyki

• kortykosterydy

• leki znoszące skurcz oskrzeli ( β2 mimetyki, aminophilina)

• Ribavirin ( hamuje syntezę białek wirusa)

• wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej

• preparaty naparstnicy przy niewydolności krążenia

• oddychanie mechaniczne

Duszność pochodzenia sercowego - występuje w ostrej i przewlekłej niewydolności krążenia. Charakteryzuje się większym przyspieszaniem tętna niż oddechu, przy czym jednakowo nasilony jest wdech i wydech.

• Niewydolność prawej komory przebiega z biernym przekrwieniem w zakresie dużego krążenia, w skutek czego we krwi dochodzi do wzrostu stężenia wodorowęglanów, które podrażniają ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym.

• W niewydolności lewej komory duszność powstaje w wyniku innych mechanizmów. Na skutek niedokrwienia ośrodka oddechowego dochodzi z jednej strony do przyspieszenia czynności oddechowej, z drugiej, do przekrwienia i zastoju w krążeniu małym. Stan ten prowadzi do upośledzenia wentylacji płucnej a w konsekwencji do duszności. Nasilenie się duszności, pojawienie się sinicy, chrapiącego oddechu i pienistej wydzieliny w jamie ustnej świadczy o rozwijającym się obrzęku płuc.

• Przyczynami trwałej duszności pochodzenia sercowego są niektóre wrodzone i nabyte wady serca w stadium dekompensacji.

Duszność w przebiegu chorób metabolicznych zależna jest od podrażnienia ośrodka oddechowego przez substancje gromadzące się w ustroju oraz przez zaburzoną gospodarkę kwasowo-zasadową. Duszność metaboliczną spotykamy w przebiegu ciężkich chorób infekcyjnych przebiegających z toksemią oraz chorób zaburzających metabolizm tkankowy. Wyliczyć tu można takie choroby jak: posocznicę, biegunki toksyczne, ciężką gruźlicę, mocznicę, śpiączkę cukrzycową, wątrobową. Do duszności metabolicznej należy też duszność w trakcie wysokiej gorączki, gdyż poza zwiększeniem przemiany materii a w konsekwencji zapotrzebowania na tlen w powstawaniu tej duszności mogą mieć znaczenie produkty zaburzonej przemiany materii.

Duszność z niedokrwistości może być związana ze zmniejszeniem się liczby krwinek czerwonych lub/i z nieprawidłowościami ich budowy lub funkcji. Wynika przede wszystkim ze zmniejszonej ilości hemoglobiny zdolnej do wiązania i przenoszenia tlenu.

Duszność wywołana zaburzeniami w ośrodkowym układzie nerwowym. W moście pod dnem IV komory i w rdzeniu przedłużonym znajduje się ośrodek oddechowy, do którego płyną stałe bodźce informujące o stanie ustroju. Pod wpływem tych bodźców ośrodek reguluje rytm i amplitudę oddechu. Istnieją dwa systemu ośrodkowej regulacji oddychania:

1. poprzez układ nerwowy,

2. poprzez układ neurohormonalny.

W związku z tym dochodzi do zmian w sposobie oddychania zarówno pod wpływem różnych zaburzeń organicznych jak i czynnościowych ustroju, zwłaszcza gdy zmiany chorobowe dotyczą samego ośrodkowego układu nerwowego (taka jak w przypadku zapalenia mózgu, ropnia mózgu, urazach mózgu, ostrego wykrzepiania w naczyniach mózgu, gózach mózgu). Do uszkodzenie ośrodka oddechowego dojść może również w wyniku działania trucizn zewnątrzpochodnych (barbiturany, opiaty, alkohol, atropina, akonityna, jad żmij).

8

---