Impuls->kora mózgu

W każdym narządzie: receptor, obwodowe drogi przewodzące, ośrodki podkorowe, korowe.-> eksteroreceptory ( przyjmują bodźce ze śr. Zew) i interoreceptory (chemiczne lub mechaniczne z narz. Wew. N.krwio, )

Narząd wzroku: Oko (oculus)

-gałka oczna(burbus oculi)- na wew powierzchni ściany- krążek n.wzrokowego, tylnie od krązka- plamka- jest obszarem siatkówki odb obraz , w przedniej części- rogówka za nią soczewka miedzy nimi tęczówka-dzieli przestrzeń w przedniej cz. Gałki na 2 komory (przednią i tylną) źrenica-otwór ograniczony brzegami tęczówki, przepływa prze nią ciecz wodnista. Soczewka i tęczówka przymocowane są do gałki za pomocą obwódki rzęskowej i ciała rzęskowego, wnętrze wypełnia ciało szkliste. Ściana 3 warstwy: błona włóknista, naczyniowa, wew. n.wzrokowy – odchodzi od pow tyl. I łączy gałkę z mózgowiem wraz z pochewkami. Rzeczywisty, odwrócony, zmniejszony obraz.

-twardówka(sclera)- zwarta, nieprzezroczysta cz. Błony włóknistej g.o., biała, uboga w naczynia krwionośne, dużo włókien kolagenowych, włókna spręż. I fibrocyty. Tworzą ją: blaszka nadtwardówkowa, istota właściwa twar, blaszka brunatna twardówki(wiele melanocytów) , w tylnej cz. Pole sitowe twar. (przez nie wychodzą włókna n. wzrokowego), od zew przyczepione m.g.o. umożliwiające ruchy, zatoka ż. Twar-odpływa ciecz wodnista

-rogówka(cornea)-przezroczysta, pozbawiona n. krwionośnych, dobrze unerwiona. 5 warstw, z zew pokrywa nabł, wielowar. Płaski –nabłonek przedni rog.->przedłużenie spojówki g.o., stale zwilżany, blaszka graniczna przednia- spoczywa na niej

n.przedni rog. , istota właściwa rogówki-zbud. z tk. łącznej włók. , pokrywa ją blaszka graniczna tylna- na niej nabł. Tylny rogówki. Na styku rogówki i twar-rąbek rogówki

-tęczówka (iris)- w środku otwór-źrenica –ogranicza ją brzeg źreniczny, połączona z rogówką w kącie tęczówkowo-rogówkowym więzadłem grzebieniastym kąta tęczówkowo-rogówkowego . przestrzeń ograniczona przednią pow tęczówki i tylną pow rogówki- komora przednia g.o., komora tylna g.o-leży tylnie od tęczówki. Obie te komory wypełnia ciecz wodnista-wytwarzana przez ciało rzęskowe i odprowadzana do zatoki ż. Twardówki. Zrąb zbudowany z:fibrocytów, włókien tk łącznej, bezpostaciowej sub podstawowej, melanocyty występują w niej: m.zwieracz źrenicy, rozwieracz źrenicy, reguluje wielkość źr.

-ciałko rzęskowe(corpus ciliare)- zgrubienie błony naczyniowej g.o, od równika soczewki do ciałka rzęsk- włókna obwódkowe (przytwierdzają się do wyrostków rzęskowych-[pomiędzy nimi fałdy rzęskowe-wytw. Wodnistą ciecz] tworzących wieniec rzęskowy) tw obwódkę rzęskową- utrzymuje soczewkę w prawidłowym położeniu, m.rzęskowy- zbud z miocytów gładkich i unerwionych przywspółczulnie.

-naczyniówka (chorioidea)-tylny frag bł naczyniowej, wyściela wew pow tward, 2 pow łączy się z cz. Barwnikową siatkówki. Liczne melatocyty, błona odblaskowa u zwierząt brak u świni

-soczewka (lens)-twór zwarty, elastyczny,przezroczysty- kształt 2wypukły, pozbawiona naczyń krwionośnych i chłonnych, brak barwnika, k. pozbawione organelli , k jest wypełniona białkiem-krystaliną. Z zew- torebka soczewki –cienka,sprężysta błona, pod torebką-kora soczewki-zbudowana z płaskich, długich k.- włókna soczewki, leżą współśrodkowo wokół jądra soczewki.

-ciało szkliste- komora ciała szklistego g.o.-największa przestrzeń g.o.- ograniczona z tyłu i z boków przez siatkówkę z przodu przez soczewkę, komorę wypełnia- ciało szkliste-galaretowata przejrzysta sub przesycona cieczą szklistą. Zrąb szklisty-tworzą włókna kolagenowe. Dzięki ciału szklistemu- uwypuklenie soczewki w czasie akomodacji, od krążka wzrokowego do tylnej pow, soczewki- kanał ciałą szklistego.

-powieki (palpebrae)- ruchome fałdy skórno-mięśniowe, zabezpieczają przed urazami mechanicznymi wysychaniem i zanieczyszcz. Rozprowadzają łzy po błonie włóknistej, skóra powiek pokryta włoskami. Mięśnie: m.okrężny oka, marszczący brwi, m dźwigacz powieki górnej, m.obniżający powiekę dolną. Tarczki górna i dolna-płytki zbudowane z tk łącznej włóknistej, wew.gruczoły tarczkowe-zapobiega spływaniu łez na policzki. Szpara powiek-znajduje się pomiędzy powieką górną a dolną-łączą się kącie bocznym oka i k.przyśrod.oka. 2 krawędzie-przednia powiek- wyrastają na niej rzęsy- gruczoły rzęskowe; krawędź tylna powieki-ujścia przewodów gruczołów tarczkowych.

-spojówka(tunica conjunctiva)-błona śluzowa, wyściela wew pow powiek-spojówka powiek pokrywa od zew przednią cz twardówki- spojówka gałki ocznej. Przestrzeń zawarta pomiędzy spojówką powiek a spoj g.o.- worek spojówki –zwilżany wydzieliną gruczołów łzowych,tarczkowych, śluzem wydzielanym przez nabłonek spojówki. Fałd półksiężycowaty spojówki (powieka III)- znajduje się w niej chrząstka-postać płytki, na niej gruczoł powierzchowny- jego przewody otwierają się na wew pow. U świni- gruczoł głęboki, występują też: grudki chłonne spojówkowe

-narząd łzowy (apparatus lacrimalis)-gruczoł łzowy-ma kilkanaście zrazików gruczołowych odchodzą od niego-przewodziki odprowadzające-otwierają się na sklepieniu górnym spojówki- wytwarza on łzy (woda, chlorek sodu, białko). Jeziorko łzowe-gromadzą się w przyśrodkowym kącie oka łzy i przez punkty łzowe do kanalików łzowych uchodzą do woreczka łzowego, łączy się on z jamą nosową przewodem nosowo łzowym i otwiera się do przedsiąka nosa ujściem nosowo-łzowym

-mięśnie gałki ocznej- poprzecznie prążkowane –poruszają g.o. i kierują jej oś optyczną na określony obiekt są to: m.wciągacz g.o. mm.proste-dogrzbietowy, dobrzuszny, boczny i przyśrodkowy, mm.skośne- dogrzbietowy i dobrzuszny

Narząd przedsionkowo-ślimakowy- ucho(auris)

-ucho zewnętrzne(auris externa)- małżowina uszna-chrząstka małżowiny usznej, z zew. Skóra, wychwytywanie fal dźwiękowych i określenie ich źródła. Obrąbek-brzeg czółenka-zew, wypukła pow-grzbiet małżowiny usznej. Pow wew, wklęsła- muszla małżowiny usznej- ogranicza jamę muszli. Małżowina spoczywa na ciele tłuszczowym małżowiny usznej- chrząstka m.u. łączy się z chrząstka przewodu słuchowego zew. Za pomocą chrząstki pierścieniowatej. Przewód słuchowy zewnętrzny- budowa chrzęstno-kostna, kończy się pierścieniem bębenkowym do niego przymocowana jest błona bębenkowa. Skóra wyścielająca przewód jest cienka i ściśle zrośnięta z chrzęstną i okostną. Występuje gruczoł łojowy i woskowinowy wytwarzający woskowinę.

-ucho środkowe (auris media)Błona bębenkowa: kształt owalny, stanowi dno przewodu słuchowego zewnętrznego, nie jest płaska. Zew. Pow błony b. pokrywa cienka skóra pozbawiona włosó i gruczołów, od strony wew-błona śluzowa jamy bęb. Jama bębenkowa- szczelinowata przestrzeń leżąca przyśrodkowo od błony bębenkowej, znajduje się w cz. Bębenkowej skroniowej. Brak gruczołów śluzowych. Na ścianie błędnikowej jamy-okienko przedsionka zakryte przez strzemiączko i okienko ślimaka zasłonięte przez błonę bębenkową wtórną- między okienkami-wzgórek. Kosteczki słuchowe- młoteczek, kowadełko, strzemiączko- tworzą pomost między błoną bęb i okienkiem owalnym, zbudowane z tk. kostnej zbitej, grubowłóknistej z osteocytami. W bł.bęb.- rękojeść młoteteczka, na niej m.napinacz bł.bęb. Z głową młoteczka połączony jest trzon kowadełka. Odnoga krótka-tkwi w ścianie jamy bęb odnoga długa- przez k.soczewkowatą łączy się stawowo ze strzemiączkiem. Głowa strzemiączka-łączy się z kowadełkiem, podstawa zakrywa okienko przedsionka. Do strzemiączka przyczepiony jest m.strzemiączkowy- napina strzemiączko i osłabia drgania łańcucha kosteczek słuchowych. Błona śluzowa jamy bębenkowej-cienka pozbawiona gruczołów, słabo unaczyniona, wyposażona w nabłonek z nielicznymi rzęskami. Pokrywa ściany jamy b. kosteczki słuchowe i ich połączenia, więzadła, mięśnie, naczynia i nerwy. Trąbka słuchowa-przewód łączący jamę b. z gardłem-> cz.kostna trąbki słuchowej, cz. Chrząstkowa trąbki słuchowej światło trąbki zwężą się- cieśń trąbki słuchowej. 2 ujścia trąbki :ujście bębenkowe tr. Sł. I ujście gardłowe tr.sł. U konia: zachyłek trąbki słuchowej- worek powietrzny

-ucho wewnętrzne- mieści się w cz. Skalistej k. skroniowej, znajduje się w niej narząd przedionkowo-ślimakowy. Utworzony z błędnika kostnego i błoniastego. Przestrzeń wypełnia- przychłonka. Błędnik kostny-przedsionek, kanały półkoliste kostne, slimak, przewód słuchowy wew. Błędnik błoniasty- utworzony przez układ przewodów, przestrzeni i pęcherzyków wypełnionych śródchłonką . Dzieli się na błędnik przedsionka- cz. Statyczna, utworzony przez łagiewkę, przewody półkoliste i woreczek; błędnik ślimaka-cz.słuchowa, zawiera narząd spiralny-Cortiego- następuje w niej przekształcenie drgań mechanicznych na pobudzenie k. zmysłowych

-skóra- narząd oddzielającym organizm od środowiska zew. Ochrania przed czynnikami szkodliwymi. Termoregulacja dzięki włosom dobrze rozwinięty ukł. naczyń krwi. I gru. Potowe. Termoizolacja- wartwa tłuszczu, ochrona przed urazami mechanicznymi, regulacja gospodarki wodnej , narząd wydzielniczy

-naskórek (epidermis)-nabłonek wielowarstwowy, wyróżnia się wartwy: podstawna,kolczysta, ziarnista, jasna, zrogowaciała, złuszczająca

-skóra właściwa- wartwa brodawkowata, siateczkowata

-tkanka podskórna-pokłady k. tłuszczowych tworzą podściółkę tłuszczową- warstwa izolacyjna chroni przed utratą ciepła, zabezpiecza przed urazami mechanicznymi. U mięsożernych wartwa tłuszczowa na opuszkach palcowych tworzy kępki. Dobrze rozwinięta tkanka podskórna powoduje powstawanie fałdów skóry, tworzą się pomiędzy nimi bruzdy skóry. U bydła- fałd szyjny dobrzuszny pośrodkowy, poprzeczny szyi-u owiec. M.skórne-wprawiają w ruch, m. przywłosowe.

Pochodne skóry: Włosy (piili)-opuszka włosa-cebulka.-> Brodawka włosa-silnie unaczyniona- zapewnia odżywianie i porost. Macierz- miejsce namnażania i rogowacenia k.nabłonkowych. korzeń i łodyga włosa-powstaje z namnażania się k. części centralnej macierzy. Funkcje: izolacja cieplna, chronią przed wilgocią, oddziaływaniem mechanicznym i elektrycznym włosy pokrywowe- mają rdzeń, tworzą okrywę włosową zwierząt. Włosy wełniste (cienki rdzeń) i szczeciniaste (u świni, dzików), włosy uszne, nozdrzy, rzęsy, broda-u kozłów. włosy długie- u kopytnych, tworzą: grzywę, grzywkę,włosy ogona, szczotkę śródręczną i śródstopową. Włosy czuciowe- grube, proste i sztywne należą do nich: włosy czuciowe nadoczodołowe, podoczodołowe, jarzmowe, wargowe górne i dolne, czuciowe bródkowe

-gruczoły łojowe- powstają z naskórka, wytwarzają łój- natłuszcza włosy, brak ich na opuszkach palcowych, płytce nosowo-wargowej i brodawkach sutkowych

-gruczoły potowe- gruczoły opuszki- u mięsożernych, gruczoły płytki nosowo-wargowej-u bydła, gruczoły nadgarstkowe. Wytwarzają pot- nawilżąją włosy, naskórek, chronią przed wysychaniem

-sutek­- powstają podczas skupienia wielkiej liczby gruczołów apokrynowych o budowie pęcherzykowo-cewkowej. U samców-sutki męskie. Wyróżnia się: brodawka sutkowa i trzon sutka (z zew pokryty skórą pod nią leży powięź powierzchowna i głęboka, w wymieniu powięź głęboka- pochodna opony żółtej brzucha tworzy 2 listkową przegrodę, dzieląc narząd na połowy- funkcja aparatu podwieszającego sutków. Pod powięzią-torebka łącznotkankowa wysyłająca do miąższu beleczki dzielące go na płaty i płaciki, płat skupia pęcherzyki i cewki, tworzące miąższ sutka-gruczoł sutkowy. W płatach rozpoczynają się przewody wyprowadzające-przewody pęcherzykowate –prowadzą do przewodów mlecznych –ulegają w obwodowej cz rozszerzeniu tw.zatoki mleczne –występują w trzonie sutka i w brodawce sutka- wyróżnia się: część gruczołowa i brodawkowa. Zatoki mleczne uchodzą do przewodu brodawkowego, przewód ten otwiera się na wierzchołku brodawki sutka ujściem brodawkowatym- wokół niego włókna mięśniowe gładkie- m.zwieracz brodawki. U klaczy-okolica łonowa, między kończynami miednicznymi, niewielkie, 2 cz. Bruzdą międzysutkową, 2 sutki, 4 gruczoły sutkowe, każda z 2 brodawek zakończona 2 ujściami brodawkowymi. U krowy-4 gruczoły sutkowe w 4 sutkach tw.wymię, każda z brodawek zakończona przewodem brodawkowym z 1 ujściem brodawkowym. U owcy i kozy- 2 gruczoły sutkowe, tw.wymię każda z 2 brodawek zakończona 1 przewodem brodawkowym i pojedynczym ujściem brodawkowym. U lochy­-symetrycznie wzdłuż kresy białej/ 14. U suki-8-10. U kota- 8, u świni i mięsożernych po kilkanaście gruczołów sutkowych.

-Opuszki (tori)-zwarte sprężyste, nieowłosione twory skórne, ochrona kończyn podczas opierania się o podłoże. Receptor dotyku dzięki zakończeniom nerwowym, gruczoły potowe-termoregulacja. Opuszki: nadgarstkowe i stępowe, śródręczne i śródstopowe, palcowe. Opuszka nadgarstkowa-występuje u mięsożernych i koni. U konia układa się powyżej nadgarstka, na przyśrodkowej pow. przedramienia u mięsożernych- na wysokości k.nadgarstka dodatkowej. Opuszka stępowa-u konia, leży na przyśrodkowej pow. Dolnego frag stępu.

Opuszka śródręcza i śródstopowa- u mięsożernych i konia, jest na dłoniowej lub podeszwowej pow stawu śródręczno-członowego. U konia słabo rozwinięte-ostrogi-śródręcznej i śródstopowej. Opuszka palcowa-u wszystkich gat, silnie rozwinięta u kopytnych, liczba opuszek palcowych odpowiada liczbie palców u konia-opuszka kopytowa

-pazur (unguicula)- u drapieżnych, kotowatych, służy do ataku, znajdują się w wale, koronie, ścianie, podeszwie pazura. Na puszkę rogową pazura składa się ściana rogowa i podeszwa rogowa. Ściana rogowa-mocno wypukła i haczykowato zagięta, 2 powierzchnie-boczna, przyśrodkowa-spotykają się na górze, tworzą krawędź grzbietową. Fragment bliższy-krawędź koronowa fr. dalszy- krawędź wierzchołka. Ściana ma 3 warstwy: warstwa zewnętrzna-cienka, utworzona z cewek naskórkowych, łatwo ulegają złuszczeniu. Warstwa środkowa- tworzą cewki naskórkowe. Warstwa wewnętrzna-zbudowana z blaszek naskórkowych. Podeszwa rogowa-tworzą cewki naskórkowe będące wytworem naskórka i skóry właściwej podeszwy.

-kopyto (ungula)- Puszka kopyta-twór rogowy, pokrywa człon palcowy dalszy, środkowy. Składa się z: ściana rogowa-jest w niej: krawędź koronowa,podeszwowa, cz grzbietową,boczną i przyśrodkową, które ulegają załamaniu i przegodzą w: cz zagiętą boczną i przyśrodkową. Ściana rogowa zbudowana z 3 wartw: zewnętrzna-wytwór naskórka i skóry właściwej obwódki, jest na pow ściany puszki kopyta. Środkowa-wytwór naskóry i skóry właściwej korony. Wewnętrzna- twór naskórka i skóry właściwej ściany. U konia na przegu podeszwowym warstwa we tworzy: warstwę białą kopyta. Podeszwa rogowa-postać półksiężycowatej płytki , wklęsła od dołu. Krawędź ścienna –łączy się przez warstwę białą z brzegiem podeszwowym ściany rogowej, krawędź środkowa- strzałka rogowa. W podeszwie jest: trzon podeszwy, odnoga boczna i przyśrodkowa podeszwy. Opuszka rogowa- dzieli się na: cz.boczna, przyśrodkowa- posiadają podstawę cz rogowej opuszki i wierzchołek cz rogowej opuszki. Wierzchołki przechodzą w strzałkę rogową- podstawa strzałki, odnogi strzałki-boczna i przyśrodkowa, wierzchołek strzałki, odnogi rozdziela bruzda środkowa strzałki, po bokach:bruzda przystrzałkowa boczna i przyśrodkowa. Części opisowe puszki kopyta wytwarzane są przez warstwę podstawną naskórka przy udziale skóry właściwej: skóra właściwa obwódki,korony,podeszwy,opuszki .

-Rogi (cornua)- u przeżuwaczy pustorogich na kk.czołowych są kostne wyrostki-możdżenie które z pochwą rogową tworzą róg- podstawa rogu, trzon, wierzchołek. U krów charakterystyczne pierścienie odp. Liczbie przebytych ciąż.