?NARZADY ZMYSLOW
Pytania dlugie
1.Narzad wechu ryb
Polozony w dolkach wechowych
Zbudowany z nabłonka wechowego tworzonego przez kom. zmysłowe, podporowe i podstawowe ułożone warstwowo
U większości spodoustych parzyste dolki wechowe leza na spodzie glowy i przykryte sa faldem skory. Powstaja 2 otwory: przedni i tylny. Blona sluzowa dołków posiada płatki wechowe.
U kostnoszkieletowych narzad wechu lezy na wierzchu glowy. Ujscia dołków rozdzielone sa pomostami skory na otwory nosowe przednie(wpustowe) i tylne(wypustowe). Otwory wpustowe u czesci dwudysznych, kostnikow i chrzestnikow oraz u miesniopletwych otwieraja się do jamy gebowej- tworza wtedy CHOANY- nozdrza wewnętrzne.
U Tetrapoda w utrzymaniu wolgotnosci nabłonka biora udzial wydzieliny gruczolu Bowmana, gruczołów nosowych, łzowych i gr. Hardera
2.Budowa oka ptakow
Oczy duzych rozmiarow
Kształt spłaszczony, sferyczny lub cylindryczny
Twardówka budujaca przednia lub boczna sciane narzadu zawiera pierścień plytek kostnych, natomiast czesc twardowki otaczajaca dno galki ocznej wzmocniona jest kielichem chrzestnym
Siatkowka zawiera preciki i dwa typy czopkow: pojedyncze i podwojne
Czopki dominuja u ptakow dziennych, preciki przeważają u nocnych
Z dna galki ocznej wznosi się silnie sfaldowna struktura- grzebień oczny, pelniacy funkcje odzywcą najgłębszych warstw siatkowki oraz prawdopodobnie reguluje temp. wewnątrz galki ocznej
Akomodacja zachodzi przez zmiane krzywizny soczewki i rogówki
3.Gruczol łzowy
Nie wystepuje u płazów, hatterii i kameleonów
Dobrze rozwiniety u ptakow i większości ssakow
U kręgowców gadokształtnych leży po stronie grzbietowo- skroniowej gałki ocznej, jego wydzielina usuwana jest do worka spojówkowego
U ssakow lezy w górno- bocznej czesci oczodolu
U niektórych ssakow pod powiekami znajduja się dodatkowe gruczoly łzowe
Funkcja gruczołów łzowych jest nawilzanie powierzchni galki ocznej, wyplukowanie obcych ciał , posiadają tez substancje bakteriobójcze
4.Narząd węchu płazów
Płazy posiadają bardzo słaby wech
Jama nosowa rozpoczyna się otworem nosowym, czyli nozdrzami zewn.
Z worka węchowego odchodzi ślepy worek dodatkowy wysłany czesciowo nabłonkiem zmysłowym zaczątkowego narzadu Jacobsina
Wystepuje gruczol nosowy uchodzący do przedniego odcinka worka nosowego
U wodnych: nabłonek wechowy sfałdowany, kom. zmysłowe leza w zagłębieniu miedzy fałdami
U lądowych: mabłonek węchowy jest płaski, leży w górno- przyśrodkowej części jamy nosowej; u niektórych Anura ze ścian bocznych jamy nosowej rozwijaja się listewkowate wyrostki
U żółwi ma duże rozmiary- wiąże się to z jego zdolnością do usuwania z organizmu nadmiaru soli
5.Naczyniówka
Graniczy z wewn. powierzchnią twardówki i rozpościera się od nerwu wzrokowego po rąbek zębaty
Zbudowana z kilku warstw; warstwa graniczna z siatkówką to blaszka podstawowa zawierająca nabłonek barwnikowy siatkówki
Jest warstwą odżywczą siatkówki
U większości zwierząt otoczona nabłonkiem barwnikowym( Tapetum lucidum), który zapobiega dostawaniu się do siatkówki nadmiaru światła- odbija światło dostające się do gałki ocznej z zewn., co powoduje świecenie oczu zwierząt w nocy np. u saren, zajęcy, a także światło, które już znajduje się w gałce ocznej
Warstwa srebrzysta jest najlepiej rozwinieta u zwirzat o nocnym trybie zycia
U ryb kostnoszkieletowych nabłonek barwnikowy zawiera ziarna barwnika i jest określany jako Tapetum nigrum
Pytania krotkie
1.Teczowka
Drugą warstwa oka jest naczyniowka, która z przodu oka jest zabarwiona na rozne kolory i przez to nosi nazwe TĘCZÓWKI. W teczowce znajduje się otwor- zrenica. Przez nia do srodka oka wpada światło.Tęczówka spelnia funkcje odzywcza oka. U większości zwierzat cala naczyniowka jest otoczona nabłonkiem barankowm zapobiegającym dostawaniu się nadmiaru swiatla do siatkowki.
2.Ktore ptaki maja dobry wech?
Kiwi- rząd: APTERIGIFORMES
Rurkonose(albatros, nawałnik,petrel)- rzad: PROCELLARIFORMES
Sepy Nowego Swiata- rzad: FALCONIFORMES
3.Narzad Jacobsona
U licznych kręgowców ladowych czesc narzadu wechu wyodrebniona jest w narzad Jacobsona. Sluzy on do wechowej oceny pokarmu znajdującego się w jamie gebowej i jest wrażliwy na substancje rozpuszczone w wodzie. Cechy wyróżniające n. Jacobsona od nabłonka wechowego:
zajmuje polozenie w dolnej czesci jamy nosowej(nabłonek wechowy jest w gornej czesci)
Brak w nim gruczolu Bowmana, który nawilza nabłonek wechowy
Unerwiany jest przez nerw krancowy, a nabłonek wechowy przez nerw wechowy
Narzad Jacobsona najlepiej rozwiniety jest u łuskowatych i hatterii
U płazów,czesci gadow i ssakow slabo rozwiniety
Brak u krokodyli, ptakow, waleni, nietoperzy, naczelnych(człowiek posiada narzad lemieszowy)
4.Linia naboczna
Organ sluzacy do odbierania informacji o ruchach wody
Prawdopodobnie u niektórych gatunków może tez służyć do analizy ciśnienia hydrostatycznego
Kręgowce skrzelodyszne i część płazów są wrażliwe na ruch wody i jej kierunek; rejestruja tez poruszjace się w niej obiekty, ich rozmiary oraz szybkość i kierunek ruchu
Receptorami są ciałka zmysłowe, czyli neuromosty
Mogą być umieszczone kanałowo lub leżeć na powierzchni ciała
Neuromost składa się z kom. receptorowych, podporowych i okładzinowych;
dodatkowo w skład linii nabocznej wchodzą włókna nerwowe, naczynia krwionośne i osklepek
neuromosty oraz chroniące je rowki lub kanały tworzą tzw. system narządów linii nabocznej
osklepek- to galaretowata substancja, która skleja ze sobą rzęski komórek receptorowych; to odkształcenia rzesek informują zwierzę o kierunku przepływu wody
5. Jak następuje akomodacja w oku gadów?
Gady akomodują przez zmianę kształtu soczewki. Przy czym u większości gadów mięśnie Brooka przesuwają ciałko rzęskowe, które naciska na soczewkę powodując jej ściśnięcie i wydłużenie. Po rozkurczu, sztywny pierścień otaczający soczewkę przywraca jej kształt kulisty. U węży skurcz mięśni położonych w obwodowej części tęczówki powoduje nacisk na ciało szkliste, które przesuwa soczewkę do rogówki. Akomodacja przebiega na zupełnie innych zasadach, ponieważ węże okresowo utraciły wzrok. Gdy jaszczurki, które rozwinęły się z węży przeszły do podziemnego trybu życia, a następnie powróciły do trybu nadziemnego i odtworzyły narząd wzroku, lecz działający na innych zasadach.
6. Akomodacja w oku gadów
Podczas przystosowania oka do patrzenia na bliską odległość skurcz mięśni rzęskowych zwalnia napięcie obwódki rzęskowej, co umożliwia soczewce zmianę kształtu na bardziej kulisty. U większości ssaków stopień akomodacji jest bardzo niski, u licznych w ogóle jest ona niemożliwa. U ludzi, po stwardnieniu soczewki na starość, zdolność oka do adaptacji zanika.
7. U których zwierząt nie występują powieki?
U kręgoustych, ryb kostnoszkieletowych, plazów wodnych
8. Jakie typy komórek zmysłowych występują w siatkówce?
Pręciki i czopki
9. Jakie są funkcje pręcików i czopków?
Pręciki- są wrażliwe na światło rozproszone i umożliwiają orientację w przestrzeni
Czopki- są wrażliwe na światło barwne; zdolność odbierania barw mają ryby, gady, ptaki, naczelne. Pozostałe kręgowce, w tym większość ssaków odbiera barwy jako różne odcienie szarości.
10. Budowa oka płazów
Płazy bezogonowe- oko ma kształt kulisty, twardówka wzmocniona chrzęstnym szkieletem. Duża, spłaszczona soczewka, jej kształt nie ulega zmianie. Duża komora przednia oka. Dwa mięśnie przyciągające soczewkę: grzbietowy i brzuszny. Tęczówka ruchoma. Kształt żrenicy o dużej różnorodności, stanowiący ważną cechę systematyczną. W siatkówce pręciki zielone i czerwone oraz czopki pojedyncze i podwójne. Brak rozróżniania barw.
Płazy ogoniaste- budowa oka bardziej prymitywna. Soczewka kulista. Występuje tylko mięsień brzuszny. Słabiej rozwinięte ciało rzęskowe, mniejsza komora przednia oka i bardziej spłaszczona. Te same typy kom. światłoczułych.
11. Powieki ssaków
Są nierównej wielkości, większa z reguły powieka górna(odwrotnie u słonia, hipopotama, wielbłąda)
Szkieletem powiek jest tk. łączna zbita tworząca tarczkę górną i dolną
W tarczkach leżą gruczoły Meibona, których wydzielina usuwana jest na krawędzi powiek i umożliwia szczelne ich zamykanie
Z zewn. krawędzi powiek wyrastają rzęsy, a do ich mieszków włosowych uchodzą gruczoły potowe i łojowe
12. Co to jest plamka ślepa?
Pozbawione kom. światłoczułych i niewrażliwe na światło miejsce na tarczy nerwu wzrokowego, która to powstaje w obszarze, gdzie zbiegają się neuryty kom. zwojowych.
13. Co to jest plamka żółta?
Obszar siatkówki skupiający największą liczbę kom. światłoczułych, znajdujący się w pobliżu tarczy nerwu wzrokowego. U kameleonów, ssaków naczelnych, w tym ludzi jest zbudowana z fotoreceptorów zawierających ziarna żółtego barwnika. W części środkowej może zawierać dołek środkowy lub dodatkowy dołek boczny albo skroniowy u niektórych jaszczurek, ptaków drapieżnych i części wróblowatych.
14. Które ssaki należą do mikrosomatycznych, a które do anosomatycznych?
Mikrosomatyczne- naczelne, ludzie
Anosomatyczne- walenie