PLAN – KONSPEKT

1. Temat zajęć: Pierwsza pomoc w krwawieniach, krwotokach, amputacjach i zmiażdżeniach.

2. Adresat: Młodzież gimnazjalna.

3. Czas realizacji zajęć:60 minut.

4. Cele lekcji:

1. dziedzina poznawcza:

Uczeń zdefiniuje krwawienie, krwotok, amputacje, zmiażdżenie. Poda przyczyny tych zjawisk, zna objawy, zna zagrożenie wynikające z nieudzielenia pomocy poszkodowanemu, zna sposoby na udzielenie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej dla określonego przypadku, rozpozna objawy charakterystyczne dla danego przypadku i ustali priorytet działań.

1. dziedzina psychoruchowa:

Uczeń rozpozna krwawienie, krwotok, amputacje, zmiażdżenie. Zastosuje odpowiednie metody i formy, uczeń potrafi zastosować pozycję p/wstrząsową umie palpacyjnie zbadać ciało poszkodowanego, zabezpieczy poszkodowanego (pozycja boczna ustalona) oraz zabezpieczy amputowana część ciała poszkodowanego.

1. dziedzina afektywna:

Uczeń czynnie reaguje w przypadku poszkodowanego z: krwotokiem, krwawieniem, amputacją i zmiażdżeniem. Dba o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego w miejscu zdarzenia. Udziela pomocy poprawnie i adekwatnie do danego przypadku.

5. Środki dydaktyczne: Sztuczne rany, materiały opatrunkowe, projektor, laptop z materiałami.

Opracowanie: Paweł Tworzydło.

Czas	Ogniwo	Metoda	Przebieg lekcji	Uwagi
5 min	Uświadomienie celów kształcenia	Pogadanka	Witam mam na imię Paweł przeprowadzę z wami zajęcia, tematem jest pierwsza pomoc w krwawieniach, krwotokach, amputacjach i zmiażdżeniach. Są to zjawiska które bardzo często spotykamy lecz je zawsze omijamy bo się brzydzimy krwi i całej rany, dziś dowiemy się dlaczego bardzo ważna jest pomoc takim osobom i nauczymy się też przeciwdziałać takim sytuacjom poznamy typowe objawy i przyczyny tych zdarzeń oraz skutki nieudzielenia pomocy takim poszkodowanym, jak wiemy każdy jest prawnie jako świadek zdarzenia udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu, a szczególnie tym przypadkom które omówimy sobie.
35 min	Poznawanie nowych faktów	Wykład z el. Pogadanki i pokazu	Krwawienia, krwotoki, amputacje i zmiażdżenia wszystko to wiąże się nam z jednym słowem KREW, właśnie priorytetem naszych wszystkich działań w tych zjawiskach będzie zatamowanie, zahamowanie utraty krwi. Przedstawienie roli układu krążenia i budowa. KREW: płyn ustrojowy, który za pośrednictwem układu krążenia pełni funkcję transportową, oraz zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu. Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą w naczyniach krwionośnych (układ krwionośny zamknięty) lub w jamie ciała (układ krwionośny otwarty). W szerokiej definicji obejmuje krew obwodową i tkankę krwiotwórczą, a w wąskiej tylko tę pierwszą. Jako jedyna (wraz z limfą) występuje w stanie płynnym. Dziedzina medycyny zajmująca się krwią to hematologia. Układ krążenia dorosłego człowieka zawiera około 70–80 ml krwi na kilogram masy ciała, czyli człowiek o przeciętnej masie ciała ma w sobie 5 do 6 litrów krwi (z racji różnicy w rozmiarach i masie ciała, mężczyźni mają przeciętnie około litra więcej krwi od kobiet). U dzieci krew to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. Część krwi mieści się w zbiornikach krwi i jest włączana do krążenia tylko w razie konieczności. Funkcje: Transportuje gazy oddechowe. Rozprowadza produkty trawienia, witaminy, sole mineralne, wody. Transportuje zbędne produkty przemiany materii (np. mocz do nerek). Transportuje hormony. Spełnia funkcję obronną. Utrzymuje stałą temperaturę ciała. Budowa układu krążenia: - Serce - Naczynia krwionośne · Tętnice – to naczynia wyprowadzające krew z serca. · Żyły - to naczynia przyprowadzające krew do serca. · Naczynia włosowate – łączą tętniczki z żyłkami. Budowa serca: - Jest czterodziałowe: składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. - Pełni rolę pompy tłoczącej. - Umieszczone jest w worku osierdziowym. - Pomiędzy osierdziem a nasierdziem jest wąska szczelina wypełniona płynem, który chroni serce przed uszkodzeniem. KRWAWIENIE: Definicja: Jest to wydobywanie się krwi poza naczynia krwionośne. Szybkie i masywne krwawienie to KRWOTOK. KRWOTOK: Definicja: Krwotok - jest to przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i utrata krwi do tkanek, jam ciała (krwotok wewnętrzny) lub na zewnątrz organizmu (krwotok zewnętrzny). Utrata krwi od 1,5-2 litrów stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Krwotok może być: Zewnętrzny: spowodowany raną otwartą i krew wydobywa się poza organizm Wewnętrzny: kiedy krew nie znajduje ujścia poza organizm. Przykładem krwotoku wewnętrznego jest wylew krwi do mózgu. Rozróżniamy także krwotoki mieszane, kiedy źródło krwotoku znajduje się wewnątrz organizmu, a krew wypływa na zewnątrz, np. krwotok z nosa. Krwotoki, które pociągają za sobą szybką utratę znacznej ilości krwi, mogą doprowadzić do wstrząsu krwotocznego, a nawet śmierci Przyczyny Krwotoku: Uszkodzenia naczyń krwionośnych na wskutek różnych czynników zewnętrznych Objawy krwotoku ogólne bladość skóry ogólne osłabienie przyspieszone i ledwo wyczuwalne tętno (tętno nitkowate) znaczne obniżenie ciśnienia krwi mroczki przed oczami niepokój szum w uszach zimny pot w części przypadków utrata przytomności Krew Żylna: wydobywa się powoli i jest ciemna Krew Tętnicza: wydobywa się bardzo szybko jest jasna Krew Włośniczkowa: jest jasna i krwawienie jest bardzo powolne i małe Krwotok Wewnętrzny Tu krew nie wypływa na zewnątrz. Objawy: -zmiana zabarwienia skóry (ciemnoniebieskie-fioletowe). -wymioty krwią -oddawanie stolca podbarwionego krwią -mocz podplamiony krwią -wykrztuszanie wydzieliny podbarwionej krwią -powiększenie się obwodu brzucha, zasinienie pod którymś z łuków żebrowych -krwawienie towarzyszące złamaniom wewnętrznym Postępowanie: -ocena stanu poszkodowanego -wezwanie pomocy -zbadanie poszkodowanego – rozpoznanie -przy krwawieniu wewnątrz kończyn – unieruchomienie -ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (z lekko uniesionymi kończynami dolnymi) -okrycie poszkodowanego -okresowa kontrola parametrów życiowych -nie należy choremu podawać nic do ust. Krwotok Zewnętrzny: Objawy są takie same tylko różnica polega na postępowaniu. Pierwsza pomoc przy krwotoku zewnętrznym: poszkodowanego należy ułożyć w pozycji leżącej lub pozycji przeciw-wstrząsowej (w przypadku dużych krwotoków), jeżeli krwawienie dotyczy kończyny - unosimy ją, powyżej poziomu serca, stosujemy ucisk doraźny na ranę lub na najbliższą tętnicę doprowadzającą krew do rany, zakładamy jałowy opatrunek uciskowy: kontrolujemy tętno na zranionej kończynie, sprawdzamy czynności życiowe poszkodowanego, zapewniamy poszkodowanemu komfort termiczny i psychiczny, w razie potrzeby wzywamy pogotowie. Bezpieczeństwo podczas udzielania pomocy Po pierwsze nie szkodzić! Nie narażaj się na ryzyko wykonując niepewne i nieprzemyślane działania. Niebezpieczeństwo może stanowić np. wypadek drogowy, pożar, tonięcie, akty agresji czy nawet obawa przed zarażeniem się w kontakcie z poszkodowanym. Zawsze powinniśmy używać środków ochrony osobistej takich jak: rękawiczki jednorazowe, maseczka do sztucznego oddychania czy okulary ochronne. Chroń siebie i poszkodowanego oraz oceń bezpieczeństwo Uznaj że wszystkie materiały biologiczne są zakaźne! Obrażenia powłok czaszki U każdego poszkodowanego należy podejrzewać uraz czaszkowo-mózgowy w następujących przypadkach upadku z wysokości znalezieniu poszkodowanego, który jest nieprzytomny po zadziałaniu tępego urazu przy skokach do wody (szczególnie płytkiej) przy rażeniu piorunem lub porażeniu prądem przy uszkodzeniach zabezpieczeń głowy, takich jak np. kask lub niewystarczających zabezpieczeniach przy uprawianiu sportów odciążonych wysoką urazowością. Uszkodzenie w obrębie powłok czaszki może spowodować masywne krwawienie, ponieważ okolica ta jest obficie unaczyniona. Postępowanie: Założenie opatrunku na miejsce krwawienia i jego uciśnięcie. Postępowanie: Założenie opatrunku na miejsce uszkodzenia, ale przy złamaniu otwartym – bez stosowania ucisku Jeśli wycieka płyn mózgowo-rdzeniowy nie należy hamować wpływu, gdyż grozi to wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego – można tylko przyłożyć jałowy opatrunek Jeśli u poszkodowanego stwierdza się obecność penetrujących w głąb czaszki ciał obcych, nie wolno ich usuwać – tylko zabezpieczyć w miejscu, w którym się znajdują (przy użyciu opatrunku). Ciała obce o takim umiejscowieniu mogą być usunięte tylko w warunkach sali operacyjnej. KRWOTOK Z NOSA Przyczyny krwotoku z nosa mogą być np.: urazy mechaniczne - uderzenie; złamania zapalenie zatok polipy nosa nadciśnienie tętnicze miażdżyca naczyń nadmierny wysiłku fizyczny przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (polopiryna, aspiryna) choroby wątroby choroby układu krwiotwórczego- białaczka, niedokrwistość, hemofilia Pierwsza pomoc przy krwotoku z nosa Posadź ratowanego z głową lekko pochyloną do przodu. Nie odchylaj głowy do tyłu ponieważ powoduje to spływanie krwi do tchawicy lub gardła może to spowodować np. zakrztuszenie lub błędną interpretacje wyników przez lekarzy przy dalszym badaniu. Poza tym przy nisko ułożonej głowie krwawienie się nasila. Poinformować poszkodowanego aby oddychał ustami, Połóż na karku zimy okład np. nasączony zimną wodą ręcznik lub owinięte w ściereczkę kostki lodu. Zimno spowoduje obkurczenie się naczyń krwionośnych i zmniejszy się krwotok. Daj poszkodowanemu gazik lub chusteczkę którą ma przyłożyć sobie do nosa. Jeżeli krwotok jest masywny, nie ustępuje po zastosowaniu wyżej wymienionych środków (trwa dłużej niż 30 minut), doszło do urazu głowy, szyi lub gdy u ratowanego występują zaburzenia świadomości należy natychmiast skontaktować się z lekarzem i NIE WKŁADAC NIC DO NOSA!!!!!!! URAZY KLATKI PIERSIOWEJ Krwawienie do jamy opłucnej Definicja – krwawienie do opłucnej to gromadzenie się krwi w jamie opłucnowej. Określane jest też jako krwiak opłucnej. Skutki: Napływająca do opłucnej krew może pochodzić z uszkodzonych naczyń ściennych klatki piersiowej, dużych naczyń znajdujących się w śródpiersiu oraz z płuc. Krwawienie może doprowadzić do rozwinięcia się wstrząsu hipowolemicznego, a gromadząca się krew w opłucnej, wskutek ucisku na płuco – do zaburzeń oddychania. Objawy: Przy gromadzeniu się krwi w jamie opłucnowej objawy mogą być podobne, jak w przypadku odmy opłucnowej: zaburzenia oddychania nadmierne wypełnienie żył szyjnych przy masywnym krwawieniu – objawy wstrząsu hipowolemicznego (wtedy żyły szyjne są zapadnięte). Postępowanie: Wezwanie pomocy Udrożnienie dróg oddechowych Gdy poszkodowany jest przytomny – pozycja siedząca lub półsiedząca; poprawia to oddychanie. Jeśli stwierdza się objawy wstrząsu hipowolemicznego – pozycja przeciwwstrząsowa W przypadku stwierdzenia obecności penetrującego ciała obcego w klatce piersiowej, np. pręta, noża należy je ustabilizować poprzez przyłożenie opatrunku. Takiego ciała obcego nie wolno usuwać na miejscu zdarzenia! Grozi to powstaniem otwartej rany klatki piersiowej, odmy opłucnowej oraz masywnym krwiakiem! Rozpoznawanie „syczącej” rany klatki piersiowej – odmy prężnej O ranie „syczącej” klatki piersiowej mówimy wtedy, gdy uraz powoduje przedostawanie się powietrza tam i z powrotem przez ścianę klatki piersiowej. Ranę „syczącą” rozpoznajemy po: - spienionej krwi wydostającej się na zewnątrz rany, - dźwięku powietrza zasysanego przez ranę. Pierwsza pomoc Udzielając pierwszej pomocy w przypadku „syczącej” rany: 1. Zaklej ranę plastikowym workiem lub folią aluminiową z trzech stron, aby zapobiec przedostawaniu się powietrza do jamy klatki piersiowej. Zabezpieczenie takie powoduje, że powietrze wydostaje się z klatki piersiowej, ale nie przedostaje się do klatki piersiowej z zewnątrz. 2. Jeżeli poszkodowany ma problemy z oddychaniem lub pogarsza się jego stan, usuń zabezpieczenie, aby wypuścić powietrze i zaklej ranę ponownie. 3. Połóż poszkodowanego na boku, na którym znajduje się uraz. 4. Niezwłocznie dzwoń po pomoc medyczną pod nr 112 lub 999. Urazy brzucha mogą spowodować uszkodzenia powłok jamy brzusznej oraz narządów wewnętrznych. Skutkiem urazów wątroby i śledziony może być krwawienie prowadzące do powstania wstrząsu hipowolemicznego. Uszkodzenie narządów posiadających światło, takich jak żołądek i jelita powoduje wydostanie się ich zawartości do jamy brzusznej, co zwiększa ryzyko zakażenia – zapalenia otrzewnej. Są to stany bezpośredniego zagrożenia życia. Objawy: rana powłok brzusznych – mogą być widoczne jelita zamiana zabarwienia skóry powłok brzusznych ból brzucha przy badaniu dotykiem – brzuch bolesny na ucisk, stwierdzane wzmożone napięcie powłok brzusznych tzw. obrona mięśniowa powiększający się obwód brzucha – często sugeruje masywny krwotok wewnętrzny objawy wstrząsu spłycenie oddechu – dla zmniejszenia bólu. Postępowanie: Wezwanie pomocy Jedlinie stwierdza się objawów wstrząsu – ułożenie poszkodowanego w pozycji półleżącej ze zgiętymi kończynami dolnymi W przypadku wstrząsu – ułożenie w tzw. pozycji przeciwwstrząsowej – z uniesionymi kończynami dolnymi o 30st. W razie potrzeby udrożnienie dróg oddechowych oraz kontrola oddechu i tętna Jeśli ma miejsce wytrzewienie, tzn. narządy wydostają się na zewnątrz jamy brzusznej – często są to jelita – należy pokryć je wilgotnym, jałowym opatrunkiem. Nie wolno wprowadzać ich do jamy brzusznej! Jeśli widoczne są tkwiące w powłokach jamy brzusznej ciała obce – nie wolno ich usuwać, należy zabezpieczyć je opatrunkiem! Amputacja Urazowa Definicja: Amputacja urazowa to ubytek tkanki na skutek urazu. Urazy te najczęściej powstają w wyniku zdarzeń komunikacyjnych, wypadków w rolnictwie i przemyśle. PIERWSZA POMOC założyć jałowy opatrunek na kikut; zatamować krwawienie, w razie potrzeby założyć powyżej miejsca amputacji opaskę uciskową; opatrzoną kończynę ułożyć nieco wyżej nad poziom serca; zabezpieczyć amputowaną cześć: owinąć jałową gazą (opatrunkiem) i włożyć do worka, ten następnie włożyć do worka z zimną wodą i lodem, jeżeli nie mamy takich możliwości, to amputowaną część wystarczy owinąć jałową gazą lub opatrunkiem; w przypadku, gdy amputacja nie jest całkowita, zastosować unieruchomienie; jak najszybciej zapewnić poszkodowanemu fachową pomoc medyczną. Zmiażdżenie: ZMIAŻDŻENIA   Są one następstwem wypadków drogowych, wypadków na budowach, katastrof kolejowych, eksplozji i wielu innych czynników. Miejscowe uszkodzenia mogą wystąpić z towarzyszącymi złamaniami, krwawieniem wewnętrznym, powstaniem pęcherzy i obrzękiem. Czynniki miażdżące mogą osłabić krążenie powodując drętwienie w miejscu uszkodzenia lub poniżej. W zmiażdżonej kończynie tętno może być niewyczuwalne. Jeśli poszkodowany jest uwięziony przez pewien czas, występuje stan zagrożenia poważnymi komplikacjami: Po pierwsze - u osoby uwięzionej ze zmiażdżonymi częściami ciała występują rozległe uszkodzenia tkanek, szczególnie mięśni. Bezpośrednio po usunięciu czynnika miażdżącego może rozwinąć się wstrząs pourazowy po przedostaniu się płynu tkankowego do uszkodzonego miejsca. Po drugie - bardziej niebezpieczne!!! Substancje toksyczne powstałe w mięśniach na skutek ich uszkodzenia przenikają do krwi i mogą spowodować uszkodzenie nerek. Może to doprowadzić do śmierci poszkodowanego !!! Postępowanie Wezwać odpowiednią pomoc - pogotowie ratunkowe i straż pożarną Jeśli od wypadku minęło mniej niż 30 minut uwolnić poszkodowanego od czynnika miażdżącego. Powstrzymać krwawienie i opatrzyć rany. Usztywnić miejsca, w których mogło nastąpić złamanie. Obserwować czy u poszkodowanego wystąpią oznaki krwawienia wewnętrznego (twardy brzuch, ofiara skarży się na ból lub drętwienie w tej okolicy) lub wstrząsu. Jeśli od wypadku minęło ponad pół godziny nie usuwamy czynnika miażdżącego!!!! Wzywamy tylko służby ratownicze i staramy się zapewnić poszkodowanemu komfort psychiczny oraz cieplny. Wszystkie wyżej wymienione prowadzą WSTRZĄSU HIPOWOLEMICZNEGO-KRWOTOCZNEGO!!!! wstrząs hipowolemiczny - spowodowany względnym lub bezwzględnym zmniejszeniem objętości krwi krążącej. Najczęstszą przyczyną jest obfity krwotok w wyniku urazu. Objawy niepokój, zaburzenia świadomości związane z niedokrwieniem i niedotlenieniem mózgu; bladość skóry; spadek ciśnienia krwi spowodowany zmniejszeniem objętości krwi krążącej; szybki i słaby puls spowodowany zmniejszonym przepływem krwi i tachykardią; pocenie się i hipotermia - wynika ze skurczu naczyń skórnych i uruchomienia czynności gruczołów potowych; niska produkcja moczu spowodowana skurczem naczyń nerkowych; hiperwentylacja; pragnienie i suchość w ustach (duże zapotrzebowanie na płyn); zmęczenie; wymioty, biegunki. PIERWSZA POMOCA JEST ZNALEZIENIE I ZATRZEMANIE KRWAWIENIA!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!	Slajd: U.K
15 min		Pokaz		Fantom
5 min	Utrwalenie wiedzy	Pytania dla uczniów

Materiały dodatkowe: zdjęcia obrażeń(krwawienia z ran, amputacje, zmiażdżenia)