PRAWOZNASTWO

Ćwiczenia 1 11.10.2014

DEFINICJE:

1. ZDANIE- (oznajmujące, rozkazujące, pytające) w sensie logicznym wyraża sąd

Np. myśl odnoszącą się do jakiegoś stanu rzeczy.

2. DYREKTYWY I OCENY- nie mają wartości logicznej

a). dyrektywy- są to: normy, przepisy, zasady, reguły, wskazówki, rady, zalecenia, sugestie

b). oceny- wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty pewnego stanu rzeczy

3. PRZEPISY PRAWA

- ustanowione mocą generalnych aktów prawnych,

- wypowiedzi pojawiające się w tekstach ustaw i innych aktów prawnych,

- jednostki redakcyjne aktu prawotwórczego,

- zwroty językowe wskazuje lub narzuca sposób postępowania wyodrębnione jako artykuł, paragraf, ustęp lub ich fragmenty,

- reguła zachowania

4. FORMUŁOWANIE PRZEPISÓW PRAWA

FUNKTOR NORMOTWÓRCZY

POPRZEDNIK ------------------------------------------------------- NASTĘPNIK

Wymienia okoliczności które rodzą skutki ustala skutki prawne, jakie powinny

prawne powiązane z okolicznościami

Początek zdania: jeśli…, w razie…, w przypadku…. Np. Jeżeli popełnię czyn zabroniony będę podlegać karze.

Słowa i zwroty formułujące przepisy: powinien.., należy…, musi.., może.., nie może.., jest zobowiązany.., jest uprawniony..

Przepisy nie są zdaniami w sensie logicznym, nie są prawdziwe ani fałszywe.

5. FAKTY PRAWNE- wszystkie okoliczności wymienione w przepisach prawa, które pociągają za sobą, rodzą lub wywołują skutki prawne.

Rodzaje:

- zdarzenia (powodują skutki niezależne od naszej woli)

- zachowania:

- działania ( wykonywanie określonych czynności)

- zaniechanie ( nie wykonywanie określonych czynności wymaganych przez prawo)

- czyny ( zgodne i niezgodne z prawem )

- czynności prawne ( świadome działania np. podpisanie umowy)

6. SKUTEK PRAWNY – wszystkie następstwa prawne, jakie przepisy prawa wiążą z faktami prawnymi.

- jednoznacznie precyzowane,

-jednoznaczny rodzaj skutków i górna granica wymiaru

- ocena organu stosującego-> wybór spośród wymienionych skutków

- nakaz zastosowania więcej niż jednego rodzaju skutków

- swobodne uznanie

7.OBOWIĄZEK – ustanowienie dla danej klasy adresatów nakazów lub zakazów określających zachowania się

Często niewypełnienie obowiązku powinno lub może pociągać za sobą przewidziane przez prawo ujemne dla adresata skutki prawne

8. SANKCJE- ujemne skutki prawne, polegające na zastosowaniu represji, w postaci przymusu państwowego jakie powinny nastąpić, jeżeli dany adresat nie zastosuje się do nakazu czy zakazu przepisu prawa

PODZIAŁ:

- REPRESJE- dolegliwość tytułem odpłaty za zachowanie niezgodne z nakazami lub zakazami

Kodeks Karny (KK) wyróżnia:

1) kary ( grzywna, 25 lat, dożywocie)

2) środki karne ( pozbawienie praw publicznych, zakaz wykonywania określonego zawodu)

Sankcje karne mogą być oznaczone:

1)bezwzględnie ( rodzaj i wymiar kary )

2) względnie ( rodzaj i granice wymiaru „od 6 do 10 lat”)

3) alternatywnie ( możliwość wybrania kary przez sąd)

-EGZEKUCYJNE- zmuszenie adresata do wykonania obowiązku, którego nie wypełni dobrowolnie

- NIEWAŻNOŚCI- dana czynność będąca konsekwencją zachowania niezgodnego z prawem nie rodzi skutków prawnych

9. UPRAWNIENIA- należy do klasy następstw, jakie przepisy prawa wiążą z określonymi faktami prawnymi.

- dozwolenia mocne ( wyraźnie wskazane przez prawo )

- zachowania prawnie indyferentnych ( ich status nie jest wyznaczony przez prawo )

10. KOMPETENCJE- całokształt uprawnień i obowiązków dotyczących określonego zakresu spraw

11. Adresaci przepisów prawa:

- to podmioty, do których skierowane są postanowienia prawa,

- po podmioty, których zachowania normuje prawo,

- wszystkie podmioty prawa, ale nie wszystkie przepisy odnoszą się do wszystkich podmiotów

12. RODZAJE PPZRPISÓW PRAWA:

1) lus congens	lus dispositivum
Przepisy bezwzględnie stosowane, Podmiot nie ma możliwości wyboru sposobu zachowania się	Pozostawiają podmiotą prawa swobodę kształtowani własnego zachowania i wzajemnych stosunków

2) nakazujące	zakazujące	uprawniające
Obowiązek zachowania się tylko we wskazany sposób	Postanowienie, że w określony sposób nie wolno postępować	możliwość wyboru określonego zachowania się

3) odsyłające	blankietowe
Ustanowione w celu uniknięcia w tekstach prawnych powtarzanie się	Teksty prawne, które same nie rozstrzygają pewnych kwestii lecz rozstrzygnięcia uzależniają od postanowień innych generalnych aktów prawnych

4)

Lex generalis	Lex specialis
Reguła powszechna	Reguła szczegółowa

5)

Przepisy – reguły	Przepisy - zasady
Są pozbawione „wagi” stosowane w sposób „wszystko albo nic” w przypadku kolizji jedna z nich obowiązuje a druga nie	Posiadają wymiar „wagi”, „znaczenia”
6) Przepisy proste Określają skutki prawne tylko jednego faktu prawnego	Przepisy złożone Określają skutki prawne dwóch lub więcej faktów prawnych
7) Przepisy ogólne Takie których adresaci są określani za pomocą nazw ogólnych 8) Przepisy generalne Adresaci są określani nazwą generalną 9) Przepisy abstrakcyjne Taki który normuje zachowania powtarzane w rodzajowo określony sposób	Przepisy jednostkowe Adresat wskazany imiennie, reguły zachowania, które imiennie wskazują sposób zachowania się Przepisy indywidualne Adresat został określony nazwą indywidualną Przepisy konkretne Taki który adresatowi wyznacza w wyróżnionych okolicznościach jednorazowe zachowanie się.

Ćwiczenia 2 18.10.2014

Przepis prawny a norma prawna

Np. wskazuje określony sposób postępowania, a więc regułę zachowania

Od innych rodzajów norm(moralności, obyczaju, dobrego wychowania)odróżnia ją cecha „prawności”

Przepis – norma

Koncepcja I

- nie wprowadza się w ogóle pojęcia „norma prawna”

- przepis prawa jest określeniem za pomocą, którego omawia się, analizuje i rozwiązuje wszelkie kwestie prawa

Koncepcja II

- zamienne posługiwanie się obiema tymi nazwami

Koncepcja III

- norma prawna jest rozumiana jako znaczenie zwrotu prawnego,

- „przepis prawa” oznacza zarówno sam napis jak i normę (przepis prawa= norma+napis)

Koncepcja IV

- norma prawa jako wypowiedź konstruowania z przepisów prawa,

- „norma prawna” jest to reguła zbudowana z elementów zawartych w przepisach prawa

Koncepcja V

- norma prawna jako „zjawisko” odrębne od przepisów prawa

-przepis prawa to stanowiący całość gramatyczną zwrot językowy w tekście aktu normatywnego (artykuł lub § zawiera jeden lub kilka przepisów)

- prawo nie składa się z przepisów lecz z norm

- przepisy są technicznymi środkami do wyrażania norm

STRUKTURA NORM PRAWNYCH:

a) struktura jednoelementowa:

-wskazuje jedynie sposób należytego postępowania np. nie kradnij, nie zabijaj

b) struktura dwuelementowa (wypowiedz typu „ jeżeli… to…”):

1) stan faktyczny – skutki prawne (kto wyrządził szkodę to…)

2) hipoteza – dyspozycja

(przypuszczenie, domysł, założenie) (rozporządzenie, polecenie, wskazówka, plan)

Np. Jeżeli jesteś właścicielem samochodu, to możesz z niego korzystać

3) dyspozycja – sankcja

4) hipoteza – sankcja

Np. jeżeli zabiłem człowieka to grozi mi kara pozbawienia wolności

c) struktura trójelementowa

występuje hipoteza, dyspozycja, sankcja

np. kto nie przychodzi na zajęcia(H), a na zajęcia należy przychodzić(D), nie otrzyma zaliczenia(S)

d) norma jako ciąg relacji

jeżeli p to q, a jeśli nie q to r, a jeśli nie r to s itd.

SYSTEM PRAWA- zbiór przepisów obowiązujących w danym czasie w określonym państwie,

⋅Akt prawny:

- indywidualne akty prawne- rodzące skutki prawne, decyzje organów państwa wydawane w sprawach jednostkowych na podstawie przepisów

- generalne akty prawne – akty wydane przez organy prawodawcze mocą, których ustanowione są przepisy prawa (konstytucje, ustawy, rozporządzenia)

BUDOWA AKTU PRAWNEGO

- ma postać drukowanego tekstu

nazwa rodzaju aktu

data jego uchwalenia/ustanowienia

merytoryczny tytuł aktu prawnego

- rodzaj aktu prawnego decyduje, jakie miejsce zajmuje akt w hierarchii ważności

-data uchwalenia organy kolegialne (wieloosobowe)

- data ustanowienia organ monokratyczny (jednoosobowy)

-tytuł aktu określa materię, przedmiot unormowania

- Ustawy nie wskazują na podstawy prawne

- Rozporządzenia po tytule wskazują na podstawy prawne

-niektóre akty po tytule zawierają uroczysty wstęp (preambuła/arenga)

- zasadnicza część generalna aktu prawnego to przepisy opatrzone kolejnymi numerami (w ustawach są to artykuły w rozporządzeniach i zarządzeniach –paragrafy) (akty prawne mniejszych rozmiarów)

- w aktach prawnych większych rozmiarów- podział na rozdziały niezależne od numeracji

- jednostki systematyzujące- części, księgi, tytuły, rozdziały, oddziały opatrzone nagłówkiem

- na koniec przepisy przejściowe (przez jaki okres dany akt poprzedni jeszcze obowiązuje)

i końcowe (od kiedy akt wejdzie w życie), ale przy ustawach dużych rozmiarów wydaje się inną ustawę „Przepisy wprowadzające kodeks…”

- podpis (np. prezydenta)

- należyte ogłoszenie (dzienniki publikacyjne):

1)Dziennik Ustaw RP(konstytucja, uchwały, rozporządzenie, ratyfikowane umowy międzynarodowe)

2)Dziennik Urzędowy Monitor Polski (zarządzenie, uchwały)(wydają uchwały jednostkowe)

HIERARCHIA GENERALNYCH AKTÓW PRAWNYCH

1. KONSTYTUCJA

2. RATYFIKOWANE UMOWY MIEDZYNARODOWE

3.USTAWY / ROZPORZĄDZENIA Z MOCĄ USTAW

4.ROZPORZĄDZENIA

5.AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO(ograniczone do danego obszaru)

GAŁĘZIE (DZIAŁY) PRAWA

- Prawo prywatne i publiczne (ogólne)

-prawo konstytucyjne

-prawo administracyjne

-prawo administracyjno-proceduralne

-prawo cywilne

-prawo karne

-prawo cywilne procesowe

-prawo karne procesowe

-prawo rodzinne i opiekuńcze

- prawo handlowe

- prawo gospodarcze

- prawo pracy i prawo urzędnicze

- prawo wekslowe i czekowe

- prawo ochrony środowiska

- prawo rolne

- prawo górnicze i geologiczne

- prawo finansowe

-prawo budowlane

- prawo międzynarodowe prywatne

- prawo publiczne -prawo kanoniczne	Nie są częściami prawa obowiązującego w danym państwie

SYSTEM PARWA

SYETEM – to zbiór elementów między, którymi występują określone relacje, powiązania, sprzężenia, oddziaływania, współzależność

SYSTEM PRAWA- to układ generalnych aktów prawnych powiązanych ze sobą o charakterze formalnym.

Ćwiczenia 3 25.10.2014

SPOSOBY POWSTAWANIA PRAWA

1.ŹRÓDŁA PRAWA:

- termin wieloznaczny,

-źródła powstania prawa (fontes iuris cognoscendi)- wszystkie czynniki mogące dostarczyć informacje o prawie,

-źródła o charakterze formalnym (Dzienniki publikacyjne),

-źródła o charakterze nieformalnym (reszta np. radio, książki, itp.)

-źródła powstania prawa (fontes iuris oriundi) wszystkie czynniki wpływające na ukształtowanie się treści przepisów prawnych

- źródła prawa o charakterze formalnym (akty normatywne),

- źródła prawa o charakterze materialnym (poglądy polityczne, społeczne, zdarzenia pojedyncze)

-autorytety prawotwórcze (sąd, parlament, władze samorządowe, Trybunał Konstytucyjny)

2.SPOSOBY POWSTAWANIA PRAWA:

a) stanowienie – podstawowy sposób powstawania przepisów prawa

stanowienieokreślone działanie ciał kolegialnych (wielo-) lub monokratycznych (jednoosobowych), którym przyznano kompetencje do wydawania nowych przepisów prawa

KONSTYTUCJA

Akt normatywny, który jest podstawą do wydania innych aktów prawnych. Jest ustawą zasadniczą.

Cechy:

- posiada najwyższą moc prawa,

- odznacza się nazwą,

- jest podstawą do stanowienia ustaw zwykłych,

- ustawy muszą być z nią zgodne i spójne,

- szczególny tryb zmiany,

-reguluje podstawowe kwestie dotyczące ustroju prawno-politycznego, społecznego i ekonomicznego

- często poprzedzana preambułą

USTAWA

Normatywne akty prawne, wydane przez organy władzy zwierzchnej w państwie,

Procedura ustawodawcza:

1) inicjatywa ustawodawcza: prawo wniesienia projektu do parlamentu (15 posłów, senat, prezydent, Rada Ministrów, inicjatywa społeczna 100tys podpisów)

2) „czytanie ustaw” – przedstawianie projektu, pytania, interpelacje

3)głosowanie (quorum – najmniejsza liczba członków parlamentu, niezbędna do tego aby podejmowane decyzje były ważne)

a) większość zwykła (względna)- „więcej za niż przeciw”

b) większość bezwzględna – „więcej za niż przeciw i wstrzymanych” (50% +1)

c) większość kwalifikowana – 2/3, 4/5

4) podpisanie,

5) veto (sprzeciw): absolutne, zawieszające(USA), ludowe,

6) ogłoszenie,

AKTY PRAWNE „ Z MOCĄ USTAW”

- nie są ustawami, nie noszą nazwy ustawy,

- mają „moc ustawy”,

- w hierarchii akty prawne zajmują to samo miejsce co ustawy,

- noszą nazwę Rozporządzenia z mocą ustaw,

AKTY WEWNĘTRZNE

- ZARZĄDZENIA-akty wydane przez organy monokratyczne

- UCHWAŁY- akty wydane prze organy kolegialne

ROZPORZĄDZENIA

Akty wydane przez konkretne organy na podstawie ustaw (delegowanie) w celu ich wykonania

b)zwyczaj

DWA ELEMENTY

1) zewnętrzne- rzeczywiste przestrzeganie określonej reguły zachowania przez szeroki krąg ludzi

2) wewnętrzne- przekonanie, że dana reguła jest prawem(o jej prawności)

Zwyczaj ma znaczenie w prawie międzynarodowym i handlu międzynarodowym.

c) precedens

Prawo precedensowe (common law)

- ratio decidendi – określona zasada ogólna wprowadzona z dotychczasowego orzecznictwa,

- obiter dicta – inne elementy, istotne tylko w danej sprawie,

- zasada całości decyzji – upływ czasu zwiększa autorytet orzeczenia

d) umowa (contractus)

Zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron, ustalające ich wzajemne prawa i obowiązki,

3.OBOWIĄZYWANIE PRAWA

ZAKRESOBOWIĄZYWANIA:

Każda norma obowiązuje w danym czasie, określone podmioty i na danym terytorium

ZAKRES TERYTORIALNY

- Terytorium państwa stanowi przedmiot władzy państwowej i przestrzennej w granicach, których państwo sprawuje ją w sposób wyłączny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń.

Całe terytorium:

- IN PLUS – TERYTORIUM PŁYWAJĄCE, POWIETRZNE, KOSMICZNE

-IN MINUS- AMBASADY, BAZY WOJSKOWE

ZAKRES PERSONALNY

-Praw państwa decyduje kogo ma obowiązać

Wszystkie osoby:

-IN PLUS- wszyscy obywatele bez względu na miejsce pobytu

-IN MINUS- przedstawiciele obcych państw (akredytacja), członkowie sił zbrojnych,

ZAKRES TEMPORALNY

Nabycie mocy obowiązującej- prawo samo określa od kiedy obowiązuje dany akt prawny

Sposoby:

1)” z dniem ogłoszenia”

2) podanie daty kalendarzowej

3)po upływie określonej liczby dni od ogłoszenia

4) zgodnie z postanowieniem innego aktu

VACATIO LEGIS – OKRES MIĘDZY OPUBLIKOWANIEM A WEJŚCIEM W ŻYCIE (czas na zapoznanie się z ustawą, np. ludzi)

LEX RETRO NON AGIT – prawo nie działa wstecz (zasada nieretroakcji)

UTRATA MOCY OBIWIĄZYWANIA- następuje najwcześniej wtedy, gdy wydany zostaje inny akt normatywny uchylający przepis poprzedniego (DEROGATIO)

DESUETUDO- odwyknięcie dotychczasowych przepisów obowiązujących, które ani nie są przestrzegane ani stosowane

KOLIZJE NORM PRAWNYCH:

Reguły kolizyjne:

1)LEZ SUPERIOR DEROGAT INFERIORI – akt wyższego rzędu uchyla moc obowiązującą aktu niższego rzędy

2) LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI- akt późniejszy uchyla moc obowiązywania aktu wcześniejszego

3)LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI – PRZEPIS AKTU SZCZEGÓŁOWEGO UCHYLA PRZEPIS AKTU O CHARKTERZE OGÓLNYM

KOLIZJE REGUŁ KOLIZYJNYCH:

1)hierarchiczność i chronologiczność

Pierwszeństwo normy zajmuje wyższe miejsce w hierarchii

2) chronologiczność i szczegółowość

Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali – akt późniejszy ogólny nie uchyla mocy obowiązywania aktu szczegółowego

3)hierarchiczność i szczegółowość

(teoretycznie) pierwszeństwo ma akt wyższego rzędu, ale reszta zależy od stosującego prawo

I HIERARCHIA

II SZCZEGÓŁOWOŚĆ

III CHRONOLOGIA