Środowiska: potok, akwarium, studnia, żwir, gleba

Temperatura	22^o	37^o	55^o	miano
				coli
Akwarium	9*10^2	1*10^3	1,9*10^3	0,1
Potok	2,4*10^3	3,0*10^3	0	0,1
Studnia	5,0*10^3	6,3*10^2	0	nbd w 0,1
Żwir	3,4*10^5	5,7*10^4	0	0,1
Gleba	2,2*10^3	7,2*10^2	0	0,1

- bakterie termofilne są tylko w akwarium – woda jest stale podgrzewana, temp. jest stała, nie ma także wahań dobowych

- więcej mezofilnych od psychrofilnych świadczy o obecności mikroflory allochtonicznej

- psychrofilne są organizmami autochtonicznymi

System posiewów w analizie mikrobiologicznej gleb

Rodzaj próbki	System posiewów
gleba	2x10x0,1g (czyli 10cm^3 rozc. 10^-1 co jest równoważne 1 g gleby) 2x0,1 – 0,001g (rozc. 10^-1 – 10^-3)
Gleba ogrodowa, leśna lub kompost	2x10x0,1 g (jw) 2x0,1 – 0,000001g (rozc. 10^-1 – 10^-6)

Wskaźniki uwzględniane w ocenie jakości gleby (bakterie saprofityczne – najczęściej w niskiej temp.) stopień zanieczyszczenia określa się również na podstawie ilości jaj glisty ludzkiej w 1kg gleby.

Wskaźniki sanitarne:

• ESCHERICHIA COLI (i jej odmiany) – ich obecność wskazuje na świeże zanieczyszczenie fekalne i możliwość

występowania towarzyszących jej bakterii chorobotwórczych pochodzenia jelitowego (np. Schigella lub salmonella)

Bakterie z grupy coli:

- szczepy Escherichia coli

- drobnoustroje z rodzaju: Enterobacter, Citrobacter i Klebsiella (ich obecność jest okresowa), wykrywane są one na podłożach z laktozą po inkubacji w temp. 37^o

Bakterie grupy coli typu kałowego (termotolerancyjne) szczepy Escherichia coli i tylko te nieliczne szczepy z rodzajów: Enterobacter, Citrobacter i Klebisiella, które mają zdolność fermentacji laktozy w temp. 44^o

E. coli:

- gram ujemne

- na ogół ruchliwe

- nie zarodnikujące

W składzie typowej mikroflory jelita grubego u ludzi i zwierząt.

Szczepy patogenne wywołują:

- zapalenie dróg moczowych, otrzewnej i opon mózgowych

- główne grupy serologiczne patogennych szczepów E. coli wywołujących biegunki przenoszone przez żywność i wodę

Szczepy:

- enterotoksyczne (ETEC) (ok. 90% zakażeń dróg moczowych, biegunka podróżnych)

- enteropatogenne (EPEC)

- enteroinwazyjne (EIEC)

- enterokrwotoczne (EHEC)

• ENTEROCOCCUS FAECALIS – enterokoki kałowe

- obecność wskazuje na świeże zanieczyszczenie fekalne wody

- cechuje je duża wrażliwość na zmianę warunków środowiskowych

- cechuje je krótsza przeżywalność od niektórych bakterii patogennych

- żyją w środowisku wodnym dłużej w stosunku do E. coli

- są bardziej od E. coli odporne na różne metody uzdatniania i dezynfekcji (np. działanie chloru)

- z tego względu ocena sanitarna wody w kierunku wykrywania obecności paciorkowców jest często uważana za postępowanie bardziej właściwe niż wykrywanie pałeczek E. coli

Charakterystyka:

- ziarenkowiec gram dodatni

- wchodzi w skład mikroflory fizjologicznej przewodu pokarmowego i pochwy

- naturalnie oporny na wiele antybiotyków

- może wywoływać zakażenia dróg moczowych, zapalenie otrzewnej, zakażenie ran

• CLOSTRIDIUM PERFINGENS:

- ich obecność świadczy o zanieczyszczeniu fekalnym odległym w czasie, ich czas przeżycia jest znacznie dłuższy niż bakterii patogennych, obecność może wskazywać na potencjalną obecność pierwotniaków pasożytniczych

Przetrwalniki Clostridium perfingens – bardzo oporne na działanie środków dezynfekcyjnych, są doskonałym wskaźnikiem skuteczności procesów uzdatniania i dezynfekcji wody

Laseczka zgorzeli gazowej:

- beztlenowe laseczki przetrwalnikujące

- gram dodatnie

- w warunkach beztlenowych produkuje groźną egzotoksynę – odpowiedzialną za zatrucia pokarmowe

- wchodzi w skład mikroflory fizjologicznej jelit człowieka i zwierząt

- rozpowszechniona w przyrodzie: gleba, woda, ścieki, kurz, niektóre produkty spożywcze

*NPL bakterii

*miano bakterii

*liczba mikroorganizmów

OZNACZANIE MIANA DROBNOUSTROJÓW – miano jest to najmniejsza objętość badanego materiału, w którym znajduje się przynajmniej jedna żywa komórka badanej bakterii. Oznaczenie miana pozwala na określenie stopnia zanieczyszczenia badanego materiału.

ZASADA OZNACZANIA NPL BAKTERII:

- metoda statystyczna

- posiew próbki i kilku (minimum trzech kolejnych) rozcieńczeń do płynnych pożywek selektywnych w trzech równoległych powtórzeniach

- warunki inkubacji odpowiednie dla badanej grupy bakterii

- po inkubacji dla każdego posianego rozcieńczenia zapisuje się liczbę prób dodatnich (w których stwierdzono objawy wzrostu badanej grupy drobnoustrojów)

Określenie wartości NPL w 1 cm³ lub w 1g

- do odczytu wybiera się 3 kolejne rozcieńczenia

- z zapisanych dla nich sekwencji trzech liczb (próby dodatnie) odczytuje się ze specjalnych tabel wskaźnik NPL

- wartość odczytanego wskaźnika mnoży się przez współczynnik pierwszego z trzech rozcieńczeń wybranych do odczytu (odwrotność najniższego wybranego do odczytu rozcieńczenia)

Warunki bakteriologiczne jakie powinna spełniać woda do konsumpcji i rekreacji

Wskaźnik jakości wody	Najwyższa dopuszczalna wartość wskaźnika
	Woda podawana do sieci
	l. bakterii
E. coli lub bakterie coli typ kałowy (termotolerancyjne)	0
Bakterie grupy coli	0
Enterokoki (paciorkowce kałowe)	0
Clostridia redukujące siarczyny (Clostridium perfingens)	0
Paciorkowce koagulazododatnie	x
Ogólna liczba bakterii w 37^o	50
Ogólna liczba bakterii w 22^o	100

Zagadnienia na kolokwium:

- sposoby określania zawartości mikroorganizmów w badanych materiałach (jak będziemy określać ogólną liczbę bakterii w 1 ml, 1 g, miano bakterii, NPL bakterii)

- metoda dziesiętnych rozcieńczeń, metoda filtrów membranowych, czym się różnią, na czym polegają, do czego służą

- normy dla wód (jakie wskaźniki są uwzględniane, jakie maksymalne wartości tych parametrów mogą być)

- charakterystyka wszystkich bakterii wskaźnikowych, które uwzględniamy w ocenach jakości mikrobiologicznej i sanitarnej.

(wskaźniki sanitarne – wybrane grupy bakterii)

METODA DZIESIĘTNYCH ROZCIEŃCZEŃ:

- gdy spodziewamy się dużej liczby drobnoustrojów,

- gleba, woda z jeziora, rzeki, potoku

Metoda filtrów membranowych:

- dla prób o niewielkiej liczbie drobnoustrojów np. woda wodociągowa, woda butelkowana, woda z basenu

- posiewamy stosunkowo duże objętości materiału do badań

- przesączenie badanej próbki (np. 100cm³) przez filtr membranowy

- położenie sączka (filtru) na podłożu stałym

- inkubacja

- policzenie wyrosłych kolonii

MIANO BAKTERII, NPL – POŻYWKI PŁYNNE

trzeba badać w 100ml bo normy też podają liczbę na 100 ml

• STAPHYLOCOCCUS AUREUS

- gram dodatni ziarniak

- względny beztlenowiec

- szeroko rozpowszechniony w środowisku: w zanieczyszczonym powietrzu, wodzie, ściekach (w powietrzu np. podczas mówienia, kaszlu)

Wchodzi w skład naturalnej mikroflory skóry ludzi i zwierząt, błon śluzowych jamy ustnej i nosa, górnych dróg oddechowych.

Najbardziej chorobotwórczy spośród 8 gronkowców

Gronkowiec złocisty wytwarza pozakomórkowe toksyny i czynniki zjadliwości takie jak np. hidunonidaza, enterotoksyny, koagulaza, białko A.

Wymagania mikrobiologiczne jakim powinna odpowiadać woda wprowadzona do opakowań jednostkowych (butelkowana) oraz woda w zbiornikach, cysternach, magazynowana w środkach transportu.

Lp.	Parametr	Najwyższa dopuszczalna wartość dla wody butelkowanej	Najwyższa dopuszczalna wartość dla wody przewożonej
		Liczba mikroorganizmów (jtk.)	Obj. Próbki (ml)
1.	Escherichia coli	0	250
2.	Enterokoki	0	250
3.	Pseudomonas aeruginosa	0	250
4.	Ogólna liczba mikroorganizmów w (36+-2)^o C po 48h Ogólna liczba mikroorganizmów w (22+-2)^o po 48h	20	1

Clostridia tylko wodzie pitnej

Gronkowiec tylko w basenie

Wskaźniki sanitarne są tutaj niedopuszczalne bo stanowiłoby to zagrożenie.

• PSEUDOMONAS ARUGINOSA – pałeczka ropy błękitnej:

- pałeczka gram dodatnia

- o wymiarach 0,5 – 0,8 qm na 1,5 – 3,0 qm

- oportunistyczna

- żyję głównie w glebie i wodzie

- na powierzchni roślin i rzadko na skórze zwierząt

- niekiedy można również wyizolować ze skóry ludzi zdrowych (o prawidłowej czynności układu odpornościowego)

- jeden z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących zakażenia wewnątrzszpitalne

- oporna na wiele antybiotyków

- tworzy biofilmy (ważne!)

Wskaźniki mikrobiologiczne uwzględniane w ocenie jakości wody

• Ogólna liczba bakterii heterotroficznych wyrosłych po 72h inkubacji w temp 22^o (psychrofilnych)

- ich liczba wskazuje na obecność materii organicznej łatwo rozkładanej,

- w większości jest to flora autochtoniczna

- gram ujemne bakterie wodne wytwarzają lipopolisacharydy ściany komórkowej mogące działać toksycznie (tak jak endotoksyny bakterii chorobotwórczych)

Teoretyczne obecności w wodzie

0,1 mg węgla organicznego może spowodować wzrost liczby bakterii do 10⁸ jtk w 1 ml

Również fosfor jest czynnikiem stymulującym wzrost drobnoustrojów, dodanie niewielkiej ilości fosforu (<50mg/l) powoduje nawet 10-krotne przyspieszenie rozwoju bakterii w wodociągach.

• Ogólna liczba bakterii heterotroficznych wyrosłych po 24 – 48h inkubacji w temp 37^o – duża liczba wskazuje

na udział mikroflory allochtonicznej w tym również patogennej.

Ponadnormatywna liczebność może świadczyć:

- o źle przebiegających procesach uzdatniania

- o namnażaniu się drobnoustrojów na wewnętrznych powierzchniach instalacji wodnych, szczególnie na złączach rur i uszczelkach oraz tworzeniu się bioflimu

Przekroczenie dopuszczalnego poziomu ogólnej liczby bakterii powinno być sygnałem do znalezienia przyczyny zanieczyszczenia i do podjęcia odpowiedniego postępowania np. przeprowadzenie dodatkowego chlorowania wody do picia 0,2mg Cl₂/l. W niektórych przypadkach dopiero zmiany konstrukcyjne sieci wodociągowej i usunięcie biofilmu są w stanie skutecznie zabezpieczyć odbiorcę przed wzrostem liczebności drobnoustrojów w wodzie.

Wymagania mikrobiologiczne jakim powinna odpowiadać ciepła woda

Legionella sp.:

- liczba mikroorganizmów (jtk) <100

- obj. Próbki – 100ml

Należy badać w ciepłej wodzie użytkowej, w budynkach zamieszkania zbiorowego, opieki zdrowotnej zamkniętej.

Tam, gdzie są pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym, pałeczki Legionella powinny być nieobecne w próbce wody z obj. 1000ml.

Występowanie, źródło i droga zakażenia

Dość szerokie rozpowszechnienie w środowisku, jednocześnie umożliwiając związek z innymi mikroorganizmami z którymi tworzą biofilm. Główne miejsca bytowania bakterii:

- naturalne i sztuczne zbiorniki wodne (dostęp substancji odżywczych – namnażanie się) oraz temp w zakresie 20 – 45^o sprzyjają namnażaniu się

- gleba, w której żyją także ich naturalni gospodarze. Pałeczki L. pneumophila są obligatoryjnymi pasożytami pierwotniaków, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową w wyniku inhalacji skażonego aerozolu, bądź aspiracji wody do płuc.

Zakażenia za pośrednictwem aerozolu wodno powietrzny z zakażonej przez te bakterie wody np.:

- prysznice

- jacuzzi

- klimatyzatory

- nawilżacze

- spryskiwacze ogrodowe

- inhalatory

- fontanny

- sieci wody pitnej

- wieże chłodnicze systemów kilmatyzacji lub chłodzenia przemysłowego