HARTWANIE ORGANIZMU – RELAKSACJA (20.03.12)

STRES– zespół powiązanych procesów w organizmie i systemie nerwowym stanowiących ogólną reakcję osobnika na działanie bodźców lub sytuacji niezwykłych, trudnych, zakłócających, zagrażających, przykrych lub szkodliwych zwanymi stresorami. (stan napięcia)

Eustres – pozytywny, mobilizujący stres

Dystres – negatywny stres (przekroczenie granicy eustresu)

Stresor – bodziec lub sytuacja stanowiąca przeszkodę lub zakłócenie celowo wykonywanej czynności

1. Intensywność

• B. intensywny – całkowita dezorganizacja procesów myślowych

• Średnio intensywny – radzimy sobie z sytuacją

• Mało intensywny

1. Czas

• Długotrwały – działający dłuższy czas

• Krótkotrwały – epizodyczny

1. Umiejscowienie

• Wewnętrzny – wynika z postawy lub podejścia do sytuacji, wynikający z obawy

• Zewnętrzny – pojawia sięz otoczenia, szczególnie w reakcjach interpersonalnych

RELAKS – używany do opisu stanów i czynności, w których dominuje odpoczynek, odprężenie oraz zwolnienie psychofizyczne

Reakcja relaksacyjna – stan, w którym pod wpływem świadomie podjętego treningu relaksacyjnego następują pozytywne zmiany w kierunku integracji, zrównoważenia oraz dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego

Znaczenie ćwiczeń relaksacyjno – koncentrujących:

1. Pomagają w rozładowywaniu stresu

2. Pomagają w koncentracji uwagi i lepszym zachowaniu

3. Wzbogacają wewnętrzny świat poprzez rozwój fantazji i wyobraźni

4. Umożliwiają lepsze poznanie samego siebie

5. Pozytywne relacje między rówieśnikami i nauczycielami

SPOSOBY RELAKSACJI (czynna lub bierna):

1. Joga (wiązać, kierować, skupiać na czymś uwagę, używać i stosować, połączenie i zjednoczenie)

Aksana – postawa. Daje stabilność i lekkość (stojące, wygięcia do przodu itd.)

Powitanie słońca!!! (znać aksany!)

1. Tai chi (boks cieni, boks najwyższych szczytów) powolne, nie ma nacisku na wykorzystanie i rozwój siły fizycznej

HARTOWANIE – zespół zabiegów i ćwiczeń fizycznych mających na celu usprawnianie mechanizmów termoregulacyjnych oraz zwiększanie odporności na zimno i zmiany termiczne otoczenia.

Cechy:

1. Systematyczność

2. Stopniowanie

3. Zmienność indywidualna

4. Różnorodność form i metod

5. Aktywność ruchowa

HARTOWANIE PROMIENIAMI SŁONECZNYMI:

- krótki czas pierwszych kąpieli słonecznych (10-15 min)

- stopniowo zwiększać (o 2-5 min)

- 1h po posiłku

- przerwy podczas

- nie powinniśmy w pozycji leżącej

- kremy i olejki z filtrami ochronnymi

- chronimy głowę

HARTOWANIE WODĄ:

- stopniowanie: nacieranie, obmywanie, kąpiele w wannie itd.

- w godzinach porannych

- ciało nie może być oziębione

- temperatura wody nie powinna budzić niepokoju

HARTOWANIE POWIETRZEM (SAUNA):

- pielęgnacja, odprężenie

- zwiększenie wydolności organizmu

- nadwaga i otyłość

- usprawnienie termo obiegu

- nadciśnienie tętnicze

- zaburzenia w obwodowym krążeniu

Przeciwwskazania do sauny:

- choroby ukł. Krążenia

- ostre choroby z gorączką

- ostre i przewlekłe choroby zakaźne i weneryczne

- czynna postać gruźlicy

- choroby nowotworowe

- zaburzenia wydzielania wewnętrznego

- jaskra

- po obfitym posiłku

- bezpośrednio po wysiłku fizycznym

Przed zabiegiem: opróżnić pęcherz, natrysk higieniczny i osuszyć się, ogrzać stopy, zmierzyć tętno

KRIOTRAPIA: poniżej -100 stopni, 2-3 min

EDUKACJA ZDROWOTNA – NAUCZANIE

NAUCZANIE – organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem się, tworzenie warunków sprzyjających opanowaniu przez uczniów określonego zasobu wiedzy i sprawności z elementami kontroli, dzięki której warunki te mogą być odpowiednio wykorzystane

Nauczanie jest :

- zaplanowane

- celowe

-ukierunkowane

PLANOWANIE – codzienna czynność każdego człowieka

1. Co chcemy osiągnąć? Ustalenie potrzeb, wybór priorytetów, określenie specyficznych celów

2. Co zamierzamy zrobić ? wybór najlepszego sposobu na osiągnięcie celu, identyfikacja zasobów – ustalenie kto, jak i kiedy będzie realizował program

3. W jaki sposób sprawdzamy czy osiągnęliśmy sukces ? zaplanowanie ewaluacji procesów i wyników

Diagnoza potrzeb

Ustalenie celów i zadań

Dobór metod i celów

POTRZEBY

- coś co jest konieczne, bez czego trudno się obejść

- stan w którym jednostka odczuwa chęć zaspokojenia jakiegoś braku

Rodzaje potrzeb:

1. Bezwzględne – wokół podstawowych praw żywej materii (żywienie, oddychanie, ruch, poznawanie)

Wychowanie zdrowotne się na nich opiera, powinno je utrzymywać aby jak najdłużej nie wygasły.

Sama potrzeba bezwzględna nie określa działań i ich jakości (np. żywienie, ruch)

1. Względne – niekonieczne do życia ale tworzące życie łatwiejszym i lepszym

Próg odczucia indywidualnie i środowiskowo zróżnicowany.

Powody diagnozy potrzeb:

- są bardzo zróżnicowane, często odbiegają od wizji autorów „gotowych” programów

- może rozbudzić zainteresowanie zdrowiem

- zainteresowanie zdrowiem wpływa na aktywność ruchową

USTALANIE CELÓW I ZADAŃ:

1. Cele

• Afektywne – kształtowanie lub zmiana postaw

• Poznawcze – dotyczą tego, czego uczący powinni się dowiedzieć

• Behawioralne – umiejętności, sposoby postępowania

1. Zasady określania celów

• Zgodne z potrzebami uczących się

• Realność – możliwość osiągnięcia celów

• Precyzja formułowania celu

EWALUACJA- sprawdzenie tego, czy osiągnęliśmy ustalone cele, czy nasze działania zakończyły się sukcesem

CECHA	EWALUACJA PROCESÓW	EWALUACJA WYNIKÓW
CEL	Monitorowanie przebiegu realizacji programu do dokonania korekt i modyfikacji	Zbadanie stopnia osiągnięcia przyjętych celów programu
PODSTAWOWE PYTANIA	Czy został wdrożony? Czy realizowany zgodnie z planem? Co sądzą o nim uczestnicy? Co wymaga korekty, uzupełnienia?	Jakie efekty? Czy kontynuować? Co zmodyfikować?
CZAS REALIZACJI	W całym procesie realizacji programu	Po określonym etapie, na koniec programu, po upływie pewnego czasu

PODZIAŁ WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO:

- kryterium ontogenetyczne

- kr. Środowisk i instytucji

- kr. Jednostek chorobowych

- kr. Układów i narządów organizmu

- kr. Stopnia aktywności wychowanka (heteroedukacja, etap pośredni, autoedukacja, hetero edukacja odwrócona)

HETEROEDUKACJA:

- od urodzenia do 2-3 roku życia

- uczestnik: reagujący „przedmiot”, odbiorca zabiegów pielęgnacyjnych i opieki dorosłych

- zachowania: naśladowanie dorosłych, bez zrozumienia sensu

- głównie rodzice

ETAP POŚREDNI:

- okres przedszkolny i wczesno szkolny

- partner działania

- większy udział w dbaniu o swoje zdrowie, świadome naśladowanie (konieczność nadzoru i kontrolowania)

- rodzice, rówieśnicy, wychowawcy, media

AUTOEDUKACJA:

- okres dojrzewania

- świadomy współtwórca swojego zdrowia

- niezależność, własna tożsamość, zmiana postrzegania siebie, lekceważenie uwag dorosłych, negatywny stosunek do świata dorosłych

- media, rówieśnicy

HETEROEDUKACJA ODWRÓCONA:

- po dojrzewaniu

- inicjator działań prozdrowotnych, świadomy wychowanek dorosłych

- próba zmiany stylu dorosłych

- udział innych: rodzice, najbliższe otoczenie

POSTAWA CZŁOWIEKA WZGLĘDEM SWOJEGO ZDROWIA:

1. Dbałość ludzi o zdrowie – zależy od nich samych

2. Przekonuje i zachęca aby czuwać nad własnym zdrowiem

TYPY MYŚLENIA O WŁASNYM ZDROWIU:

1. Powierzchowny – w próżni, okazjonalnie, przy chorobie lub dolegliwości

2. Zdrowie jako zasób – swoisty kapitał, troska o zdrowie, ocena zdrowia

3. Zdrowie w odniesieniu do normy – dowodem zdrowia jest bycie w normie

POSTAWA AUTOKREATYWNA (wzgl zdrowia):

- Odpowiedzialność za los, pomyślność, zdrowie

- swoim działaniem można zdrowie kreować

POSTAWA BIERNA – PRZYCZYNY:

- niedostateczna wiedza

- poświęcenie zdrowia dla innych celów

- działania podejmowane po utracie zdrowia

- zewnętrzne umiejscowienie kontroli (np. na lekarza)

- niskie poczucie własnej skuteczności

SKUTECZNE WYCHOWANIE ZDROWOTNE – WARUNKI:

1. Optymalny poziom materialny i kulturowy społeczeństwa

2. Poziom i ilość „urządzeń służących zdrowiu”

3. Umiejętne gospodarowanie i wykorzystanie czasu i miejsca

4. Dojrzałość potrzeb

5. Powszechna zgodność oddziaływania

FUNKCJE ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH:

- symulacyjna (pobudzająca)

- adaptacyjna (przystosowawcza)

- kompensacyjna

- korektywna

KOMPENSACJA – system bodźców dopełniających lub antybodźców, celem zrównoważenia ślepych działań adaptacyjnych

Zadanie kompensacji- przywrócenie względnej harmonii rozwojowej ruchy uzupełniające i przeciwstawne

KOREKTYWA – interwencja w przypadku odchyleń rozwojowych możliwych do złagodzenia lub zlikwidowania ćwiczeniami

WYPOCZYNEK – zapewnia odpowiednie proporcje pomiędzy pracą a wypoczynkiem – warunek zdrowia i optymalnej zdolności do pracy

Praca-> zmęczenie-> wypoczynek

Zakłócenie podstawowego cyklu biologicznego jest przyczyną narastającego zmęczenia

przerwy podczas pracy!

HIGIENA:

- skóry

- rąk i stóp

- włosów

- narządu wzroku i słuchu

- narządu ruchu

EDUKACJA ZDROWOTNA LUDZI PÓŹNEJ DOROSŁOŚĆI (10.04.12)

STAROŚĆ – nieunikniony efekt procesu starzenia się, w którym kolejno następujące zmiany biologiczne, psychiczne i społeczne prowadzą do naruszenia równowagi biopsychospołecznej

Przedstarczość 45-59 lat

Wczesna starość 60-74 lata

Późna starość 75-89 lat

Długowieczność pow. 90 lat

1. Kryterium demograficzne (poniżej określonego wieku)

2. Kryterium socjalne i ekonomiczne

3. Kryterium biologiczne i psychologiczne

TEORIE PROCESU STARZENIA SIĘ:

1. Teoria aktywności

• Utrzymywanie wysokiego poziomu aktywności fizycznej, intelektualnej i społecznej (zaangażowanie w życie społeczne)

• Gromadzenie się napięć związanych z obrazem siebie, które powstały wraz ze zmianą pełnienia ról społecznych i proponuje jak największą (zdrowie, wiek)

• Aktywna adaptacja do starości z uwzględnieniem:

- zmian kult. Którym wszyscy podlegamy

- praca-zmęczenie-wypoczynek (rytm)

- indywidualne refleksje osób starszych nad sensem życia i śmierci

1. Teoria niezaangażowania

• Procesowi starzenia się towarzyszy zmniejszająca się aktywność społeczna oraz większy wzajemny dystans między jednostką a społeczeństwem

• Niechęć do podejmowania nowych obowiązków, brak intensywnego zaangażowania emocjonalnego

• Powody:

- wycofanie się osób starszych z życia społecznego

- zmiana ról społeczno-zawodowych i roli rodzinnej

- brak koncepcji na życie, choroby, „zmęczenie”, ciągła frustracja

1. Teoria osobistej korzyści

• Jak to się dzieje, że tylko niektóre osoby starzejące się podejmują na stare lata różne formy aktywności? Wynika to z osobistych korzyści, jakie uzyskuje osoba starzejąca się podejmując aktywność bądź też nie angażując się w życie

1. Teoria błędu genetycznego

2. Teoria zużycia

3. Teoria zaprogramowanej śmierci

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TEMPO STARZENIA SIĘ:

1. Biologiczne

• Spadek aktywności fizycznej

• Przeciążenie układu nerwowego między innymi przez nadmiar szkodliwych bodźców związanych z rozwojem współczesnego świata i cywilizacji (hałas, zanieczyszczenie, nadmiar informacji itd)

• Niewłaściwe odżywianie się (niedobór witamin, białka, żelaza, lub przekarmienie, przyjmowanie nadmiaru kcal)

• Nadużywanie alkoholu, nikotynizm, lekomania

1. Społeczne

• Nagła zmiana warunków środowiskowych i pogorszenie się warunków naturalnych

• Izolacja społeczna i psychiczna

• Brak odpowiednio zorganizowanych form rekreacji i wypoczynku czynnego

• Niewłaściwe nastawienie do starości i do ludzi starych

• Niedostateczne uświadomienie w zakresie geriohigieny

• Brak przygotowania do starości

MOTYWY PODEJMOWANIA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ:

- zdrowotne

- utylitarne (podtrzymywanie sprawności dla wykonywania czynności np. chodzenie, ubieranie się)

- społeczne (chęć przebywania z ludźmi, ucieczka przed samotnością)

- ludyczne (przeciwdziałanie nudzie i monotonii dnia codziennego, konieczność wypełniania czasu wolnego)

FORMY:

- oparte o trening zdrowotny (spacery, marsze, nornic walking)

- gimnastyka ogólnorozwojowa, gry i zabawy ruchowe, zajęcia relaksacyjne

- zajęcia o charakterze towarzyskim (krykiet, kręgle itd.)

Edukacja ludzi późnej dorosłości:

- uniwersytety trzeciego wieku

- kluby seniora

- kluby fitness

- domy kultury

- programy edukacyjne

Problemy: finansowanie programów edukacyjnych, brak wykwalifikowanej kadry