• Badanie powłok ciała

SKÓRA -DERMA

W badaniu posługujemy się oglądaniem, omacywaniem, badaniem dodatkowym (tj. badanie zeskrobin skóry, badanie hematologiczne, badanie biochemiczne)

Kolejność badania:

1. włos i wytwory rogowe naskórka

• gęstość, osadzenie, elastyczność, połysk, siwizna, wyłysienia; rogi, opuszki, pazury, kopyta, racice, przestrzeń międzypalcowa (barwa, połysk, wielkość, kształt, struktura powierzchni, ciepłota, wrażliwość, stan pielęgnacji)

2. naskórek

• barwa, grubość, rogowacenie, złuszczenie (na egzaminie praktycznym mówimy: naskórek przezroczysty rogowaciejący złuszczający się niewielkimi płacikami)

3. skóra właściwa

• barwa, wilgotność, zapach, natłuszczenie, ciepłota, elastyczność, świąd, wykwity i zmiany grubości skóry - obrzęki, odma, zmiany przerostowe

4. badania dodatkowe

• zeskrobin skóry, preparaty odciskowe, biopsje, próby śródskórne, oznaczanie poziomu hormonów

WŁOSY I WYTWORY ROGOWE NASKÓRKA

Funkcje okrywy włosowej: izolacyjna, termoregulacyjna, maskująca, receptorowa, obronna.

Przyleganie i połysk - zdrowe zwierzęta - włosy lub pióra są gęste, przylegające i lśniące

Termoregulacja - dla ostrzyżonych owiec szok termiczny - stany chorobowe

Funkcje obronne - prawidłowy włos to gwarancja, że nie docierają do skóry cząsteczki chorobotwórcze; odpowiednie pH zabezpiecza przed szerzeniem się infekcji (pH kwaśne)

Nieprawidłowy wygląd sierści: zarobaczenie, brak pielęgnacji, niedobory żywieniowe - niedobór Zn, witamin A i B, niedobór nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), choroby alergiczne skóry (AZS,AZS), cukrzyca, mocznica, choroby trzustki i wątroby (zwłaszcza jej zapalenie)

AZS - alergiczne zapalenie skóry

APZS -alergiczne popchle zapalenie skóry

Cukrzyca występuje u psów, kotów i wszystkożernych

Pies - kąpiel raz na 3 miesiące, wskazane szczotkowanie i stosowanie zasypek.

• Barwa włosa

• fizjologicznie zmiana barwy

• siwienie (canities) zanika melanina włos wypełniony powietrzem, u psów ma miejsce w wieku 6 lat, u koni 10-15 rok życia

• bielenie sezonowe ( leucismus)

• Trwałe odbarwienie włosa - nosówka (wirus upośledza unerwienie naczyń zaopatrujących włosy), miejscowe - blizny, pociemnienie sierści - przewlekłe stany zapalne, grzybica, nużyca, AZS

• odbarwienie po podaniu adrenaliny u ciemno umaszczonych koni,

• Wypadanie włosa w formie

• przerzedzenia (calvities);

• zapalenie skóry, choroby skóry ze świądem, pasożyty ( świerzb, wszy, pchły,) zatrucia

• wyłysienia (alopetio): zapalenie skóry i mieszków włosowych, dermatozy, endokrynogenne

• Całkowite wypadanie włosa - alopetio universalis - zatrucia pokarmowe, chemiczne (ołowiem), grzywacze chińskie to rasa prawie bezwłosa

• Wyłysienie ograniczone - alopatio localis - mechaniczne ocieranie jako objaw świądu

• Wyłysienia plackowate - alopatio armata - grzybica (objawem jest świąd <pruritus> przede wszystkim grzyby z rodzaju Microsporidium), nużyca (wywołana przez Demodex ricinus, dotyczy ras krótkowłosych, zmiany wielkości łepka od zapałki, w okolicy policzków, łopatek, zewnętrznych powierzchni ud, czasem w obrębie klatki piersiowej)

• Nadmierny wzrost włosa -hirustismus - wywołane najczęściej błędami hormonalnymi

• Zupełny brak włosa -atrichia

• Trichorexis - łamliwość / trichorrhexis/

• Trichophytosis - grzybica, grzybica strzygąca

• Folliculitis - zapalenie mieszka włosowego

BADANIE NASKÓRKA

Komórki naskórka - epidermis , ulegają ciągłemu różnicowaniu i złuszczaniu, u psów proces ten zachodzi w przeciągu 21-22 dni

Zaburzenia w rogowaceniu:

• nadmierne rogowacenie -hyperkeratosis - modzele, znaczne zgrubienia warstwy rogowej naskórka, mało elastyczne, występuje w miejscach gdzie skóra narażona jest na obrażenia mechaniczne (modzele na łokciach)

• nieprawidłowe rogowacenie - parakeratosis - łuszczyca, brak w budowie histologicznej warstwy ziarnistej - komórki warstwy kolczystej przechodzą w warstwę rogową (rzadkie u zwierząt)

• wadliwe rogowacenie - dyskeratosis - rak kolczystokomórkowy, zaburzenia w budowie warstwy podstawowej naskórka, zmiany mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy

BADANIE SKÓRY WŁAŚCIWEJ:

Funkcje skóry właściwej: ochronna, czuciowa, maskująca itp.

Posiada :

• barwę

• wilgotność

• natłuszczenie

• zapach

• ciepłotę

• elastyczność

• wady

• Budowa histologiczna:

• zrąb

• elementy włókniste, kolagenowe, sprężyste, retikulinowe

• elementy komórkowe

• fibroblasty, histocyty, komórki tuczne-wytwarzają histaminę, serotoninę, PGF, komórki krwi-limfocyty, granulocyty, komórki plazmatyczne

• substancja podstawowa

• mukopolisacharydy, kwas hialuronowy, proteoglikany (elementy budulcowe)

• przydatki

• włosy, gruczoły łojowe, potowe (gr. apokrynowe)

• przydatki skóry: włosy, gruczoły potowe i łojowe, paznokcie i gruczoły apokryfowe

• Badanie:

• Fizjologicznie barwa skóry zależy od ilości melaniny

• Zmiany barwne skóry w warunkach patologicznych:

• Odbarwienie - leucodermia - nabyte (bielactwo nabyte - vtiligio), rany, zapalenia skóry, oparzenia, maceracja, zaburzenia neurotroficzne (ciągłość neuronów)

• Bladość palor w oligowalemii, anemii; określamy skórę jako bladą, bladoróżową, papierową lub porcelanowo białą

• Niedokrwistość niedoborowa- anemia procelorum - zmiana hemoglobiny płodowej na dojrzałą , podawanie żelaza iniekcyjnie po pewnym czasie powstaje kolibakterioza, ponieważ globuliny transportujące żelazo są bardzo podobne do γ- globulin i nadmiar żelaza blokuje działanie normalnych γ- globulin

• Przebarwienia - hyperpigmentatio - nadmiar odkładania się melaniny u niektórych ras psów - acantosis nigricans u jamników, po wewnętrznej stronie ud, w pachwinach, na brzuchu

• Hiperpigmentacja miejscowa - przewlekłe grudkowe zapalenie skóry, zaburzenia w metabolizmie, nadmiar barwnika przy nużycy, grzybicy, nietolerancji pokarmowej

• Hiperpigmentacja uogólniona - hiperadrenokortykoizm, niedoczynność tarczycy, niektóre leki (lysoderm, minocyklina) [u świń dwie choroby wywołujące zmiany barwne: Ersocheroptix rusopatiex - wywołuje różycę; wirus pomoru świń]

• Zaczerwienienie - rubor - miejscowe lub uogólnione

• Przebarwienia:

• Przekrwienie czynne i bierne

• Wybroczyny :

• punkcikowate - petechie

• pręgowate - vibicies

• plamy - ecchymoses

• podbiegnięcia krwawe - sugilationes

• Zażółcenie -flavedo

• następstwo odkładania się bilirubiny (żółtaczka - ictinus)

• Zasinienie - cyanosis

• następstwo zaburzeń w krążeniu

• Przekrwienie a wybroczyna

• W przekrwieniu zaczerwienienie ustępuje po naciśnięciu, przy wybroczynach nie ustępuje (przerwana ciągłość naczyń krwionośnych)

GRUCZOŁY POTOWE

• Gradując wobec rozkładu gruczołów potowych

• koń, przeżuwacze, świnie, mięsożerne

• Różnice gatunkowe

• Konie - intensywne pocenie, pot zawiera białko, mocznik, zw. mineralne (daje to specyficzny zapach i pianę) największe pocenie zachodzi w pachwinach, okolice uszu, szyi, łopatki, wewnętrzna strona ud

• Bydło - pocenie rzadkie, okolice uszu, szyi, łopatki, wewnętrzna powierzchnia ud

• Psy i koty - brak potów, gruczoły potowe jedynie między opuszkami palców

• Poty patologiczne:

• Poty ciepłe - przekrwienie skóry

• Poty zimne - spadek ciśnienia krwi, zapaść zapalenie otrzewnej

• Poty miejscowe - podrażnienie nerwu obwodowego, początkowa faza zapalenia otrzewnej (w okolicy słabizny)

• Nadmierne poty - hyperdrosis universalis ;konie - mięśniochwat porażenny (choroba poświąteczna), ochwat, schorzenia morzyskowe (od żołądka do okrężnicy małej)

• Cecha charakterystyczna bóli morzyskowych - trzystopniowość

1. łagodne

2. mocne

3. ostre - pocenie się

• Zmniejszone poty - hyperdrosis, anidrosis ;

1. utrata płynów ustrojowych - gorączka, wielomocz, biegunka, zmniejszenie elastyczności skóry, suchość włosów i naskórka Biegunka : Osmotyczna, Sekrecyjna, Jelit grubych, itp.

• Poty krwawe - haematodrosis

1. konie ras lekkich w czasie silnych upałów, po ukłuciach owadów, wybrocznica, skaza krwotoczna, pasożyt Parafilaria multipapillosa (nicień pochodzenia orientalnego, pasożytuje pod skórą u konia, powoduje powstanie podskórnych krwiaków, krwawiących szczególnie w porze letniej)

Poty cuchnące - bromidrosis

1. zmiana składu chemicznego potu, zanieczyszczenie skóry kałem, moczem ; mocznica, pęknięcie pęcherza moczowego; bydło - ketoza , mięsożerne - cukrzyca, podanie olejku terpentynowego - zapach fiołków

GRUCZOŁY ŁOJOWE

• Nadmierne wydzielanie - łojotok

• Zapewniają połysk, elastyczność włosa

• Łojotok tłusty - seborrhoe oleosa - skutek przetłuszczenia, nieprzyjemny zapach zasychając tworzy łuski (squama) - łupież, może być punktem wyjścia do niektórych schorzeń (u psów ujście mieszka włosowego rozszerza się, wnikają bakterie, zropienie+zaburzenia chormnonalne=trądzik (acne), nie młodzieńczy

• Łojotok suchy - seborrhoe sicca - bardzo obfity łupież

• Asteatosis - upośledzenie wydzielania gruczołów łojowych, matowość włosa, zmniejszenie elastyczności skóry, wysychanie pękanie naskórka, choroby przewlekłe, stany chroniczne

• Elastyczność skóry

• Badanie :ujęcie fałdu w miejscu dobrze rozwiniętej tkanki podskórnej (szyja w okolicy palearu czyli fałdu szyjnego)

• Elastyczna skóra - rozwinięta tkanka podskórna, uwodniona i napięta tkanka, czynność gruczołów łojowych i potowych

• Zmniejszenie elastyczności skóry - odwodnienie, niewydolność krążenia, krwotoki, gorączki, wyniszczenie organizmu, nadmierne rogowacenie, przerost, świerzb, nużyca, rogowacenie ciemne.

• Obrzęk (oedema)

• Badanie - oglądanie, omacywanie; umiejscowienie, wielkość, kształt, odgraniczenie od tkanek, barwa, ciepłota, bolesność, konstytucja

• Obrzęk niezapalny - oedema non inflammatorium - niebolesny, zimny lub o temperaturze otaczających tkanek, blady, barwa skóry niezmieniona, konsystencja ciastowata (po ucisku palcem zostaje wgębienie), przesięk (transsudatum)

• Rodzaje obrzęków niezapalnych:

• zastoinowy ogólny (anasarca)- przy niewydolności serca, krążenia, objąc może całe ciało

• zastoinowy miejscowy (localis) - ucisk na naczynia krwionośne, limfatyczne (ucisk uprzężą, opatrunkiem, itd.)

• opadowy - przy niewydolności krążenia, gdy jest bardzo mała różnica ciśnień w obrębie naczyń włosowatych, peryferyjnych (kończyny, podbrzusze, przedpiersie; obrzęk opadowy płuc, gdy zwierzę leży na boku zbyt długo)

• głodowy - spowodowany niedożywieniem, obniżenie poziomu bialek surowicy (albumin), dochodzi do spadku ciśnienia onkotycznego (siły z jaką białko wiąze wodę); zakłócona równowaga ciśnienia onkotycznego i hydrostatycznego, następuje przechodzenie płynów poza obręb naczyń (choroby przewodu pokarmowego, przewlekłe choroby nowotworowe

• nerkowy (oedema nephritis) - stan zapalny nerek, zwiększona produkcja aldosteronu, hyperaldosteronizm; Na i H₂O obecne, zatrzymywane w organizmie (okolice oczu, powiek, kończyny)

• Oedema inflammatorium - obrzęk zapalny - spowodowany infekcjami bakteryjnymi, urazami (obrzęk przyranny);

1. Cechy: bolesny, gorący, skóra napięta, zaczerwieniona, wysięk (exudatum) jest mętny, białko powyżej 3%

2. Rozległe obrzęki występują przy wągliku, influenzie bakteryjnej koni

Oedema colaterale (obrzęk oboczny) - na skórze w okolicy węzłów chłonnych w stanach zapalnych narządów, tkanek ułożonych głębiej, zapalnie stawów (także obrzęk przyranny i alergiczny); bardzo podobny do krwiaka (haematoma- wynaczynienie, wylew krwi do tkanki podskórnej, napięty, bolesny, wyraźnie odgraniczony, ulega resorbcji lub organizacji, może ulegać przerostowi); u psów i kotów w obrębie małżowiny usznej powiększony, chełbocący, punkcje, nacięcie, deformacja

• Wykwity skóry pierwotne (efflorescientiae cutaneae primaria)

1. Przy rozwoju procesów chorobotwórczych, powstają w określonej kolejności; forma rozwoju stadium chorobowego, zależy który wykwit (ważna kolejność!!!)

• plamka (macula)

1. plamy naczyniowe, powierzchowne zmiany barwne skóry, dobrze widoczne lecz nienamacalne

• naczyniowe - powstają z przekrwienia czynnego, mają charakter plamek rumieniowych (macula erythematosa)

osutek :wysypka=exanthema rozsiane liczne plamki wielkości ziarna prosa;

rózyczka =roseola skupione plamki

• są wynikiem podania leku (miejscowa nadwrażliwość na lek przy diaskopii (?) zaczerwienienie zanika, gładka powierzchnia plam

• z przekrwienia biernego - plamy są sine, rozlane, najlepiej widoczne na błonach śluzowych, tam gdzie cienka skóra - np. pachwiny

wybroczynowe (ecchymoses - wybroczyny) przerwanie ścian naczyń krwionośnych

• kropki, plamki - petechie

• smugowate - vibices

• duże okrągłe - ecchymoses

• krwiak - haematoma

• mogą zmnieniać barwę w czasie, w zależności jak szybko dochodzi do przemian hemoglobiny

• barwnikowe - spowodowane nadmiarem lub niedoborem melaniny (wrodzone i nabyte)

• wrodzone- znamiona barwnikowe, plamy błękitne i pręgowate

• nabyte- chloasma (osuda)

• złogowe - na skutek nagromadzenia się barwnika, czynniki zewnętrzne (barwnik heterogenny - tatuaż), wewnętrzne(choroby metaboliczne, np. plamkiwątrobowe przy chorobach wątroby - hepatopatiach, nagromadzenie hemosyderyny)

• plamy z przekrwienia czynnego znikają bez śladu

• plamy z przekrwienia biernego nie leczone pozostają

• zmiany wybroczynowe ustępują samoistnie

• plamy złogowe pozostają lub nie, w zależności od tego, czym są wywołane

• grudka - papula

• ograniczone uwypuklenie skóry (płaskie stożkowate)

• konsystencja tęga

• drobne, większe przerosłe

• pojedyncze lub zlewają się

• schodzą bez śladu, choć jeśli są powikłania - jest blizna (cicatrix)

• naskórkowe - w zewnętrznej warstwie naskórka, są wynikiem wadliwego rogowacenia, można je zeskrobać

• skórne - obrzęk (wędruje płyn)-charakter naciekowy - do danego miejsca wędrują komórki plazmatyczne

• naskórkowo skórne - uniesiony naskórek+naciek (histocyty) wskórze właściwej, dochodzi do uszkodzenia warstwy naskórka

• grudki w wyprysku mogą przekształcić się w grudki sączące, nadżerkowe, wrzodziejące (dermatitis);świąd - rozdrapanie!

• Guzek - tuberculum s. nodulum

• Uwypuklony wykwit pierwotny ze skóry właściwej, pozostawia bliznę (wielkość orzecha laskowego); może mieć różną konsystencję: twardy, miękki, płaski, uszypułkowany; po rozdrapaniu powstaje blizna rozrostowa tzw. dzikie mięso (caro luxurians) nie regeneruje się, gdy ulegnie zropieniu tworzy czyraki (cystis) [pochodzenia zapalnego, nowotworowego, po zatkaniu ujścia gruczołu łojowego]

• Guz - tuber, nodus

• Twarda wynisłość skóry, w głębszych warstwach skóry i tkanki podskórnej, większy od orzecha laskowego (występuje w promienicy), charakter zapalny lub niezapalny, nowotwór, białaczka, może mieć różną konsystencję (przeważnie jednak twardy), goi się z pozostawieniem blizny lub blizny rozrostowej

• Bąbel - urtica

• Wyniosłość skóry, ostro odgraniczona, tęga, owalna, okrągła, nieregularna

• Bąbel pokrzywkowy - po ugryzieniu komara lub oparzeniu pokrzywą

• Pokrzywka pokarmowa - choroby zakaźne, wąglik, szelestnica

• Powstaje nagle i goi się bez śladu, obrzęk podścieliska łącznotkankowego, skóry właściwej, płyn to wysięk; blady, wokół zaczerwieniony, bąbel uciska na naczynia - skóra pod nim blada, nawet biała; charakter alergiczny - świąd; pozostawia bliznę, gdy się rozdrapie powstaje nadżerka (goi się z blizną lub bez)

• Pęcherzyk - vesiculum

• Wielkość od łepka szpilki do ziarna grochu, wystaje ponad powierzchnię skóry (okrągły, stożkowaty); wypełniony treścią surowiczą (na skutek obrzęku komórkowego i naskórka lub mięzy komórkami naskórka)

• śródkomórkowy - płyn uciska na jądro - zanik jądra - komórki łączą się i powstaje pęcherzyk wielokomórkowy (jedno lub wielokomorowy); duży pęcherzyk to pęcherz, np. pęcherz gąbczasto-komórkowy; treść surowicza; zasycha w strup, lekkie przebarwienie; gdy zedrzemy naskórek - nadżerka - bez blizny, gdy drażnimy powstaje blizna

• Pęcherz - bulla

• Wypełniony surowiczą treścią, oddziela komórki naskórka od skóry właściwej (ø ok.0.5 cm)

• subcornualis - podrogowy - dochodzi do oddzielenia tylko w warstwie rogowej naskórka (płyn surowiczy unosi warstwę zrogowaciałą)

• epidermalis - śródnaskórkowy - płyn rozdziela warstwę ziarnistą, czasem kolczystą

• subepidermalis - podnaskórkowy - unosi się cały naskórek

• przyczyna pęcherza to oparzenie, goi się bez pozostawienia blizny, gdy się rozdrapie powstaje najpierw wrzód potem blizna

• Krosta - pustula

• Płaska, okrągła, stożkowata (infekcja pęcherzyka i pęcherza), wypełnina treścią ropną ponad powierzchnią skóry

• follicularis - przymieszkowa - w jamie mieszka włosowego, zawarte w kroście bakterie, przez uszkodzone naczynie wędrują chłonką i krwią przez naczynia włosowate (follicularis)

• spongiformis - gąbczastokształtna - tak jak pęcherz, komórki z ropą łączą się ze sobą

• naskórkowa - pod warstwą rogową lub kolczystą naskórka (epidermalis)

• ropa+krwinki czerwone - krosta czarna (pustula maligna), zasycha w strup, gdy się wygoi odpada, drażniony - wtórne zakażenie - blizna

• Zaskórnik - comedone

• Przy zespole keratołojowym, nadmierne wydzielanie łoju + zaczopowianie ujść gruczołów łojowych (masy keratynowe i lipidowe)+hormony=acne (trądzik); zapalenie mieszka łojowego; częste u grzywaczy chińskich

• Wykwity wtórne - efflorescientiae cutanea secundariae

• Otarcie - excoratio

• Z urazów mechanicznych (lizanie, drapanie, rzucanie się choroby morzyskowe), goi się bez blizn; liniowe otarcie - przeczosy (abrasio); głębokie draśnięcia, pozostają blizny, płytkie nie

• Nadżerka -erosio

• Dotyczy naskórka lub błony śluzowej, ubytek naskórka i na skórze po zdarciu grudki, krosty, pęcherza; jest to dziura w naskorku, wokół jest pas demarkacyjny

• Afty - w błonie śluzowej jamy ustnej

• zejście bez pozostawienia blizny, gdy dochodzi do zakażennia, powstają owrzodzenia-blizna

• 
  Rozpadlina - rhagas naskórek, skóra właściwa (blizna)

• Szczelina - fissura liniowe przerwnie ciągłości skóry warstwa rogowa bez blizny

• Pęknięcie - rima cutis cały naskórek bez blizny

• rozpadlina to rozszerzenie, pogłębione pęknięcie skóry, może wtórnie owrzodzieć lub ulec zakażeniu

• nie muszą być (te trzy) poprzedzone wykwitami pierwotnymi, powstają wokół natoralnych otworów ciała (odbyt, pochwa, kąciki zewnętrzne oczu, ust )poprzedza je pogrubienie skóry- silne napięcie i rozciąganie skóry, nawet nie zmienionej chorobowo

• Strup - crusta

• Zasychanie wydzieliny surowiczej, ropnej, krwistej na powierzchni naskórka lub skóry właściwej, kształt i wielkość strupa zależy od wielkości i kształtu wykwitu pierwotnego+obfitości wysięku; powierzchnia dolna - wilgotna i gładka, powierzchnia górna - chropowata

• sączące strupy - exema medidans - u psów

• tarczka woszczynowa - scutula fabi - strup ciemnobrązowy, trudno oddziela się ; kolonie grzyba woszczynowego; uniesione komórki naskórka; leukocyty zlepione płynem wysiękowym, włosami, goi się bez blizny

• Wrzód - ulcus

• Sięga głęboko skóry właściwej - w wyniku uszkodzeń mechanicznych, chemicznych, fizycznych, chorobowych - ubytek patologicznie zmienionej tkanki

• Charakter pierwotny - urazy mechaniczne, odleżyny (decubitus)

• Charakter wtórny - zejście guza i guzka

• Wrzody zgorzelinowe - ulcera gangrenosa - w następstwie martwicy suchej (gangrena sicca) i rozpływnej (gangrena humida)

• Łuska - squama

• Powstaje z oddzielającej się częsci zrogowaciałego naskórka (łupież); łatwo złuszczający się strzępek zrogowaciaego naskórka jako zejście stanu zapalnego, mechanicznego lub niepełnego rogowacenia wadliwego

• Podział:

• Łuski otrębiaste - squama furfuraceae - 0-4 mm

• Łuski właściwe - squama propria - 4-10 mm

• Łuski listeczkowate - sqama lamellosa - 10-40 mm

• Łuski płatowate - sqama lobullosa - <40 mm

• Powierzchnia tych łusek może być sucha, wigotna lub tłustawa

• Blizna - cicatrix

• Charakteryzuje się zanikiem struktury tkanki z której powstała, w miejscu stanu zapalnego, ubytków tkanki: brak gruczołów łojowych i potowych, brak włosów, zmniejszona sprężystość i ścieńczenie skóry, nie unerwiona i nieunaczyniona.

• Blizna pourazowa - cicatrix traumaticae

• Blizna poowrzodzeniowa - cicatrix postulceratione (wielkości i ksztatu wrzodu)

• Blizna zanikowa - cicatrix atrophicans

• Inne wykwity:

• rozstępy skórne - przy długotrwałym leczeniu glikokortykoidami

• czyrak - furunculus - ostre zapalenie mieszka włosowego, przechodzi w ropień, silny odczy zapalny i naciekowy

• cargunculus - czyrak mnogi - obok siebie na licznych mieszkach włosowych

• furnuculosis - czyraczność - dotyczy całej powierzchni skóry

• u pacjentów z nawrotowym ropnym zapaleniem mieszków włosowych - cukrzyca, łojotok, choroby przemian metabolicznych, zapalnie nerek - spada odporność - maceracja i uszkodzenie naskórka

• krosta przymieszkowa

• oddzielenie ropne - czop - guz - czyrak (blizna)

• torbiel - cystis - twór guzowaty, zawiera treść o różnej konsystencji, otorbionej w zamkniętej jamie

• wyróżniamy:

• naskórkowe - prosak- milium

• łojowe - steatocystoma

• mieszane - cystis pilaris

• błon śluzowych - cystes mucose oris

• pozostawiają blizny , potrzebne leczenie chirurgiczne

1. Badania dodatkowe - examinatio accesoria

• postępowanie diagnostyczne

• wskazania

• uwagi

• lampa Wooda - promieniowanie podczerwone, wykrywanie grzybów, mikrosporidiów, trychophytoz u bydła

• zeskrobina - ektopasożyty i ich formy rozwojowe, powierzchniowe (demodex - nużeniec, scabies - świerzb drążący, cheyletiella), zeskrobujemy do pierwszej krwi

• szczotkowanie sierści - ektopasożyty, odchody, na białą bibułę (wszy, pchły, wszoły)

• test taśmą samoprzylepną - ektopasożyty, drożdże i bakterie (taśma barwiona metodą DiF-Quick`a)

• wyrywanie włosa - morfologia włosa, dermatofity, ektopasożyty, (penceta)

• płytki kontaktowe - pokryte agarem Dixona (wykrywanie Malasseria sp.)

• preparaty odciskowe - cytologia, grzyby, bakterie, pierwotnuaki ;szkiełkiem podstawowym z miejsc zmian skórnych, najpierw poskrobać, wydziela się śluz, krew, barwienie na bakterie gram+ i gram- lub D-G, giemsy (na elementy morfotyczne krwi)

• próby śródskórne - atopowe zapalenie skóry, podawanie antygenów swoistych (trudna interpretacja wyników)

• biopsja skóry (cienkoigłowa) - histopatologia, histochemia, immunaofluorescencja (próbka zabezpieczona w 10% formalinie)(toczeń powoduje zmiany w skórze właściwej wykryć go można jedynie biopsją)

• krew - hematologia, biochemia, serologia, hormony, tło choroby, niedokrwistość ze zmianami w moczu, w rozmazie przewaga eozynofili - alergie; barwienie charakterystycznymi substancjami; biochemia - patologiczne metabnolity (mocznik, kreatynina, cukier); serologia (odporność); hormony tarczycy, płciowe, kory nadnerczy nad lub niedoczynność narządów; profil cukrowy (glukoza we krwi)

• mocz - podejrzenie cukzycy - cukier w moczu (cukromocz); stany zapalne pęcherza moczowego i cewki (białko itd.), cukier itd.

• Triada u psów z cukrzycą:

1. zapalenie skóry

2. zmiany przezierności gałki ocznej

3. cukier w moczu

GÓRNE DROGI ODDECHOWE

1. Badanie wydychanego powietrza

2. Badanie przedsionka jamy nosowej oraz jamy nosowej ( wypływ z nosa diectio nasalis)

3. Badanie zatok przynosowych i worków powietrznych u koni

4. Badanie krtani i tchawicy

5. Badanie kaszlu swoistego i reakcyjnego

6. Badanie endoskopowe

7. Badanie wykrztusiny ( expectoratio)

8. Badanie popłuczyn oskrzelowo - pęcherzykowych

1. Badanie wydychanego powietrza

• Wydychane powietrze:

• badamy wierzchem jednej dłoni

• nawiewamy ręką jak na biochemii

1. Obustronność

2. Siła

3. Temperatura

4. Zapach

Mówimy: Powietrze wydychane z obydwu nozdrzy z równą siłą, o temperaturze ciała i zapachy charakterystycznym dla gatunku (lub bezwonne).

Patologia:

• powietrze o temperaturze wyższej

• w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, gorące

• niejednostronność i zmieniona siła

• spowodowana zwężeniem lub niedrożnością górnych dróg oddechowych jednego lub dwóch przewodów nosowych

• nowotwory, zaczopowanie mechaniczne, chroniczny nieżyt przewodów nosowych, zwężenie w przypadku obrzęku

• woń

• cuchnąca

• gnilny, słodki, mdły zapach

• proces chorobowy na terenie górnych dróg oddechowych lub płuc przebiegający z rozpadem białka

• stadium rozpadu nowotworu, zgorzel płuc, zachłystowe zapalenie płuc, owrzodzenie nosa

• chloroform, alkohol

• pasożyty płucne u cieląt i jagniąt - glistnica - ascaridosis

• aceton

• ketonemia u bydła - ketosis

• mocz

• mocznica - uraemia

• fiołki

• przy podaniu olejków eterycznych ( witamina B1 - zapach wydychanego powietrza i moczu

2. Badanie przedsionka jamy nosowej oraz jamy nosowej

• Nos:

• Oglądamy

• Omacujemy

• Osłuchujemy (przytykamy ucho)

1. Kości nad przewodem nosowym symetryczne

2. Błona śluzowa

• Pigmentowana

• Wilgotna

• Pokryta niewielką ilością śluzu

3. Słyszalny szmer nosowy(jak go nie ma to nie mówimy)

Patologia

• wypływ z nosa ( diectio nasalis)

• jednostronny

• jeżeli proces jest przed nozdrzami tylnymi

• obustronny

• jeżeli proces jest za nozdrzami tylnymi

• Ilość wypływu

• skąpy

• obfity

• konsystencja

• surowicza

• wodnisty, przejrzysty, lejący

• w ostrym zapaleniu BŚ nosa początkowe stadia

• śluzowo - surowiczy

• ciągliwy, przejżysty

• śluzowy

• przy nieżycie górnych dróg oddechowych i nosa

• śluzowo - ropny

• ciągliwy, mętny, szarawy z domieszką złuszczonego nabłonka leukocytów, erytrocytów

• przy schorzeniach zatok, oskrzeli, płuc np.: zapalenie płuc, nosówka, zołzy, zaoalenie krtani, ropne zapalenie węzłów chłonnych

• Barwa

• bezbarwny

• początkowa faza zapalenia krtani

• szarobiały

• kremowy

• odoskrzelowe zapalenie płuc u cieląt

• różowy

• czerwony

• domieszki krwi

• zielony

• chlorofil u trawożerców

• przy utrudnionym połykaniu dostaje się do nosa

• szafirowy

• uwalnia się hemoglobina

• krupowe zapalenie płuc, zaraza piersiowa

• brudnoszary ( cuchnący)

• procesy martwicze na terenie układu oddechowego,

• zgorzel, zachłystowe zapalenie płuc

• biały, pienisty

• przy domieszce powietrza na terenie pęcherzyków płucnych

• obrzęk płuc, piana przez ubijanie

• zapach

• gnilny oznacza procesy rozpadowe w górnych drogach oddechowych, najczęściej przy zgorzeli płuc

• domieszki

• komórki nabłonkowe, krwinki białe, krwinki czerwone, włóknik, kryształy kwasów tłuszczowych, jaja pasożytów, grzyby, drobnoustroje

• Krwawienie z nosa

• kroplami - epistaxis

• pęknięcie naczyń włosowatych, BŚ nosa, przewlekły nieżyt nosa

• strumieniem - rinorrhageae

• krwotoki, uszkodzenie naczyń większych, gruźlica płuc, nieprawidłowe zakładanie sondy u koni

Błony śluzowe nosa - patologia:

• przekrwienie - hiperaemia

• ostry nieżyt nosa: powstają punktowe i rozlane wybroczyny

• w zołzach, nosaciźnie, wybrocznicy ( morbus maculosa)

• sinica - cyanosis

• zastój żylny w niewydolności krążenia co prowadzi do zaburzeń w wymianie gazowej i duszności

• bladość - palor

• przewlekły nieżyt nosa, niedokrwistość niedoborowa, pokarmowa

• zażółcenie - flavedo

• choroby wątroby, przewlekłe zapalenie żołądka i jelit, ostra niedokrwistość zakaźna, leptospiroza, pasożyty we krwi, babeszjoza

• obrażenia błon śluzowych

• rany ( vulnus) , zapalenia ( inflammatio) , martwice ( necrosis) , wrzody ( ulcera) - powierzchniowe i głębokie, blizny ( cicatrix) po skaleczeniach

Szmer nosowy - stidior nasalis

Chrapanie - stretor

3. Badanie zatok przynosowych i czołowych

• Zatoka czołowa:

• Oglądanie

• Omacywanie (na czole, kciukami, mocno!)

• Opukujemy (fuckiem)

1. Kości nad zatoką czołową symetryczne, dobrze wykształcone

2. Niebolesne

3. Niegorące

4. Niepodatne na ucisk

5. Nad zatoką wypuk pudełkowy

• Zatoki szczękowe:

• Oglądanie

• Omacywanie (pod okiem, kciukami, mocno!)

• Opukujemy (fuckiem ;))

1. Kości nad zatokami szczękowymi symetryczne, dobrze wykształcone

2. Niebolesne

3. Niegorące

4. Niepodatne na ucisk

5. Nad zatokami wypuk pudełkowy

• oglądanie: jednoczesne obustronne wysklepienie lub asymetrię części twarzowej zatoki co występuje przy nieżytach ( catarrhus) błony śluzowej (emphyema) , złośliwych nowotworach, pourazowym zapaleniu skóry; zniekształcenia również przy krzywicy i osteomalacji

• wysklepienie zatok u bydła na tle gruźlicy kości, promienicy, głosicy

Worki powietrzne - Sacci aerophorici

• uchyłki trąbek słuchowych Eustachiusza, znajdują się w trójkącie Viborga ( krawędź żuchwy, mięsień mostkowo - gnykowy, żyła szczękowa zewnętrzna )

1. Oglądanie - wypływ z nosa

2. Omacywanie - powiększenie, chełbotanie, bolesność, podwyższona temperatura,

3. Opukiwanie - gdy jest obecny płyn to jest wypuk stłumiony

4. Punkcja

• omacywanie

• powiększenie, konsystencja, chełbotanie, temperatura, bolesność

• w nieżycie i wzdęciu wysklepienie uwidacznia się po obu lub po jednej stronie gardła

• opukiwanie

• prawidłowy jest bębenkowy,

• przy nagromadzeniu płynu wypuk: stłumiony/ tępy

• przy wzdęciu wypuk metaliczny

• przy ruchu następuje falowanie płynu

• schylenie głowy zwierzęcia

• zwiększony wypływ z nosa

• stan zapalny worków

• jednostronny

• obfity wypływ śluzowy lub śluzowo - ropny, obrzęki, bolesność w górnej części szyi za żuchwą

• w miejscu worków powietrznych uwypuklenie, obrzęk może mieć wygląd guza, przy ucisku chełbotanie lub plusanie, gromadzi się wysięk - exudatum

• odma zachyłka trąbki słuchowej pneumatosis diverticuli tubae auditivae

• niedomykanie ujścia gardłowego trąbki powoduje podczas biegania wpadanie powietrza do zachyłka i rozdęcie, daje to wypuk mechaniczny

• wypuk jest normalnie przytłumiony, w stanach zapalnych tępy lub stłumiony, w przypadku wzdęcia ( wolterorimus) wypuk jest bębenkowy w podźwiękiem metalicznym, obecne są wtedy gazy gnilne

4. Badanie krtani i tchawicy

• Krtań:

• Oglądanie - inspectio

• Omacywanie - palpatio

• Oglądanie krtani od środka

(jedna ręka od góry, druga od dołu; górny kciuk wargę pod zęby, dolny palec wskazujący do środka i naciska na korzeń języka)

• Osłuchiwanie - asculatio

1. Okolica krtani

• Symetryczna

• Niebolesna

• Niegorąca

2. Chrząstki krtani

• Dobrze wykształcone

• Elastyczne

3. Błona śluzowa krtani

• Bladoróżowa

• Wilgotna

• Szmery krtaniowy

• Tchawica:

Badanie przeprowadzamy od góry do dołu!!!

• Oglądanie

• Omacywanie

• Osłuchiwanie (w kilku miejscach)

1. Okolica tchawicy

• Symetryczna

• Niebolesna

• Niegorąca

2. Chrząstki tchawicy

• Dobrze wykształcone

• Elastyczne

3. Szmery tchawicze

• Obrzęk w okolicy krtani towarzyszy zapaleniu krtani i tchawicy (laryngotracheitis)

• Problem u kotów - (rynotracheitis syndrom) -obrzęk błon śluzowych, trudności w oddychaniu, wypływ z nosa

• Oglądanie krtani

• stwierdza się różnej wielkości obrzęki w okolicy krtani i tchwicy

• od wewnątrz możliwe jest u drobiu, psów i kotów, przez rozwarcie jamy ustnej;

• u dużych zwierząt przy użyciu rynolaryngoskopu

• u koni badamy przez nos

• badanie przeprowadzamy w kierunku na nowotwory, zmiany strun głosowych, obrzęki i nieżyty błon śluzowych krtani i tchawicy ; zapadnięcie i niedowład chrząstki nalewkowatej, dychwica świszcząca

• omacywanie

• stwierdza się bolesność i tempetaturę

• wzmożoną wrażliwość sprawdza się wywołując kaszel reakcyjny

• można stwierdzić również drżenia krtani i tchawicy powstałe na skutek zwężenia światła przez obecność wypociny ( fremitus laryngealis, fremitus treachealis) , drżenie powstaje również na skutek dychawicy świszczącej

• osłuchiwanie krtani

• szmer krtaniowy

• prawidłowy ma charakter chuchający

• powstaje przy wdechu podczas przeciskania się powietrza przez cieśń krtaniową i struny głosowe;

• ten sam szmer słyszalny jest nad tchawicą i wtedy jest to szmer tchawicowy, dalej jako szmer pęcherzykowy;

• szmer krtaniowy jest tym silniejszy i większy, gdy pojawiają się zmiany prowadzące do zwężenia krtani;

• zaostrzony szmer krtaniowy

• występuje w stanach zapalnych krtani, tchawicy, gardła, słychać rzężenia, słyszalne nad krtanią i tchawicą, gdy tam występuje wydzielina i obrzęki błony śluzowej)

• Tarczyca - glandula thyreoidea

• Położona w pobliżu krtani; po obu stronach tchawicy,

• (uwaga przy badaniu aby nic nie uszkodzić); u koni i bydła - 1-3 pierścieni tchawicy, pies 5-8 pierścieni tchawicy

• składa się z dwóch płatów, bocznie połączonych mostkiem

• reguluje przemianę białkową, węglowodanową, mineralną Ca,

• Praktycznie słabo lub w ogóle nie wyczuwalna, gdy jest powiększona jest wyraźna

• przy wolu, nadczynności, chorobie Graversa-Basedowa, niedoczynności

• cachexia, tachycardia, exophtalmus

• Normalnie pierścienie tchawicy są lekko przesuwalne względem siebie, przy porażeniu nerwu krtaniowego powrotnego (nervus recurrens), chrząstki są słabo przesuwalne względem siebie; drżenie pierścieni tchawicy lub chrząstek krtani (frenitis trachealis et laryngealis) - wzmożenie szmeru krtaniowego lub powstawanie szmeru dodatkowego (duszenie, świsty - stridores; czkawka - singultus)

5. Badanie kaszlu swoistego i reakcyjnego

• Kaszel reakcyjny:

• Naciskamy na krtań lub pierwszy pierścień tchawicy

Kaszel, jeśli nie uda nam się wywołać, omawiamy słowami : kaszel reakcyjny trudno wywoływalny, jeśli uda nam się to opisujemy jaki jest: suchy, charczący itp

• Kaszel - tussis

• gwałtowny wydech powietrza poprzedzony gwałtownym wdechem

• Odruch obronny, wywołany przez podrażnienie zakończeń nerwowych, śluzówki w okolicy garda, krtani, tchawicy, mający na celu usunięcie ciał obcych, dymu , nadmierna ilość wydzieliny

• Kaszel samoistny

• objaw chorobowy, występuje przy schorzeniach dróg oddechowych, opłucnej

• Kaszel reakcyjny

• wywoływany przez badającego w celach diagnostycznych,

• dla stwierdzenia charakteru kaszlu i stanu pobudliwości dróg oddechowych;

• u zwierząt zdrowych trudno wywoływalny, u chorych zwierząt łatwo wywoływalny

• Wywoływanie kaszlu reakcyjnego:

• koń - ucisk na chrząstki nalewkowate krtani

• bydło - wywoływanie bezdechu na ok. 0.5-1 min

• owce\kozy - ucisk na tchawicę lub wywołanie bezdechu

• zwierzęta mięsożerne - ucisk na pierwsze pierścienie tchawicy

• Zmiana kaszlu:

• koń - kaszel silny, głośny, głęboki

• bydło - kaszel przedłużony, słaby, chuchający

• owce\kozy - kaszel głęboki, podobny do przerywanego stękania

• pies - kaszel przedłużony, ostre chuchanie

• świnia - gdy występuje podrażnienie, zmusić do kwiczenia, wywołać kaszel

• Po kaszlu może wystąpić odruch wymiotny.

• Rodzaje kaszlu:

• częsty - rzadki, napadowy, urazowy

• bolesny - częsty, bolesny

• przy ostrym zapaleniu opłucnej i krtani, męczący

• głośny - matowy,słaby, nikły

• pokasływanie - częste, słabe nie poprzedzone wdechem

• długi, przedłużony - występuje przy obrzęku i zapaleniu strun głosowych

• wilgotny - przy obecności rzężeń wilgotnych

• suchy - powstaje przy włóknikowym zapaleniu opłucnej

• w skutek domieszania się szmerów ubocznych wyróżniamy kaszel: ostry, chropowaty, szczekający, ochrypły, gwiżdżący, charczący, porykujący, kwaczący, mruczący

• Charakter kaszlu:

• Wilgotny-tussis humidii

• w ostrych procesach zapalnych górnych dróg oddechowych, gromadzenie się dużej ilości śluzu

• Suchy-tussis sibilantes

• w przewlekłych procesach zapalnych górnych dróg oddechowych, gromadzenie się lepkiego i gęstego śluzu i błon rzekowych (pseudomembran)

• Siła kaszlu:

• W zależności od elastyczności płuc i od siły skurczu mięśni wydechowych

• silny - zapalenie krtani, tchawicy, oskrzeli

• słaby - rozedma płuc

• Częstość kaszlu

• Zależy od pobudliwości błony śluzowej

• pojedynczy, rzadki, częsty, przez dłuższy czas jako kaszel napadowy

• Bolesność kaszlu

• bolesny - ostre stany zapalne krtani, tchawicy, oskrzeli, zapalenie opłucnej

• bezbolesny - przewlekłe procesy zapalne dróg oddechowych

7. Badanie wykrztusiny - expectoratio

• wydzielina z górnych dróg oddechowych może wydostawać się na zewnątrz samoistnie wraz z kaszlem

• zostaje wyrzucona z krtani, tchawicy, oskrzeli wraz z kaszlem

• zawiera śluz i domieszki zawartości

• najczęściej zostaje połknięta

• rzadko na zewnątrz

• nadaje się do badania mikrobiologicznego

• Wymaz pobieramy z gardła za pomocą techniki endoskopowej do badań mikrobiologicznych;

• badania bakteriologiczne na drobnoustroje

• Badamy:

• barwę,

• konsystencję,

• obecność ciałek ropnych,

• ślady włóknika

• Wykrzusina:

• ropna,

• śluzowa,

• z domieszką krwi (na błonie śluzowej nadżerki)

• U zwierząt częste jest połykanie wykrztusiny i zalega ona w przewodach pokarmowych, może wywoływać wymioty;

BADANIE KLATKI PIERSIOWEJ - Dolne drogi oddechowe

• Klatka piersiowa

1. Oglądanie - z każdej strony

2. Omacywanie - obie strony! każdą przestrzeń międzyżebrową od góry do dołu dwoma dłoniami czubkami wyprostowanych palców

3. Opukiwanie topograficzne - najpierw jedna strona potem druga

1. Linia guza biodrowego - od tylnego kąta łopatki do guza biodrowego

2. Linia guza kulszowego - od połowy łopatki do guza kulszowego

3. Linia dolna fałdu kolanowego - od stawu barkowego do fałdu kolanowego

4. Wzdłuż 4 PMŻ, aż do przytłumienia sercowego

4. Opukiwani diagnostyczne - jedna strona, potem druga strona

1. W granicach pola opukowego za łopatką wzdłuż kolejnych przestrzeni, aż się wypuk zmieni.

5. Osłuchiwanie - obie strony, w obrębie granic płuc

1. W kształcie literki U

4 1

3 - 2

Opis:

Oglądanie:

Klatka piersiowa dobrze wykształcona, symetryczna, widoczne rytmiczne i miarowe ruchy oddechowe, typ oddychania: piersiowo-brzuszny, przy wdechu wgłębienie klatki piersiowej tzw. fenomen oddechowy.

Omacywanie:

Ściany klatki piersiowej o równomiernie rozmieszczonej temperaturze, niebolesne.

Opukiwanie topograficzne:

Granica płuc:

• Przednia granica płuc: wyznaczona przez grzebień łopatki.

• Górna granica płuc na szerokość 2 palców do wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych.

• Tylna granica płuc: w linii guza biodrowego po stronie prawej i lewej na wysokości 11PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe ; w linii guza kulszowego na wysokości 9-10 PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe; w linii fałdu kolanowego na wysokości 8 PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe.

• Dolna granica po stronie lewej przechodzi w przytłumienie sercowe na szerokość 2 palców od mostka, po stronie prawej na wysokości 2 cm od mostka.

Opukiwanie diagnostyczne:

Nad polem opukowym płuc wypuk jest bębenkowy.

Osłuchiwanie:

Nad płucami słyszalny szmer pęcherzykowy.

• Ruchy oddechowe (opis w Nagórskim)

• Typy ruchów oddechowych

• udział ścian klatki piersiowej i powłok brzusznych

• Typ piersiowo brzuszny - u zdrowego zwierzęcia, przewaga u samic - piersiowy u samców - brzuszny

• u psów i koni występuje fenomen oddechowy (przeponowy), wgłębienie przy wdechu za ostatnim żebrem

• Typ piersiowy - w warunkach patologicznych

• stany zapalne i bolesności przepony i otrzewnej, narządów jamy brzusznej, ostre zapalenie opłucnej, wątroby, śledziony, rozszerzenie żołądka, przeładowanie żwacza, wzdęcia i skręt żołądka, wodobrzusze, krwotoki w jamie brzusznej

• Typ brzuszny - w warunkach patologicznych

• zapalenie opłucnej, zapalenie mięśni międzyżebrowych, zapalenie osierdzia, złamanie żeber, przy rozlanym zapaleniu rdzenia kręgowego, zapalenie płuc, rozedma pęcherzyków płucnych

Rytmy ruchów oddechowych

Stosunek wdechu do wydechu

Koń 1 - 1.8

Krowa 1 - 1.2

Koza 1 - 2.7

Owca 1 - 1

Pies 1 - 1.6

• Zaburzenia rytmu oddechowego

• Fizjologicznie

• podniecenie, strach, radość

• Patologie

• zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli, wydech dwudzielny (duszność wydechowa) w przewlekłej rozedmie pęcherzyków płucnych u koni (brak sprężystości płuc, powietrze zalega w płucach, pęcherzyki pękają, właściwości sprężyste zanikają, wydech i dodatkowy skurcz klatki piersiowej)

• Arytmia oddechowa - w agonii, zatrucia (BaCl₂), morfina, utrata świadomości przy zapaleniu opon mózgowych i mózgu (lecz fizjologicznie u psów)

• Oddechy:

• Przyspieszone - tachypnoe, polipnoe

• zaburzenia czynności mięśni oddechowych

• gorączka, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, obrzęk nowotworowy, stany anatomiczne

• Zwolnione - bradypnoe, oligopnoe

• przy schorzeniach CUN

• wylew krwi, wodogłowie, acetonemia u krów

• Oddechy patologiczne

• związane z procesami na terenie organizmu, następuje zmiana szybkości oddechów, ich głębokości, występuje bezdech

• oddech zapadowy

• najpierw maksymalnie rośnie a następnie maleje amplituda oddechów, przechodzących w bezdech - zapaść -collapsus

• oddech Cheyn-Stokesa (mocznicowy)

• występują pauzy 15-30 sekund,

• rośnie maksymalnie amplituda, maleje i następnie dalej rośnie aż do maksimum;

• mocznica - w ostrej niewydolności nerek (dużo jonów NH₄⁺ co upośledza funkcje mózgu, wątroby i serca); zapach amoniaku w wydychanym powietrzu; (nadciśnienie tętnicze, guzy mózgu, nerczyce)

• oddech Biota (meningealny)

• po głębokim wdechu następuje przerwa,

• zapalenie mózgu i opon mózgowych (meningeitis), wylewy krwi do mózgu

• oddech Kussmaula (wielkiej kwasicy)

• pogłębione, przedłużone fazy oddychania,

• w stadium kwasicy oddechowej i metabolicznej, nadmiar CO₂ w organizmie

• Schorzenia obturatoryjne

• niedodma - hipoxia (niedotlenienie)

• krupowe zapalenie pluc, niedrożność oskrzeli, krtani, tchawicy

• metaboliczna kwasica - np. choroby przewodu pokarmowego, z objawami biegunki; z kałem dużo HCO₃^- - jon wodorowęglanowy, przy zaburzeniach funkcji nerek wydalanie H⁺ zatrzymywanie HCO₃^-; zaburzenia przemian metabolicznych: -kwasica mleczanowa (żwacz), -kwasica ketonowa (cukrzyca)

• Częstość ruchów oddechowych

• przyspieszenie-tachypnoe

• gorączka, niewydolność serca; zapalenie oskrzeli; krupowe zapalenie płuc; choroby posocznicowe (różyca, wąglik); wzdęcie jelit; zapalenie otrzewnej; odma; wysiękowe zapalenie opłucnej; niedokrwistość; porażenie i zapalenie mięśni międzyżebrowych; tężec; wodobrzusze; choroby morzyskowe; rzucawka poporodowa; u suk karmiących małych ras, płód pobiera za dużo mleka zubożenie Ca²⁺ u suk)

• zwolnienie-bradypnoe

• choroby mózgu, utrata świadomości, wodogłowie, agonia, syndrom Hofflunda u krów (podrażnienie gałązek czuciowych w obrębie przedżołądków, przyczyną może być urazowe zapalenie czepca, co prowadzi do silnej reakcji bólowej, pobudzenia splotu słonecznego, pobudzenia nerwu błędnego, skurczu czepca i zalegania treści pokarmowej), leki np. atropina, weratryna, morfina także podrażnienie nerwu błędnego; głębokość oddechów- pogłębienie po wysiłku, powierzchowne przy bolesności klatki piersiowej

• głębokość oddechów

• pogłębienie po wysiłku, powierzchniowe przy bolesności klatki piersiowej

• Duszność - dyspnoe - zaburzenia w oddychaniu

• duszność wdechowa - dyspnoe inspiratoria

• Objawy

• przy przeszkodach w górnych drogach oddechowych sięgających tchawicy i zwężenia światła oskrzelików; stosunek między wdechem i wydechem 3 - 5:1;

• żywa gra skrzydełek nosa, rozszerzenie nozdrzy; rozwarcie jamy ustnej lub oddechy policzkowe ( wciąganie policzków w czasie wdechu) ; wdech-cofanie się krtani; głowa i szyja w pozycji wyprostowanej; odchylanie wyrostków łokciowych od klatki piersiowej; postawa stojąca u dużych, a siedząca u małych zwierząt; oddychanie zwolnione, z przewagą oddechów piersiowych; zapadanie się w fazie wdechu przestrzeni międzyżebrowych; słyszalne szmery stenotyczne (słyszalne na zewnątrz bez fonendoskopu), charczenie, słychać przy wydechu

• Przyczyny:

• porażenie skrzydełek nosowych; zwężenie nosa (obrzęk błon śluzowych, nowotwory, polipy, uwypuklenia kości, złamania przegrody, ciała obce); zwężenie krtani, kurcz i zapalenie; ropnie zagardłowe i okołokrtaniowe; zapalenie worków powietrznych (u koni); zwężenie tchawicy i oskrzeli; zapad tchawicowy; ucisk powiększonych węzłów chłonnych (szyjne głębokie, powierzchowne, żuchwowe, śródpiersiowe)

• dusznośc wydechowa - dyspnoe expiratoria

• objawy

• utrudnione wydychanie powietrza z płuc; stosunek wdechu do wydechu 5 : 8-9; oddychanie brzuszne; wydech dwudzielny (dwie fazy wydychanego powietrza); rynienka wydechowa (za linią ostatniego żebra, przy mięśniu skośnym brzucha powstaje zakleśnięcie powierzchni jamy brzusznej); ruchy odbytu (oddychanie odbytowe- odbyt wydymany na zewnątrz); uwypuklenie słabizn; u psów wydymanie się policzków - oddychanie policzkowe

• Przyczyny duszności wydechowej - zapalenie oskrzelików, dusznica oskrzelowa

• duszność mieszana - dyspnoe mixta (występuje z przewagą jednego z rodzajów)

• Przyczyny

• obrzęk płuc; krwawienie płuc; wysiękowe zapalenie opłucnej; odma płucna (zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc); pęknięcie przepony (narządy w jamie klatki piersiowej); przy tężcu (toksyny powodują skurcz mięśni oddechowych); rozedma pęcherzykowa i śródmiąższowa płuc (zmniejszona sprężystość, występuje zwłaszcza u koni i przeżuwaczy); zaburzenia przemiany gazowej w płucach (zapalenie płuc, robaczyce płuc); niewydolność sercowa u owiec i bydła (zapalenie wsierdzia i osierdzia); guzy nowotworowe

• Omacywanie - palpatio

• Omacujemy w przestrzeniach międzyżebrowych;

• wzrost ciepłoty ciała

• zapalenie opłucnej, zapalenie ścian klatki piersiowej; wrażliwość przestrzeni międzyżebrowych na ucisk - początkowa faza zapalenia opłucnej (reumatoidalne u koni i psów, lub gośćcowe zapalenie mięśni międzyżebrowych); złamanie żeber, martwica żeber; różaniec krzywiczy w przejściu żeber kostnych w chrzęstne

• Drżenie ścian klatki piersiowej - frenitus

• drgania opłucnowe - frenitus pleuralis

• drgania rzężeniowo-oskrzelowe - frenitus roncho-bronchalis

• drgania piersiowo-głosowe - frenitus pectoralis s. vocalis (zapalenie fałdu głosowego

• Opukiwanie - percussio

• Duże zwierzęta pośrednio - młoteczkiem o plezimetr;

• małe zwierzęta bezpośrednio - palcem o palec

• Na prawidłowy jawny odgłos opukowy klatki piersiowej składają się:

1. uderzeniowy odgłos opukowy

2. współdźwięk ścian klatki piersiowej

3. dźwięk rezonansowy mas powietrznych zawartych w klatce piersiowej

• Zmiany mogą być stwierdzone na głębokości 3-7 cm.

• Rodzaje opukiwań:

• planowe (topograficzne)

• konie, bydło, małe przeżuwacze

• przeprowadza się od 4 do 5 przestrzeni międzyżebrowej, tuż za mięśniem łokciowym (prawym i lewym), cel :stwierdzenie charakterystycznego odgłosu opukowego

Granice pola opukowego płuc u konia

• 
  granica tylna I linia 16/17 przestrzeń mięzyżebrowa

II linia 14 przestrzeń mięzyżebrowa zmiany w odgłosie opukowym

III linia 10 przestrzeń mięzyżebrowa

• Dolna granica

• linia fałdu kolanowego przechodzi w 6 przestrzeń mięzyżebrową w odległości na szerokość dłoni powyżej linii mostka i w 5 przestrzeni mięzyżebrowej po stronie lewej na stłumienie sercowe (wypuk jawny w stłumiony)

• Przednia granica - IV linia - za mięśniami łokciowymi

• linie pionowe wzdłuż 4 przestrzeni mięzyżebrowej i 6 przestrzeni mięzyżebrowej po stronie lewej 12 cm. nad mostkiem, po stronie prawej 6 cm. nad mostkiem

• po stronie prawej wypuk jawny przechodzi w bębenkowy (nad jelitem ślepym); po stronie lewej wypuk przytłumiony przechodzi w stłumiony (śledziona)

Granice pola opukowego płuc u psów i kotów

• kończynę przednią należy wyciągnąć do przodu, a bark odciągnąć od ścian klatki piersiowej

• Prawidłowy wypuk klatki piersiowej:

• Wypuk jawny - koń, krowa, owca, koza, dorosłe duże psy

• Wypuk bębenkowy - koty, małe psy, młode, zwierzęta, króliki, świnki morskie, ptaki ozdobne

• Wypuk zajawny - zwierzęta wychudzone

• Wypuk przytumiony - zwierzęta otłuszczone

• Opukiwanie topograficzne (diagnostyczne)

• Cel, to określenie granic pola opukowego płuc (granice płuc)

• Koń - poziome linie

• I linia - guza biodrowego (górna granica) - od kąta łopatki równolegle pod kręgosłupem, wyrostki kręgów piersiowych i lędźwiowych

• 16/17 przestrzeń mięzyżebrowa

• II linia - guza kulszowego - w połowie łopatki

• 14 przestrzeń mięzyżebrowa

• III linia - fałdu kolanowego - równoległa do pozostałych

• 10 przestrzeń mięzyżebrowa

• Bydło

• 13 żeber

• opukujemy tylko w I i III linii (II linia -guza kulszowego pokrywa się z linią guza biodrowego - leżą na tej samej wysokości)

• U bydła wyróżniamy 2 pola opukowe:

• I pole - za łopatkowe

• Tylna granica I linia 11/12 przestrzeń międzyżebrowa

• III linia 8 przestrzeń międzyżebrowa

• Dolna granica

• III linia przechodzi w dolną granicę na wysokości 5 przestrzeni międzyżebrowej i przebiega dalej w 4 przestrzeni międzyżebrowej, w odległości 3 palców od dolnej krawędzi podpiersia - nie dochodzi do stłumienia (strona prawa - wypuki: jawny - przytłumiony; strona lewa - wypuki: jawny - bębenkowy

• II pole - przed łopatkowe

• Występuje w postaci niewielkiej płaszczyzny, która na wysokości stawu barkowego położona jest na szerokość 2 palców i sięga połowy łopatki (u zwierząt chudych wypuk jawny; u zwierząt dobrze odżywionych wypuk przytłumiony)

• Przednia granica

• 4 przestrzeń międzyżebrowa

• Linie pionowe - wzdłuż 4 przestrzeni międzyżebrowej

• strona lewa - nad mostkiem; strona prawa - do mostka

• Odmienność bydła w badaniu płuc: płaty wierzchołkowe u bydła (oskrzele nad tętnicze) jest podzielone na dwa wierzchołki - skierowane są maksymalnie do przodu (aż do I przestrzeni międzyżebrowej)

• U zwierząt chudych, pole przed łopatkowe jest o wiele większe, po wyciągnięciu kończyny przedniej ku tyłowi, obejmuje 1 i 2 przestrzeń międzyżebrową, od krawędzi mostka do połowy łopatki (występuje wypuk jawny!); u bydła, gdy są zmiany w płucach (pasożyty, procesy gruźlicze) najczęściej w płatach wierzchołkowych występuje niewielkie przytłumienie a nawet stłumienie

• Owce i kozy (13 żeber)

• granice pole opukowego jak u bydła;

• wychudzone - pole przedłopatkowe łączy się z załopatkowym;

• robaczyce płuc - w płatach wierzchołkowych

• Psy i koty (13 żeber)

• Opukujemy bezpośrednio palcem o palec

• Tylna granica - bocznie od kręgosłupa

• W I lini - 11 przestrzeń mięzyżebrowa

• W III lini przez 8 przestrzeń mięzyżebrową

• Granica dolna III przebiega od 6 przestrzeni mięzyżebrowej i dalej nad stłumieniem sercowym, aż poza staw barkowy, gdzie przechodzi w granicę przednią, która biegnie wzdłuż grzebienia łopatki i przy kręgosłupie łączy się z górna granicą

• Linia chrząstkozrostów - dolna granica pola opukowego płuc i górna granica pola stłumienia sercowego; linie pionowe wzdłuż 4 i 6 przestrzeni mięzyżebrowej, po lewej 2-4 cm. nad mostkiem; po prawej 1-2 cm. nad mostkiem;

Zmiany chorobowe odgłosu opukowego klatki piersiowej

• Patologiczne zmiany granicy płuc:

• Powiększenie pola opukowego płuc

• przesunięcie tylnej granicy o 1-2 przestrzenie międzyżebrowe do tyłu

• klasyczny przykład rozedmy pęcherzykowej płuc; rozedmy śródmiąższowej płuc; odmy płucnej

• Zmniejszenie pola opukowego w okolicy serca

• przerost i rozszerzenie mięśnia sercowego;

• idiopatyczne i urazowe zapalenie osierdzia (płyn w worku)- do góry lub górno-grzbietowo

• Przesunięcie przedniej granicy płuc

• guzy nowotworowe, ropnie z 4 przestrzeni międzyżebrowej do tyłu

• wypuk stłumiony - silny ucisk trzewi

• Przesunięcie ku przodowi tylnej granicy płuc (tył do przodu)

• wzdęcia żołądka i jelit; zaparcia; przeładowanie; wzdęcie żwacza (lewostronne); wodobrzusze; marskość i przerost wątroby; nowotwory; ropnie około przeponowe (poszerzenie przestrzeni międzyżebrowych)

• Serce

• mniejsze stłumienie sercowe, gdy się przesuwa do przodu, środka itp. (ucisk trzewi)-ectopia cordis

• Wypuki patologiczne

• wypuk zajawny

• stoi na pograniczu wartości fizjologicznych i patologicznych,

• u małych zwierząt określa się jako dźwięczny bębenkowy;

• zmniejszona powietrzność klatki piersiowej;

• powstaje przy zmniejszonej grubości klatki piersiowej w następstwie silnego wychudzenia; poszerzenie przestrzeni międzyżebrowych, najczęściej przy rozedmie pęcherzykowej płuc, odmie (pneumothorax) - wypuk to 3 objaw patognomiczny

• odgłos opukowy przytłumiony, stłumiony, tępy (podobny do opukiwania mięśni)

• zwiększenie grubości ścian klatki piersiowej;

• obrzęki; obecność włóknika w opłucnej płucnej i ściennej; obecność guzków gruźlicy na opłucnej (mięsożerne); skostnienie chrząstek międzyżebrowych u koni

• bezpowietrzność miąższu płucnego

• krupowe zapalenie płuc (koniowate, bydło, mięsożerne);

• uszkodzenie śródbłonka naczyń włosowatych, wysięk do światła pęcherzyków, krzepnięcie, bezpowietrzność; wypuk stłumiony lub przytłumiony; zejście; wyleczenie - st. rozpuszczenia włóknika, lizy, wypuk zajawny, jawny; zmięśnienie tkanki płucnej - wypuk tępy (krupowe zapalenie płuc); płyny w jamie piersiowej - stłumienie horyzontalne; guzy śródpiersiowe;

• Stłumienie horyzontalne

• u psa najłatwiej

• płyn umiejscawia się w jamie opłucnowej przy wysiękowym zapaleniu opłucnej;

• płyn jest niezapalny=przesięk (transsudatum);

• zaburzenia w krążeniu; syndrom płucn-sercowy - niewydolność sercowa i zastój w obrębie krążenia małego (płucnego); płyn - opukiwaniem stwierdza się jego obecność; linia pozioma do podłoża (równoległa) granica między wypukiem jawnym a stłumionym; wskazanie do nakłuwania do jamy opłucnowej - punkcje dokonuje się poniżej tej linii; nie wolno jednak przekraczać pola opukowego serca; z przodu u dużych zwierząt po lewej nie przekraczać 5 przestrzeni mięzyżebrowej, a po prawej 4 przestrzeni mięzyżebrowej; u małych zwierząt po lewej nie przekraczać 6 przestrzeni mięzyżebrowej, po prawej 5 przestrzeni mięzyżebrowej, inaczej wkłujemy się do worka osierdziowego;

• Guzy śródpiersiowe u bydła przy białaczce;

• Wypuk bębenkowy

• fizjologicznie u małych i średnich psów, u dużych psów to patologia;

• odgłos przypomina uderzenia w bęben;

• w warunkach patologicznych powstaje w powierzchniowych warstwach płuc - powietrznych otoczonych przez tkankę płucną o większej gęstości (zapalenie, nacieczenie lub wysięk);

• zapalenie odoskrzelowe płuc - niewielkie ogniska przy oskrzelach, ogniska są dość głęboko i trudno je stwierdzić; obrzęk płuc; ubytki - jamy w płucach - powstają przy gruźlicy, lub zgorzeli płuc i odmie; wypadnięcie żołądka, jelit do jamy klatki piersiowej - pęknięcie przepony ( u młodych kociąt otwory przepony nie są zrośnięte i przy gwałtownych ruchach może przepona pęknąć i narządy jamy brzusznej wnikają do klatki piersiowej, następują: duszność, zmiany wypukowe, zaburzenia w przewodzie pokarmowym; rozedma podskórna (powierzchniowa)

• Odgłos opukowy metaliczny

• wysokie tony (jak metal o metal); związane z obecnością w płucach jam kulistych o ø=4-5 cm., położonych blisko ścian klatki piersiowej, o gładkich ścianach, wypełnionych jednolitą masą powietrza;

• występuje przy: odmie, rozedmie podskórnej, nad uwięźniętą przeponą, w zgorzeli płuc;

• odgłos pękniętego garnka (glinianego)=odgłos czerepowy - olla rupta

• zmodyfikowany, bezdźwięczny, tępy z domieszką szmeru, skrobania wypuk bębenkowy;

• powstaje , gdy istnieje w płucach jama komunikująca się z oskrzelem,; powietrze dostaje się do jamy i zwiększa objętość; odma płucna połączona z drganiami oddechowymi; nierównomierne zagęszczenie tkanki płucnej, stykające się bezpośrednio z ogniskami bezpowietrznymi;

• psy i koty - odoskrzelowe zapalenie płuc (nosówka); wysiękowe zapalenie opłucnej; rozedma podskórna; temu odgłosowi towarzyszy szmer nieoznaczony (dzbanowy), amforyczny

• szmer dzbanowy +odgłos pękniętego garnka = jamy w płucach komunikujące się z oskrzelem

• Szmery (stridor) oddechowe oznaczone - główne

• Szmer oddechowy pęcherzykowy:

• Powstaje przy wdechu, jest to zmodyfikowany szmer krtaniowy, słyszalny nad klatką piersiową. Istota powstawania znajduje się w krtani (fałdy głosowe- plicae vocales) - silniejszy i dłuższy przy wdechu niż wydechu

• Różnice w intensywności:

• konie

• szmer pęcherzykowy jest miękki, słaby, najlepiej słyszalny za łopatką, płuca blisko klatki piersiowej

• bydło

• szorstki, najlepiej słyszalny za łopatką

• owce, kozy

• słychać ten szmer nad całym polem opukowym płuc, jest ostry i szorstki

• psy, koty

• szmer pęcherzykowy jest najsilniejszy i najbardziej ostry

• głównie u kotów

Im większe zwierzę, tym ma większą klatkę piersiową i słabszy szmer.

• Osłuchiwanie:

• W granicach pola opukowego,

• w I linii (stawu barkowego) u dużych zwierząt w 3 miejscach (fonendoskopem)

• w II linii w dwóch miejscach

• w III linii w jednym miejscu

1-----2-----3

tył 4-----5 przód

6

• na klatce piersiowej powstaje odwrócony trójkąt i tam osłuchujemy następnie raz przy razie całą powierzchnię tego trójkąta

• małe zwierzęta - głównie górna granica płuc (słychać wyraźnie fonendoskopem)

miejsce osłuchowe tworzy kwadrat:

4------------1

przód I I tył

3-----------2

u zdrowych zwierząt nad klatką piersiową słyszymy szmer pęcherzykowy, to zmodyfikowany szmer krtaniowy (przejście powietrza przez fałdy głosowe) - związane z fazą wdechu

• Osłabienie szmeru pęcherzykowego

• utrudniony przepływ powietrza w fazie wdechu

• zwężenie dróg oddechowych (obrzęk błon śluzowych, nowotwory, polipy nosowe)

• zmniejszenie sprężystości płuc (rozedma pęcherzykowo-płucna, nadmierne gromadzenie powietrza, pękanie pęcherzyków, zanik elementów sprężystych)

• oddychanie powierzchowne (zapalenie mięśni międzyżebrowych, włóknik, suche zapalenie opon )

• zrosty opłucnowe (powikłania po krupowym zapaleniu płuc)

• nagromadzenie płynu, powietrza w jamach opłucnowych (odma)

• obfite pokłady włóknika i zrosty łącznotkankowe (urazy mechaniczne, obrzęki)

• obrzęk ścian klatki piersiowej (obrzęk zastoinowy)

• rozedma podskórna

• Wzmocnienie szmeru pęcherzykowego

• Duszność, obrzęk błon śluzowych oskrzeli, wysięk, ropa, naloty włóknikowe w oskrzelach (rezonans)

• Okresowy- przerywany szmer pęcherzykowy

• Bolesność opłucnej, zapalenie oskrzeli, dużo wysięku

• Brak szmeru (respiratio nulla)

• zatkanie głównych oskrzeli

• powiększenie węzłów chłonnych oskrzelowych, nowotwory

• bezpowietrzność płuca, oskrzeli

1. spowodowana procesami zapalnymi, gruźlicą, bąblowcem, promienicą, krupowym zapaleniem płuc

• Rozedma pęcherzykowa płuc u koni (emphysema alveolaris pulmoni)

1. beczkowaty kształt (klatka piersiowa obustronnie rozszerzona ) - badamy przez oglądanie

2. 
   przesunięcie tylnej granicy do tyłu

3. wypuk zajawny

4. osłabienie szmeru pęcherzykowego badamy przez opukiwanie

5. duszność mieszana

• Szmer oskrzelowy - patologiczny!! - stridor bronchalis

1. Nie jest nigdy słyszalny nad klatką piersiową w warunkach fizjologicznych

2. powstaje na skutek znacznego wzmocnienia szmeru krtaniowego, przy zwężeniu dróg oddechowych, między jamą nosową a dużymi oskrzelami, przy zwężeniu krtani i tchawicy

3. Przyczyna

1. drożność oskrzela w bezpowietrzności tkanki płucnej wzmagająca szmer oskrzelowy

4. Występowanie

1. Krupowe zapalenie płuc (objaw patognomiczny!) w stadium hepatisationis - zwątrobienie tkanki płucnej

2. Przy nagromadzeniu płynu wysiękowego (exudatum) w jamie klatki piersiowej, pojawia się w górnej 1/3 części klatki piersiowej nad płynem (szmer!)

• płyn tłumi wypuk przy: krupowym zapaleniu płuc - pęcherzyki są nieczynne, stadium zwątrobienia i wysięku!

• Płyn nie tłumi przy zapaleniu oskrzeli

• szmer dzbanowy (amforyczny)

• szczególna odmiana szmeru oskrzelowego

• występuje w przypadku wystąpienia jam powietrznych w płucach komunikujących się z oskrzelami (odma płucna - wypuk stłumiony)

• Wypuk amforyczny (odgłos pękniętego garnka - olla rupta) i szmer dzbanowy występują zawsze razem, są to zawirowania powietrza które dają odgłos dmuchnięcia w pustą butelkę

• Szmery oddechowe (nieoznaczone)

• rzężenia (ronchi)

• ze względu na warunki powstania

• wilgotne (ronchi humidi)

• gdy w oskrzelach jest płyn wysiękowy (exudatum), który utrudnia przepływ powietrza, płyn jest porywany, przesówa się fala i następuje rzężenie; proces ten zaczyna się w obrębie oskrzeli (zapaleniem i wysiękiem)

• U cieląt - bronchopneumonia

• śmietankowy wypływ

• rzężenia

• duszność mieszana

• ogniska głęboko położone

• nieodpowiednie warunki zoohigieniczne, dużo NH₃, i H₂O, drażnienie dróg oddechowych, infekcje wirusowe, bakteryjne, także biegunka - zespół płucno-jelitowo (pneumoenteritis)

• suche (ronchi sonores et sibilantes)

• odlewy włóknika, drgania cząsteczek wysięku wznoszących się w trakcie przepływu powietrza nad powierzchnię błony śluzowej oskrzeli, wysięk zawiera elementy włóknika (mamy odlew błony, gdy następuje ruch oddechowy błona się odrywa - rezonans)

• Zapalenie oskrzeli, odoskrzelowe zapalenie płuc, nieżytowe przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica płuc, bąblowica

• w zależności od okresu występowania (faza oddechowa)

• wdechowe

• wydechowe

• stopień zaawansowania rzężeń

• Siła i wysokość rzężeń zależą od lepkości wydzieliny, intensywności, siły prądu powietrza, wielkości (ilości) fali płynu.

• Podział ze względu na umiejscowienie:

• drobno bańkowe

• średnio bańkowe

• grubo bańkowe

• trzeszczenia (Crepitationes)

• powstają przy odklejaniu się i zlepianiu (w czasie maksymalnego wdechu i wydechu) ścian pęcherzyków płucnych, pokrytych niewielką warstwą wysięku (płyn zapalny z dużą ilością białka); delikatny odgłos trzeszczenia (wydech - ściany pęcherzyków zlepiają się ; wdech - ściany pęcherzyków rozklejają się); występuję przy obrzęku płuc; w początkowej fazie zapalenia krupowego płuc (stadium nawału i lizy); niedodma na tle uwiądu płuc (mniejsza elastyczność - mało białka w przesięku); śródmiąższowa rozedma płuc; przy obrzęku - obrzęk niezapalny płuc, przesięk ma mało białka

• tarcia opłucnowe (affrictus pleurae)

• występuje przy ocieraniu się szorstkich, nierównych blaszek opłucnej; w fazie wdechu, głębokiego oddychania kaszel, zapalenie opłucnej, w okresie początkowym (pleuritis sicca); w gruźlicy, nowotworach oplucnej; gdy zatka się nozdrza to nie słychać

• szmery uboczne

• szmery perystaltyczne żoładka i jelit; szmery połykania, szmery tarcia -odróżniamy fonendoskopem, są bardziej szeleszczące

• pluskanie -succsio Hippocratis

• podźwięk metaliczny; w jamach płucnych zawiera się płyn i powietrze; rozszerzenie się oskrzeli; odma plucna; zgorzel (martwica tkanki plucnej); także w obecności płynu+gazu w worku osierdziowym (urazowe zapalenie worka osierdziowego u bydła, poprzez czepiec ostre przedmioty wbijają się do worka osierdziowego)

• odgłos spadającej kropli -gutta cadens

• występuje po ruchu zwierzęcia; w obrębie pęcherzyków płucnych mała ilość płynu (pzesięk) przy wdechu rozpyla się i przy wydechu jest skraplana; kropla spada na lustro płynu; rzadkie u zwierząt; objaw zmian chorobowych u ludzi

• Nakłucia do klatki piersiowej

• Gdy stwierdzamy badaniem obecność płynu w klatce piersiowej; dokonujemy zawsze poniżej linii stłumienia horyzontalnego; nie można uszkodzić narządów, tylna granica stłumienia pola sercowego (granica rejonunakłuć odprzodu); żyła piersiowa zewnętrzna - nie możemy jej przebić;nakłucia dokonujemy w przestrzeniach międzyżebrowych (na żebro które poprzedza przestrzeń mięzyżebrową_

• wygolenie sierści

• dezynfekcja

• odciągnięcie skóry i nakłucie

• puszczamy skórę - przekłuwamy mięsnie, 2 otwory żeby nie powstała odma

• pobieramy płyn

M.M 23

---