Leczenie mięśniaków macicy przy pomocy zogniskowanej wiązki ultradźwięków
Opublikowane: 2005-11-22
Jedną z przyczyn rosnącej roli technik interwencji pod kontrolą obrazowania, jest postęp w zakresie samych technik radiologicznych, umożliwiający uzyskanie obrazu w czasie rzeczywistym a tym samym bezpośrednie monitorowanie terapii. Zabieg termoablacji przy pomocy zogniskowanej wiązki ultradźwięków wykonano po raz pierwszy w roku 1942. Technika ta nie znalazła jednak zastosowania klinicznego z uwagi na brak możliwości kontroli kierunku wiązki. Obecnie dzięki zastosowaniu MRI w celu kontroli obrazowej chirurgia wykorzystująca działanie ultradźwięków, stosowana jest w leczeniu zmian prostaty nerek, pęcherza, gruczołu piersiowego a także mięśniaków macicy.
Mięśniaki macicy są guzami zależnymi od hormonów płciowych, wywodzącymi się z mięśniówki gładkiej macicy. Są najczęstszymi zmianami guzowymi miednicy u kobiet (częstość występowania wynosi do 25%). Mimo, że większość pozostaje bezobjawowa, około 25% daje powikłania w postaci bólu, nadmiernie obfitych miesiączek, zaburzeń miesiączkowania, dyspaurenii, konieczności częstego oddawania moczu i niepłodności.
Typowa prezentacja mięśniaka macicy na obrazach T2-zależnych to dobrze ograniczona masa wewnątrz narządu, o homogennym obniżeniu intensywności sygnału. Jeśli doszło do krwawienia w obrębie mięśniaka można stwierdzić ogniska o podwyższonym sygnale w obrazach T1- zależnych. Mięśniak ulegający zmianom degeneracyjnym charakteryzuje się heterogennym sygnałem z ogniskami hiperintensywymi w czasie T2, rozproszonymi w obrębie masy. Wraz z postępem zmian degeneracyjnych obszary o podwyższonym sygnale w czasie T2 zlewają się. Zwapnienia można zobaczyć jako obszary o niskim sygnale, skupione w grupach lub o kształcie pierścienia. Inna możliwa prezentacja radiologiczna mięśniaków to obszary o jednolicie podwyższonym sygnale w czasie T2. Uważa się, iż zwiększenie sygnału w czasie T2 należy przypisać zmianom obrzękowym, charakterystycznym dla mięśniaków komórkowych. Podanie środka cieniującego pozwala na zróżnicowanie postaci komórkowej od zmian degeneracyjnych. Zmiany komórkowe charakteryzują się większym rozproszeniem wzmocnienia, zmiany degeneracyjne nieregularnym opóźnionym wzmocnieniem lub jego całkowitym brakiem.
W Stanach Zjednoczonych termoablacja przy pomocy zogniskowanej wiązki ultradźwiekowej pod kontrolą MRI została oficjalnie zarejestrowana jako jedna z metod terapii mięśniaków w październiku 2004. Wyniki I i II fazy badań klinicznych opublikowano po raz pierwszy w roku 2003. Badania te rozpoczęły się w roku 1999 i objęły pacjentki, u których terapię ultradźwiękami przeprowadzano przed zabiegiem histerektomii. Po histerektomii dokonywano histologicznej oceny macicy i mięśniaków. Celem tych badań nie było leczenie mięśniaków, lecz indukcja zmian martwiczych, które można było udokumentować w badaniu histopatologicznym. Badanie to potwierdziło obecność zmian nekrotycznych i krwotocznych. Badania III fazy objęły większą ilość kobiet z mięśniakami o większej objętości. Wynikiem końcowym w tym przypadku była zmiana w zakresie nasilenia objawów klinicznych mięśniaka. Średnie zmniejszenie objętości mięśniaka po 6 miesiącach od zabiegu wynosiło 13.5%.
Do chwili obecnej termoablację przy pomocy zogniskowanej wiązki ultradźwięków zastosowano u około 200 kobiet. Nie odnotowanych żadnych poważnych objawów ubocznych. W czasie badań I i II fazy u dwóch pacjentek odnotowano oparzenia skóry pierwszego stopniu; u obu doszło do wyleczenia. U jednej pacjentki biorącej udział w badaniu III fazy wystąpił ból kończyny dolnej i pośladka. Wykonane badanie MRI wykazało, iż nerw kulszowy znajdował się w znacznej odległości od drogi wiązki ultradźwięków. Badanie elektromiograficzne i neurografia nie wykazały uszkodzenia nerwu. Przypadek ten był jednak przyczyną modyfikacji protokołu - obecnie wymagana minimalna odległość między miejscem przejścia wiązki ultradźwiękowej a wiązką nerwową wynosi 4 cm.
Wyniki badań klinicznych wykazały, że leczenie mięśniaków macicy przy pomocy ultradźwięków jest wykonalne i skuteczne. Dalsze badania powinny określić, dla jakiego rodzaju mięśniaków, terapia ta daje najlepsze wyniki.
1
1