Wymień rodzaje temperamentów według Hipokratesa i omów jeden z nich
Temperament - podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania. Cechy te występują już we wczesnym dzieciństwie i są wspólne dla człowieka i zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania (i starzenia się) oraz niektórych czynników środowiskowych. (Regulacyjna teoria temperamentu Strelau).
Temperament - zespół dziedziczonych cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawniających się już w pierwszym roku życia człowieka. Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości. (Buss i Plomin)
Badaniami temperamentu zajmowali się m.in. Hipokrates, Iwan Pawłow, Jan Strelau, Hans Eysenck (patrz: teoria temperamentu PEN), Arnold Buss i Robert Plomin.
Hipokrates (V wiek p.n.e.) nawiązuje do poglądu Empedoklesa o czterech żywiołach, sprowadza naturę człowieka do odpowiedniej proporcji czterech zasadniczych amoków (humorów) w organizmie. Ciało człowieka ma w sobie krew, flegmę i dwojakiego rodzaju żółć - żółtą i czarną. Soki te stanowią naturę jego ciała. Optymalny stosunek między tymi sokami jest źródłem zdrowia, natomiast niekorzystne wymieszanie soków, spowodowane nieodpowiednimi proporcjami między nimi, wywołuje choroby. W poglądach Hipokratesa trudno dopatrzyć się nauki o temperamentach w pełnym tego słowa znaczeniu. Brak jeszcze wskazania na związek między różnymi proporcjami poszczególnych soków w organizmie a cechami osobowości.
Na podstawie Hipokratesowej koncepcji czterech soków Galen (II wiek n.e.) opracował pierwszą w historii typologię temperamentów, którą przedstawił w rozprawie De temperamentis. Wyróżnił on i opisał dziewięć temperamentów, w tym cztery bezpośrednio zależne od przewagi jednego z soków w organizmie nazwał następująco: sangwinik (sanguis - krew), choleryk (chole - żółć), melancholik (melas chole - czarna żółć) i flegmatyk (phlegma - flegma).
Koncepcja, wiążąca typ temperamentu z przewagą określonych „soków” w organizmie, została częściowo poparta wynikami współczesnych badań endokrynologicznych. Mianowicie wykazano w nich, że takie cechy temperamentu, jak reaktywność, szybkość reagowania itp. zależą w dużym stopniu od działania układu hormonalnego.
• TYP CHOLERYCZNY charakteryzuje się szybko powstającą, silną i trwałą pobudliwością emocjonalną. U ludzi o tym temperamencie uczucia wyraźnie odbijają się w mimice twarzy, gestach i w mowie.
• TYP SANGWINACZNY (gorący, krwisty), wyróżnia się on szybko powstającą, silną lecz nietrwałą pobudliwością emocjonalną. U sangwiników jeden nastrój szybko przechodzi w inny, często przeciwny. Procesy psychiczne przebiegają u nich szybko.
• TYP MELANCHOLICZNY odznacza się powstającą powoli lecz silną i trwałą pobudliwością emocjonalną. Ludzi o tym temperamencie cechuje trwałość nastrojów, które utrzymują się przez dłuższy czas lecz wewnętrzne symptomy tych uczuć przejawiają się na zewnątrz w słabym stopniu.
• TYP FLEGMATYCZNY odznacza się on powolnością, słabością i krótkotrwałością pobudzeń emocjonalnych. Uczucia flegmatyków w słabym stopniu się uzewnętrzniają - trudno u nich wywołać uczucia radości, gniewu, itp.
Przedstawione powyżej typy temperamentów w życiu rzadko występują w stanie czystym. Najczęściej spotyka się typy mieszane, jednakże o przewadze elementów jednego z tych typów temperamentów. Koncepcja czterech typów temperamentów uległa do czasów dzisiejszych pewnym zmianom, aczkolwiek w głównych zarysach jest ona zbliżona z ową pierwotną typologią sformułowaną przede wszystkim przez Galena. Aktualnie poglądy na temperament są zróżnicowane, przy czym zróżnicowanie to dotyczy zarówno psychologicznych, jak i biologicznych podstaw temperamentu.
SANGWINIK
Wyróżnia się on szybko powstającą, silną lecz nietrwałą pobudliwością emocjonalną. U sangwiników jeden nastrój szybko przechodzi w inny, często przeciwny. Procesy psychiczne przebiegają u nich szybko. Ludzie o tym temperamencie odznaczają się ruchliwością, szybko podejmują różne rodzaje działalności lecz nie wykazują skłonności do dłuższego i uporczywego działania w jednym kierunku. Dzieci o tym temperamencie cechuje duża żywość, ruchliwość i gotowość do podejmowania działań często kilku na raz. Jednakże często szybko rezygnują z rozpoczętej działalności, przestają się nią interesować. Mocne strony: inicjuje nowe formy aktywności, sprawia bardzo dobre wrażenie, twórczy i barwny, tryska energią i entuzjazmem, rozpoczyna w efektowny sposób, pobudza innych do współpracy, oczarowuje współpracowników. Słabe strony: problemy z dokończeniem zadań, zwłaszcza precyzyjnych i do wykonania w określonym terminie, nie umie odmawiać, w związku z tym często przyjmuje nadmiar obowiązków, często wypowiedź wyprzedza głębsze przemyślenia problemu, zapomina o różnych sprawach, jest niepunktualny, łatwo ulega emocjom.
SANGWINIK - NARRATOR
MOCNE STRONY
1. Emocje
Pociągająca osobowość
Gadatliwy, narrator
Dusza towarzystwa
Poczucie humoru
Pamięć do kolorów
Emocjonalny i wylewny
Entuzjastyczny i ekspresywny
Wesoły i spontaniczny
Ciekawy
Urodzony aktor
Prostoduszny
Żyje chwilą obecną
Zmienne usposobienie
Szczerość serca
Wciąż jak dziecko
2. Praca
Zgłasza się na ochotnika
Wymyśla nowe działania
Świetnie się prezentuje
Twórczy i barwny
Ma energię i entuzjazm
Zaczyna w efektowny sposób
Pobudza innych, by się przyłączyli
Osobistym wdziękiem zachęca do pracy
3. Przyjaciele
Łatwo zawiera przyjaźnie
Kocha ludzi
Rozkwita wśród komplementów
Sprawia wrażenie kogoś niezwykłego
Zazdroszczą mu
Nie chowa urazy
Szybko przeprasza
Nie dopuszcza do nudy
Lubi spontaniczne działania
SŁABE STRONY
1. Emocje
Odczuwa przymus mówienia
Przesadza i rozwodzi się
Wdaje się w szczegóły
Nie może zapamiętać nazwisk
Odstrasza innych
Zbyt łatwo wpada w zachwyt
Niespokojny i niecierpliwy
Egoistyczny
Unosi się i narzeka
Naiwny, łatwo go nabrać
Głośno mówi i śmieje się
Kierują nim okoliczności
Łatwo wpada w gniew
Może wydawać się sztuczny
Nigdy nie dojrzeje
2. Praca
Wolałby pogadać
Zapomina o obowiązkach
Nigdy nie może nadążyć
Szybko traci pewność siebie
Niezdyscyplinowany
Nie ma właściwej hierarchii wartości
Decyduje kierując się uczuciami
Łatwo się rozprasza
Trwoni czas na rozmowy
3. Przyjaciele
Nienawidzi samotności
Musi być w centrum uwagi
Pragnie być popularny
Szuka uznania
Dominuje w rozmowie
Przerywa i nie słucha
Odpowiada za innych
Zmienny i zapominalski
Wymawia się
Powtarza swe historyjki