Uniwersytet Opolski, WPiA

1

Prawo UE - wartości,

zasady i cele UE

Jerzy Jendrośka

Wartości, zasady i cele UE

- rola i znaczenie

• Podstawowe pojęcia opisujące strukturę i

funkcje UE

• Brak jasnej wizji w traktatach (również w

Traktacie z Lizbony)

– brak definicji
– używane zamiennie

• Brak wyraźnych wskazówek ETS
• Różne zdania w doktrynie
• Synergia z prawami człowieka

Uniwersytet Opolski, WPiA

2

Wartości

• Wspominane często w Traktatach
• Podstawowe wartości UE

wymienione w Art.2 TUE

Uniwersytet Opolski, WPiA

3

Art.2 TUE

• Unia opiera się na wartościach

poszanowania godności osoby
ludzkiej, wolności, demokracji,
równości, państwa prawnego, jak
również poszanowania praw
człowieka, w tym praw osób
należących do mniejszości.

Uniwersytet Opolski, WPiA

4

Art.2 TUE cd

• Wartości te są wspólne Państwom

Członkowskim w społeczeństwie
opartym na pluralizmie,
niedyskryminacji, tolerancji,
sprawiedliwości,solidarności oraz
na równości kobiet i mężczyzn.”

Uniwersytet Opolski, WPiA

5

Cele

• Jasno sformułowane w prawie UE
• W prawie pierwotnym

– w postanowieniach ogólnych
– w postanowieniach szczegolnych, w

tych w odniesieniu do polityk unijnych

• W prawie wtórnym

– w rozporządzeniach
– w dyrektywach

Uniwersytet Opolski, WPiA

6

Ogólne cele - Art.3.1 TUE

• 1. Celem Unii jest wspieranie

pokoju, jej wartości i dobrobytu jej
narodów.

Uniwersytet Opolski, WPiA

7

Ogólne cele - Art.3.2 TUE

• 2. Unia zapewnia swoim obywatelom

przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych,
w której zagwarantowana jest swoboda

przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi

środkami w odniesieniu do kontroli granic

zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również

zapobiegania i zwalczania przestępczości.

Uniwersytet Opolski, WPiA

8

Ogólne cele - Art.3.3 TUE

• 3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny.

Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy,
którego podstawą jest zrównoważony
wzrost gospodarczy oraz stabilność cen,
społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej
konkurencyjności zmierzająca do pełnego
zatrudnienia i postępu społecznego oraz
wysoki poziom ochrony i poprawy jakości
środowiska naturalnego. rozwojem
dziedzictwa kulturowego Europy

.

Uniwersytet Opolski, WPiA

9

Ogólne cele - Art.3.3 TUE

• Wspiera postęp naukowo-techniczny.
• Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację

oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną,
równość kobiet i mężczyzn, solidarność między
pokoleniami i ochronę praw dziecka.

• Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i

terytorialną oraz solidarność między Państwami
Członkowskimi.

• Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i

językową oraz czuwa nad ochroną i

Uniwersytet Opolski, WPiA

10

Ogólne cele - Art.3.4 TUE

• 4. Unia ustanawia unię

gospodarczą i walutową, której
walutą jest euro.

Uniwersytet Opolski, WPiA

11

Ogólne cele - Art.3.5 TUE

• 5. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i

propaguje swoje wartości i interesy oraz wnosi
wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się
do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju
Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku
między narodami, do swobodnego i uczciwego
handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do
ochrony praw człowieka, w szczególności praw
dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i
rozwoju prawa międzynarodowego, w
szczególności zasad Karty Narodów
Zjednoczonych.

Uniwersytet Opolski, WPiA

12

Ogólne cele - Art.3.6 TUE

• 6. Unia dąży do osiągnięcia swoich

celów właściwymi środkami
odpowiednio do zakresu
kompetencji przyznanych jej na
mocy Traktatów.”.

Uniwersytet Opolski, WPiA

13

Cele działań

zewnętrznych UE - art. 21

TUE

• Działania Unii na arenie międzynarodowej

oparte są na zasadach, które leżą u podstaw jej
utworzenia, rozwoju i rozszerzenia oraz które
zamierza wspierać na świecie: demokracji,
państwa prawnego, powszechności i
niepodzielności praw człowieka i
podstawowych wolności, poszanowania
godności ludzkiej, zasad równości i
solidarności oraz poszanowania zasad Karty
Narodów Zjednoczonych oraz prawa
międzynarodowego

Uniwersytet Opolski, WPiA

14

Zasady - źródła

• Zasady wyraźnie zapisane w

Traktatach

• Zasady wypracowane przez ETS
• Zasady wypracowane przez praktykę
• Zasady wypracowane przez doktrynę
• Ogólne zasady prawa

Uniwersytet Opolski, WPiA

15

Zasady - rodzaje

• Zasady dotyczące struktury UE i

relacji z państwami członkowskimi

• Zasady dotyczące prawa UE i jego

relacji z prawem państw
członkowskich

• Zasady dotyczące instytucji UE
• Zasady dotyczące polityk UE
• Ogólne zasady prawa

Uniwersytet Opolski, WPiA

16

Zasady dotyczące struktury UE i

relacji z państwami członkowskimi

• Zasada powierzenia kompetencji
• Zasada subsydiarności

(pomocniczości)

• Zasada proporcjonalności
• Zasada lojalnej współpracy

Uniwersytet Opolski, WPiA

17

Zasady dotyczące prawa UE i jego

relacji z prawem państw

członkowskich

• Zasada prymatu prawa UE
• Zasada skutku bezpośredniego

Uniwersytet Opolski, WPiA

18

Zasady dotyczące

instytucji UE

• Zasada równowagi instytucjonalnej

– zasada autonomii instytucjonalnej
– zasada jednolitych ram instytucjonalnych
– zasada lojalnej współpracy między

instytucjami

• Zasady demokratyczne

– zasada jawności
– zasada partycypacji

Uniwersytet Opolski, WPiA

19

Zasady dotyczące polityk

UE

• Ogólne np

– nie-dyskryminacja (towary, usługi itp.

w UE)

– zasada przezorności (ostrożności)
– zasada wysokiego poziomu ochrony

• Sektorowe

– np. zasada zanieczyszczający płaci

Uniwersytet Opolski, WPiA

20

Ogólne zasady prawa

• Nie-dyskryminacja (płeć, rasa itp.)
• Dostęp do sprawiedliwości
• Pewność prawa

– nie retroaktywność

– uzasadnione oczekiwania

• Rzetelny proces

– prawo wysłuchania
– uzasadnienie decyzji

Uniwersytet Opolski, WPiA

21