II. Kompetencje UE (zasada kompetencji przyznanych, kompetencje wyłączne/niewyłączne, zasada pomocniczości)
Kompetencje dorozumiane - zaprzeczenie kompetencji powszechnych:, jeżeli Wspólnota ma kompetencje do wydania aktu wewnątrz wspólnoty, to w sposób dorozumiany Wspólnota posiada kompetencje do zawarcia umowy.
III. Instytucje i organy UE (skład, kompetencje), budżet
Rada Europejska - Instytucja unijna
Skład: zasiadają szefowie państw i szefów rządów
- Przewodniczący Komisji
- szefowie rządu lub głowy państwa - tym osobom towarzyszą ministrowie do spraw zagranicznych.
Na czele Rady stoi Przewodniczący, pochodzi z tego kraju, które sprawuje przewodnictwo (Szwecja).
Zbierają się, co najmniej 2 razy na rok, działania ich mają charakter polityczny, określają pewne kierunki działania UE, aktów prawnych w zasadzie nie wydają.
Komitety doradcze Rady lub Komisji:
- Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- Komitet Regionów
- Rzecznik Praw Obywatelskich
- szereg agencji wspólnotowych
Parlament Europejski ( wcześniej zgromadzenie) - w 1976 r. wydano akt o wyborach do Parlamentu ( 1979 pierwsze wybory), obecnie, co 5 lat. Skład 736 euro deputowanych ( 50 Polska) Funkcje: legislacyjna, kontrolna nie jest głównym organem prawodawczym.
Udział parlamentu w procedurze budżetowej, ma charakter władczy razem z Radą - legislacyjną
Funkcja kontrolna - udział parlamentu w powoływaniu komisji - musi zaakceptować przewodniczącego komisji a potem cały skład, może udzielić wotum nieufności, absolutorium, prawo zgłaszania petycji do PE
Powołuje RPO wspólnoty
Rada Unii Europejskiej
Skład: konkretni ministrowie państw członkowskich(, kto zasiada w danej Radzie zależy od przedmiotu obrad, wyróżnia się Radą ogólną Ministrowie Sprawa Zagranicznych, i Radą wyspecjalizowaną.
Głosowanie odbywa się na posiedzeniach, a w szczególnych wypadkach, drogą milczącej jednomyślności
W drodze jednomyślności
W drodze głosowania większościowego - głosy są ważne, jedne ważą mniej inne więcej ( Polska 27, Niemcy 29,). Aby akt został przyjęty trzeba ok. 255 głosów za oddane, przez co najmniej połowę państw członkowskich
Zgodnie z Traktatem Lizbońskim rezygnuje się z głosów warzonych za przyjęciem musi się opowiedzieć 55% państw zasiadających w Radzie i reprezentujących 65 % populacji UE.
Funkcja Rady UE
Prawodawcza - wydawanie aktów, rozporządzeń, dyrektyw
Koordynacyjna - wydawanie aktów polityki gospodarczej państw członkowskich
Zawieranie umów międzynarodowych
Kreacyjna np. mianowanie
Komisja Europejska - składa się: każde państwo mianuje swojego 1 członka w sumie 27 członków( Traktat Lizboński liczba członków Komisji zostanie zredukowana do 2/3 18 osób) komisarze są mianowani po to, żeby reprezentować i działać w interesie Wspólnoty. Mają przypisane sobie zadania, inny zajmuje się rolnictwem, inny polityką zagraniczną. Kadencja 5 lat, komisarz sam może złożyć rezygnację z kadencji, a PE może udzielić wotum nieufności. Sposób powołania nowej komisji:
1 wybranie szefa Komisji i taka osoba zostaje zaproponowana przez Radę działającą w składzie szefów rządów w drodze porozumienia politycznego
2 w porozumieniu z Szefami Państw Członkowskich - państwa członkowskie wybierają skład Komisji
3 kandydat wymaga zatwierdzenia przez PE
Komisja dzieli się na dyrekcje generalne 9 resorty zajmujące się np.: rolnictwem, transportem) i inne służby ( obsługa językowa)
Sposób podejmowania decyzji: odpowiedzialność kolektywna komisji podjęcie decyzji na posiedzeniu, tryb pisemny ( ma miejsce, gdy sprawa nie wymaga obecności wszystkich, tylko w drodze wymiany pism) działanie w trybie upoważnienia ( jeden Komisarz zostaje upoważniony do działania w pewnej sprawie w imieniu komisji) delegacja uprawnień - uprawnienia deleguje się na dyr., generalnego.
Funkcje stanie na straży traktatu ( pilnuje, przestrzegania prawa wspólnotowego 226 - 288 Rz.) może wszcząć postępowanie administracyjne, jeżeli okaże się, że państwo członkowskie nie przestrzega przepisów, może na podstawie art.230 Rz. kierować skargi do TS przeciwko innym instytucjom wspólnotowym, może zostać upoważniona przez Radę w drodze rozporządzenia do nakładania grzywny na podmioty prywatne uzupełnić??????????????
Komisja wykonuje akty prawne i realizuje budżet wspólnoty
Trybunał Sprawiedliwości (+Sąd i Sąd ds. Służby Publicznej)
Trybunał Sprawiedliwości ( Sądownictwo wspólnotowe)
Trybunał Sprawiedliwości powołany przez Rz.
- Sąd I instancji · Sąd do spraw służby publicznej
1. Trybunał Sprawiedliwości najwyższy organ sądowy we wspólnocie, organ niedemokratyczny skład 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego, czyli 27 sędziów + 8 Rzeczników generalnych ( adwokacji gen.) Rzecznik Generalny ma służyć pomocą przy rozstrzyganiu spraw, zanim TS wyda wyrok, musi on sporządzić opinię i zaproponować rozwiązanie. TS nie jest nią związany. Mianowane 5 największych państw mianuje po 1 Rzeczniku Gen., pozostałe 3 Rzeczników gen., rotacyjnie. Kadencja 6 lat, może być może być, co 3 lata połowiczna odnowa składu
TS orzeka w izbach (min 3 sędziów) a w szczególnych przypadkach może orzekać wielkiej izbie, jeżeli żąda tego państwo członkowskie lub instytucja. Jeżeli prawo tego wymaga orzeka w pełnym składzie
Funkcje rozstrzygania sporów orzekanie, rozpatrywanie skarg na akty wydane przez istny., Na ich bezczynność, procedura orzeczeń wstecznych, kompetencje personalne sprzeniewierzenie się członkom komisji, morze wydać opinie na temat zgodności z traktatem
2. Sąd I Instancji powstał pod koniec lat 80 by odciążyć TS ( przekazano mu sprawy pracowników urzędników wspólnotowych awans, wynagrodzenia) Skład ………………………………………………………………………………………………………….Uzupełnić
Wystarczy jej decyzja, do Sądu I instancji państwo może wysłać ludzi z wysokim stanowiskiem państwa, brak Rzecznika Generalnego, lecz w wyjątkowych sytuacjach może być tak, że sędzia będzie pełnił jego funkcje w niektórych przypadkach może być tak, że sprawy mogą być rozstrzygane jedno osobowo, kadencja 6 lat ½ wymiana po 3 latach.
3 Sąd ds. służb publicznych są tworzone na wniosek komisji w drodze rozporządzenia Rady, skład 7 sędziów kadencja 6 lat i ½ składu po 3 latach wymiana, to Sąd właściwy w sprawach między wspólnotą a jej urzędnikami wyroki podlegają zaskarżeniu do Sądu I instancji i co do zasady na tym wyczerpuje się możliwość odwołania jednak w szczególnych przypadkach ( np. zagrożenia spójności prawa wspólnotowego) na skutek wyroku sąd I instancji to wyjątkowo TS będzie mógł w takiej sprawie orzec.
Sąd I instancji wg Traktatu Lizbońskiego (sąd) jest podobny do Trybunału Sprawiedliwości, powstał pod koniec lat 80-tych, by odciążyć TS; przekazano sądowi I instancji sprawy urzędników wspólnotowych.
Art. 234, 226-228 - art. zastrzeżone dla TS, pozostałe sprawy są kierowane do sądu I instancji, TS jest organem II instancji. Jeśli sprawy nie są zastrzeżone dla TS albo dla sądu wyspecjalizowanego, to są kierowane do sądu I instancji.
Skład:
Co najmniej 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego.
Różnice z TS:
- nie występują tu rzecznicy generalni, w wyjątkowych sytuacjach może być tak, że 1 sędzia będzie pełnił funkcję dyrektora generalnego,
- w niektórych przypadkach sprawy są rozpatrywane 1-osobowa albo w większym składzie.
Podobieństwa z TS:
- kadencja 6-letnia, częściowa wymiana składu, co 3 lata.
Sąd do spraw służby publicznej - jego istnienie nie wynika wprost z Traktatu. Izby sądowe, które są wyspecjalizowane w pewnych kategoriach spraw, są tworzone na podstawie Traktatu w drodze decyzji wydanej przez Radę. Postał 1, mówi się o tworzeniu 2 (zajmowałby się prawem konkurencji).
Skład: jest 7 sędziów, kadencja trwa 6 lat, następuje zmiana części składu, co 3 lata.
Rozpatruje spory między Wspólnotą a jej pracownikami.
Zasadniczy podział to sąd I instancji - od wyroku przysługuje apelacja do Trybunału Sprawiedliwości /apelacja tylko, co do prawa, a nie, co do faktu/.
Wyroki izb sądowych - podlegają zaskarżeniu do sądów I instancji. Jednakże w szczególnych przypadkach, gdy zachodzi zagrożenie spójności jedności prawa wspólnotowego, od wyroku sądu I instancji Trybunał będzie mógł takiej sprawie orzec.
Trybunał Obrachunkowy
Skład 1 audytor z każdego państwa członkowskiego kadencja 6 lat funkcja kontrola wydatków, dochodów i rozchodów wspólnotowych odbywa się pod kątem 2 kryteriów: legalności i prawidłowości rachunków, kontrola może mieć miejsce wszędzie tam, dokąd płyną pieniądze wspólnotowe np., u beneficjentów. Z kontroli sporządzany jest raport wysyłany do wiadomości RUE i PE, kontroluje wykonanie budżetu przez KE i przedstawia sprawozdania PE sprawozdanie z kontroli
Europejski Bank Centralny
Komitet regionów skład 350 osób ( 21 z Polski) proponowanych przez rząd i zatrudnianych przez Radę w skład wchodzą p[przedstawiciele władz lokalnych ( tacy którzy posiadają mandat z wyboru), kadencja 4 lata, organ doradczy może sporządzać opinie
Komitet Ekonomiczno - Społeczny organ doradczy R i K, może max liczyć do 350 osób ( z Polski obecnie 21 osób), skład przedstawiciele związków zawodowych, prawodawców, społ., obywatelskiego. Skład jest proponowany przez rząd i zatwierdzany decyzją przez radę. Kadencja 4 lata i może sam z własnej inicjatywy wydać opinię.
RPO (Europejskich) jednoosobowy skład powoływany przez PE, można być ponownie wybranym, kadencja związana z kadencją PE, funkcje: przyjmuje skargi dotyczące działalności administracji wspólnotowej, nie może zająć się skargą, jeżeli jest ona przedmiotem postępowania sądowego, nie może wydać decyzji wiążącej może przeprowadzić dochodzenie zazwyczaj na wniosek: sporządza w danej sprawie raport, dokonuje podsumowania .
AGENCJE
↙ ↘
WSPÓLNOTOWE UNIJNE
↙ ↘ ↓
REGULACYJNE WYKONAWCZE EUROJUST, EUROPOL
Agencje regulacyjne odgrywają istotniejszą rolę niż agencje wykonawcze, działają na podstawie prawa wtórnego tworzonego w drodze rozporządzeń. Obecnie 22-3 ag.
Każda z nich może mieć różny zakres kompetencji:
Agencje wydające indywidualne decyzje o skutku wiążącym dla osób trzecich ( np., rejestracja znaków towarowych)
Agencje zajmujące się świadczeniem wsparcia na rzecz KE, ale także na państwa członkowskie ( sporządza opinie, badania naukowe)
Agencja zajmuje się organizowaniem współpracy między różnymi wyspecjalizowanymi organami państw członkowskich
Agencje wykonawcze mają stosunkowo mniejsze znaczenie, są one pomocnicze KE. Komitet Europejski może powierzyć im realizację swoich zadań ( np., techniczne), są tworzone przez komitet na jej własne potrzeby w drodze decyzji i podlegają całej kontroli ze strony KE.
Dochody budżetu UE