UNIA EUROPEJSKA ĆWICZENIA
WSPÓLNOTOWE PRAWO INSTYTUCJONALNE
Unia Europejska a Wspólnota Europejska
Wspólnota Europejska jest organizacją międzynarodową. Charakter prawny i struktura Unii Europejskiej i Wspólnoty Europejskiej. Podmioty prawa międzynarodowego to:
państwa
organizacje międzynarodowe
podmioty sui generis
strona wojująca w pewnych przypadkach
W porównaniu z państwami rola organizacji międzynarodowych jest ograniczona. Podmiotowość organizacji międzynarodowych wywodzi się z woli państw tworzących tą organizację, jednak podmiotowość ta ma charakter obiektywny, a więc organizacja może się na nią powołać zarówno w stosunku do państw członkowskich, jak i wobec państw trzecich.
Podmiotowość organizacji ma również charakter funkcjonalny tz. Ograniczony do funkcji przewidzianych w statucie.
RODZAJE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH
Organizacje pozarządowe są zakładane przez osoby prywatne (członkami są osoby prywatne). Organizacje państwowe są zakładane przez państwa (członkami są państwa).
PODMIOTOWOŚĆ ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH
Wyrastały one pod koniec II wojny światowej. Były problemy z ich podmiotowością.
1949r. MTS (sąd ONZ-towski). Zamordowano hrabiego Bernado (ONZ domagało się odszkodowania od Palestyny).
Opinia stwierdzała, że ONA ma podmiotowość prawną. Uznał istnienie organizacji międzynarodowych. Organizacja międzynarodowa ma prawo do zawierania umów, może korzystać z przywilejów i immunitetów, prawo legacji.
Zdolność do czynności prawnych jest to podmiotowość prawna.
Dalsza dyskusja dotyczyła zakresu podmiotowości. Podmiotowość organizacji międzynarodowych jest podmiotowością wtórną w stosunku do państw. Organizacja międzynarodowa ma taką podmiotowość, jaka została dana w statucie (umowie, która powoływała ją do życia). Organizacja ma tyle podmiotowości, ile dostała od państwa.
ORGANIZACJA PONADNARODOWA
Wspólnota Europejska. Organizacje państwowe od międzynarodowych różni charakter i zakres uprawnień w stosunku do państw członkowskich.
Formuła wprowadzona w dwóch głośnych orzeczeniach:
Van Gent en Loos
Flaminio Costa / E.N.E.L.
ETS wypowiedział się:
Wspólnota Europejska jest organizacją nowego typu i różni się od pozostałych organizacji międzynarodowych. Powstała dzięki temu, że państwa członkowskie przekazały część kompetencji suwerennych na rzecz Wspólnoty Europejskiej.
Walt Wilhelm i inni/ Bundeskaterland
CECHY ORGANIZACJI PONADNARODOWYCH
możliwość stanowienia prawa kierowanego zarówno do państwa członkowskich, jak i obywateli tych państw przy czym przy czym prawo to jest bezpośrednio skuteczne i zachowuje pierwszeństwo w stosunku do wszystkich norm prawa krajowego, również wobec norm konstytucyjnych danego państwa.
W przypadku Wspólnoty Europejskiej dochodzi do rozrostu i tak szerokich kompetencji i dzięki temu tworzy się samodzielny, autonomiczny porządek prawny, który różni się zarówno od prawa krajowego, jak i od prawa międzynarodowego publicznego, a w szczególności uniezależnia się od umowy międzynarodowej ja tworzącej.
Jednocześnie umowa ta nabiera cech Konstytucji. Organizacja stanowi prawo pochodne, zwane inaczej wtórnym szczególnego rodzaju.
Prawo to jest bezpośrednio skuteczne w sferze prawa krajowego państwa członkowskiego i ma pierwszeństwo stosowania.
Szczególne wątpliwości budzi jednak charakter prawny Unii Europejskiej.
W 1992 roku na podstawie traktatu z Maastricht nie zawiera jednoznacznej odpowiedzi odnośnie podmiotowości umów (inaczej niż w przypadku Wspólnot Europejskich).
Autonomia sądowa
Polega na tym, że wszystkie sprawy dotyczące stosowania lub wykładni prawa wspólnotowego mogą być rozpatrywane wyłącznie przez powołany do tego organ sądowy, którego jurysdykcja jest obowiązkowa i nie może być wyłączona.
Autonomia finansowa
Wspólnota nie utrzymuje się ze składek członkowskich, ale posiada własne dochody.
cła nakładane w ramach wspólnej polityki celnej na państwa trzecie
dochody ze wspólnej polityki rolnej
kredyty
część podatku od wartości dodanej, która jest przekazywana przez państwa członkowskie do wspólnej kasy
Wspólnota Europejska, Rada Europy- jest z góry ustalony budżet, budżet nie eskaluje.
Unia Europejska ma tylko jeden organ (polityczny, dlatego ułomny) REDĘ EUROPEJSKĄ
Unia Europejska to etap rozwoju, platforma. EWWIS z 1952 roku wygasła w 2002 roku, bo zawarta była na 50 lat, w ostatnich latach to jej zmniejszenie znaczenia.
EWG z 1958 roku zmienione w EURATOM teraz jest WSPÓLNOTĄ EUROPEJSKĄ.
Są to organizacje ponadnarodowe.
Traktat z Maastricht ma charakter dualistyczny- powołał Unię Europejską, zmienił traktat o EWG. Dodaje Wspólnocie nowe działy np. kultura. Z Unią związane są trzy filary.
I Unia Walutowa i Gospodarcza
II Współpraca w sprawach Zagranicznych i Bezpieczeństwa
III Współpraca w sprawach policyjnych i sądowych
PRAWO EUROPEJSKIE I JEGO PODZIAŁY
Ius publicum - ius privatum, formalne - materialne
Znaczenia:
sensu largo- prawo tworzone pod auspicjami wszystkich europejskich organizacji międzynarodowych np. EFTA, CEFTA, Rada Europy ( wszystko poza gospodarką, Europejska Konwencja Praw Człowieka).
Węższe- prawo tworzone w ramach Unii Europejskiej i Wspólnoty Europejskiej
Sensu stricto- Europejskie prawo wspólnotowe.
Podział na prawo instytucjonalne i prawo materialne
prawo instytucjonalne, inaczej formalne- ta część prawa wspólnotowego, która określa strukturę organizacyjną wspólnot, a więc instytucje (organy) Wspólnoty, ich skład, kompetencje, sposób powoływania oraz postępowanie w zakresie stanowienia prawa wspólnotowego oraz procedury sądowe.
prawo materialne- określa i reguluje rzeczowy zakres działania Wspólnot. W wyniku zmian traktatów założycielskich (miedzy innymi przez Jednolity Akt Europejski, Maastricht, Amsterdam, Nicejski rzeczowy zakres działania Wspólnot ulegał systematycznemu powiększaniu. Ten proces powiększenia dotyczył przede wszystkim EWG.
Początkowo rzeczowy zakres działania EWG określany był mianem Wspólnego Rynku. Wyraźne poszerzenie przyniósł Jednolity Akt Europejski, szczególnie w dziedzinie ochrony środowiska.
Kolejny etap to traktat z Maastricht, który tak dalece rozszerzył rzeczowy zakres działania Wspólnoty, ze symbolicznym wyrazem tego stała się zmiana nazwy na Wspólnotę Europejską
polityka socjalna
ochrona konsumentów
zdrowie i kultura
ochrona przemysłu
gospodarka i socjalna wolność
polityka rozwoju regionalnego
JAE - jednolity rynek
Traktat z Maastricht- unia walutowa, gospodarcza.
Prawo pierwotne, prawo wtórne
Stanowią przede wszystkim traktaty założycielskie wraz ze wszystkimi załącznikami i protokołami, jak również wszystkie późniejsze postanowienia traktatowe (wnoszące zmiany, uzupełnienia).
Tzw. prawo traktatowe tworzą również traktaty przystąpienia nowych członków do Unii, wraz z aktami przystąpienia. Też zasady ogólne wspólne dla porządków państw członkowskich, normy prawa zwyczajowego.
PRAWO TRAKTATOWE
trzy traktaty o wspólnotach
układ w sprawie wspólnych organów 1957
traktat o fuzji 1965
protokół w sprawie przywilejów i immunitetów 1965
traktat budżetowy 1970
traktat przystąpieniowy Norwegii, Danii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Irlandii Północnej 1972 wraz z aktem o warunkach przystąpienia i warunkach dostosowania traktatów
jednolity akt europejski 1986
traktat z Maastricht 1992
traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej Republiki Austrii, Finlandii, Norwegii i Szwecji
traktat Amsterdamski 1998
traktat Nicejski 2002
wielki traktat akcesyjny 2004
ZASADY OGÓLNE WSPÓLNE DLA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH
Już od dawna są źródłem prawa międzynarodowego. Art.38. teraz nazywane „zasady ogólne wspólne dla państw członkowskich” np. zasada sprawiedliwości, słuszności, ne bis in idem.
W prawie europejskim są dwa rodzaje zasad ogólnych
zasady wspólne narodom
wynikające z traktatów np. zasada niedyskryminacji, zasada subsydiarności
ETS- mówi, że dane zasady istnieją i taka jest ich treść (prawo administracyjne i sfera praw zasadniczych- prawa człowieka).
Zasady muszą sprzyjać realizacji celów wspólnot. Szuka w tradycjach konstytucyjnych państw członkowskich, posiłkuje się też EKPrCz.
Sp. 26/62
Sp. 6/64
Sp. 14/68
Sferę ogólnych praw administracyjnych ETS powziął z zasady państwa prawnego i wyodrębnił m.in. następujące zasady:
zasada proporcjonalności
zasada kontradyktoryjności
ne bis in idem
prawa wglądu do akt
ochrony zaufania i bezpieczeństwa prawnego
ochrony praw nabytych w dobrej wierze
Prawa zasadnicze
prawa własności
prowadzenia działalności gospodarczej
poszanowania sfery prywatnej
życia rodzinnego
wolności wyznawania religii
prawo zrzeszania się
Stanowią część nie pisanego prawa wspólnotowego.
PRAWO ZWYCZAJOWE
stała praktyka
przekonanie, że tworzy prawo
PRAWO WTÓRNE
Art.249 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Rada i Komisja, Parlament Europy. Inicjatywa ustawodawcza. Rada wydaje, Komisja Europejska ma inicjatywę.
Prawo jest stanowione przez organy wspólnot europejskich. Katalog:
rozporządzenia
dyrektywy
decyzje
zalecenia
opinie
Rozporządzenia, dyrektywy, decyzje są prawnie wiążące. Zalecenia i opinie nie są prawnie wiążące.
ROZPORZĄDZENIE
Zasięg ogólny, dotyczy wszystkich krajów członkowskich, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
DYREKTYWA
Wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, jeśli chodzi o rezultat, który ma zostać osiągnięty. Jednak organy krajowe mają swobodę w wyborze niezbędnej formy i środków.
Europa, ETPCzł. System starssburski, konwencja, sąd
WE- ETS system luxemburski.
DECYZJA
Jest decyzją administracyjną. Skierowana do konkretnego adresata i wiąże go w całości.
ZALECENIA I OPINIE
Charakter opiniodawczy.
DOPEŁNIAJĄCE PRAWO WSPÓLNOTOWE
Umowy międzynarodowe, które zawierane są przez państwa członkowskie i służą wspieraniu celów wspólnych. Nie jest to ani prawo pierwotne, ani wtórne tylko dopełnienie.
Są to umowy na płaszczyźnie prawa międzynarodowego publicznego, a wypływające z nich prawa i obowiązki są zgodne z prawem międzynarodowym.
Prawo pisane
prawo pierwotne pisane
prawo wtórne
prawo umów międzynarodowych
Źródła prawa niepisanego
wspólnotowe prawo zwyczajowe
ogólne zasady prawa
powszechne prawo międzynarodowe publiczne
ZASADY OGÓLNE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO
Są istotne dla przejrzystości i istotności każdego prawa. Źródła możemy poszukiwać w:
traktatach
w orzecznictwie ETS
TRAKTATOWE PRZEPISY
pomocniczość
proporcjonalność
kompetencji powierzonej
solidarność
niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową
ORZECZNICTWO ETS
pierwszeństwa prawa wspólnotowego
skutek bezpośredni prawa wspólnotowego (direct effect)
POMOCNICZOŚĆ
Sformułował Piłs XI w encyklice- najważniejszy jest człowiek. Nie wkraczać w sferę jednostki ludzkiej, chyba że trzeba. Poszanowanie państw członkowskich, bo to one są bliżej obywateli.
Art. 2 TWE stwierdza, że cele Unii mogą być osiągnięte z poszanowaniem zasady pomocniczości z art.5 TWE.
Zasady te wprowadził traktat z Maastricht z 1992 roku, a jej celem jest dokładniejsze rozgraniczenie kompetencji narodowych od kompetencji wspólnoty.
W dziedzinach, które nie podlegają kompetencji wyłącznej wspólnoty może może ona podejmować działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, a mogą być lepiej zrealizowane na poziomie wspólnoty.
ZASADA SUBSYDIARNOŚCI
Stawia pytanie, czy cele wspólnoty mogą być skutecznie osiągnięte w wyniku podejmowania działań na płaszczyźnie państw członkowskich., które są bliżej obywateli, albo czy z uwagi na skalę czy skutki proponowanych działań mogą być lepiej ucieleśnione na płaszczyźnie wspólnotowej.
WE podejmując działanie w zakresie kompetencji konkurencyjnych musi je uzasadnić zgodnie z zasadą subsydiarności => dwustopniowy test sprawdzający.
czy państwa członkowskie mogą podjąć działania?
WE tylko, gdy cele nie mogą być w wystarczający sposób osiągnięte przez państwo członkowskie
Czy cele te ze względu na skalę lub skutek proponowanego środka mogą być lepiej osiągnięte przez Wspólnotę?
Jest to obowiązująca wytyczna, została ona przyjęta w protokole do Traktatu Amsterdamskiego w protokole o stosowaniu zasady subsydiarności i proporcjonalności.
Pt. 3 Traktatu- subsydiarność to koncepcja dynamiczna, więc ma być stosowana w światle celów wspólnotowych. Pozwala Wspólnocie rozwinąć działania, jeśli tego wymagają okoliczności i odwrotnie ograniczyć je lub przerwać, gdy nie znajdują one dalszego usprawiedliwienia.
ZASADA PROPORCJONALNOŚCI
Stosowana we wszystkich sferach kompetencji, nie tylko do kompetencji wyłącznych, też do kompetencji konkurencyjnych. Nie odnosi się do rozgraniczania kompetencji Wspólnoty i państw członkowskich lecz raczej dotyczy konkretnego środka. Wymaga by środek Wspólnoty nie nakładał niepotrzebnych ciężarów na państw członkowskie lub jednostki. Wywodzi się z prawa niemieckiego. Została najpierw wprowadzona do prawa wspólnotowego przez ETS (była o niej mowa w sprawie Internationalle Handelsgesellschaft GmbH) => wywóz kukurydzy, niedotrzymanie umowy, pacta sunt serwanda.
Akty państw członkowskich i Wspólnot wydane w ramach legislatywy, egzekutywy i sądownictwa muszą być odpowiednie i konieczne do osiągnięcia pewnego celu przy czym w razie istnienia kilku odpowiednich środków należy wybrać te, które są najmniej uciążliwe nadto nałożone obciążenia muszą pozostawać w odpowiednim stosunku do zamierzonych celów.
Podjęte środki muszą być więc:
odpowiednie do osiągnięcia celu
konieczne do osiągnięcia celu tz. Jeżeli istnieje wybór między kilkoma środkami to wtedy należy zastosować środek, który jest najmniej uciążliwy
współmierny, czyli proporcjonalny w stosunku do nakładanych obciążeń (zakaz działań władczych ponad potrzebę)
Należy ją uwzględniać nie tylko jako miarę przy wydawaniu środków prawno wspólnotowych zgodnie z prawem pierwotnym lub środków państw członkowskich na podstawie prawa pierwotnego i wtórnego lecz także przy wykładni prawa pierwotnego i wtórnego.
Zgodnie z pt. 4 protokołu do Traktatu Amsterdamskiego o stosowaniu zasad proporcjonalności i subsydiarności każdy wspólnotowy akt prawny musi zawierać uzasadnienie, z którego wynika, że zasada proporcjonalności została uwzględniona.
Należy uzasadnić dlaczego dano pierwszeństwo rozporządzeniu a nie dyrektywie albo przepisowi szczególnemu przed dyrektywą ramową.
ZASADA KOMPETENCJI POWIERZONYCH
Art.5 TWE.
Wspólnota jako organizacja międzynarodowa nie posiada całokształtu kompetencji charakterystycznych dla państwa członkowskiego, które z woli państw zostały im przekazane w traktatach założycielskich lub w kolejnych zmianach traktatów. Kompetencje te mają charakter funkcjonalny, są ściśle związane z celami i zadaniami wspólnot, czyli służą osiąganiu celów i realizacji zadań. Kompetencje, które posiada wspólnota mogą być wykorzystane:
wyłącznie przez Wspólnotę
wyłącznie przez państwa członkowskie
albo przez Wspólnotę albo przez państwa (dla wskazania, kto działania powinien podjąć, konieczne jest uwzględnienie zasady pomocniczości).
ZASADA SOLIDARNOŚCI
Art.10 TWE
Prawo wspólnotowe jest prawem integracyjnym, scalającym. Cele w ramach UE wymagają wspólnego wysiłku instytucji wspólnot i państw członkowskich, w związku z tym traktaty nałożyły na wskazane podmioty liczne, czasami sporne ze sobą obowiązki, które tworzą sieć powiązań i zależności i wynikają z licznych przepisów traktatowych, ale przede wszystkim z art.10 TWE.
Istota zasady. Z przepisu wynikają obowiązki dwojakiej natury- pozytywne i negatywne.
Pozytywne
Działania
Podejmowanie wszelkich środków ogólnych i szczególnych służących zapewnieniu wykonania zobowiązań wynikających z traktatów oraz z prawa wtórnego.
działania albo zaniechania działań
zależnie od okoliczności dla ułatwienia działań wspólnocie.
Negatywne
powstrzymywania się
od podejmowania jakichkolwiek działań mogących narazić na niebezpieczeństwo osiągnięcie celów wspólnoty.
Obowiązuje państwa członkowskie i organy wspólnot. Obowiązek efektywnego wykonywania zobowiązań członkowskich i szczególne znaczenie ma on przy implementacji prawa wspólnotowego do krajowych porządków prawnych.
Obowiązek wykonywania wszelkich zobowiązań wspólnych przez wszystkie władze- centralne i lokalne.
Obowiązek ułatwienia działania wspólnocie i osiągania jej celów. Ułatwienie misji Komisji Europejskiej i ETS w celu kontroli wykonywania prawa wspólnotowego.
NIEDYSKRYMINOWANIE ZE WZGLĘDU NA PRZYNALEŻNOŚĆ PAŃSTWOWĄ
Art. 12 TWE
Jest wyrazem poszanowania ogólnej zasady równości oznacza, że państwa członkowskie nie mogą traktować gorzej obcokrajowców pochodzących z Unii niż swoich obywateli.
Można traktować lepiej (dyskryminacja pozytywna).
ORZECZENIA
VAN GENT & LOOS (26/62)
Gdzie się spór toczył, kto należał do strona. Formaldehyd. Dzieje się w Holandii, firma sprowadziła z RFN formaldehyd. Organy celne podniosły cło na te chemikalia. Firma nie chciała zapłacić, sprawa w sądzie holenderskim.
Przedstawiciel rządu holenderskiego powołał się na obowiązywanie norm wewnętrznych prawa holenderskiego (żąda dodatkowych opłat od własnych obywateli ?).
Sąd skierował sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Prawo Wspólnoty wiąże organy państw członkowskich jak i obywateli.
EWG stanowi nowy porządek prawny. Zasada skutku bezpośredniego (direct effect). Traktat wywiera skutek bezpośredni dla organów, dla organów celnych, też dla obywateli !
COSTA / ENEL (6/64)
Energia, prąd. Temperamentny adwokat Costa. Działo się to we Włoszech, nastąpiła nacjonalizacja przemysłu energetycznego (akcje przedsiębiorstwa). Pytanie, czy ustawa o nacjonalizacji jest zgodna z traktatem? Rząd wystąpił do Trybunału o orzeczenie. Adwokat wpadł na pomysł, nie płacić rachunku za energię. Rząd włoski stwierdził, że wniosek jest niedopuszczalny. Rząd powoływał się na zasadę lex posterior derogat legi priori, że ustawa o nacjonalizacji jest późniejsza.
Trybunał dokonał wykładni. Nie roztrzygną sprawy merytorycznie. Państwa nie mogą jednostronnie dawać pierwszeństwu prawu wewnętrznemu nad wspólnotowym, na które same wyraziły zgodę. Prawo bezpośrednio wiąże jednostki.
Nowy porządek. Wspólnota powstała, bo państwa oddały część kompetencji suwerennyh. Zakaz kwestionowania norm wspólnotowych.
Zdolność do reprezentacji, do czynności prawnych, pacta sunt serwanda. Jest to nowum o zasadzie pierwszeństwa.
Naruszenie zobowiązań traktatowych.
Inne orzeczenia:
Grecja- składowanie odpadów radioaktywnych
Francja- niszczenie hiszpańskich produktów.
WALT WILHELM (14/68)
Decyzja. 28 listopada 1967 Urząd Kartelowy nałożył karę na 6 przedsiębiorców, którzy w tym samym czasie podnieśli ceny o 8% na anilinę.
Postępowanie. 31 maja 1967 Komisja Wspólnot wszczęła postępowanie przeciwko 4 spośród przedsiębiorców ukaranych przez Urząd Kartelowy, także przeciwko grupie innych przedsiębiorców.
Przed Trybunałem strony wyraziły swoje racje. Powodowie twierdzili, że w zbiegu prawa wewnętrznego i wspólnotowego na podstawie zasady ne bis in idem powinno mieć zastosowanie wyłącznie prawo Wspólnotowe, stosowanie prawa wewnętrznego stworzyłoby stworzenie sztucznych warunków konkurencji.
FUK i Rząd RFN- zasad ne bis in idem nie może mieć zastosowania w przypdkach działań władczych państw obcych. Nie może być prawo wspólnotowe o0kreślone bądź porównywane z prawem stanowionym przez państwa trzecie.
Zasada proporcjonalności- wszystkie środki mają być stosowane w sposób proporcjonalny.
INTERNATIONALLE HANDELSGESELLSCHAFT (11/70)
KRÓLOWA / FACTORTAME (213/89)
ADMINISTRACJA FINANSÓW PAŃSTWOWYCH / SIMMANTHAL (106/77)
ZASADA PIERWSZEŃSTWA
Zasada to została potwierdzona przez art.249 TWE na mocy którego rozporządzenie wiąże i jest w całości stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Przepis ten nie może być poddany żadnym zastrzeżeniom, bo było by to całkowicie pozbawione sensu, gdyby państwa członkowskie mogły jednostronnie unieważniać jego skutki za pomocą środków prawnosądowych, które przeważałyby nad prawem wspólnotowym.
PRAWO WSPÓLNOTOWE- odrębny system, ale należy do systemu prawa krajowego.
ZASADA PIERWSZEŃSTWA- jeżeli jest kolizja to występuje w tej postaci, że wyłącza się stosowanie prawa wewnętrznego.
Zasada pierwszeństwa została uznana za genetycznie związaną z istnieniem i funkcjonowaniem prawa wspólnotowego. Przewagi w razie konfliktu z jakąkolwiek normą wcześniejszą lub późniejszą normą krajową w każdym państwie członkowskim. Nakaz jest skierowany do wszystkich organów publicznych centralnych i lokalnych, o ile tylko spotykają się z problemem kolizji normy wspólnotowej i krajowej.
NASTĘPSTWA PRAWNE ZASADY PIERWSZEŃSTWA
nakaz efektywnej implementacji prawa wspólnotowego w tym zwłaszcza zakaz stanowienia prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym, ewentualnie jest to nakaz uchylenia prawa sprzecznego z prawem wspólnotowym.
Zakaz kwestionowania ważności norm wspólnotowych przez organy krajowe w tym także przez organy konstytucyjne
Zakaz stanowienia przez organy krajowe jakichkolwiek przepisów sprzecznych z normami wspólnotowymi
Nakaz zapewnienia bezpośredniej wykonalności orzeczeń sądów wspólnotowych oraz decyzji Rady i Komisji
ZASADA SKUTKU BEZPOŚREDNIEGO (direct effect)
Jak zasada pierwszeństwa jest to fundamentalna zasada i ta również nie ma podstawy traktatowej. Został powołany w orzecznictwie ETS, jego treść przywołują zasady wspólnotowe. Przykładem jest casus Van Gent en Loos.
Parlament Europejski niewiele może, ale jest tam bardzo ciekawy skład (politycy, wybitni intelektualiści). jest to sumienie Unii Europejskiej.
Skutek bezpośredni ma miejsce, jeżeli przepis spełnia warunki, a zwłaszcza warunek precyzyjności i bezwarunkowości (czyli jest zupełny).
Norma zawarta w przepisie wspólnotowym dociera na poziom krajowy czyniąc osoby fizyczne i prawne bezpośrednimi podmiotami prawa wspólnotowego. Jednostki mogą się powoływać na normy ich dotyczące przed sądami wspólnotowymi i przede wszystkim przez sądami krajowymi.
WSPÓLNOTOWE PRAWO MATERIALNE
Traktat wyróżnia cztery swobody:
swoboda przepływu towarów (art.23-31)
swoboda przepływu osób (art.39-48)
swoboda przepływu pracowników
swoboda prowadzenia działalności gospodarczej
swoboda przepływu usług (art.49-55)
swoboda przepływu kapitału i płatności (art.56-60)
czasami swobodny przepływ płatności uznaje się za swobodę odrębną.
STREFA WOLNEGO HANDLU
Państwa członkowskie uzgadniają między sobą zasady handlu wolnego od ceł i opłat na zewnątrz. Każde państwo utrzymuje własny system celny, natomiast unia celna to jest strefa wolnego handlu plus zharmonizowany system handlu zagranicznego. Dostawy towarów z państw trzecich traktowane są tak samo bez względu na to przez jaki obszar zostały wwiezione na teren unii celnej.
Jeżeli towar z państwa trzeciego raz spełni formalności celne to w obszarze unii celnej znajduje się on w wolnym obrocie, co oznacza, że w handlu między dwoma państwami członkowskimi zakłada się, że chodzi o towary z kraju członkowskiego lub o towary znajdujące się w wolnym obrocie. Kontrole w handlu wewnętrznym nie są konieczne i w praktyce nie istnieją.
TOWAR
Nie zdefinowane, jest pojęcie w orzecznictwie ETS. Towar sensu largo są to produkty, które mają wartość pieniężną i w związku z tym mogą być przedmiotem transakcji handlowych.
ETS- przedmioty legalnie dopuszczone do obrotu.
Czy śmieci są towarem? Towarem jest rzecz, jeżeli posiada ona coś takiego jak pierwotny cel użytkowy.
Również rzeczy niematerialne jak energia elektryczna, także prawa autorskie we wspólnocie, a nawet wierzytelności. W myśl przepisów wspólnotowych towarem nie jest broń !
SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW
Swobodna i nie ograniczona cyrkulacja towaru na rynkach państw członkowskich i między nimi.
II Traktat o WE i EURATOM wyróżniło elementy
utworzenie unii celnej
ustalenie wspólnej taryfy celnej
zniesienie ograniczeń przywozowych i wywozowych
reorganizacja monopoli państwowych
CŁA
To należność, która musi być zapłacona, aby towar mógł być wwieziony do tego państwa. W konsekwencji towary zagraniczne są sztucznie opodatkowane, przez co producenci krajowi na rodzimym rynku znajdują się w pozycji uprzywilejowanej, a państwo uzyskuje dochody z ceł.
POBIERANIE CEŁ
Mogą być pobierane jako odsetek od wartości towaru albo jako stała kwota od sztuki towaru, albo jako stała kwota od ciężaru importowanego towaru.
Istnieją cztery stawki celne:
stawka zerowa
najwyższego uprzywilejowania (teraz WTO ustala)
preferencyjna
nieograniczona
OPŁATY O SKUTKU RÓWNOWAŻNYM DO CEŁ
Traktat o WE zakazuje zarówno nakładania ceł jak i opłat o skutku podobnym do ceł. Celem tego zakazu jest uniemożliwienie państwom członkowskim prowadzenia bocznymi drzwiami innych opłat w celu osiągnięcia rezultatu podobnego do ceł:
Opłaty takie to:
opłaty administracyjne za odprawę graniczną
opłaty za przepisowe badania fitosanitarne, weterynaryjne albo medyczne pobierane przy odprawie zwierząt żywych, roślin lub produktów pochodzenia zwierzęcego
opłaty za przepisowe poświadczenie bezpieczeństwa lub zdatności do użytku sprzętu
Charakterystyczną cechą tych opłat jest nakładanie ich w związku z przekroczeniem granicy np. badania zwierząt mogą się odbyć w kraju i tam być opłacone lub u odbiorcy.
Elementem odróżniającym, czy jest to opłata o skutku podobnym do ceł jest kwestia, czy taki sam produkt krajowy w podobnej sytuacji bez przekraczania granicy też był by obciążony takimi samymi opłatami.
ETS w swoim orzecznictwie wskazał dalsze kryteria sprawdzania legalności opłat.
czy nakaz nakładania opłat o skutku równoważnym do ceł obejmuje opłaty także, gdy nie wpływają one do budżetu państwa ale np. na rzecz organizacji użyteczności pożytku publicznego
nawet, gdy opłatą obciążone są produkty zarówno krajowe jak i te pochodzące z innych państw członkowskich mogą one przybierać formę opłat o skutku równoważnym do ceł. Dzieje się tak wtedy, gdy pieniądze pochodzące z opłat tego rodzaju zasilają tylko krajowych producentów np. różnego rodzaju kompensaty, dodatki, subwencje.
Opłata pobrana na granicy lub później nie jest zabronioną opłatą o skutku podobnym do cła, jeśli jest pobrana za świadczenia administracyjne, którym muszą być poddane również towary krajowe pod warunkiem, że świadczenie to przedstawia dla importera rzeczywistą wartość, a opłata nie przekracza rzeczywistych kosztów świadczenia, a więc nie służy uzyskaniu dochodu.
ZAKAZ STOSOWANIE ILOŚCIOWYCH OGRANICZEŃ PRZEWOZOWYCH I ŚRODKÓW O SKUTKU RÓWNOWAŻNYM
Ilościowe ograniczenia przywozowe są państwowymi środkami, które wpływają na ograniczenie przywozu towarów poprzez zastosowanie kryterium określonej liczby sztuk, wagi, wartości itd.
Ograniczenia takie mogą prowadzić do faktycznego ograniczenia wwozu jakiegoś towaru. Państwo może również podjąć szereg innych działań, które w efekcie przyczynią się do podniesienia ceny towarów importowanych lub skutecznie ograniczą ich wwóz lub sprzedaż.
Wszystkie tego typu środki należy oceniać zgodnie z przyjętą przez ETS formułą:
FORMUŁA DASSONRILLE (8/74)
Druga formuła jest rozszerzeniem. Bracia prowadzący w Belgii luksusowy sklep z alkoholem sprowadzili szkocką whisky, ale od pośredniaka, bez certyfikatu.
ETS pytanie prejudycjalne.
Towar na terenie Wspólnoty jest podległy swobodzie przepływu towaru.
Środkiem o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w rozumieniu art.28 jest każda handlowa reulacja państw członkowskich, która może stworzyć bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie przeszkodę w handlu wewnętrznym Wspólnoty.
FORMUŁA CASSIS DE DIJON (120/78)
Niemcy. Likier od dawna produkowany we Francji. Niemcy stwierdzili, że jest w nim za mało % alkoholu, więc nie można go sprzedawać w Niemczech. Chodzi tu o uznanie standardów, nie może jedno państwo zaprzeczać standardom innego państwa.
Uzupełnienie formuły Dassonrille. Wszystkie towary, które zgodnie z prawem produkowane są w jednym państwie członkowskim i tam sprzedawane zasadniczo mogą mogą być wwożone i sprzedawane we wszystkich państwach o ile w pojedyńczych przypadkach nie stoją na przeszkodzie istotniejsze interesy ogółu.
Badanie, czy towary wwiezione są traktowane tak samo jak te krajowe (tego samego rodzaju).
Takie samo traktowanie ma miejsce wtedy, gdy wwiezione towary są traktowane nie gorzej od towarów krajowych takiego samego rodzaju. Dopuszczalne jest traktowanie korzystniejsze.
Badanie, czy towary zagraniczne zostały gorzej potraktowane musi opierać się na obiektywnych przesłankach. Trudności występują, gdy:
w kraju dany lub podobny towar nie jest produkowany
gdy wobec towarów obowiązuje inna ale podobna do stosowanej wobec towarów krajowych procedura dopuszczenia do obrotu krajowego
kiedy towary importowane są oceniane przez inne urzędy i instytucje niż towary krajowe.
wtedy decydują kryteria obiektywne, czyli bezpośrednie koszty zezwolenia, zaopiniowania czy odprawy granicznej
nakłady administracyjne i długość procedury jako pośrednie czynniki kosztów (casus Zinnenbal).
Pewność prawna i bezpieczeństwo planowania, względnie szczególne ryzyko dla importerów w porównaniu do producentów krajowych
Nie istnieje roszczenie prawne dotyczące całkowicie identycznego traktowania towarów importowanych, stosowane mogą być odmienne formularze, procedury wydawania zezwoleń dla wworzonych towarów ale nie mogą one bez uzasadnionego powodu powodować do wydłużenia okresu dopuszczenia na rynek, czy do podniesienia opłat albo doprowadzić do stanu niepewności prawnej.
Art.30 TWE. Można ograniczać, gdy chroni to pewne dobro, a nie jest:
arbitralną dyskryminacją
nie stanowi ograniczenia ilościowego
Lista uzasadnień ograniczeń lub zakazu importu, eksportu lub tranzytu. Orzecznictwo ETS nakazuje wykładać podstawowe wolności szeroko, natomiast możliwości ograniczeń podstawowych wolności wąsko.
W ten sposób ETS zapobiega ekspansywnej wykładni art..30 zd.1 TWE.
ETS uznaje jednak, że swoboda przepływu towaru nie jest zasadą absolutną i nie może być realizowana za każdą cenę przy czym ograniczenia z art.30 TWE nie stanowią listy zamkniętej lecz mogą być rozszerzane przez Trybunał według potrzeb w związku ze zmianą obiektywnych warunków na rynku.
ARBITRALNA DYSKRYMINACJA
Samowolna. Szczególnie, gdy brakuje regulacji prawnej lub gdy jest niekompletna i to umożliwia administracji nadużycia.
UKRYTE OGRANICZENIA
Środki protekcjonalistyczne chroniące rynek wewnętrzny.
PROPORCJONALNOŚĆ STOSOWANYCH ŚRODKÓW
Każdy zastosowany środek będzie badany pod kątem proporcjonalności. Trzy aspekty kontroli:
środek musi się nadawać do osiągnięcia celu
konieczny
proporcjonalny w węższym zakresie (musi istnieć związek między środkami a zamierzonymi celami).
E.P.