Gazeta Podatkowa nr 69 • 27.08.2007 r.

www.gazetapodatkowa.pl

10

Rachunkowość dla każdego

Porady eksperta

Definicja eksportu zamieszczona jest w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od

towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.). Zgodnie z art. 2 pkt 8 tej ustawy przez

eksport towarów rozumie się potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach cel-

nych wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w wykonywaniu czynności określonych

w art. 7 ust. 1–4, jeżeli wywóz jest dokonany przez:

a) dostawcę lub na jego rzecz, lub

b) przez nabywcę mającego siedzibę poza granicami kraju, lub na jego rzecz.

Dla celów podatku VAT zasady przeliczania kwot wynikających z faktur wyrażonych

w walutach obcych zawarte są w § 37 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia

2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług

(Dz. U. nr 97, poz. 970 ze zm.). Z przepisu tego wynika, że kwoty wyrażone w walucie

obcej wykazywane na fakturze przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego

przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia

faktury, jeżeli faktura jest wystawiana w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do

jej wystawienia. Natomiast w przypadku niewystawienia faktury w terminie, w którym

podatnik obowiązany jest do jej wystawienia, kwoty wyrażone w walucie obcej przelicza się

na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu

średniego waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego. Jednakże gdy na dany

dzień bieżący kurs średni waluty obcej nie został wyliczony i ogłoszony, do przeliczenia

należy stosować kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony.

Dla celów bilansowych przychód ze sprzedaży eksportowej towarów można wycenić

i ująć w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia według zasady określonej

w art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r.

nr 76, poz. 694 ze zm.), a więc po kursie średnim ustalonym dla danej waluty przez Naro-

dowy Bank Polski na ten dzień.

Natomiast dla celów podatkowych, począwszy od 1 stycznia 2007 r. należności z tytułu

przychodów wyrażonych w walutach obcych należy przeliczać na złote według kursu śred-

niego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego

dzień uzyskania przychodu. Stanowi o tym art. 14 ust. 1a ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14,

poz. 176 ze zm.) i art. 12 ust. 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.).

Nie będzie błędem przyjęcie dla celów bilansowych zasady przeliczenia należności

w walutach obcych według kurs średniego z dnia poprzedniego, a więc takiego samego jak

do celów podatku dochodowego. Należy w tym miejscu dodać, że do godziny 12

00

danego

dnia znany jest kurs z dnia poprzedniego, dopiero po tej godzinie znany jest kurs średni

na dany dzień, ogłaszany przez NBP. W związku z tym jednostki mogą przyjąć zasadę, że

faktury wyrażone w walutach obcych dotyczące sprzedaży eksportowej będzie się wysta-

wiać do godziny 12

00

danego dnia.

Stosowny zapis w tej sprawie powinna zawierać dokumentacja opisująca przyjęte zasady

(politykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Na tej

podstawie jednostki będą mogły stosować ten sam kurs zarówno dla celów bilansowych

jak i podatku VAT oraz podatku dochodowego.

Otrzymany nieodpłatnie środek trwały

Jednostka otrzymała nieodpłatnie środek trwały. Jak wycenić ten środek

trwały oraz jak prawidłowo należy ująć takie zdarzenie w księgach rachun-

kowych?

Jednostka, po otrzymaniu nieodpłatnie środka trwałego, powinna przede wszystkim

dokonać jego wyceny. Środki trwałe – co do zasady – wycenia się według ceny nabycia

lub kosztu wytworzenia. Wynika to z art. 28 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Jeżeli nie

jest możliwe ustalenie ceny nabycia w ten sposób, wówczas zgodnie z art. 28 ust. 2 po-

wołanej wyżej ustawy, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego

lub podobnego przedmiotu.

Wartość przyjętego nieodpłatnie środka trwałego jednostka powinna zaliczyć w ewi-

dencji księgowej do rozliczeń międzyokresowych przychodów. Stanowi o tym art. 41

ust. 2 ustawy o rachunkowości. W księgach rachunkowych otrzymany nieodpłatnie środek

trwały, w miesiącu wprowadzenia do ewidencji, jednostka powinna ująć zapisem:

- Wn konto 01 „Środki trwałe”,

- Ma konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”

(w analityce: Nieodpłatnie otrzymany środek trwały).

Zaliczona do rozliczeń międzyokresowych przychodów wartość, równolegle do odpisów

amortyzacyjnych lub umorzeniowych od otrzymanego nieodpłatnie środka trwałego,

będzie zwiększać stopniowo pozostałe przychody operacyjne.

Przykład

Jednostka otrzymała nieodpłatnie środek trwały. Wartość otrzymanego środka trwa-

łego ustalono na kwotę 20.000 zł. Przyjęta przez jednostkę roczna stawka amortyzacyjna

wynosi 14%.

Dekretacja

1. OT – wprowadzenie do ewidencji otrzymanego

nieodpłatnie środka trwałego:

20.000 zł

- Wn konto 01

„Środki trwałe”,

- Ma konto 84

„Rozliczenia międzyokresowe przychodów”

(w analityce: Nieodpłatnie otrzymany środek trwały).

2. PK – miesięczny odpis amortyzacyjny od otrzymanego

nieodpłatnie środka trwałego (20.000 zł × 14%): 12 m-cy =

233,33 zł

- Wn konto 40

„Koszty według rodzajów”

(w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5,

- Ma konto 07–1

„Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.

3. PK – zarachowanie do pozostałych przychodów operacyjnych

równowartości dokonanego odpisu amortyzacyjnego od otrzymanego

nieodpłatnie środka trwałego:

233,33 zł

- Wn konto 84

„Rozliczenia międzyokresowe przychodów”

(w analityce: Nieodpłatnie otrzymany środek trwały),

- Ma konto 76–0

„Pozostałe przychody operacyjne”.

A.B.

Ewidencja kredytu obrotowego

Jak prawidłowo ująć w ewidencji księgowej otrzymany kredyt obrotowy?
Zobowiązania z tytułu kredytów co do zasady ujmuje się na dzień ich powstania według

wartości nominalnej, czyli w kwocie faktycznego zadłużenia. Wynika to z art. 28 ust. 11

pkt 2 ustawy o rachunkowości.

Zaciągnięty kredyt można ujmować w ewidencji księgowej na koncie 13–4 „Kredyty

bankowe”. W związku z uruchomieniem kredytu bank zazwyczaj pobiera prowizję. Kwo-

ta pobranej przez bank prowizji będzie zmniejszać wielkość środków postawionych do

dyspozycji jednostki. Kwotę pobranej prowizji – jeżeli jest to kwota istotna – jednostka

zgodnie z art. 39 ust. 4 powołanej wyżej ustawy powinna zaliczyć do czynnych rozliczeń

międzyokresowych kosztów i ująć na koncie 65 „Pozostałe rozliczenia międzyokresowe

kosztów”. Następnie w równych ratach odpisywać w koszty finansowe w części przypa-

dającej na bieżący okres sprawozdawczy. Z kolei, jeżeli kwota prowizji w ocenie jednostki

nie jest istotna, kierownik jednostki stosując uproszczenia, może podjąć decyzję o jej

jednorazowym zarachowaniu do kosztów finansowych.

Odsetki z tytułu zaciągniętego kredytu naliczane stopniowo, podczas spłaty kredytu

zwiększają zobowiązanie z tytułu kredytu. Odsetki te ujmuje się równolegle do spłaty

poszczególnych rat bezpośrednio w koszty finansowe.

Przykład

Założenia

1. W dniu 1 sierpnia 2007 r. jednostka otrzymała kredyt obrotowy w wysokości

90.000 zł. Oprocentowanie kredytu wynosi 7% w stosunku rocznym; odsetki płatne

są co miesiąc.

2. Bank pobrał prowizję od uruchomienia kredytu w wysokości 2.000 zł. Kwotę tę

jednostka uznała za istotną.

3. Spłata kredytu została rozłożona na okres 4 lat. Wysokość miesięcznej raty wynosi

1.875 zł.

Dekretacja

1. Uruchomienie kredytu

a) kwota przyznanego kredytu:

90.000 zł

- Ma konto 13–4

„Kredyty bankowe”,

b) prowizja potrącona przez bank:

2.000 zł

-

Wn konto 65 „Pozostałe rozliczenia międzyokresowe”,

c) WB – wpływ środków na rachunek bieżący:

88.000 zł

- Wn konto 13–0

„Rachunek bieżący”.

2. PK – zarachowanie części prowizji w koszty bieżącego okresu

(2.000 zł : 48 m-cy):

41,67 zł

-

Wn konto 75–1 „Koszty finansowe”,

-

Ma konto 65 „Pozostałe rozliczenia międzyokresowe”.

3. WB – spłata raty kredytu wraz z odsetkami

a) rata kredytu:

1.875 zł

- Wn konto 13–4

„Kredyty bankowe”,

b) kwota odsetek (90.000 zł × 7%) : 12 m-cy:

525 zł

-

Wn konto 75–1 „Koszty finansowe”,

c) razem spłata:

2.400 zł

- Ma konto 13–0

„Rachunek bieżący”.

A.B.

Eksport bezpośredni

W przypadku gdy wywozu towarów poza granice Unii Europejskiej dokonuje eksporter

ma miejsce eksport określany jako bezpośredni (przypadek wskazany w pkt a). W przypadku

eksportu bezpośredniego stawka podatku VAT wynosi 0% pod warunkiem posiadania przez

eksportera – przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc – dokumentu potwier-

dzającego wywóz towaru poza terytorium Wspólnoty (art. 41 ust. 6 ustawy o VAT). Jeżeli ten

warunek nie jest spełniony podatnik może wykazać sprzedaż eksportową w rozliczeniu za

następny miesiąc, pod warunkiem otrzymania dokumentu potwierdzającego wywóz towarów

przed złożeniem deklaracji za ten drugi miesiąc. W razie nieotrzymania tego dokumentu w tym

drugim terminie, zastosowanie mają stawki właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium

kraju (art. 41 ust. 7 i 8 ustawy o VAT). Oznacza to obowiązek wykazania w deklaracji za

ten drugi okres rozliczeniowy obrotu z tego tytułu jako sprzedaży krajowej stosując stawki

obowiązujące dla tej sprzedaży. Obliczając podatek należny można przyjąć, że podatek ten

jest już zawarty w cenie, tj. stosując metodę „w stu”.

Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium

Wspólnoty w terminie późniejszym upoważnia podatnika do dokonania korekty podatku na-

leżnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał ten dokument.

Sposób ujęcia w księgach rachunkowych operacji dotyczących eksportu bezpośredniego

przedstawia poniższy przykład.

Przykład 1

Założenia

1. Jednostka, zarejestrowana jako podatnik VAT, w dniu 27 lipca 2007 r. w ramach

eksportu bezpośredniego sprzedała kontrahentowi z Ukrainy towar, którego wartość

zgodnie z wystawioną w tym samym dniu fakturą wyniosła 10.000 euro.

2. Średni kurs euro z dnia 26 lipca 2007 r. wyniósł 3,74 zł/euro.

3. Dokumenty potwierdzające wywóz towarów wpłynęły 28 sierpnia 2007 r.

4. Zapłata na rachunek walutowy wpłynęła 31 sierpnia 2007 r. Przykładowy kurs kupna

waluty w dniu zapłaty należności wyniósł 3,84 zł/euro.

5. Rozliczenie różnicy kursowej: 10.000 euro × (3,84 zł/euro – 3,77 zł/euro) = 700 zł

(różnica kursowa dodatnia).

Dekretacja

Zapisy w lipcu

1. Faktura eksportowa z wykazanym podatkiem VAT według stawki 0%:

(10.000 euro × 3,74 zł/euro) =

37.400 zł

- Wn konto 20

„Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny),

- Ma konto 73–0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż eksportowa).

ciąg dalszy na str. 11

Przychód z eksportu towarów w księgach rachunkowych