Praca zaliczeniowa

„Metody i techniki podejmowania decyzji w organizacji”

Spis treści

1. Wprowadzenie …………………………………………………………………………….3

2. Literatura…………………………………………………………………………………..4

1. Książki………………………………………………………………………………...4

2. Artykuły………………………………..……………………………………………...4

3. Definicje…………………………………………………………………………………...5

1. Decyzje……………………………………...………………………………………...5

2. Podejmowanie decyzji………………………………………………………………...5

4. Istota procesu podejmowania decyzji w organizacji. …………………………...………...6

5. Metody podejmowania decyzji w organizacji. …………………………….……………...9

6. Techniki podejmowania decyzji w organizacji. ……………………...………………….12

7. Zakończenie……...……………………………………………………………………….14

Wprowadzenie

W życiu codziennym nie jesteśmy w stanie uniknąć podejmowania decyzji w sprawach osobistych, rodzinnych czy zawodowych. W dużym stopniu wpływają one pozytywnie lub negatywnie na społeczeństwo, środowisko czy nawet historię. Powinniśmy podejmować decyzję w sposób dojrzały, świadomy i dobrowolny tak, aby spowodowały one jak najmniej skutków negatywnych.

W środowisku organizacji często decyzja stanowi o „być albo nie być”. Dlatego też przy podejmowaniu decyzji nie można kierować się tylko i wyłącznie intuicją czy też doświadczeniami z minionych lat, lecz należy wykorzystać możliwości drzemiące w różnych technikach, narzędziach oraz systemach wspomagających podjęcie trafnej decyzji .

Dzisiejsze czasy wymagają od nas dysponowania jak najświeższymi informacjami, które przydają się do podjęcia trafnych decyzji. Za przykład możemy podać zalety, że posiadając informację o sytuacji finansowej naszego przedsiębiorstwa jesteśmy w stanie zdecydować, na co możemy sobie pozwolić przy zakupie potrzebnych nam artykułów czy też powiększeniu firmy o dodatkowe filie w innych miastach.

Na naszym rynku jest wiele książek informujących nas jak trafnie podejmować decyzje, aby ich skutki nas zadowalały i były pozytywne. Opisują one różne metody i techniki podejmowania decyzji osobistych jak i zawodowych. Rozwiązują wiele wątpliwości i problemów.

Literatura

2.1. Książki

• Michał Wójcik: Proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, E-bookowo 2009

• Jahn Adria: Podejmowanie decyzji, Warszawa 1998

• M. Staples, E. Wighart, E. Philips: Trafne decyzje, Warszawa 1997

• Cz. Nosal: Umysł menadżera, Wrocław 1993

• Witold Kieżun: Sprawne zarządzanie organizacją, Warszawa 1997

2.2. Artykuły

• www.m.archiwo.pl

• www.kadry.info.pl

• www.wikipedia.org

Definicje

3.1. Decyzja

Postanowienie będące wynikiem dokonania dowolnego wyboru. Jest ona uogólnieniem celu działań, analizy i oceny warunków wykonania zadań, planu i układu działań.

3.2. Podejmowanie decyzji

Jest procesem polegającym na zebraniu i przetwarzaniu informacji do wyboru jednego wariantu spośród pewnego ich zestawu.

Istota procesu podejmowania decyzji w organizacji

Homo Sapiens to określenie człowieka myślącego. Niewątpliwie tym szczególnym darem odróżniamy się od reszty świata zwierząt. W życiu osobistym, jak i zawodowym, sprawne myślenie pomaga rozwiązać napotykające nas problemy. Wyznacznikiem myślenia jest ciągłe podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów. Są to nierozerwalne i stałe elementy w skutecznym zarządzaniu. Proces podejmowania decyzji skłania nas do wyszukiwania i oceniania wariantów działania, przed którymi stoi organizacja. Każdy wybór niesie za sobą konsekwencje, dlatego tak ważne jest świadome i umiejętne podejmowanie decyzji.

Decyzje błyskawiczne

Codziennie zdarzają się sytuacje, kiedy decyzje podejmowane są w sposób natychmiastowy, tak szybko, że wydaje się, jakbyśmy ani przez chwilę się nad nią nie zastanawiali, np. mówiąc „dziękuję”, kiedy coś dostajemy. Decyzje te mogą wydawać się automatyczne, lecz tak naprawdę są wynikiem nawyków i rutyny, podejmowaliśmy je w swym życiu tak często, że wykonujemy je odruchowo. Innym rodzajem decyzji błyskawicznej są decyzje oparte na reakcjach instynktownych. Na przykład widząc, że własne dziecko zaraz spadnie ze schodów, bez namysłu rzucamy się i je łapiemy. Emocje zmuszają nas tutaj do natychmiastowego działania, rozważanie za i przeciw nie wchodzi w rachubę.

Intuicja

Każdy od czasu do czasu ma silne przeczucie, co należy zrobić w danej sytuacji, jeszcze zanim zacznie rozważać wszystkie możliwości. Nawet, jeśli stosujemy czysto rozumowe praktyki podejmowania decyzji, powinniśmy uwzględnić także nasze emocje, gdyż dają nam one znacznie głębszy wgląd w pewne sprawy, niż jest to możliwe na drodze rozumowania logicznego.

Określenie celu

Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji musimy dokładnie wiedzieć, co mamy zamiar osiągnąć. Podejmowanie decyzji bez wyraźnie sprecyzowanego celu prowadzi do porażki lub niezadowalających nas rezultatów. Aby określić cel, należy sprecyzować problem. Czasami problem i cel rysują się jasno, natomiast innym razem sporo czasu może zająć określenie jednego i drugiego. Kiedy już określimy swój problem i sprecyzujemy cel, dobrze jest podzielić zadanie na kilka łatwiejszych do osiągnięcia celów pośrednich.

Znaczenie informacji

Przy podejmowaniu decyzji musimy mieś odpowiednią liczbę informacji. Ilość ich zależy od istoty i problematyki zagadnienia. W przypadku błahego problemu liczba informacji nie musi być zbyt duża, ale jeśli mamy do czynienia z decyzją szeroko rozbudowaną, np. o kupnie domu, musimy sięgnąć po szereg skomplikowanych danych.

Różne możliwości

Po zebraniu odpowiedniej ilości informacji okazuje się, że mamy do wyboru dwa lub trzy warianty. Przed ostatecznym podjęciem decyzji, należy jednak poświęcić jeszcze trochę czasu nad innymi rozwiązaniami, które mogły zostać przeoczone.

Psychologowie wymyślili kilka technik pobudzających do twórczego myślenia. Należy do nich myślenie niekonwencjonalne, analiza najgorszego wariantu, synektyka i burza mózgów.

Skalowanie szans

Jeśli mamy już gotową listę rozwiązać, nie należy spieszyć się z osądem. Spokojnie należy przyjrzeć się wszystkim możliwościom, kalkulując zarówno ryzyko, jak i korzyści związane z każdą z nich. Należy pamiętać o tym, że ludzie podejmują błędne decyzje głównie z dwóch powodów. Po pierwsze - na ogół nie biorą pod uwagę możliwości niepowodzenia, po drugie - za bardzo wierzą w to, że ich decyzje są słuszne.

Kalkulowanie ryzyka

Bardzo ważnym etapem przy ocenianiu możliwości rozwiązań jest skalkulowanie ryzyka związanego z każdym z nich. Kalkulowanie ryzyka polega na matematycznym wyliczeniu ryzyka. Nawet, jeżeli istnieje zaledwie minimalne prawdopodobieństwo, że przedsięwzięcie może skończyć się fiaskiem, trzeba wziąć je pod uwagę. Możemy wówczas porównać ryzyko związane ze wszystkimi rozwiązaniami, zanim podejmiemy decyzję.

Myślenie perspektywiczne

Każda decyzja, jaką podejmujemy, nawet z pozoru drobna lub mało ważna, niesie za sobą konsekwencje - czasem dużo dalej idące, niż to można było przewidzieć na początku. Dlatego też bardzo ważne przy podejmowaniu decyzji jest zastanowienie się nad jej konsekwencjami, zarówno w tej bliższej, jak i dalszej przyszłości. Należy, więc analizować wszystkie ewentualne efekty swojego działania, zanim ostatecznie przesądzimy sprawę.

Modele podejmowania decyzji w organizacji

Modele podejmowania decyzji to nic innego, jak pewne wzorce postępowania w określonych sytuacjach decyzyjnych, zmierzające do maksymalizacji efektu podjętej decyzji. Spośród wielu wzorców można wyróżnić następujące:

• Racjonalny - decyzja wynika z logicznego, uporządkowanego działania, obejmuje wszystkie operacje myślowe od rozpoznania problemu, aż do jego finalizacji.

• Proceduralny (biurokratyczny) - decyzja musi być podjęta zgodnie z przyjętymi regułami, procedurami, przepisami.

• Fundamentalistyczny - decyzje wynikają z przyjętych koncepcji, teorii lub narzuconego systemu wartości.

• Pragmatyczny (kompromisowy) - decyzja stanowi rozwiązanie kompromisowe, uwzględniające sprzeczne stanowiska.

• Tradycyjny - decyzja podejmowana jest pod wpływem zgromadzonych doświadczeń i tradycji w działaniu.

• Wizjonerski - decyzja oparta jest na wewnętrznym przekonaniu decydenta, inspiracji czy olśnieniu.

• Polityczny - decyzja jest wynikiem gry sił, przewagi jednej grupy nad drugą.

Typy decyzji wyróżniamy:

Ze względu na strukturę i częstotliwość podejmowanych decyzji:

• Decyzje zaprogramowane - mające kompletną strukturę lub powtarzające się z pewną częstotliwością (albo i jedno, i drugie).

• Decyzje niezaprogramowane - o niezbyt wyraźnej strukturze, podejmowane znacznie rzadziej niż decyzje zaprogramowane.

Ze względu na stopień realizacji zakładanego celu działania:

• Decyzje idealne - decyzje podejmowane przy pełnej świadomości warunków ich realizacji, w pełni umożliwiające osiągnięcie zakładanego celu. “Idealne”, czytaj, abstrakcyjne, nierealne.

• Decyzje optymalne - to rozwiązania, dla których istnieje zespół kryteriów (zasad) pozwalających na porównanie pełnego ich zbioru, a wybrane rozwiązanie jest z punktu widzenia tych kryteriów (zasad) najlepsze ze wszystkich innych.

• Decyzja satysfakcjonująca - to rozwiązanie, dla którego istnieje zespół kryteriów i według których określone są minimalne warunki wykonywania zadania, a wybranie go odpowiada tym wszystkim kryteriom.

Podejmowanie decyzji w warunkach pewności. Zachodzi, gdy decydent zna w akceptowalnym zakresie pewności dostępne możliwości (alternatywy) wyboru i związane z każdą z nich warunki.

Charakterystyka:

• Przypadek rzadki.

• Niskie niebezpieczeństwo podjęcia błędnej decyzji.

Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka. Zachodzi, gdy decydent zna z pewnym szacunkowym prawdopodobieństwem dostępność poszczególnych możliwości (alternatyw) i związane z każdą z nich potencjalne korzyści i koszty.

Charakterystyka

• Najpowszechniejszy przypadek.

• Należy trafnie określić prawdopodobieństwo korzyści i kosztów związanych z każdym wariantem.

• Umiarkowane niebezpieczeństwo błędnej decyzji.

Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności. Zachodzi, gdy decydent nie zna wszystkich możliwości (alternatyw), ryzyka związanego z każdą z nich ani ich prawdopodobnych konsekwencji.

Charakterystyka:

• Większość poważnych decyzji podejmuje się w warunkach niepewności.

• Potrzeba dużo informacji.

• Podchodzić do sprawy logicznie i racjonalnie.

• Duża rola intuicji, trafności sądu i doświadczenia.

Techniki podejmowania decyzji w organizacji

Tabela 1. Tradycyjne i nowoczesne techniki decyzyjne

Typy problemów	Techniki tradycyjne	Techniki nowoczesne
Problemy dobrze ustrukturalizowane	decyzje rutynowe, powtarzalne poprzez procedury standardowe	wszystkie metody modelowania matematycznego (badania operacyjne, programowanie liniowe itp.), modele deterministyczne
Modele słabo ustrukturalizowane	metody heurystyczne: logiczne rozumowanie, zdrowy sens, wyobraźnia, intuicja, doświadczenie	modele matematyczne decyzji podejmowanych w warunkach niepewności, modele probabilistyczne, modele statystyczne, modele gier strategicznych, modele heurystyczne z zastosowaniem komputera
Problemy nie ustrukturalizowane	metody heurystyczne	techniki heurystyczne poprzez trening kadry kierowniczej, model heurystyczne z zastosowaniem komputera

Oprócz technik tradycyjnych i nowoczesnych wyróżniamy również techniki:

• Technika Bonda - polega na rozpoznaniu, np. podczas gry w karty musimy podjąć odpowiednią decyzję tak, aby rozpoznać dalsze zamierzenia przeciwnika i wygrać. Potrzebujemy do tego pewnych umiejętności, ale również musimy przemyśleć wszystkie możliwości za i przeciw. Jest wiele sposobów na wygranie jak, np. liczenie kart czy śledzenie tasowania. Jednak najważniejsza w tym wszystkim jest strategia, którą wybieramy przed rozpoczęciem gry, a w miarę możliwości możemy ją zmienić.

• Diagnostyka decyzyjna - nie może być utożsamiana z oceną oraz diagnozą poznawczą. Jest ona przeprowadzona w ścisłym związku z projektem i z myślą, aby uzyskać podstawę do decyzji w sferze praktyki. Może być również analizowana w tle wykonalności i rozpoznawalności.

• Określanie celów - aby podjąć decyzję najpierw musimy sobie określić cel, który chcemy urzeczywistnić. Musimy opisać przyszły i pożądany efekt tego, co chcemy uzyskać. Cel powinien być konkretny, mierzalny, przekładny na działania, realny oraz określony w czasie. Podjęcie decyzji po określeniu celu będzie dla nas łatwiejsze i mniej kłopotliwe.

• Zagadnienie gazeciarza - to problem decyzyjny związany z wyznaczeniem optymalnego poziomu zamówienia, gdy znane są wartości:

S_n - strata wynikła z powodu nieobsłużenia klienta (niedoszacowanie popytu)

S_p - strata spowodowana niesprzedaniem jednostki towaru (przeszacowanie popytu)
D - popyt, będący zmienną losową o rozkładzie dyskretnym

Problem swą nazwę zawdzięcza nawiązaniu do sytuacji ulicznego gazeciarza, który staje przed problemem - ile gazet wziąć rano z drukarni? Jeśli weźmie za dużo, części gazet nie sprzeda, przez co poniesie stratę. Jeśli weźmie zaś za mało, poniesie stratę z powodu nieobsłużenia klienta (ta strata to koszt alternatywny).

Zakończenie

Podejmowanie decyzji to bardzo złożone zjawisko. Różne metody i techniki nie gwarantują nam stu procentowej pewności, że podjęliśmy odpowiedni wybór. Jednak przykłady, które zostały wymienione w naszej pracy zaliczeniowej powinny pomóc w dokonaniu odpowiedniej decyzji. Kierowanie się intuicją i przeczuciami jest bardzo ryzykowne i niejednokrotnie zawodzi. Badania umożliwiają zidentyfikowanie problemów i pozwalają na podjęcie odpowiednich działań zaradczych. Organizacja dzięki temu nie tylko ma bezpośredni wpływ na rozwój biznesu i wzrost zysków przedsiębiorstwa, ale często przez podejmowanie odpowiednich decyzji zdobywa nowych klientów. Badania są narzędziem spełniającym swoją rolę i okazują się cennym źródłem informacji dla kierownictwa do podejmowania odpowiednich decyzji.

M. Wójcik, Proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, E-bookowo 2009

M. Wójcik, Proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, E-bookowo 2009

M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997

M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997

Cz. Nosal, Umysł menadżera, Wrocław 1993

www.kadry.info.pl

M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997

Jahn Adria: Podejmowanie decyzji, Warszawa 1998

M. Wójcik, Proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, E-bookowo 2009

http://m.archiwo.pl

Witold Kieżun: Sprawne zarządzanie organizacją, Warszawa 1997

www.wikipedia.org

14

15

---