TEORIA EWOLUCYJNA

Czym jest socjologia?

Według Anthony`ego Giddens`a socjologia jest to badanie życia społecznego człowieka, grup społecznych i społeczeństw. Socjologia jako nauka jest dość młodą dziedziną, chociaż ma głębokie korzenie (refleksja na temat społeczeństwa jest odwieczna), powstała ona w I połowie XIX wieku w wyniku rewolucji francuskiej i rewolucji przemysłowej, które doprowadziły do przemian społecznych.

Teoria socjologiczna.

Teorie są to opowieści o tym, jak i dlaczego następują wydarzenia. Mówią nam o tym jak ludzie się zachowują i wchodzą w interakcję z innymi ludźmi. Teorie socjologiczne dążą do wyjaśnienia, jak i dlaczego przebiegają procesy społeczne.

Teoria ewolucyjna.

Początku teorii ewolucji można doszukiwać się już w czasach starożytnych. Jednak teorii powstania świata i ewolucji organizmów obecnie jest wiele. Kluczową postacią dla powstania teorii ewolucji, którą znamy dzisiaj, był Darwin, jednak jest to teoria opisująca ewolucję od strony biologii Spoglądając na teorię ewolucji od strony socjologii należy wymienić takie postaci jak Herbert Spencer i Emil Durkheim.

Herbert Spencer był głównym przedstawicielem ewolucjonizmu. Głównym założeniem jego filozofii była ewolucja, której podlega cały wszechświat. Według Spencera rozwojowi podlega cała przyroda. Głosił, że najlepsze formy organizacji społecznej wyłaniają się w warunkach nieskrępowanego współzawodnictwa między jednostkami ludzikmi, które pozwala na przeżycie najlepiej dostosowanym. Według Spencera rozwój jest prawem społecznym, funkcjonującym w całej przyrodzie i prowadzi do różnicowania się różnych części, które wzajemnie się dopełniają. Prawo to dotyczy również tworzenia się kultur czy społeczeństw.

Emil Durhheim, tak samo jak Spencer, należał do czołowych przedstawicieli ewolucjonizmu. Podobnie jak Spencer przedstawił związek między Darwinowską teorią ewolucji przez dobór naturalny w ewolucją społeczną.

Szkoła chicagowska

Nazwa szkoła chicagowska jest potoczną nazwą tradycji socjologicznej, która zaczęła rozwijać się na początku XX wieku wśród socjologów z Chicago University. Na uczelni tej w roku 1892 powstał pierwszy wydział socjologii w Stanach Zjednoczonych, założony przez amerykańskiego socjologa Smalla Albiona Woodbury’ego.

Jednym z głównych tematów Szkoły chicagowskiej były badania dotyczące problemów wielkich miast. Louis J. Wirth jest uważany za kluczową postać w rozwoju wielkomiejskiej aglomeracji. Uważał, że rozwój obszarów miejskich może być rozumiany przez analizę gęstości i wielkości populacji miejskich, ponieważ wpływają one na różnorodność populacji. Twierdził, że twierdził, że w zagęszczonej populacji określonej wielkości dochodzi w sposób nieunikniony do rozrastania się wtórnych grup społecznych, zmniejszenia intensywności interakcji osobistych oraz zwiększenia heterogeniczności kulturowej. Konsekwencją wystąpienia tych zjawisk jest osłabienie więzi rodzinnych i podkopanie tradycyjnych podstaw kontroli społecznej, takich jak np. religia.

Makropoziomowa teoria ekologiczna – Hawley (produkcja, transport, komunikacja)

Teoria procesów ekologicznych Hawleya opiera się na trzech podstawowych
założeniach:

• Adaptacja do środowiska następuje poprzez formowanie się systemu wzajemnych zależności pomiędzy członkami populacji.

• Rozwój systemu postępuje aż do osiągnięcia stanu maksymalnej złożoności,
  możliwej przy istniejących udogodnieniach transportowych i komunikacyjnych,
  zakładając niezmienność innych warunków.

Rozwój systemu podlega wznowieniu za każdym razem, kiedy zostaje wprowadzona nowa informacja, zwiększająca zdolność do ruchu materiałów, ludzi oraz wiadomości

i trwa aż do stanu pełnego wykorzystania tej informacji.

Teoria ekologiczna - Hannan i Freeman

Hannan i Freeman przedstawili bardzo ważne spostrzeżenie: populacje różnego poziomu organizacji mogą być rozpatrywane z perspektywy współzawodnictwa o zasoby. Na przykład producenci samochodów, odzieży czy czasopism są uzależnione od szczególnych rodzajów i wielkości zasobów w ich środowisku. Dla producentów samochodów środowisko zasobów stanowią tacy klienci, którzy mogą sobie pozwolić na kupno samochodów. Taka sytuacja wyjściowa stanowi analogię do procesów ewolucyjnych, ponieważ organizacje muszą współzawodniczyć w zapewnieniu sobie zasobów, szczególnie wtedy gdy wzrasta liczba organizacji okupujących daną niszę.

Nowe teorie ewolucyjne

• Teorie socjobiologiczne

Podejście van den Berghe'a

Pierre van den Berghe należy do najbardziej konsekwentnych przedstawicieli perspektywy socjobiologicznej w widzeniu spraw ludzkich. Jego zdaniem jest już „najwyższy czas, żebyśmy poważnie spojrzeli na siebie jako na jeden z wielu gatunków biologicznych".

Van den Berghe stosuje teorię socjobiologiczną do interpretacji różnorodnych zachowań społecz nych u ludzi. Van den Berghe zaznaczył swój zwrot ku socjobiologii przezpostawienie następującego pytania: co przede wszystkim powoduje, że istoty ludzkie są „społeczne"? Jego odpowiedź sprowadza się do tego, że łączenie się zwierząt we współdziałające grupy zwiększa ich dostosowanie reprodukcyjne przez:

• zabezpieczenie ich przed drapieżnikami

• uzyskiwanie korzyści przy lokalizacji, zbieraniu i eksploatacji zasobów.

Uspołecznienie, które promuje dostosowanie reprodukcyjne, wywoływane jest przez trzy mechanizmy socjobiologiczne:

• dobór krewniaczy

• odwzajemnianie

• przymus

• Międzygatunkowe porównania form społecznych

Podejście Machalka

Richard Machalek zastosował nowoczesną teorię ewolucyjną do tradycyjnych
problemów socjologicznych. Postuluje on prawdziwą socjologię porównawczą, czyli taką, która przekracza podziały gatunkowe. Jego podejście polega na poszukiwaniu podstaw i rozwoju „uspołecznienia", gdziekolwiek można je znaleźć, zarówno u ludzi, jak i u gatunków pozaludzkich. Poprzez identyfikację elementarnych form życia społecznego u organizmów ludzkich i zwierzęcych można uzyskać informacje na temat tego, jak ułożone są cechy organizacyjne wśród gatunków. Usiłując stworzyć prawdziwą socjologię porównawczą, Machalek przedstawia czterostopniową procedurę socjologicznej analizy powszechnych form społecznych, „z położeniem szczególnego nacisku na uspołecznienie, a nie na organizm".

• Zidentyfikuj i opisz formę społeczną, która występuje w dwóch lub więcej
  liniach gatunkowych.

• Pokaż „wyjściowe problemy danego wzoru", które mogły ograniczyć ewolucję
  tej formy społecznej. Inaczej mówiąc, jakie są niezbędne warunki wyjściowe,
  aby konkretna forma społeczna mogła zaistnieć?

• Wskaż procesy, które stworzyły formę społeczną.

• Zidentyfikuj korzyści i beneficjantów formy społecznej, pozwalające wyjaśnić
  uporczywość i rozpowszechnienie się pewnych form społecznych w porów-
  naniu z innymi formami.

Stosując powyższą procedurę, Machalek skoncentrował się na ewolucji makrospołeczeństw - formy społecznej, która po raz pierwszy pojawiła się w ewolucji społecznej ludzkości około pięciu tysięcy lat temu. Postawił on następujące pytanie: Co powoduje, że makrospołeczeństwa ludzkie są w ogóle możliwe? Machalek uważa, że aby odpowiedzieć na to pytanie, nie wystarczy po prostu badać społeczeństwa rolnicze i przemysłowe. Badania społeczności ludzkich na makropoziomie trzeba przede wszystkim oprzeć na szerszych studiach makrospołeczeństw jako formy społecznej. Jeśli zastosujemy międzygatunkowe podejście porównawcze, to staje się oczywiste, że „makrouspołecznienie" istnieje tylko w dwóch rzędach taksonomicznych - u owadów i naczelnych.

• Teorie stadiów ewolucji

W latach sześćdziesiątych XX w. socjologowie ponownie zainteresowali się ewolucją
społeczną jako procesem pociągającym za sobą przechodzenie od prostych do bardziej złożonych form organizacji społecznej. Wcześniejsi teoretycy, tacy jak Herbert Spencer i Emile Durkheim, pierwsi przedstawili długoterminowe procesy historyczne jako skoncentrowane wokół zwiększającego się zróżnicowania struktury i kultury, organizujących społeczeństwo.

Teoria ewolucyjna - Lenscy i Nolan

Kiedy Gerhard Lenski, Patrick Nolan i Jean Lenski wprowadzili wątek biologiczny do swego modelu etapów rozwoju społecznego od łowiectwa i zbieractwa do nowoczesnych systemów przemysłowych, usiłowali wskazać na podobieństwa i różnice pomiędzy ewolucją biologiczną

a społeczną. Po pierwsze, tak ewolucja biologiczna, jak i społeczna „opierają się na zasobach doświadczeń, które zostają utrwalone i przekazane z pokolenia na pokolenie w postaci zakodowanych zespołów informacji". Po drugie, opierają się one na „procesach obejmujących
przypadkowe wariacje i selekcję" takich cech, które promują adaptację do środowiska. Istnieją jednak pewne istotne różnice pomiędzy ewolucją biologicz- ną a społeczną. Jedna z nich polega na tym, że w ewolucji organicznej geny przechowują zakodowaną informację, podczas gdy

w ewolucji społecznej kulturowe „systemy symboli są funkcjonalnymi ekwiwalentami alfabetu genetycznego''. Inna różnica dotyczy sposobu, w jaki transmitowana jest informacja.

W ewolucji biologicznej informacja genetyczna może być transmitowana tylko przez reprodukcję nowych organizmów. Ewolucja społeczna jest procesem kumulatywnym w tym sensie, że nowe technologie, które okazują się bardziej adaptacyjne, zmieniają wzór organizacji
społecznej, ogólnie w kierunku większych i bardziej złożonych form organizacji.
Dwie główne siły kierujące zmianą w społeczeństwach ludzkich to:

• innowacja, kiedy pojawia się nowa informacja i powstają nowe wzory społeczno-strukturalne, bez względu na to, czy są one przypadkowe, czy zamierzone

• stynkcja, kiedystare wzory kulturowe i strukturalne zostają porzucone.