Postawy życiowe osób
starszych

Komponenty postaw



Komponent emocjonalny



Komponent poznawczy



Komponent behawioralny



Elementy należące do jednego
komponentu lub wielu komponentów nie
muszą być zgodne pod względem ich
wartościowania ani też różne
komponenty nie muszą być ze sobą
zgodne. Ludzie mogą doświadczać
pewnego stopnia ambiwalencji wobec
niektórych obiektów postaw.

Rola postaw



Postawy wpływają na zachowanie

(własne i innych), na
przetwarzanie informacji, a także
kształtują kontakty społeczne i
stanowią część własnego Ja danej
osoby.

Postawa gniewna (Bromley, D.
B.)



Dominujące uczucia rozżalenia i

oburzenia wobec konieczności
wprowadzenia zmian
dotyczących trybu życia.
Najczęściej zmiany te
postrzegane są jako
niekorzystne, co wywoływać
może niechęć u osoby starszej
odczuwaną w stosunku do
otoczenia i doświadczanych
sytuacji.

Postawa obronna



Niechęć w ujawnianiu własnych sądów,
wypowiadanie ogólnie przyjętych
poglądów, które oceniane są jako
społecznie pozytywne. Postawę tę
cechuje pesymistyczne spojrzenie na
okres późnej dorosłości i strach przed
zależnością od innych. Podejmowana
stała aktywność ma za zadanie zagłuszyć
myśl o wieku podeszłym. Postawa ta
wynika z potrzeby wzmocnienia poczucia
własnej wartości i niezależności.

Postawa zagrożenia i
niepewności



Przeważa niepewność dotycząca

dnia następnego oraz obawa
przed dalszymi niepowodzeniami
życiowymi. Postawie tej
towarzyszy lęk przed
niedostatkiem, chorobą i
śmiercią.

Postawa wynikająca z uczucia
wyobcowania



Wynika z pełnionych wcześniej

oraz obecnie ról w rodzinie,
zmian w systemie rodzinnym
wynikających z przejściem osoby
w okres późnej dorosłości.
Subiektywne odczucia osoby
starszej, ale także stan faktyczny
dotyczący znaczenia pełnionych
obecnie ról.

Postawa wrogości



Dominuje atrybucja zewnętrzna
napotkanych niepowodzeń, agresja i
podejrzliwość. Osoby starsze
przejawiające postawę wrogości skłonni są
często do izolowania i zamykania się w
sobie. Okres późnej dorosłości jest dla
nich czasem wyrzeczeń i ubóstwa.
Obserwuje się także brak realistycznego i
konstruktywnego działania w podejściu do
konieczności wycofania się z pracy
zawodowej i przystosowania do nowej
sytuacji.

Postawa hipochondryczna



Dominuje lęk przed chorobą.

Aktywność zdeterminowana jest
wizytami u lekarzy,
gromadzeniem zapasów leków w
domu i przesadą w
werbalizowaniu skarg
dotyczących różnych
dolegliwości.

Postawa bierności



Widoczna u osób, które

odczuwają zmęczenie
dotychczasowym życiem i
odczuwają potrzebę zdania się na
inicjatywę i decyzje osób bliskich.
Może także cechować się
pragnieniem zawierzenia swojego
życia siłom nadprzyrodzonym, co
przynosi ulgę lub budzi lęk (np.
przed sądem ostatecznym).

Postawy konstruktywne



Postawy wynikające z potrzeby

czynnego działania, możliwości
dzielenia się swoim
doświadczeniem i wiedzą.



Postawy: mentora, moralisty,

działacza społecznego,
pamiętnikarza, opiekuna
słabszych

Stosunek osób starszych do ich aktualnej
sytuacji życiowej (Michałek A.)



Postawa optymistyczna i

afirmująca – akceptacja aktualnej
sytuacji życiowej



Postawa pesymistyczna – brak

akceptacji aktualnej sytuacji
życiowej



Stagnacja rozwojowa – postawa

pośrednia, charakterystyczna dla
niej sentencja to: „dobrze jest,
jak jest”

Postawa optymistyczna i
afirmująca



Postawa optymalna



Źródłem – poczucie realizmu życiowego



Możliwość realizowania swoich
możliwości przez nawiązywanie nowych
więzi ze światem



Charakterystyczne: posiadanie planów
życiowych, akceptowanie obecnej
sytuacji, pozytywne kontakty
społeczne, posiadanie zadowalających
warunków mieszkaniowych i bytowych

Postawa pesymistyczna



Postawa negacji bez poczucia realizmu



Izolacja człowieka w jego aktualnej sytuacji



Ukształtowanie stereotypowych
mechanizmów uniemożliwiających
włączenie się osoby starszej w nowy typ
relacji z rzeczywistością



Charakterystyczne: negatywne odczucia
związane z zaprzestaniem pracy
zawodowej, pesymistyczne pogląd na
życie, poczucie niedocenienia przez zakład
pracy, brak uznania za pracę społeczną

Postawa pośrednia



Brak perspektyw rozwojowych



Umożliwia pozostanie na tym

samym poziomie



Charakterystyczne:

niesprecyzowany pogląd na sens
życia, niepodejmowanie nowej
aktywności