AGEIZM JAKO NEGATYWNA
POSTAWA WOBEC OSÓB W
STARSZYM WIEKU (ŹRÓDŁA,
SKUTKI, METODY
PRZECIWDZIAŁANIA).

Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek.
Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy
problemów na rynku pracy (tak z jej
znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest
także w lekceważącym traktowaniu osób
starszych oraz braku oferty rozrywkowej i
rekreacyjnej.
Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako
niepotrzebnych. Gdy dyskryminacja odnosi się
do ludzi młodych nazywana jest adultyzmem.
W Polsce ofiarami ageizmu najczęściej padają
kobiety po 35 roku życia oraz mężczyźni po 45

[1]

.

Metody przeciwdziałania – sposoby eliminowania
ageizmu z praktyki społecznej

• szeroka edukacja społeczna na temat gerontologii,
• nacisk na rozwój tolerancji,
• wprowadzenie niezbędnych zmian legislacyjnych,
• zachęcanie osób w późnej starości, by poprzez własny
przykład pomyślnego starzenia się negowały stereotypy
starości,
•

realizacja

programu

obejmującego

stałą

autoweryfikację

stereotypów

starości,

czynne

przeciwstawianie

się

stereotypom,

nieustanne

rozszerzanie wiedzy na temat starości, uruchamianie
programów

geriatrycznych

(zwłaszcza

wśród

pracowników ochrony zdrowia, terapeutów, opiekunów,
pedagogów),
• włączenie problematyki ageizmu do systemu
kształcenia osób zajmujących się zawodowo osobami w
okresie starzenia,
• hipoteza kontaktu – zakładająca, że wzajemne relacje
pomiędzy przedstawicielami dwóch grup społecznych
powinny się poprawiać pod wpływem ich osobistego
kontaktu

Dyskryminacja ze względu na wiek jest
istotnym problemem nie tylko w kontekście
wartości organizujących życie społeczeństwa,
wyrażonych w normach konstytucyjnych i
przepisach prawnych, ale ma także określony
wymiar społeczno-ekonomiczny. Nierówne,
gorsze traktowanie ludzi z powodu ich wieku
przynosi szkody i jednostkom, i gospodarce, i
społeczeństwu jako całości.
Dyskryminacja ze względu na wiek może
spotkać osoby w każdym wieku, także młode,
ale w sposób szczególny dotyka osoby starsze.
Zjawisko odnoszące się do osób starszych
często łączone jest z pojęciem „ageism”
.

Ageizm i dyskryminacja ze względu na wiek
są często traktowane jako synonimy, choć
„ageizm” odwołuje się przede wszystkim do
postaw, a „dyskryminacja” dotyczy
konkretnych zachowań. 

 Ageizm może być manifestowany w dwojaki
sposób – stereotypy i uprzedzenia wobec
starości mogą kształtować nasze zachowania
wobec innych i tym samym prowadzić do
dyskryminacji, ale także mogą wpływać na
obraz „własnego ja” (autodyskryminacja). W
przypadku osób starszych najczęściej
przejawia się to zaniżonym poczuciem własnej
wartości, rezygnacją z przysługujących praw i
możliwości rozwoju, a także pogodzeniem się
z gorszym traktowaniem. Ludzie akceptują
nierówne traktowanie, uznając, że niewiele
mogą w obliczu dyskryminacji zrobić.

Podłoże i przejawy dyskryminacji ze względu

na wiek 
Podłożem dyskryminacji osób dojrzałych

mogą być różne zjawiska, spośród których na

szczególną uwagę zasługują: 



 negatywne stereotypy dotyczące starości, 



 kult młodości, 



 brak rzetelnej wiedzy o wieku dojrzałym czy

starości wśród pracodawców, decydentów i

wśród osób świadczących różnorodne usługi

osobom w wieku dojrzałym i starszym, 



 bezrobocie nasilające konkurencję na rynku

pracy, 



 niedostatek środków w gospodarstwach

domowych i w polityce społecznej, 



 procedury dzielenia środków finansowych

pomiędzy instytucje polityki społecznej. 

Zjawisko dyskryminacji może przyjmować

postać bezpośrednią lub pośrednią.  
Dyskryminacja bezpośrednia  ma miejsce

wówczas, gdy ze względu na kryterium

dyskryminacyjne (tj. wiek) pracownik jest

traktowany mniej korzystnie niż inny

pracownik był, jest lub mógłby być

traktowany w porównywalnej sytuacji.  
Dyskryminacja pośrednia ma miejsce w

sytuacji, gdy  na skutek pozornie neutralnego

postanowienia, zastosowanego kryterium lub

podjętego działania występują dysproporcje

w sytuacji jakiejś osoby lub grupy osób o

określonych cechach i różnic tych nie da się

uzasadnić żadnymi obiektywnymi

przesłankami  (np. zaniżanie stawki

godzinowego wynagrodzenia osobom

pracującym w niepełnym wymiarze czasu,

jeśli starsi wiekiem pracownicy dominują w

tej grupie zatrudnionych). 

Podstawowe przejawy dyskryminacji, z jaką
na co dzień spotykają się ludzie starsi
 
Zatrudnienie i praca:
– zmuszanie osób starszych do przejścia na
emeryturę wbrew ich woli;
– nieprzyjmowanie do pracy z powodu wieku;
– zmuszanie do podjęcia nisko płatnej i
tymczasowej pracy;
– uniemożliwianie korzystania ze szkoleń
zawodowych, w których uczestniczą młodsi
pracownicy;
– odmawianie wypłaty odprawy przysługującej
z tytułu redukcji personelu;
– prześladowanie i poniżanie przez młodszych
współpracowników;
- automatyczne zwalnianie pracowników wraz
z osiągnięciem przez nich wieku
emerytalnego.
 

Opieka zdrowotna:
– odmawianie leczenia osób starszych
uzasadniane ich zaawansowanych wiekiem;
– umieszczanie seniorów na oddziałach i w
klinikach oferujących niewystarczające,
niespecjalistyczne świadczenia zdrowotne;
– utrudnianie dostępu osób starszych do
określonych usług lub udzielanie niejasnych
informacji o oferowanych świadczeniach;
– niestawianie u osób starszych prawdziwej
diagnozy na podstawie występujących
objawów, tłumaczenie ich występowania po
prostu „podeszłym wiekiem”;
- nieinformowanie w zrozumiały sposób o
zapisywanych lekach i zalecanych badaniach –
starsi pacjenci bardzo często nie rozumieją
języka medycznego;
- za mała, nieczytelna czcionka na ulotkach
dołączanych do leków;
- bariery architektoniczne w placówkach
medycznych (przychodniach i szpitalach).

Usługi finansowe:
– odmawianie ludziom starszym możliwości
skorzystania z niektórych usług ze względu
na założenie, że nie pokryją oni związanych z
nimi kosztów w ciągu lat życia, które im
jeszcze zostały (dzieje się tak np. w
przypadku udzielania kredytów);
– nachodzenie seniorów, często w ich
własnych domach, przez handlowców i
akwizytorów.
 

Ubezpieczenia:
– odmawianie ubezpieczenia osób starszych
na czas podróży uzasadniane ich
zaawansowanym wiekiem;
– automatyczne podwyższanie stawek
ubezpieczeniowych samochodu w przypadku
osób starszych niezależnie od ich
dotychczasowej praktyki jako kierowców;
– pobieranie wyższych składek ubezpieczenia
zdrowotnego podyktowane przekonaniem o
częstych problemach zdrowotnych osób
starszych.

Ubezpieczenia społeczne:
– odmawianie przyznania niektórych zasiłków
uzasadnione wiekiem;
– utrata niektórych zasiłków po przekroczeniu
wieku emerytalnego;
– opodatkowanie emerytury wypłacanej przez
państwową instytucję.

Dostęp do dóbr:
– pojawiające się na rynku atrakcyjne oferty i
okazje dotyczące zakupu dóbr i usług są
bardzo często niedostępne dla osób
starszych.


 
 
 
 

Skutki dyskryminacji ze względu na wiek

Niekorzystna sytuacja i dyskryminacja, jakiej
doświadczają seniorzy, dotyka nie tylko
jednostek. Ma wpływ na społeczności lokalne
i społeczeństwo jako całość. Sam fakt, że
wiele osób po 50. roku życia pozostaje poza
rynkiem pracy, zwiększa koszty zasiłków
wypłacanych przez państwo, a zmniejsza
wpływy z podatków. Wykluczenie społeczne,
do którego prowadzi dyskryminacja ze
względu na wiek, ma ogromne negatywne
konsekwencje ekonomiczne, które można
dokładnie wyliczyć.

Ciekawostka: w Wielkiej Brytanii roczne
straty wynikające z dyskryminacji ze względu
na wiek wynoszą 23 mld euro, a koszt
zasiłków i utraconych przychodów z podatków
to dodatkowe 6,3 mld euro. Ponadto, nie
sposób oszacować strat społecznych, które
wynikają z niedostatecznego zachęcania ludzi
starszych do aktywnego udziału w życiu
społecznym. Seniorzy dysponują
doświadczeniem i wiedzą gromadzoną przez
długie lata. Obejmuje ona szereg ważnych
sfer, takich jak: działalność gospodarcza,
życie rodzinne, polityka i kultura. Nie
angażując ludzi starszych, wykluczając ich z
życia społecznego, bezpowrotnie
zaprzepaszczamy posiadaną przez nich
wiedzę. Ograniczanie udziału ludzi starszych
w różnych dziedzinach życia społecznego
prowadzi także do wzrostu ich izolacji,
ogranicza mobilność, a to z kolei zwiększa
ryzyko problemów zdrowotnych.