TEORIE I NURTY

W NAUCE O

ZARZĄDZANIU

cz.II

I. Kierunki uwzględniające paradygmat

racjonalności strukturalnej

Struktura organizacyjna - instrument

racjonalnie utworzony przez tych i dla tych,

których cele ma osiągnąć

Źródło - koncepcje socjologów i antropologów kulturowych, np.

E. Durkheim - fakty są dla jednostki czymś zewnętrznym, nie
można poznać ich za pomocą zmysłów

K. Marks - wśród czynników życia ludzkiego pierwsze miejsce
zajmują czynniki o charakterze społecznym

M. Weber - zachowanie ludzi w organizacji musi być
podporządkowane pewnym regułom

Zachowanie człowieka w różnych zbiorowościach
zdeterminowane jest obowiązującym systemem wartości,
zasad, które są zewnętrzne wobec jednostki.

1. Zarządzanie naukowe

Podstawowe założenia:

1. Zainteresowanie organizacją na płaszczyźnie
mikroorganizacyjnej. Głównym przedmiotem
zainteresowania jest praca i jej podział.

2. Konieczność dostosowania ludzi do obowiązujących
w organizacji reguł, norm, zasad postępowania;
personel musi być dobrze dopasowany do uprzednio
obmyślonego kształtu struktury.

3. O sprawności powinna decydować zdolność
stawiania oporu wewnętrznym i zewnętrznym
naciskom

Dorobek nurtu naukowego zarządzania

Fryderyk W. Taylor

-

system organizacji pracy, źródła niskiej

wydajności pracy

Frank B. Gilbreht

- walka z marnotrawstwem, rozwiązania

umożliwiające zwiększenie wydajności i zmniejszenie wysiłku

Henry L. Gantt

- premiowy system wynagrodzeń, karta dziennej

wydajności

Henry Le Chatelier

- cykl działania zorganizowanego, zasada

równowagi

Karol Adamiecki

- organizacja pracy zespołowej, zależność

miedzy wydajnością pracy a poziomem kosztów, prawo harmonii

2. Nurt administracyjny

Podstawowe założenia:

1. Zainteresowanie organizacją na płaszczyźnie
intraorganizacyjnej. Głównym przedmiotem
zainteresowania są zbiory jako składniki organizacyjne.

2. Formowanie struktury musi uwzględniać cele
organizacji i polega na określeniu odpowiedniego
miejsca i funkcji każdego z jej składników.

3. Formalizacja - narzędzie scalenia wszystkich
składników w całość.

Dorobek nurtu administracyjnego

Henri Fayol

-

1. źródła wzrostu wydajności

2. funkcje w przedsiębiorstwie ( techniczne, handlowe, finansowe,
ubezpieczeniowe, rachunkowe, administracyjne)

3. racjonalne i sprawne zarządzanie (zasady dla kierowników -
podział pracy, autorytet, dyscyplina, jedność rozkazodawstwa,
jednolitość kierownictwa, interes ogółu, wynagrodzenie,
centralizacja, hierarchia, ład, traktowanie pracowników, stabilizacja
personelu, inicjatywa, zgranie personelu))

Max Weber

-

1. koncepcja biurokratycznego sprawowania władzy (pewność
funkcjonowania, efektywność, bezosobowość)

2. „idealne” typy (źródła) władzy - racjonalny, tradycyjny,
charyzmatyczny

II. Kierunki uwzględniające paradygmat

dominacji podmiotowej

Rola człowieka dominuje w organizacji

Główny ciężar zainteresowania skupia się na potrzebach,
pragnieniach i zachowaniu człowieka w organizacji. Podkreśla się
emocjonalne aspekty natury ludzkiej.

Źródło inspiracji tej koncepcji to krytyka klasyków:

1. Człowiek jako istota racjonalna dąży do maksymalizacji swoich
korzyści ekonomicznych

2. Każda jednostka w swojej reakcji na bodźce ekonomiczne działa
w sposób odizolowany

3. Wobec ludzi można odnosić się w sposób standardowy

Nurt socjologiczny

Nurt psychologiczny

Dorobek

H. Munsterberg

-

potrzeba wiedzy o człowieku jako jednostce

żyjącej w społeczeństwie

Mary Parker Follett

- problem sprawowania władzy, pojęcie

autorytetu

Elton Mayo

- motywacja do pracy, rola kierownika,

funkcjonowanie zespołów

Abraham H. Maslow

- holistyczny charakter natury ludzkiej oraz

hierarchia potrzeb

Douglas Mc Gregor

- dwie koncepcje zarządzania (teoria X i

Y), określenie stosunku kierowników do podwładnych, problem
motywacji

Rensis Likert

- analiza wydajności pod kątem stosowanych stylów

kierowania, orientacja podmiotowa i orientacja produkcyjna

Chester I. Bernard

- istota współpracy w organizacji,

powstawanie grup nieformalnych, teoria akceptacji autorytetu

Herbert A. Simon

- rozgraniczenie racjonalnych i nieracjonalnych

aspektów społecznego zachowania się jednostek, administrowanie

III. Kierunki uwzględniające paradygmat

równowagi sytuacyjnej

Odrzucenie założeń:

1. o dominacji struktury nad człowiekiem

oraz

2. o dominacji człowieka nad strukturą

.

Dominująca rola otoczenia

Przestrzeń zarządcza = organizacja + człowiek + otoczenie

1. Podejście systemowe

Twórcy - m.in. L. von Bertalanffy, K. Boulding, A.

Rapaport, R.Gerard

1. Holistyczne postrzeganie organizacji

(„wszystko zależy od wszystkiego”)

2. Organizacja = system

(uporządkowany zbiór elementów pozostających we

wzajemnych relacjach)

3. Przedmiot badań -

władza, status społeczny, prawo,

wierzenia, moralność

4. Człowiek jest najbardziej zawodnym elementem
systemu, który sam stworzył - zalecenie formalizacji

5. Hierarchizacja - wymiar pionowy i wymiar poziomy

6. Centralizacja - odróżnienie władzy wykonawczej od
ustawodawczej

2. Podejście sytuacyjne

Twórcy -

m.in. J.Woodward, T.Burns, G.Stalker, E.Litwak,

S.Udy, D.Pugh

1. Model biurokratyczny organizacji oraz model
organiczny
2. Wytypowanie cech strukturalnych wraz z badaniem
ich nasilenia

(hierarchia, specjalizacja, kompetencje, interakcje,

autorytet)

3.

Wyjaśnienie wpływu technologii i otoczenia na

strukturę

4. Koncepcja badań sytuacyjnych - szkoła astońska

5. Metodyka badań organizacji

(konceptualizacja + operacjonalizacja + konstrukcja teorii o wpływie

sytuacji na struktury)

* cel: pełny

opis organizacji i jej otoczenia oraz wszelkich procesów w niej zachodzących

6.

Podejście sytuacyjne ujmuje problematykę

objaśniania i kształtowania organizacji.

3. Podejście preakseologiczne

1. Postrzeganie organizacji w ujęciu rzeczowym,
atrybutowym, czynnościowym
2. Rozpatrywane kategorie :

działanie, sprawność,

dyrektywy praktyczne

3.

Obiekt badań - zespoły ludzkie

4. Metodyka oparta na dorobku nauk ergologicznych

5. Koncepcja gry organizacyjnej
6. Poszukiwanie wskazań dotyczących tego,

co trzeba

czynić, co dobrze jest czynić, co wystarcza czynić, by jak
najsprawniej osiągnąć zamierzone skutki

Twórcy -

m.in. T.Kotarbiński, J.Zieleniewski, J.Kurnal,

T.Pszczołowski

THE END