TEORIE I NURTY

W NAUCE O ZARZĄDZANIU

cz.II

I. Kierunki uwzględniające paradygmat

racjonalności strukturalnej

Struktura organizacyjna - instrument racjonalnie utworzony

przez tych i dla tych, których cele ma osiągnąć

Zachowanie człowieka w różnych zbiorowościach zdeterminowane jest

obowiązującym systemem wartości, zasad, które są zewnętrzne wobec jednostki.

Źródło - koncepcje socjologów i antropologów kulturowych, np.

E. Durkheim - fakty są dla jednostki czymś zewnętrznym, nie można poznać ich za pomocą zmysłów

K. Marks - wśród czynników życia ludzkiego pierwsze miejsce zajmują czynniki o charakterze społecznym

M. Weber - zachowanie ludzi w organizacji musi być podporządkowane

pewnym regułom

1. Zarządzanie naukowe

Podstawowe założenia:

1. Zainteresowanie organizacją na płaszczyźnie

mikroorganizacyjnej. Głównym przedmiotem zainteresowania jest

praca i jej podział.

2. Konieczność dostosowania ludzi do obowiązujących w

organizacji reguł, norm, zasad postępowania; personel musi być

dobrze dopasowany do uprzednio obmyślonego kształtu struktury.

3. O sprawności powinna decydować zdolność stawiania oporu

wewnętrznym i zewnętrznym naciskom

Dorobek nurtu naukowego zarządzania

Fryderyk W. Taylor - system organizacji pracy, źródła niskiej wydajności pracy Frank B. Gilbreht - walka z marnotrawstwem, rozwiązania umożliwiające

zwiększenie wydajności i zmniejszenie wysiłku

Henry L. Gantt - premiowy system wynagrodzeń, karta dziennej wydajności Henry Le Chatelier - cykl działania zorganizowanego, zasada równowagi

Karol Adamiecki - organizacja pracy zespołowej, zależność miedzy wydajnością pracy a poziomem kosztów, prawo harmonii

2. Nurt administracyjny

Podstawowe założenia:

1. Zainteresowanie organizacją na płaszczyźnie intraorganizacyjnej.

Głównym przedmiotem zainteresowania są zbiory jako składniki

organizacyjne.

2. Formowanie struktury musi uwzględniać cele organizacji i polega

na określeniu odpowiedniego miejsca i funkcji każdego z jej

składników.

3. Formalizacja - narzędzie scalenia wszystkich składników w całość.

Dorobek nurtu administracyjnego

Henri Fayol -

1. źródła wzrostu wydajności

2. funkcje w przedsiębiorstwie ( techniczne, handlowe, finansowe, ubezpieczeniowe, rachunkowe, administracyjne)

3. racjonalne i sprawne zarządzanie (zasady dla kierowników - podział pracy, autorytet, dyscyplina, jedność rozkazodawstwa, jednolitość kierownictwa, interes ogółu,

wynagrodzenie, centralizacja, hierarchia, ład, traktowanie pracowników, stabilizacja personelu, inicjatywa, zgranie personelu))

Max Weber -

1. koncepcja biurokratycznego sprawowania władzy (pewność funkcjonowania,

efektywność, bezosobowość)

2. „idealne” typy (źródła) władzy - racjonalny, tradycyjny, charyzmatyczny

II. Kierunki uwzględniające paradygmat

dominacji podmiotowej

Rola człowieka dominuje w organizacji

Nurt socjologiczny

Nurt psychologiczny

Główny ciężar zainteresowania skupia się na potrzebach, pragnieniach i zachowaniu człowieka w organizacji. Podkreśla się emocjonalne aspekty natury ludzkiej.

Źródło inspiracji tej koncepcji to krytyka klasyków:

1. Człowiek jako istota racjonalna dąży do maksymalizacji swoich korzyści

ekonomicznych

2. Każda jednostka w swojej reakcji na bodźce ekonomiczne działa w sposób

odizolowany

3. Wobec ludzi można odnosić się w sposób standardowy

Dorobek

H. Munsterberg - potrzeba wiedzy o człowieku jako jednostce żyjącej w społeczeństwie Mary Parker Follett - problem sprawowania władzy, pojęcie autorytetu

Elton Mayo - motywacja do pracy, rola kierownika, funkcjonowanie zespołów Abraham H. Maslow - holistyczny charakter natury ludzkiej oraz hierarchia potrzeb Douglas Mc Gregor - dwie koncepcje zarządzania (teoria X i Y), określenie stosunku kierowników do podwładnych, problem motywacji

Rensis Likert - analiza wydajności pod kątem stosowanych stylów kierowania, orientacja podmiotowa i orientacja produkcyjna

Chester I. Bernard - istota współpracy w organizacji, powstawanie grup

nieformalnych, teoria akceptacji autorytetu

Herbert A. Simon - rozgraniczenie racjonalnych i nieracjonalnych aspektów społecznego zachowania się jednostek, administrowanie

III. Kierunki uwzględniające paradygmat

równowagi sytuacyjnej

Odrzucenie założeń:

1. o dominacji struktury nad człowiekiem oraz

2. o dominacji człowieka nad strukturą.

Dominująca rola otoczenia

Przestrzeń zarządcza = organizacja + człowiek + otoczenie

1. Podejście systemowe

1. Holistyczne postrzeganie organizacji

(„wszystko zależy od wszystkiego”)

2. Organizacja = system

(uporządkowany zbiór elementów pozostających we wzajemnych relacjach)

3. Przedmiot badań - władza, status społeczny, prawo, wierzenia, moralność

4. Człowiek jest najbardziej zawodnym elementem systemu, który sam

stworzył - zalecenie formalizacji

5. Hierarchizacja - wymiar pionowy i wymiar poziomy

6. Centralizacja - odróżnienie władzy wykonawczej od ustawodawczej

Twórcy - m.in. L. von Bertalanffy, K. Boulding, A. Rapaport, R.Gerard

2. Podejście sytuacyjne

1. Model biurokratyczny organizacji oraz model organiczny

2. Wytypowanie cech strukturalnych wraz z badaniem ich nasilenia

(hierarchia, specjalizacja, kompetencje, interakcje, autorytet)

3. Wyjaśnienie wpływu technologii i otoczenia na strukturę

4. Koncepcja badań sytuacyjnych - szkoła astońska

5. Metodyka badań organizacji

(konceptualizacja + operacjonalizacja + konstrukcja teorii o wpływie sytuacji na struktury)

* cel: pełny opis organizacji i jej otoczenia oraz wszelkich procesów w niej zachodzących 6. Podejście sytuacyjne ujmuje problematykę objaśniania i

kształtowania organizacji.

Twórcy - m.in. J.Woodward, T.Burns, G.Stalker, E.Litwak, S.Udy, D.Pugh

3. Podejście preakseologiczne

1. Postrzeganie organizacji w ujęciu rzeczowym, atrybutowym,

czynnościowym

2. Rozpatrywane kategorie : działanie, sprawność, dyrektywy praktyczne

3. Obiekt badań - zespoły ludzkie

4. Metodyka oparta na dorobku nauk ergologicznych

5. Koncepcja gry organizacyjnej

6. Poszukiwanie wskazań dotyczących tego, co trzeba czynić, co dobrze

jest czynić, co wystarcza czynić, by jak najsprawniej osiągnąć zamierzone skutki Twórcy - m.in. T.Kotarbiński, J.Zieleniewski, J.Kurnal, T.Pszczołowski

THE END